4: Wszyscy płacimy podatki

Państwo w gospodarce rynkowej
Notatka 4: Wszyscy płacimy podatki
Ogólny cel notatki: poznanie zasad systemu podatkowego w Polsce.
1. Podatki można podzielić na:
 progresywne, który zakłada wzrost stopy oprocentowania wraz ze wzrostem dochodów podatnika (PIT).
 degresywne, opiera się na malejącej stopie podatkowej.
 proporcjonalne (liniowe), zakładają stałą stopę procentową niezależnie od dochodów (Rosja).
 kwotowe nie zależą od wysokości dochodów i są określone stałą dla wszystkich podatników kwotą (np. podatek od
posiadania psa).
2. Podatki bezpośrednie i pośrednie.
Podatki bezpośrednie to takie, których skutków nie można przenieść na inny podmiot (np. właściciel taksówki nie
może przerzucić płatności podatku od środków transportu na pasażerów, natomiast może go wliczyć w koszty uzyskania
dochodu).
Podatki pośrednie, czyli takie, których skutki można przerzucić na inny podmiot (np. płatność akcyzy nałożonej na
papierosy w ostatecznym rachunku spoczywa nie na ich producencie, tylko na konsumencie).
3. Zasady opodatkowania osób fizycznych i przedsiębiorstw (podatki bezpośrednie).
Podatek dochodowy od osób fizycznych - PIT (ang. Personal Income Tax - osobisty podatek dochodowy) - muszą
zapłacić wszystkie osoby, które w danym roku uzyskały dochód wyższy od sumy określonej w ustawie (dochód powyżej 530
złotych 8 groszy), bez względu na to, czy został on uzyskany w kraju czy za granicą. Wyjątek stanowią dochody uzyskane
w państwach, z którymi Polska podpisała umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania. W Polsce podatek od osób
fizycznych ma charakter progresywny (stopa oprocentowania rośnie wraz ze wzrostem dochodów podatnika). W zależności
od uzyskanego dochodu, obowiązują (2010) dwie stopy podatkowe: 18% (do 85 528 zł) i 32% (od 85 528 zł). Po zakończeniu
każdego roku, w terminie do 30 kwietnia następnego roku, podatnicy zobowiązani są złożyć w urzędzie skarbowym zeznanie
podatkowe. W specjalnym formularzu.
Ustawa przewiduje również możliwość odliczeń w podatku dochodowym od osób fizycznych (np. odliczenia od
dochodu, np. wydatki poniesione na spłatę kredytu udzielonego płatnikowi na potrzeby mieszkaniowe, wydatki na remont).
Inną formą płacenia podatku od osób fizycznych jest tak zwany ryczałt. Dotyczy on między innymi osób uzyskujących
dochody z pozarolniczej działalności gospodarczej (rzemieślnicy, kupcy) oraz wykonujących wolne zawody (adwokaci,
notariusze).
Podatek dochodowy od osób prawnych - CIT (ang. Corporate Income Tax - podatek wspólny, zbiorowy) dotyczy
między innymi firm uzyskujących przychody z działalności gospodarczej, z wyłączeniem działalności rolniczej i gospodarki
leśnej. Zwolnienie z podatku obejmuje między innymi Narodowy Bank Polski oraz jednostki budżetowe). Podatek wynosi 19%
podstawy opodatkowania. Podatnicy co miesiąc składają deklarację, w terminie do 20ego dnia każdego miesiąca, i również
w tym terminie wpłacają zaliczkę kwoty podatku.
Podatek od spadków i darowizn obowiązuje osoby fizyczne, które nabyły rzeczy lub prawa majątkowe, m.in. w drodze
spadku, darowizny. Wysokość podatku zależy od wartości nabytych rzeczy lub praw majątkowych oraz stopnia pokrewieństwa
między spadkobiercą a spadkodawcą lub obdarowanym a darczyńcą.
Podatek od czynności cywilnoprawnych obejmuje opłaty za czynności cywilnoprawne, jak zawarcie lub zmiana
umowy. Wysokość podatku dla każdej czynności określa ustawa, przy czym jego maksymalna wysokość wynosi 2%
(np. podatku od umowy kupna nieruchomości lub samochodu). Najwyższy podatek naliczany kwotowo od małżeńskiej umowy
majątkowej wynosi 38 zł. Podatek należy wpłacić w terminie 14 dni od daty dokonania czynności.
Podatek rolny należy zapłacić za posiadanie lub użytkowanie wieczyste gruntów (nie obejmuje gruntów, które są
wykorzystywane do innych celów niż działalność rolnicza). Wysokość podatku dla gruntów gospodarstwa rolnego wynosi
równowartość 2,5 q żyta od 1 ha powierzchni. Podatnicy płacą podatek w czterech ratach.
Podatek leśny uiszczają właściciele lub użytkownicy wieczystości gruntów leśnych. Jego wysokość stanowi
3
równowartość 0,22 m drewna z 1 ha. Za lasy będące częścią rezerwatów i parków narodowych stawka jest o połowę niższa.
Podatki i opłaty lokalne: podatek od nieruchomości, podatek od środków transportu, podatek od posiadania psa oraz
wpływy z różnych opłat.
4. Podatek od towarów i usług, podatek akcyzowy (podatki pośrednie).
Podatek od towarów i usług - VAT (ang. Value Added Tax - podatek od wartości dodanej) obejmuje sprzedaż
towarów, odpłatne świadczenie usług oraz eksport towarów i usług. Podatnikami są przedsiębiorstwa, jednostki
organizacyjne, osoby fizyczne działające na terenie Polski. Zwolnienia z VAT mogą dotyczyć świadczenia usług w zakresie
rolnictwa, oświaty, ochrony zdrowia, opieki społecznej. Podstawowa stawka podatku, wynosi 22%, ale występuj niższe stawki
(7, 3 i 0%). Stawka zerowa najczęściej stosowana jest w eksporcie. Zaletą takiego systemu opodatkowania jest regulowanie
należności na bieżąco, dlatego do budżetu państwa pieniądze mogą wpływać systematycznie przez cały rok.
Podatek akcyzowy (specjalny podatek nakładany na towary, najczęściej luksusowe) w Polsce obejmuje m.in.: paliwa,
samochody osobowe, jachty pełnomorskie, alkohol, wyroby tytoniowe, energię elektryczną, automaty hazardowe, kamery
wideo, sól, perfumy. Stawki akcyzy określa się procentowo (np. dla broni myśliwskiej wynosi 20%) lub kwotowo (np. dla
papierosów około 57 zł za 1000 sztuk).
Podatek od gier dotyczy osób i firm prowadzących działalność związaną z grami losowymi (gry liczbowe, loterie
pieniężne, automaty losowe). Stawki opodatkowania uzależnione są od rodzaju gry i wahają się 10% dla loterii fantowych do
45% dla gier prowadzonych w kasynach.