Opracowanie debaty medialenej „Powiedz NIE przemocy w sieci”

Opracowanie merytoryczne
Debata „Powiedz Nie przemocy w sieci”
Projekt STOP CYBERPRZEMOCY
Weronika Migdał.
Spis treści:
1. Informacje ogólne
2. Cel
3. Tematyka
4. Charakterystyka problemu
5. Debata
6. Podsumowanie
REALIZATOR PROJEKTU
Stowarzyszenie Kreaktywni
ul. Zelwerowicza 22, 90-147 Łódź
te. 572 113 844
Projekt o numerze 2016-1-PL01-KA347-024580 współfinansowany w ramach programu Unii Europejskie Erasmus+.
1. Informacje ogólne:
20.10.2016 r. w I Liceum Ogólnokształcącym przy ul. Więckowskiego 41 w Łodzi odbyła
się debata medialna „Powiedz Nie przemocy w sieci” w ramach projektu: STOP
CYBERPRZEMOCY.
Rozpoczęcie wydarzenia zostało zaplanowane na godzinę 12:15. Czas trwania wyniósł 1 h
i
30
minut,
spotkanie
zakończono
o godzinie 13:45. Uczestnikami byli uczniowie I oraz III LO w Łodzi. Łącznie w debacie
wzięło udział 101 osób. Zaproszono również gości, którzy wystąpili w charakterze
specjalistów:
 Pan Jakub Tietz: Główny Specjalista z Wydziału Pomocy Pokrzywdzonym oraz
Przestępstw przeciw Rodzinie i Opiece z Departamentu Spraw Rodzinnych
Nieletnich, Ministerstwo Sprawiedliwości,
 Pani Aleksandra Dulas z Fundacji Nowoczesnej Edukacji SPUN
 Pan Leszek Bonar: specjalista w dziale IT w regionalnym oddziale Telewizji Polskiej
Debatę poprowadziła Dorota Kwapiszewska – dziennikarka Radia ŻAK.
2. Cel.
Celem debaty było umożliwienie dialogu pomiędzy młodymi ludźmi a decydentami na
temat sposobów zapobiegania zjawisku przemocy w sieci.
3. Tematyka
Tematyka spotkania obejmowała:
 przybliżenie młodzieży zagadnienia cyberprzemocy,
 przedstawienie zjawiska z perspektywy prawnej, przedstawienie możliwości
przeciwdziałania cyberprzemocy
 cyberprzemoc w kontekście mediów społecznościowych.
Eksperci omówili również zagadnienia zagrożeń związanych z przemocą w sieci, działań
profilaktycznych podejmowanych w celu lepszej ochrony poszkodowanych, działań
podejmowanych w celu zmniejszenia, wyeliminowania zjawiska oraz opinii mediów
dotyczącej zjawiska.
Przez cały czas trwania debaty można było przyswoić sobie definicję cyberprzemocy
wyświetlaną uczestnikom, która głosiła że cyberprzemoc to nazwa stosowana w przypadku
agresji elektronicznej i obejmuje: „stosowanie przemocy poprzez prześladowanie,
zastraszanie, nękanie, wyśmiewanie innych osób z wykorzystaniem internetu i narzędzi typu
elektronicznego takich jak: SMS, e-mail, witryny internetowe, fora dyskusyjne w internecie,
portale społecznościowe i inne. Osobę dopuszczającą się takich czynów określa się
stalkerem”.
REALIZATOR PROJEKTU
Stowarzyszenie Kreaktywni
ul. Zelwerowicza 22, 90-147 Łódź
te. 572 113 844
Projekt o numerze 2016-1-PL01-KA347-024580 współfinansowany w ramach programu Unii Europejskie Erasmus+.
4. Charakterystyka problemu
Po rozpoczęciu debaty zaproszeni goście odnieśli się do zagadnienia cyberprzemocy
w kontekście dziedzin, w których się specjalizują. Scharakteryzowali zjawisko z różnych,
właściwych sobie perspektyw.
Pan Jakub Tietz opowiedział o tym, że do Wydziału Pomocy Pokrzywdzonym oraz
Przestępstw przeciw Rodzinie zgłaszają się osoby pokrzywdzone po czym weryfikowane jest,
czy zgłaszane sprawy odpowiadają przepisom prawa karnego. Wspomniał, że osoba która
dopuszcza się cyberprzemocy narusza przynajmniej kilka art. kodeksu karnego. Dzięki temu
naświetlił zebranym uczestnikom, że cyberprzemoc jest przestępstwem, które jak najbardziej
podlega karom wymiaru sprawiedliwości. Wyróżnił następujące zachowania stosowane w
świecie wirtualnym, które można uznać za karalne:
 stalking: ponieważ kontakt z „oprawcą” powoduje poczucie zagrożenia
u poszkodowanego,
 groźby karalne: w tym zniszczenie mienia, czy też uszkodzenie ciała.
 hejt: ponieważ odpowiada pomówieniom (kiedy do kogoś kierowana jest treść, która
ma ją poniżyć w oczach innych osób) i znieważeniom (kiedy stosowane są treści
obraźliwe).
Wskazał również stronę dyzurnet.pl która zajmuje się blokowaniem niewłaściwych treści
w sieci na domenach polskich i zagranicznych. Dzięki niej każdy może reagować i
przeciwdziałać niewłaściwym zachowaniom w cyberprzestrzeni.
Pan Leszek Bonar przybliżył zagadnienie cyberprzemocy w przestrzeni miejsca pracy.
Odniósł się do kwestii dziennikarzy, którzy są bezpośrednio narażeni na cyberprzemoc
ponieważ są wystawieni ze swoimi opiniami i działaniami na ogląd publiczny. Apelował, aby
nie ukrywać cyberprzemocy. Chociaż ciężko rozprawić się z nią na własną rękę, to
odpowiednie organy ścigania posiadają właściwe narzędzia które umożliwiają dużą
skuteczność. Oprócz tego skuteczne w przeciwdziałaniu okazują się media, które mogą
naświetlić
wiele
problemów
i uczulić społeczeństwo na konkretne zachowania. Podkreślił, że bardzo ważnym jest by
samemu nie prowokować przemocy w internecie. Rozważać swoją internetową aktywność,
myśleć wcześniej niż działać oraz opanować emocje. Nieprzemyślana aktywność,
publikowanie kontrowersyjnych zdjęć, czy filmów mogą raz na zawsze zepsuć reputację
konkretnej osoby, czy nawet doprowadzić do śmierci. Apelował, by reagować, nawet jeśli
będziemy pierwszym głosem przeciwko. Podkreślał, że ważne jest by modyfikować polską
mentalność w stronę społeczeństwa obywatelskiego, jak w USA czy Szwajcarii gdzie nikt nie
przechodzi obojętnie obok nieprzestrzegania prawa.
Pani Aleksandra Dulas zwróciła uwagę na fakt, że spotyka się z cyberprzemocą od dorosłych
a nie młodych ludzi. To dorośli ludzie potrafią być okrutni będąc anonimowymi. Dla młodych
ludzi internet jest może zjawiskiem bardziej naturalnym i codziennym więc tak tej
anonimowości nie odczuwają. Jest to po prostu druga rzeczywistość w której funkcjonują, a
nie alkowa, w której mogą się ukryć. Zauważyła, że ludzie używają przemocy w internecie po
prostu dlatego, że mogą, ponieważ jest to łatwiejsze niż w rzeczywistości. Potwierdziła
stanowisko Pana Leszka Bonara mówiąc ,że to co umieści się w internecie jest łatką, która
REALIZATOR PROJEKTU
Stowarzyszenie Kreaktywni
ul. Zelwerowicza 22, 90-147 Łódź
te. 572 113 844
Projekt o numerze 2016-1-PL01-KA347-024580 współfinansowany w ramach programu Unii Europejskie Erasmus+.
idzie za nami do końca życia. Osoba poszkodowana może przez długie lata ponosić
konsekwencje cyberprzemocy.
5. Debata
Po wypowiedziach zaproszonych gości nastąpiła dyskusja z młodzieżą moderowana przez
prowadzącą szeregiem pytań sytuacyjnych. Przebiegała w następujący sposób:
Pytanie nr 1. Jak działa snpachat?
Odpowiedź uczestnika: służy do wysyłania wiadomości w formie zdjęć pojawiających się na
chwilę, ale można takie zdjęcie również zachować robiąc zrzut ekranu.
Pytanie nr 2.Jakie zagrożenia mogą wynikać z używania tej modnej aplikacji?
Odpowiedź uczestnika: Zdjęcie może być przerobione i dalej udostępnione w sieci.
Pytanie 3. Czy ktoś miał styczność z negatywnymi skutkami stosowania tego typu
aplikacji?
Odpowiedź uczestnika: Tak. Znam sytuację, w której dziewczyna wysyłała chłopakowi nagie
zdjęcia, on je screenował i gdy się rozstali on w ramach zemsty zaczął je udostępniać innym.
Pan Leszek Bonar dodał, aby nie publikować w sieci nagich zdjęć malutkich dzieci, gdyż
może to być wykorzystane do nieprzewidywalnych celów. Pani Aleksandra uczulała by nie
przyjmować do znajomych osób, których nie zna się osobiście, ponieważ w ten sposób
działają osoby, które chcą uzyskać poufne informacje, a następnie wykorzystać je bez naszej
wiedzy. Pan Jakub Tietz dodał, że portale społecznościowe są wykorzystywane przez policję
do wyszukiwania i sprawdzania informacji, ale nie tylko policja tak działa. Dzięki
informacjom jakie publikujemy w internecie każdy jest w stanie nas sprawdzić.
Pytanie 4. Czy jeśli nie wylogujemy się z poczty lub portali społecznościowych, a
następnie ktoś to wykorzysta i podszyje się pod nas kontaktując się z innymi osobami to
czy można to określić cyberprzemocą?
Odpowiedź uczestnika: Zdecydowanie tak, ponieważ może to powodować poważne
konsekwencje.
Pan Jakub Tietz w tym kontekście opowiedział sytuację, w której właściciel firmy nie
wylogował się z poczty, a jeden z jego pracowników to wykorzystał wysyłając do
kontrahentów wiadomości, mające charakter oczerniający. Doprowadziło to do zerwania
przez kontrahentów umów i zakończenia współpracy.
REALIZATOR PROJEKTU
Stowarzyszenie Kreaktywni
ul. Zelwerowicza 22, 90-147 Łódź
te. 572 113 844
Projekt o numerze 2016-1-PL01-KA347-024580 współfinansowany w ramach programu Unii Europejskie Erasmus+.
Pytanie 5. Czy używanie wulgaryzmów w komentarzach na portalu społecznościowym
Facebook to cyberprzemoc?
Odpowiedź uczestnika: Tak, obrażanie ludzi w internecie powinno być bardzo surowo karane
bo nie każdy ma silną psychikę i potrafi taki atak odpowiednio znieść.
Pytanie 6. Dlaczego ludzie uprawiają tzw. hejting w internecie?
Odpowiedź uczestnika: Jest to spowodowane wylewaniem frustracji dnia codziennego,
ponieważ w internecie czuje się anonimowość. W ten sposób ludzie próbują odciążyć
psychikę bez konsekwencji.
Odpowiedź uczestnika: Bo w prawdziwym życiu ludzie boją się wyrazić swoje zdanie, z
którym wiele osób może się nie zgadzać. Kiedy jest się anonimowym znajduje się odwagę
żeby wyrażać kontrowersyjne poglądy.
Pytania od uczestników:
Pytanie 1. Jeśli czyjąś ambicją jest posiadanie wielu znajomych na portalach
społecznościowych i publikowanie zdjęć ze swojego życia, aby inni mogli go doceniać to
dlaczego wartościujemy to negatywnie?
Pani Aleksandra Dulas: Nie wartościujemy negatywnie, określamy jednak to zjawisko jako
niebezpieczne, ponieważ jeśli ktoś łatwo może uzyskać wiele poufnych danych łatwiej mu np.
wkraść się na konto bankowe czy też przyłapać i zaatakować w wielu miejscach jeśli wie
gdzie przebywamy i co robimy. Publikując informacje, zdjęcia i filmy w internecie należy
robić to świadomie i ostrożnie.
Pan Jakub: Jest to zjawisko określone przez nas jako niebezpieczne ponieważ ogromna liczba
osób może pozyskać w łatwy sposób wiele prywatnych i poufnych informacji, co może
powodować negatywne skutki.
Pytanie 2. Na ile cyberprzemoc łączy się z brakiem tolerancji?
W odpowiedzi na to pytanie zebrana publiczność została zapytana kto ich zdaniem jest
najczęściej w internecie hejtowany. Odpowiedzią było, że osoby, które są inne i odstają od
większości.
Pani Aleksandra Dulas: Badania przeprowadzone pośród polskich uczniów określają, że dwa
zjawiska, które są najbardziej piętnowane to mężczyźni, którzy nie są stereotypowo męscy
oraz bieda. Na trzecim miejscu znajdują się dziewczyny skompromitowane poprzez nagie
zdjęcia. Są to trzy najbardziej zagrożone grupy. Osobami hejtującymi kieruje także instynkt
stadny, który każe zawsze szukać najsłabszego ogniwa. Jest to jednak pozorne ponieważ
każdy może stać się najsłabszym ogniwem jeśli wszyscy zmówią się przeciwko niemu.
Pytanie 3. Jakie są działania zwalczające cyberprzemoc?
Pan Jakub Tietz: Jest to np. policja, która ustala tożsamość osób po IP dzięki temu i innym
działaniom udaje się doprowadzić do zmniejszenia anonimowości w sieci, bo to ona
REALIZATOR PROJEKTU
Stowarzyszenie Kreaktywni
ul. Zelwerowicza 22, 90-147 Łódź
te. 572 113 844
Projekt o numerze 2016-1-PL01-KA347-024580 współfinansowany w ramach programu Unii Europejskie Erasmus+.
najbardziej ułatwia stosowanie cyberprzemocy.
Pytanie 4. Dwie osoby rozmawiają na prywatnym czacie: Messenger. Jedna z tych osób
podczas prywatnej rozmowy obraża osobę trzecią. Czy to można zakwalifikować jako
cyberprzemoc?
Pan Jakub Tietz: Jeżeli wskazane są nieprawdziwe informacje, które mają zastraszyć czy
znieważyć wtedy można przyjąć takie zachowanie jako cyberprzemoc. Jednakże należy
pamiętać o tym, że do złożenia wniosku jest potrzebna osoba pokrzywdzona.
Pytanie 5. Jaki odsetek prześladowców pochodzi ze środowisk patologicznych?
Pani Aleksandra: Przemoc jest sama w sobie patologią. Tam gdzie jest przemoc jest patologia.
Wykształcenie ani pochodzenie nie ma znaczenia.
6. Podsumowanie:
Cyberprzemoc jest zjawiskiem znanym młodzieży. Wiedzą jak ją definiować oraz
jakie zachowania można określić tym mianem. Co istotne, delikatne formy cyberprzemocy są
uważane za codzienność w sieci. Zaproszeni goście bardzo często podkreślali jak ważna jest
rozwaga w publikowaniu informacji na swój temat w sieci. Opisywano zagrożenia, które
mogą nastąpić przy nierozważnym korzystaniu z internetu oraz upublicznianiu zbyt dużej
ilości danych prywatnych. Podkreślano, że internet to nie tylko ciekawe i przydatne
nowoczesne narzędzie tworzące nową rzeczywistość. To też miejsce, w którym znajduje się
wiele osób, które mogą nami manipulować oraz wykorzystywać. Apelowano, aby reagować
na niewłaściwe zachowania oraz przede wszystkim, aby samemu nie stosować
cyberprzemocy. Młodzież doskonale rozumie, że anonimowość to czynnik dodający odwagi
ludziom, którzy w świecie rzeczywistym nigdy nie mieliby odwagi zachować się w podobny
sposób.
Młodzież nie do końca zgadzała się z kwestią zachowania całkowitej prywatności
w internecie. Ilość polubionych zdjęć, czy znajomych w portalach społecznościowych nadal
jest pewnym wyznacznikiem popularności. Powodowane jest to zachowaniem gwiazd,
celebrytów i blogerów dla których często aktywność w sieci jest przepustką do popularności
i podziwu. Ten sam mechanizm przekładają na swoje życie i funkcjonowanie w gronie swoich
znajomych i „obserwujących” ich osób. Często chcą być „obserwowani”, gdyż to oznacza
popularność, podziw i sławę. Internet stwarza możliwość wykreowania własnej osoby w
nowy, atrakcyjny sposób. Ważne jest jednak, by robić to z rozwagą i pamiętać, że wszystko
może
w przyszłości zostać wykorzystane przeciwko nam. Pomimo tego, młodzież zdaje się
rozumieć zagrożenia płynące z nierozważnego używania internetu, a zagadnienie
cyberprzemocy nie jest im obce. Najważniejsze dla młodzieży mogło okazać się
uświadomienie im, że cyberprzemoc jest przestępstwem naruszającym konkretne artykuły
kodeksu karnego. Dzięki temu będą świadomi, że istnieją narzędzia które mogą pozwolić im
się obronić jeśli kiedyś staną w roli osoby poszkodowanej oraz, że dochodzenie swoich praw
w tej kwestii nie jest niczym zaskakującym i każdy ma do tego pełne prawo.
REALIZATOR PROJEKTU
Stowarzyszenie Kreaktywni
ul. Zelwerowicza 22, 90-147 Łódź
te. 572 113 844
Projekt o numerze 2016-1-PL01-KA347-024580 współfinansowany w ramach programu Unii Europejskie Erasmus+.
7. Rekomendacje młodzieży:
Uczestnicy debaty byli zdania, że cyberprzemoc mogłaby zostać ograniczona gdyby kary
za jej stosowanie były bardziej surowe i gdyby takie przypadki częściej trafiały do mediów.
Dzięki temu społeczeństwo zaczęłoby zauważać fakt, że nie jest to zachowanie, które uchodzi
płazem. Za ważne uznano uświadamianie społeczeństwu, że cyberprzemoc jest
przestępstwem, które podlega konkretnym artykułom kodeksu karnego. Odpowiednie
nagłośnienie konsekwencji jakie mogą spotkać osobę odpowiedzialną za stosowanie
cyberprzemocy również pomogłoby w dostrzeżeniu w tym zjawisku czynu przestępczego
przez szersze grono odbiorców. Drugim istotnym czynnikiem, który wskazywała młodzież
jako rozwiązanie omawianego zjawiska było ograniczenie anonimowości w sieci. Uczestnicy
debaty zgodnie stwierdzili, że anonimowość jest główną przyczyną stosowania
cyberprzemocy, ponieważ popycha ludzi do czynów, których wstydziliby się popełnić
ujawniając bezpośrednio swoją tożsamość. Ważne jest także rozpowszechnianie informacji o
tym do jakich instytucji można się zgłaszać będąc poszkodowanym, jakie kroki podjąć oraz
jakie czyny można uznać za karalne w kontekście cyberprzemocy.
Opracowanie zostało zrealizowane przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej.
odzwierciedla jedynie stanowisko jej autorów i Komisja Europejska oraz Narodowa Agencja
Programu Erasmus+ nie ponoszą odpowiedzialności za jej zawartość merytoryczną.
Opracowanie bezpłatne.
Opracowanie
REALIZATOR PROJEKTU
Stowarzyszenie Kreaktywni
ul. Zelwerowicza 22, 90-147 Łódź
te. 572 113 844
Projekt o numerze 2016-1-PL01-KA347-024580 współfinansowany w ramach programu Unii Europejskie Erasmus+.