WPŁYW MEDIÓW NA KSZTAŁTOWANIE SIĘ OSOBOWOŚCI
Transkrypt
WPŁYW MEDIÓW NA KSZTAŁTOWANIE SIĘ OSOBOWOŚCI
WPŁYW MEDIÓW NA KSZTAŁTOWANIE SIĘ OSOBOWOŚCI DZIECKA Dziecko od najmłodszych lat jest wiernym i zafascynowanym odbiorcą programów telewizyjnych, szczególnie bajek. Nie ma takich dzieci, które nie lubią bajek, dlatego też bajki cieszą się największą popularnością i oglądalnością. A bajki często przepojone są przemocą, brutalnością i agresją, szczególnie bajki produkcji japońskiej i amerykańskiej. Obiektem podziwu dziecka jest bohater silny, mądry, nierzadko brutalny, w którego motywy działania dziecko nie jest w stanie wniknąć. Małe dziecko przyswaja dosłownie elementy wizualne, ponieważ nie jest zdolne doszukać się w nich przenośni czy symbolu. Następstwem oglądania przez dziecko scen przemocy staje się emocjonalne i fizjologiczne przyzwyczajanie się do tego rodzaju obrazów. Dziecko uzależnia się od nich i z wolna wykazuje obojętna postawę w stosunku do przemocy, zatraca moralną wrażliwość oraz dochodzi do wniosku, że jeśli przemoc, siła, bezwzględność tak powszechnie występują, to znaczy, że zachowania agresywne są nieuniknione i usprawiedliwione. Nie znaczy to, że nie ma bajek wolnych od agresji, w których pozytywny bohater pokonuje zło i dobro zwycięża, ale najczęściej nikt dziecku nie wskazuje wartościowego programu, ono samo dokonuje wyboru. Z upływem czasu dziecko interesuje się filmami, które także zawierają wielką dawkę przemocy, a niektóre są wręcz instruktażem pewnych patologicznych zachowań. W wielu filmach dobro (słaby) przegrywa, a zło (silny) zwycięża. Dominują w tym tzw. filmy akcji, których mottem jest zbrodnia czy przestępstwo doskonałe. Bardzo wnikliwie i opisowo przekazywane są możliwości korzystania z broni, możliwości ukrycia się, oszukania organów ścigania czy zatuszowania przestępstwa. Dla dziecka może to stanowić sugestię, że nie ma, po co się wysilać i szukać wzorów postępowania, wystarczy obejrzeć „odpowiedni” film. Dzieci są zafascynowane i bardzo zainteresowane grami komputerowymi i to tymi, które mają brutalną fabułę, wymagają agresywnych reakcji, zdobywania punktów za sprawne zabijanie i likwidowanie żywych i martwych przeszkód. Szczególnie cenią sobie programy, w których grający ma kilka „żyć” i może zyskiwać, bądź tracić życie w zależności od tego, jak jest się szybkim i sprawnym. Dziecko czuje się panem i władcą. Zabija, morduje, aby zdobyć kolejne punkty, aby być najlepszym, aby uzyskać rekordowy wynik w punktacji końcowej. Dzięki przemocy i okrucieństwu staje się bohaterem, a wirtualny świat pełen przemocy i niebezpieczeństw budzi zachwyt dziecka. Reguły i normy obowiązujące w świecie gier komputerowych są dla dziecka bardziej czytelne i zrozumiałe niż trudne i nie zawsze jasne i wygodne normy społeczne, obowiązujące w świecie rzeczywistym. Bardzo często nieświadomi rodzice są zadowoleni, a nawet dumni, że ich dziecko potrafi obsługiwać komputer. Uważają, że wypełnili ważne zadanie rodzicielskie kupując dziecku „inteligentną zabawkę”, dzięki której nie mają potrzeby kontrolowania, co tak naprawdę robi ich dziecko. Nie dostrzegają żadnego zagrożenia wychowawczego. Nieświadomość dorosłych sprawia, że gry komputerowe stały się pospolitym prezentem, którym obdarowywane są dzieci z różnych okazji. I tak okrucieństwo na ekranie staje się domową rozrywką dziecka osamotnionego w świecie mediów. Oglądanie scen przemocy, agresji i okrucieństwa prowadzi do znieczulenia i obniżenia wrażliwości na widok cierpienia, krzywdy, krwi i łez. Dziecko przestaje mieć jakiekolwiek skojarzenia, czy odczucia zagrożenia w kontekście oglądanych scen. Często działa także i inny mechanizm, w czasie oglądania ofiary przemocy, dziecko traci do niej sympatię. U małych dzieci tworzy się przeświadczenie, że świat nacechowany jest przemocą i złem, a więc jest niebezpieczny i trzeba się przed nim bronić. W późniejszym wieku utrwala się u dziecka wiara, że zjawiska przemocy jest wpisane w otaczającą rzeczywistość i w zachowania ludzkie, a więc jest powszechnie akceptowane. Kolejnym skutkiem oglądania programów zawierających drastyczne treści jest utrwalanie stłumionych potrzeb agresji, czego efektem jest skłonność do zabaw agresywnych, bójek i konfliktów z rówieśnikami. Innym skutkiem jest mniejsza kreatywność dziecka, czyli mniejsze otwarcie na poszukiwanie sposobów rozwiązywania trudności interpersonalnych. Potrzeby dziecka związane z oglądaniem scen przemocy wynikają z zaburzonej już sfery emocjonalnej. Reakcją na stres, bunt, ucieczkę od rzeczywistości jest szukanie rozrywki w programach zawierających treści agresywne i brutalne. Nie mając zrównoważonych pozytywnych wzmocnień, agresję i przemoc uznaje dziecko, jako sposób na zaspokojenie wewnętrznych potrzeb. Powoduje to wyobcowanie i zahamowanie rozwoju społecznego. Im bardziej dziecko ocenia, ze świat mediów jest realistyczny, tym większe jest prawdopodobieństwo, że ono te wzorce będzie próbowało naśladować. Przedstawione czynniki i sytuacje mają bezpośredni wpływ na kształtowanie się niewłaściwych cech osobowości dziecka, są przyczyną powstawania nieprzystosowania społecznego oraz zjawisk patologii społecznej, szczególnie przestępczości. Dane statystyczne dotyczące wzrostu zachowań patologicznych dzieci i młodzieży budzą poważny niepokój naukowców, ludzi zajmujących się edukacją i wychowanie dzieci i młodzieży oraz opinii społecznej. Dużym błędem byłoby twierdzenie, że media mają tylko negatywny wpływ na kształtowanie się osobowości dziecka. Mogą mieć bardzo pozytywny i korzystny wpływ na dzieci pod warunkiem, że rodzice będą stosować pewne zasady postępowania. Do najważniejszych należy zaliczyć: Pozwalanie na oglądanie tylko programów dla dzieci odpowiednich dla ich wieku oraz możliwości intelektualnych i emocjonalnych, Kontrolowanie czasu i pory oglądania programów telewizyjnych, Rozmowy z dzieckiem na temat treści programów i odpowiednia ich interpretacja, Znajomość zasad gier komputerowych i wpływ na wybory dziecka. Uświadamianie dzieciom zasad i reguł obowiązujących w świecie gier oraz granicy pomiędzy fikcją a rzeczywistością, Ustalenie zasad korzystania z komputera i konsekwentne przestrzegania tych zasad. Świadomość rodziców w zakresie kontroli i doboru odpowiednich dla dziecka programów telewizyjnych, właściwego i pożytecznego wykorzystywania komputera, korzystanie z gier komputerowych może przynieść dziecku wiele korzyści, w tym: Możliwości dostępu do najnowszych technologii oraz rozszerzania wiedzy w różnych obszarach edukacji, Rozwijanie zainteresowań i budzenie ciekawości poznawczej, nabywanie nowych doświadczeń, kompetencji i umiejętności, Rozwijanie uczuć, wrażliwości oraz wzmacnianie systemu wartości, Rozwijanie wyobraźni, refleksu, koncentracji, możliwości poprawy koordynacji wzrokowo-ruchowej i koordynowanie niektórych zaburzeń poznawczych percepcyjno-motorycznych, Podnoszenie samooceny i wiary we własne możliwości, zainteresowanie rodziców sposobem wykorzystywania mediów przez dziecko, towarzyszenie mu w wyborze programów czy gier, rozmowy na temat treści programów czy wyników gier, zbliżają rodziców i dzieci, kształtują właściwe 2 relacje i więzi uczuciowe, dziecko czuje się bezpieczne i ważne, zna swoją pozycję w rodzinie. Media mogą być ważnym środkiem wspomagającym wszechstronny rozwój dziecka, dobrodziejstwem dla jego edukacji i wychowania, jeżeli nauczymy go mądrze z nich korzystać. 3