Uwarunkowania i konsekwencje wirtualnej integracji społecznej

Uwarunkowania i konsekwencje wirtualnej integracji społecznej (WIS)
Agnieszka Klej, Uniwersytet Gdański, Instytut Psychologii
STRESZCZENIE
Rozprawa koncentruje się na powszechnym zjawisku zaangażowania w aktywności w
internecie, jak uczestnictwo w sieciach społecznościowych i wspólna praktyka wirtualnych
interakcji inicjujących społeczne relacje. Rozważany aspekt dotyczy zjawiska społecznej
integracji przetransponowanej do wirtualnego środowiska, poszukując odpowiedzi na pytania:
czy możemy mówić o wirtualnej społecznej więzi, jeśli przyjmiemy, że społeczne interakcje
za pośrednictwem internetu są coraz bardziej powszechne w naszym codziennym życiu? Jak
można zmierzyć wirtualne relacje społeczne?
Praca określa metodę pomiaru społecznej integracji w internecie. Proponowane jest
psychometryczne narzędzie wskaźnika WIS (Kwestionariusz wirtualnej integracji
społecznej). WIS definiuje tendencję do identyfikowania się ze społecznością w internecie
przekładającą się na aprobatę relacji z innymi internautami oraz wspólnej aktywności online,
jak komunikowanie się, dzielenie się informacjami i innymi materiałami elektronicznymi,
spędzanie wspólnego czasu online, itd. Rozumienie WIS nawiązuje do potrzeby afiliacji, ale
uwydatnianej w wirtualnym środowisku podczas aktywności online w społecznym
kontekście. Skala pomiaru obejmuje (1) poczucie relacji ze znajomymi,
(2) poczucie uznania i społecznej akceptacji, (3) poczucie zrzeszenia w grupie oraz
preferowane role społeczne w zintegrowanym środowisku online (4).
Przeprowadzone badania obejmują polskich internautów reprezentujących różne grupy
wiekowe. Nawiązuje to do różnic w doświadczeniach pracy z internetem i różnych
technicznych umiejętności z tym związanych, które wynikają z dorastania i egzystowania w
odmiennych okolicznościach życia z dostępem do internetu. Praca obejmuje 7 ilościowych i
jakościowych badań (4 korelacyjne, 2 eksperymenty i badanie logitualne). Większość badań
przeprowadzona jest za pośrednictwem internetu w oparciu o instrukcje Międzynarodowej
Komisji ds. Testów (The International Test Commission), International Guidelines on
Computer-Based and Internet Delivered Testing (2005).
Badania potwierdziły rzetelność i trafność skali WIS określając tym samym
właściwości badanego zjawiska wirtualnych relacji społecznych. W pierwszym etapie
badawczym analizy korelacyjne wskazały relacje WIS z tendencją do autopromocji,
poczuciem społecznego wsparcia w internecie oraz z indywidualnymi preferencjami
do wirtualnych aktywności. Mediacyjna rola WIS została potwierdzona w relacji społecznego
wsparcia i aktywności online. Ponadto wykazano, że wskaźnik WIS zależy od doświadczenia
pracy z technologią, indywidualnej praktyki identyfikowanej
w specyficznych pokoleniach (różnice pomiędzy grupami wiekowymi 18-28 lat i 28-38 lat,
potwierdzone na porównianiu z grupą w przedziale wieku 65-75). Badany czynnik jest
korzystnym społecznym zjawiskiem, nie przekłada się na problematyczne używanie internetu
(brak związku z tendencją do uzależnienia od internetu) oraz zmniejsza prawdopodobieństwo
uzależnienia od internetu (badanie longitualne wykazało, że wyższy poziom WIS przekłada
się na mniejszą tendencję do uzależnienia). Mężczyźni, którzy generalnie są mniej
wspólnotowi niż kobiety (zgodnie z teorią stereotypowej płci) wykazują (po aktywizacji
samopostrzegania) większą wspólnotowość w internecie
i wyższy WIS niż kobiety. Tym samym kobiety są mniej zintegrowane w środowisku
wirtualnym niż męźczyźni. Skara pomiaru WIS (Kwestionariusz wirtualnej integracji
społecznej) uzupełnia ofertę psychometryczną pomiarów środowiska internatów.