Postępowanie z cielęciem od urodzenia do odsadzenia

16
w chlewni i oborze - postępowanie z cielęciem....
BYD£O MIÊSNE
Postępowanie z cielęciem
od urodzenia do odsadzenia
Cielê to m³ode zwierzê z gatunku byd³o domowe,
bez wzglêdu na p³eæ, w wieku od dnia urodzenia do
6 miesi¹ca ¿ycia. Cielêta ras miêsnych przebywaj¹
wraz z matk¹ od 6 – 9 miesiêcy, z czego wiêkszoœæ
czasu na pastwisku. Do rozpoczêcia sezonu
pastwiskowego, czêœæ tego okresu przebywaj¹
w budynkach inwentarskich.
dr in¿. Bronis³aw ¯elanis
WMODR
Stara prawda mówi, ¿e bez cielêcia
nie ma mleka, a bez mleka nie odchowa
siê cielêcia. Ca³y cykl produkcyjny rozpoczyna siê wiêc od wycielenia. Aby
wycielenie przebiega³o prawid³owo
hodowca powinien przestrzegaæ kilku
zasad:
 monitorowaæ na bie¿¹co reprodukcjê w stadzie,
 obserwowaæ przygotowanie i przebieg ocielenia, nawet wtedy gdy
krowy ciel¹ siê samodzielnie, bez
¿adnej pomocy,
 rozpoznawaæ zewnêtrzne oznaki zbli¿aj¹cego siê ocielenia (6 – 8
dni),
 w przypadku wyst¹pienia problemów (trudne porody) natychmiast
trzeba wezwaæ lekarza weterynarii.
Trzeba pamiêtaæ, ¿e po wycieleniu
nale¿y zmusiæ krowê do wstania, gdy
nie mo¿e siê podnieœæ natychmiast
wezwaæ lekarza. Po trudnym wycieleniu powinniœmy sprawdziæ czy nie ma
drugiego cielêcia, czy nie by³o krwotoku w pochwie lub macicy. Kilka godzin
po porodzie nale¿y dok³adnie obejrzeæ
krowê i sprawdziæ czy nie ma objawów
wypadniêcia macicy lub krwotoków
wewnêtrznych. Po 12 godzinach po wycieleniu powinno odejœæ ³o¿ysko, a po
24 godzinach powinien wróciæ krowie
apetyt.
Z cielêtami ras miêsnych postêpujemy po urodzeniu tak samo jak z cielêtami ras mlecznych , ró¿ni¹ siê one
nie tylko umaszczeniem, wag¹ cia³a,
ale te¿ zdolnoœciami adaptacyjnymi do
trudnych warunków œrodowiskowych.
Po wycieleniu trzeba zdezynfekowaæ
pêpowinê, a matka powinna cielê dok³adnie wylizaæ, aby je oczyœciæ i pobudziæ kr¹¿enie, poniewa¿ natura wymaga, aby cielê szybko stanê³o na nogi. W
nr 1 [243]  Styczeñ 2009
ci¹gu godziny po urodzeniu cielê powinno otrzymaæ 1,5 litra siary, jeœli nie
ssie samo nale¿y krowê zdoiæ i podaæ
cielêciu siarê.
Mówimy o zasadach, które s¹ po
to aby je przestrzegaæ, ale mog¹ te¿
wystêpowaæ odstêpstwa od norm czy
te¿ anomalie na które hodowca powinien byæ przygotowany. W wiêkszych
stadach krów mlecznych zasady czêsto
s¹ zdominowane przez prawa natury,
szczególnie gdy byd³o utrzymywane
jest w systemie otwartym.
Wycielenia mog¹ mieæ miejsce zarówno w oborze, jak i na pastwisku,
gdzie krowy przebywaj¹ w czasie sezonu pastwiskowego. Zale¿y to od systemu organizacji produkcji w stadzie
byd³a miêsnego. Najkorzystniejsza sytuacja jest wtedy gdy cielê urodzi siê
1 – 2 miesi¹ce przed wyjœciem z krow¹
mamk¹ na pastwisko. Cielê na pastwisko przy boku krowy mamki powinno
umieæ pobieraæ m³od¹ ruñ pastwiskow¹. Dlatego jak najwczeœniej nale¿y
rozpocz¹æ dokarmianie ciel¹t paszami
objêtoœciowymi, m.in., dobrym sianem,
aby przyœpieszyæ rozwój ¿wacza, co
zwiêkszy zdolnoœæ do pobierania pasz.
Poziom dokarmiania zale¿y od typu
zwierzêcia (odsadki, odsadki odchowane, buhajki opasowe) czy te¿ kierunku
opasu (masa zwierzêcia, metoda opasu,
termin uboju). Najczêœciej dokarmia
siê buhajki. Najlepsze efekty daje dokarmianie ciel¹t, je¿eli po³¹czone jest
z odpowiednio zaplanowanym wypasem pastwiskowym. Szczególnego znaczenia nabiera dokarmianie w okresie
gdy wystêpuj¹ suche lata i jest za ma³o
porostu pastwiskowego dla krów jaki i
dla ciel¹t. W okresie wypasania cielêta
powinny otrzymywaæ dodatki mineralno-witaminowe. Dba³oœæ hodowcy
o wysokie plony oraz jakoϾ porostu
pastwiskowego korzystnie wp³ywa
na wzrost ciel¹t, które pobieraj¹ coraz
mniej mleka a coraz wiêcej zielonki.
Prawid³owe dokarmianie buhajków w
tym okresie u³atwi w okresie późniejszym szybsze przejœcie do fazy opasu
w³aœciwego.
Zakoñczenie sezonu pastwiskowego wi¹¿e siê najczêœciej z odsadzeniem
ciel¹t od matek.
Jest to bardzo stresuj¹ce dla ciel¹t,
dlatego jeœli jest to mo¿liwe to cielêta
mo¿na odsadziæ jeszcze na pastwisku
na ok. 2 tygodnie przed wprowadzeniem do obory. W przypadku braku takiej mo¿liwoœci, wszystkie operacje odsadzania, grupowania i spêd do obory
nale¿y wykonaæ w ci¹gu jednego dnia
³¹cz¹c jednoczeœnie z innymi zabiegami
zootechnicznymi takimi jak, szczepienie i odrobaczenie. Zwierzêta powinny
trafiæ do czystego i wydezynfekowanego boksu czy pomieszczenia. W przypadku przed³u¿ania siê sezonu wcieleñ
cielêta mo¿na odsadzaæ w kilku rzutach
pod warunkiem, ¿e do utworzonej grupy nie powinniœmy wprowadzaæ ciel¹t
z zewn¹trz. Jeœli dokonujemy zakupu
ciel¹t z zewn¹trz do uzupe³nienia grupy nale¿y to zrobiæ w dniu odsadzenia
ciel¹t urodzonych w gospodarstwie.
Pozwoli to maksymalnie skróciæ okres
zwiêkszonego ryzyka zachorowañ.
Grupowanie zwierz¹t w zbli¿onym
wieku i przy podobnej masie cia³a pomaga racjonalizowaæ dawki pokarmowe, szybciej te¿ ustala siê hierarchia w
stadzie. Zaraz po pogrupowaniu ciel¹t
nale¿y je nakarmiæ i napoiæ, a tak¿e zabezpieczyæ sta³y dostêp do wody. Cielêta powinny byæ uwa¿nie obserwowane przez pierwsze trzy dni pobytu w
grupie w celu wykrycia ewentualnych
17
w chlewni i oborze - żywienie krów na słodko
problemów zdrowotnych.
Przy przejœciu z ¿ywienia mleczno-pastwiskowego na ¿ywienie paszami
objêtoœciowymi i paszami suchymi
- wa¿ne jest zachowanie okresu przejœciowego, w którym stopniowo przechodzimy na nowe pasze. Podanie ju¿
w pierwszym dni niewielkiej iloœci sianokiszonki czy kiszonki z kukurydzy
pozwoli po tygodniu skarmiania tych
pasz przejœæ na ¿ywienia „do woli”. W
pocz¹tkowym okresie unikaæ poide³
naciskowych, gdy¿ nie wszystkie cielêta bêd¹ umia³y je u¿ywaæ.
W czasie wypasu cieliczki i byczki
przebywa³y razem. W dniu grupowania zostan¹ oddzielone. Selekcja zwierz¹t i podzia³ na grupy ze wzglêdu
na przeznaczenie powinna byæ dobrze
przemyœlana i oparta na kilku podstawowych kryteriach, takich jak: zasoby
pasz, masa ciel¹t i ich kondycja somatyczna po zejœciu z pastwiska, posiadanych pomieszczeniach inwentarskich
oraz koniunkturze rynkowej.
Odsadzenie ciel¹t rozpoczyna okres
zasuszania krów, które po 7 – 9 miesi¹cach karmienia zasuszaj¹ siê bardzo ³a-
two. Krów posiadaj¹cych jeszcze mleko,
nie powinno siê doiæ. Odsadzenie jest
bardzo dobrym momentem na dokonanie selekcji krów przeznaczonych do
brakowania. Przy bardzo dobrej organizacji produkcji oraz przy sprzyjaj¹cej
koniunkturze cenowej na zimê powinny pozostaæ w stadzie (w budynkach)
tylko zasuszone krowy.
Za miesi¹c – jak sporz¹dziæ preliminarz
pasz dla stada byd³a miêsnego.
nr 1 [243]  Styczeñ 2009