06-01 - zszarzecze

Znaczenie gospodarcze produkcji drobiarskiej
Drobiarstwo jest w naszym kraju szczególnym sektorem produkcji. Jego dynamiczny rozwój
nastąpił w latach siedemdziesiątych i doprowadził do powstania wielu wytwórni pasz,
nowoczesnych wylęgarni i zakładów drobiarskich.
Krajowa produkcja drobiarska wciąż się rozwija. Rośnie ilość wyprodukowanego drobiu,
eksport i spożycie białego mięsa. Nie oznacza to jednak, że drobiarze mogą spać spokojnie –
wobec coraz silniejszej światowej konkurencji trzeba wzmóc wysiłki na rzecz promocji
polskiego drobiu i dalszego zwiększenia wewnętrznej konsumpcji. Niepokojąca jest
natomiast sytuacja na rynku jaj.
Polska z produkcją 1 300 tys. t mięsa drobiowego (2011 r.) zajmowała 4 miejsce wśród
największych producentów w Unii Europejskiej, wyprzedzały nas jedynie Francja (1 850 tys.
t), Niemcy (1 588 tys. t) oraz Wielka Brytania (1 568 tys. t). Produkcja żywca i mięsa drobiu z
roku na rok u nas rośnie: w 2009 r. wyprodukowaliśmy 1 783 tys. t żywca , w 2010 r. – 1
963 tys. t, w 2011 - 2 040 tys. t. Pierwsze miejsce zajmuje tu produkcja kurcząt brojlerów (1
470 tys. t), następne indyków – 375 tys. t, w dalszej kolejności drobiu wodnego: kaczek i
gęsi.
Za szybkim rozwojem produkcji drobiarskiej przemawia wiele czynników, ale najważniejsze z
nich to: niski koszt produkcji jaj i mięsa, niskie zużycie paszy na produkcję kilograma
produktu oraz walory smakowe i dietetyczne mięsa drobiowego. Z kilkuletniej obserwacji
wynika, że najintensywniej rozwijającym się kierunkiem będzie produkcja żywca indyczego,
a także brojlerów kurzych. Natomiast znacznie wolniejsze tempo rozwoju przewiduje się w
produkcji drobiu wodnego, którego wielkość produkcji uzależniona jest głównie od
możliwości eksportowych.
Zakłada się, że wraz z produkcją, będzie wzrastać spożycie mięsa drobiowego, które w 2012
roku na jednego mieszkańca przekroczyło 25 kg. W strukturze spożycia mięsa w Polsce
główną pozycję zajmuje mięso wieprzowe (ok. 40 kg) i drobiowe. Głównym czynnikiem
wpływającym na wzrost spożycia mięsa drobiowego w Polsce, jest jego niska cena w
porównaniu z mięsem wieprzowym i wołowym. Przy dobrej organizacji i integracji całego
sektora produkcji drobiarskiej wielkość produkcji będzie wzrastać.
Bardzo intensywnie rozwija się przetwórstwo drobiu, a szczególnie wyrobów wędliniarskich.
W sprzedaży znajduje się szeroki asortyment wyrobów drobiarskich, które są chętnie
kupowane przez konsumentów, a zakładom drobiarskim przetwórstwo umożliwia lepsze
wykorzystanie surowca.
Produkcję jaj w Polsce do roku 1993 charakteryzował duży spadek i niestabilność. W 2005
roku produkcja jaj wynosiła 9,4 mld sztuk. Spożycie jaj w Polsce jest porównywalne z
krajami europejskimi. W 2012 r. statystyczny Polak zjadł ok. 165 jajek. Spadek spożycia
wynika z zaleceń dietetycznych, ale również z wahań ceny jaj.
W 2011 r. średnie spożycie domowe na osobę wynosiło 150 jaj, ale np. w 2007 były to 162
sztuki, 2008 - 157, w 2009 - 156, a 2010 - 154 sztuki. Najwięcej jajek zużywa się w domach
rolników i emerytów, najmniej - w gospodarstwach osób pracujących na własny rachunek.
Od połowy 2011 r. do kwietnia 2012 r. jajka drożały. W kwietniu 2012 r. ceny detaliczne jaj
były o ponad 45% wyższe, niż w grudniu 2011 r. i o prawie 55% wyższe, niż w kwietniu 2011
r. Od maja do sierpnia obniżyły się one o 15%, a od września zaczęły ponownie rosnąć. W
grudniu 2012 r. ceny jaj przewyższyły poziom sprzed roku o ponad 26%.
Jajo jest produktem, który dostarcza organizmowi białko najwyższej jakości, niezbędne
nienasycone kwasy tłuszczowe, substancje biologicznie czynne, składniki mineralne i
witaminy.
Wzrost spożycia jaj zależy od kilku czynników:
 należy produkować jaja o lepszych walorach odżywczych wzbogacone w
wielonienasycone kwasy tłuszczowe, witaminy, jod czy selen;
 na rynek muszą być dostarczane jaja markowe o znanym pochodzeniu i terminie
produkcji;
 warunki produkcji i przechowywania jaj muszą być dobre;
 należy rozbudować zakłady przetwórcze tak, aby nadwyżki jaj mogły być
przetworzone i aby wyeliminować niestabilność produkcji spowodowaną niską ceną.
Mankamentem produkcji drobiarskiej są często duże wahania cenowe żywca i jaj, co
prowadzi do dużych wahań w wielkości produkcji w ciągu roku.
Pochodzenie i pokrój ptaków
Drobiem określamy kilka udomowionych gatunków ptaków, które wykorzystujemy do
masowej produkcji jaj, mięsa i pierza. Podstawowym gatunkiem ptaków w kraju są kury,
które odgrywają decydującą rolę w produkcji jaj i mięsa. Kura domowa pochodzi od kura
bankiwa (Gallus gallus domesticus) żyjącego w stanie dzikim w Indiach, Birmie, Indochinach,
Syjamie, na Półwyspie Malajskim, Filipinach i Sumatrze.
Indyki udomowione wcześniej przez Indian sprowadzili w XVI wieku Hiszpanie. W
udomowieniu dużą rolę odegrał dziki indyk północno-amerykański (Meleagris gallopavo). W
XVII wieku indyki zostały sprowadzone do Polski. Indyki różnych typów i odmian pod
względem cech fenotypowych są do siebie podobne, natomiast różnią się masą ciała, od
bardzo ciężkich do lekkich.
Gęsi występujące w Europie pochodzą od dzikiej gęsi szarej, gęgawej (Anser anser). Z dzikiej
gęsi łabędziowej udomowiono gęś chińską (Cygnopis cygnoides) oraz gęś kanadyjską
(Branta canadensis Pall). Cechą charakterystyczną gęsi chińskiej jest narośl na czole,
natomiast gęsi kanadyjskiej biała plama na podgardlu i policzkach, a dziób i skoki są czarne.
Gęś kanadyjska zamieszkuje Kanadę i północną część Stanów Zjednoczonych, a gęś chińska
Azję od Uralu do Japonii.
Kaczka domowa pochodzi od dzikiej kaczki krzyżówki (.Anas platyrhynchos), która
zamieszkuje prawie całą Europę, północną Afrykę, Azję i Amerykę Północną. Natomiast
występująca w kraju kaczka piżmowa, zwana też Barbarie lub niemą, pochodzi od kaczki
Cairina moschata, która w stanie dzikim żyje w Ameryce Południowej. Kaczka ta różni się od
kaczki pekin przede wszystkim tym, że ma poziomą postawę oraz przy nasadzie dzioba, w
części czołowej i na policzkach posiada czerwone, pofałdowane brodawki.
Cechy pokroju, czyli wyglądu zewnętrznego ptaka, są wykorzystywane przez hodowców do
określania typu użytkowego, rasy, płci, wieku, kondycji, a w praktyce na podstawie cech
pokroju przeprowadza się brakowanie.
Na rysunkach przedstawiono pokroje czterech gatunków drobiu.
Omówiony zostanie pokrój koguta i kury.
Dziób jest to zrogowaciały wytwór naskórka, w którym znajdują się otwory nosowe. Jest
krótki, ostro zakończony, o barwie od jasnej do prawie czarnej.
Głowa jest stosunkowo mała, a na szczytowej jej części wyrasta grzebień.
Niektóre ptaki mają głowę ozdobioną hełmem z piór i bokobrody.
Kształt grzebienia jest cechą genetyczną, charakterystyczną dla typu użytkowego lub rasy.
Barwa grzebienia zależy od funkcjonowania hormonów, a wszelkie jego odbarwienia mogą
być oznaką choroby.
U ras uznanych w Polsce występuje grzebień pojedynczy w formie płata z 5-7 wycięciami.
Można wyróżnić 4 typowe najczęściej występujące grzebienie:
 pojedynczy - jest to blaszkowaty płat z 5-7 wycięciami, charakterystyczny dla kur typu
lekkiego,
 różyczkowy - tworzy go mięsista brodawkowata narośl, zwężajaca się ostro w
kierunku szyi,
 groszkowy - składa się z trzech niskich fałd drobno ząbkowanych, ułożonych
równolegle do siebie,
 orzeszkowy - stanowi go niewielki fałd skórny u nasady dzioba, kształtem przypomina
rozłupany orzech.
Oczy są okrągłe, rozmieszczone po obu stronach głowy o żółtopomarańczowej tęczówce.
Dzwonki są to parzyste przydatki znajdujące się poniżej dzioba. Są to silnie ukrwione płaty
skórne, które mogą być różnej wielkości i kształtu. Otwory, pozbawione małżowin, stanowią
uszy, które są otoczone niewielkimi piórkami.
Zausznice znajdują się poniżej i od tyłu uszu, są parzyste, owalne i mogą być, zależnie od
rasy, białe, niebieskie lub czerwone. Policzki stanowią część głowy pomiędzy oczami,
dziobem i otworami usznymi i pokryte są delikatnymi piórkami.
Szyja kur jest dość długa, smukła, lekko wygięta w kształcie litery S. Najczęściej jest bogato
upierzona, chociaż może być również nieopierzona (gołoszyjka siedmiogrodzka). W okolicy
głowy pióra są krótsze, ku nasadzie szyi wydłużają się, co stwarza złudzenie, że przy klatce
piersiowej jest dużo grubsza.
Pierś jest dobrze wysklepiona, przy czym u ptaków lekkich jest ona słabo, a u ciężkich silnie
umięśniona.
Podbrzusze u dobrych niosek jest bardzo rozbudowane i szerokie. Stanowi tę partię ciała, z
której budowy można wnioskować o rozwoju narządów rozrodczych i przewodu
pokarmowego.
Grzbiet jest stosunkowo szeroki, słabo umięśniony, lekko opadający ku ogonowi, z którym
tworzy tzw. siodło. Na zakończeniu grzbietu znajduje się nasada ogona z parzyście
usytuowanymi gruczołami kuprowymi.
Skrzydła są proporcjonalne do masy ciała, u kur nieśnych są one dłuższe, a u kur mięsnych
nieco krótsze, dobrze przylegają do tułowia lub są lekko odchylone.
Ogon może być krótki lub długi. W zależności od kąta pochylenia w stosunku do linii
grzbietu wyróżnia się cztery rodzaje ogona:
 wiewiórczy - wtedy, gdy kąt ułożenia piór w stosunku do linii grzbietu jest mniejszy niż
90°,
 zadarty - gdy pióra tworzą z linią grzbietu kąt 90°,
 opadający - kiedy kąt ułożenia jest rozwarty,
 leżący - gdy pióra są znacznie wydłużone (nawet do 1 -1,5 m) o elastycznych wiotkich
stosinach, miękko się układające (u ras amatorskich).
Nogi są różnej długości i składają się z ud, podudzi, pięty i skoku, czyli zmodyfikowanej kości
stopy. U kogutów na skoku znajduje się ostroga, tj. szablasty, rogowy wyrostek. Barwa
skoku zależy od barwników zawartych w skórze.