Szczepienia ochronne są jednym z najważniejszych odkryć w

Szczepienia ochronne są jednym z najważniejszych odkryć w medycynie, które przyniosło
ratunek milionom ludzi na świecie - ta opinia wyrażona przez Światową Organizację
Zdrowia jest ciągle aktualna i potwierdza potrzebę ich kontynuacji.
Szczepienia ochronne odgrywają istotną rolę w profilaktyce chorób zakaźnych oraz ich
zwalczaniu. Profilaktyka chorób zakaźnych to jeden z ważniejszych celów dzisiejszych
medycyny. Choroby zakaźne – bakteryjne i wirusowe – szczególnie łatwo rozprzestrzeniają
się u najmłodszych dzieci, a każda infekcja niesie za sobą ryzyko ciężkiego przebiegu i
powikłań. Ochroną przed zakażeniem są szczepienia ochronne, które mogą znacznie
zmniejszyć liczbę zachorowań i powikłań, a nawet wyeliminować niektóre choroby zakaźne
poprzez wpływ na odporność osobniczą i populacyjną. Dzięki szczepieniom udało się
zmniejszyć zapadalność na groźne i powszechne niegdyś choroby, a niektóre z nich
całkowicie wyeliminować /np. ospę prawdziwą, chorobę Heinego-Medina/. Szczepionki
sprawiły, że przypadki śmiertelne wielu chorób stały się rzadkością. Niestety wpłynęły
również na postawę wielu rodziców, którzy mają wątpliwości czy korzystać ze szczepień.
Każdego roku /wg danych WHO/ z powodu chorób, którym można zapobiegać stosując
szczepienia ochronne, umiera na świecie prawie 1,5 mln dzieci poniżej piątego roku życia. W
samej Europie jest ich ponad 30 tysięcy.
Obecnie priorytetem w zakresie szczepień ochronnych jest maksymalne zwiększenie
wykorzystania aktualnie dostępnych szczepionek i zapewnienie środków na ich finansowanie
dla jak najszerszych grup społeczeństwa. Pojawiają się nowe zagrożenia i wraz z nimi nowe
preparaty szczepionkowe. W ostatnich latach pojawiły się nowoczesne szczepionki przeciwko
pneumokokom, meningokokom, rotawirusom oraz onkogennym typom wirusa brodawczaka
ludzkiego (HPV).
Szczepienia ochronne u dzieci i młodzieży realizowane są wg tzw.,, Kalendarza szczepień”.
Szczepienia, które tam się znajdują są obowiązkowe i bezpłatne. Szczepienia ochronne
wykonywane są w punktach szczepień przychodni, do której dziecko jest zaopcjowane, a o
wykonanie tych szczepień mają obowiązek zadbać rodzice i lekarz rodzinny. Program
Szczepień Ochronnych obowiązujący w Polsce sukcesywnie podlega zmianom i modyfikacji.
Krajowi eksperci w dziedzinie szczepień ochronnych jako priorytety rozwoju kalendarza
szczepień przyjmują:
- dokonanie zmian legislacyjnych w zakresie zasad finansowania kalendarza szczepień,
- wprowadzenie do obowiązkowego kalendarza wysokoskojarzonych szczepionek nowej
generacji /pozwoli to zabezpieczyć dziecko podczas jednej wizyty u lekarza przeciwko kilku
chorobom- mniej wkłuć, mniej bólu, mniejsze koszty/,
- wprowadzenie masowych szczepień wszystkich dzieci do lat dwóch przeciwko inwazyjnej
chorobie pneumokokowej.
Szczepienia są najbardziej skuteczną i opłacalną formą zapobiegania chorobom:
- ratują życie i prowadzą do znacznego spadku liczby zachorowań / zapobiegają zgonom
oraz niesprawności / – przed wprowadzeniem rutynowych szczepień dzieci, choroby zakaźne
były wiodącą przyczyną zgonów w tej grupie oraz częstych epidemii. Co roku dzięki
szczepieniom udaje się uchronić przed śmiercią 3 mln osób na świecie, a kolejne miliony –
przed cierpieniami związanymi z chorobą oraz jej trwałymi skutkami. Mimo że, w Europie
występuje najniższa częstotliwość zachorowań, szacuje się, że – 32 tys. małych dzieci co roku
umiera z powodu schorzeń, którym można by zapobiec dzięki szczepieniom. Na świecie
liczba ta dochodzi do 1,4 mln. Zaszczepione dziecko, to ochrona także dla jego rodziny
zamieszkującej pod jednym dachem – zaszczepienie znacznej grupy osób w danej
społeczności, ogranicza szerzenie się choroby/drobnoustroju w populacji, w tym także na
osoby nie szczepione i powoduje uzyskanie odporności grupowej tzw.,, gromadnej”
- zapobiegają wybuchom epidemii chorób – dzięki skutecznym programom szczepień
ochronnych większość mieszkańców krajów zindustrializowanych nigdy nie doświadczyło
spustoszenia spowodowanego wybuchem epidemii choroby, której zapobiega się stosując
szczepienia ochronne,
- kontrolują częstotliwość występowania chorób oraz mogą prowadzić do ich
wyeliminowania – przy utrzymującym się wysokim poziomie zaszczepienia populacji
częstotliwość występowania chorób maleje. Dzięki wspólnym działaniom państw można
wyeliminować niektóre choroby:
Ospa prawdziwa – w przeszłości powodowała zgon 5mln osób rocznie, została
wyeliminowana w 1978 roku, a do dnia dzisiejszego uległa zapomnieniu.
Polio – w 2002 roku WHO ogłosiła, że polio w Europejskim Regionie WHO zostało
wyeliminowane. W celu globalnej eliminacji tej choroby niezbędne są wspólne działania
państw w tym zakresie. Prowadzona na skalę globalną walka z polio uratowała od
sparaliżowania 5mln osób ( WHO 2005 ).
Odra – w roku 2002 ogłoszono wyeliminowanie odry w Ameryce / obszar wolny od
endemicznej transmisji odry /. Stan ten osiągnięto w ciągu zaledwie 12 lat od poważnej
epidemii tej choroby w roku 1990, która spowodowała ponad 250 tys. przypadków
zachorowania oraz ponad 10 tys. zgonów.
Odra, różyczka oraz zespół różyczki wrodzonej – eliminacja tych chorób na terenie
Europejskiego Regionu WHO do roku 2010 – została przyjęta jako cel przez wszystkie Kraje
Członkowskie.
- mogą stanowić element strategii zapobiegania nierównościom w zakresie dostępu do usług
podstawowej opieki zdrowotnej. Równy dostęp do szczepień ochronnych jest niezbywalnym
prawem każdego dziecka, mimo to nie wszyscy mają do nich dostęp. Prowadzone badania
wykazują, że osoby niezamożne mają często mniejszy dostęp do usług opieki medycznej.
Obserwuje się pogłębiającą się nierówność w zakresie opieki zdrowotnej pomiędzy
wschodnimi i zachodnimi częściami Europejskiego Regionu WHO. Rutynowe szczepienia
ochronne stosowane w niektórych krajach są niedostępne dla mieszkańców innych państw.
- mają dobry stosunek kosztów do skuteczności / są opłacalne / - spośród osiągnięć
medycyny szczepienia mają najlepszy stosunek kosztów do uzyskanych korzyści dla zdrowia
i dobrobytu populacji / np. koszt szczepionki na odrę wynosi w Europie 0,17 do 0,98 euro na
osobę, ale koszt leczenia odry to już kwoty rzędu 209-480 euro/. Szczepienia ochronne dzieci
to oszczędności w kosztach leczenia, hospitalizacji i rehabilitacji małych pacjentów, a także
zaoszczędzone wydatki w zakresie zwolnień lekarskich, zasiłków i rent chorobowych.