ANALIZA RYSUNKU JAKO METODA POZNANIA DZIECKA

16 Nasze Jutro
ANALIZA RYSUNKU
JAKO METODA POZNANIA DZIECKA
Ka¿de dziecko rysuje, uczy
siê, odkrywa samo siebie i
eksperymentuje przez rysunek
wszystkie ¿yciowe kwestie. Dziecku
brakuje s³ów, by wyraziæ to co czuje,
w rysunku dziecka odnajdujemy ukryte
pytania, jego radoœci, lêki, mi³oœæ i
strach. Dlatego tak wa¿na jest reakcja
na rysunek dziecka, które poprzez
obrazek przekazuje nam przes³anie,
chce nam coœ powiedzieæ! Rysunek
dziecka jest nie tylko narzêdziem
przekazu ale cenn¹ wskazówk¹ dla
doros³ych umo¿liwiaj¹c¹ poznanie
myœli, uczuæ, a tak¿e mo¿liwoœci
intelektualnych dziecka.
Wiêkszoœæ dzieci zaczyna
rysowaæ w wieku ok.1,5 - 2 lat. W fazie
pocz¹tkowej wybieraj¹jeden okreœlony
- ulubiony kolor. Mówimy wtedy o
okresie bazgrot (2 -3 roku ¿ycia). W
okresie tym mamy do czynienia z
wstêpnym formowaniem siê schematu
postaci,
a
cechami
charakterystycznymi jest zape³nienie
p³aszczyzny kropkami, kreskami,
krzy¿ykami, krzy¿uj¹cymi siê liniami
krzywymi i próby zamykania kó³.
Kolejny okres (4-7 roku
¿ycia) to okres schematyczny ideoplastyka. Wyró¿nia siê tu 3 fazy:
Faza 1: g³owonogi (3-4 rok ¿ycia) i
g³owotu³owie (4-5 roku ¿ycia) ich
cech¹ charakterystyczn¹ jest
uprzedmiotowienie wypowiedzi
plastycznych. Faza 2: schematy
uproszczone (5-7 roku ¿ycia), których
cech¹ charakterystyczn¹ jest brak
proporcji i trójwymiarowej przestrzeni
oraz symboliczne ujmowanie formy.
Faza 3: schematy wzbogacone (7-12 roku
¿ycia)- cechy charakterystyczne to
wzbogacone formy detalami, doskonalenie
proporcji próby wyra¿ania przestrzeni za
pomoc¹ uk³adów pasowych.
Potem nastêpuje okres
poschematyczny (fizjoplastyka) - w
którym wyró¿nia siê:
- fazê realizmu wra¿eniowego (12-13
roku ¿ycia) której cech¹ charakterystyczn¹
s¹ próby naœladowania natury i ujêcia typu
indywidualnego,
- fazê realizmu intelektualnego (13-15
roku
¿ycia),
której
cech¹
charakterystyczn¹ jest ujmowanie
trójwymiarowe form.
Pierwsze znaki przypadkowo
stawiane przez dziecko to bazgroty
bez³adne - czêsto podczas rysowania
dziecko odwraca g³owê i rysuje nadal,
a z powodu ma³o precyzyjnej kontroli
nad miêœniami rysuj¹c powtarza
szerokie, zamaszyste ruchy i w bardzo
ró¿ny sposób trzyma kredkê (bokiem,
w zaciœniêtych palcach, ca³¹ piêœci¹.)
Rysuj¹c dziecko jest zafascynowane
sam¹ czynnoœci¹ rysowania jako
ruchem, natomiast temat rysowanego
obrazka czêsto siê zmienia. Po
bazgrotach bez³adnych pojawiaj¹ siê
bazgroty kontrolowane. Dziecko
zaczyna odkrywaæ zwi¹zek pomiêdzy
swoimi ruchami, a tym co powstaje na
kartce papieru i pojawia siê kontrola
wzrokowa nad znakami, które rysuje.
Dziecko powtarza pewne linie
(pionowe, poziome, koliste) i rysuje je
energicznie. W okolicach trzeciego
roku ¿ycia dziecko zaczyna trzymaæ
kredkê w podobny sposób jak doros³y,
potrafi skopiowaæ ko³o, krzy¿.
Interesuje siê kolorami- ¿ywo na nie
reaguj¹c- najczêœciej pos³uguje siê
kolorem czerwonym, ¿ó³tym,
niebieskim i czarnym. W okresie tym
równie¿ dziecko zaczyna dostrzegaæ
podobieñstwo pomiêdzy tym, co
narysowa³o, a rzeczywistoœci¹.
Kiedy w rysunku dziecka w
okresie 3 roku ¿ycia a czasem i w
po³owie 4 roku ¿ycia pojawiaj¹ siê tzw.
"g³owonogi" - bez oczu, uszu, nosa, ust
i w³osów i gdy dziecko zaczyna
nazywaæ to co narysowa³o - mówimy
¿e jest to okres bazgrot nazywanych.
Œwiadczy to zmianie sposobu myœlenia
dziecko, które przesz³o od myœlenia
kinestetycznego do wyobra¿eniowego.
Dziecko w rysowanej postaci ludzkiej
wyró¿nia linie kolist¹ jako g³owê a
pionowe i poziome kreski jako odnogi.
Od 4 roku ¿ycia coraz ³atwiej rysunek
dziecka staje siê zapisem procesów
myœlowych, coraz ³atwiej mo¿na
odczytaæ jego stosunek do otoczenia.
Piêciolatki rysuje jeszcze
g³owonogi, ale zawieraj¹ ju¿ one
elementy, które pozwalaj¹ na
identyfikacjê (g³owa zawiera elementy
w³osów w postaci spiralek czy kresek,
oczy przedstawione za pomoc¹ kresek
lub kropek, nos przedstawiony jako linia
pionowa a usta w formie linii poziomej).
Pojawia siê tu³ów, koñczyny i po³¹czenia
koñczyn lini¹ poziom¹ tzw:
"g³owotu³owie". Dzieci 6-letnie
przedstawiaj ¹ postaæ ludzk¹ w
proporcjach ju¿ zbli¿onych do
naturalnych. Zaczyna pojawiaæ siê szyja,
która ³¹czy g³owê z tu³owiem. Naje¿ê
œciej w fazie pocz¹tkowej rysowany
cz³owiek przedstawiony jest w pozycji
frontalnej, potem pojawia siê i ruch
(koñczyny górne skierowane s¹ do
przodu lub na boki i zakoñczone
palcami), a miêdzy 6 a 7 rokiem ¿ycia
mo¿na zaobserwowaæ zginanie korpusu
cia³a. Dobrze radz¹ sobie z
rozró¿nianiem kszta³tów domów, drzew,
kwiatów a treœæ rysunków odzwierciedla
najbli¿sze otoczenie dziecka.
Siedmiolatki
rysuj¹ju¿
wed³ug pewnego okreœlonego
schematu, dany przedmiot jest
rysowany
w
taki
sam
charakterystyczny sposób. Oprócz
ludzi tematem prac staja siê i inne rzeczy
- zwierzêta, ptaki, drzewa pojazdy
mechaniczne. Najczêœciej rysowane
postacie umieszczone s¹ równie¿ na tle
jakiegoœ œrodowiska np. domu,
pojawiaj¹ siê jakieœ przedmioty typu
stó³, kwiatki. Dzieci pojmuj¹ przestrzeñ
jako coœ co je otacza w zwi¹zku z tym
przedmioty na rysunku umieszczone s¹
u góry, na dole, obok siebie, w zale¿noœci
od tego jak dziecko sobie uœwiadamia
ich obecnoœæ, na rysunku. Znaj¹c
poszczególne fazy, stadia rozwoju
rysunku dziecka jesteœmy w stanie
zauwa¿yæ pierwsz¹ wa¿n¹ rzecz - na ile
rysunek
stworzony
przez
dzieckoodpowiada jego wiekowi.
Dziêki temu mo¿emy stwierdziæ czy
rozwój poznawczy i motoryczny
dziecka przebiega prawid³owo, czy jest
opóŸniony. Warto jednak pamiêtaæ o
tym, ¿e opóŸnienie to mo¿e wynikaæ
zarówno z opóŸnionego rozwoju
psychicznego (np.: niepe³nosprawnoœæ
intelektualna), motorycznego) np.:
os³abiona motoryka ma³a, z³y uchwyt
kredki), jak równie¿ z ma³ej stymulacji
dziecka (np.: brak kredek, nie zachêcanie
dziecka
do
rysowania,brak
samodzielnoœci przez dziecko,
nadopiekuñczoœæ).
Renata Mejza