pobierz

Acta Haematologica Polonica 2009, 40, Nr 2, str. 451–453
PRACA POGLĄDOWA – Review Article
BARBARA ZDZIARSKA
Zespoły limfoproliferacyjne u chorych z przewlekłym zakaŜeniem wirusowym
Lymphoproliferative disorders in chronic viral inflammation
Klinika Hematologii PAM w Szczecinie
Kierownik: Prof. Dr hab. med. Barbara Zdziarska
STRESZCZENIE
Powszechność zakaŜeń wirusem Epstein–Barr (EBV), ludzkim wirusem opryszczki-8 (HHV-8),
wirusem ostrej białaczki/chłoniaka T-komórkowej osób dorosłych (HTLV-1), cytomegalii
(CMV), wirusem zapalenia wątroby C (HCV) a takŜe ludzkim wirusem upośledzenia odporności
(HIV) skłania do poszukiwania odpowiedzi dlaczego tylko nieliczni z zakaŜonych rozwijają
związane z wirusami choroby nowotworowe, w tym chłoniaki nieziarnicze. Rozwiązanie tego
problemu ma nie tylko wartość poznawczą ale takŜe moŜe zmienić standardy profilaktyki i leczenia nowotworów.
SŁOWA KLUCZOWE: Zespoły limfoproliferacyjne – Choroby infekcyjne – Wirusy
SUMMARY
Worldwide, most people are already infected with the Epstein–Barr virus (EBV), human herpes
virus-8 (HHV-8), human T cell lymphotropic virus-1 (HTLV-1), cytomegalovirus (CMV), hepatitis C virus (HCV), human immunodeficiencyvirus (HIV). Many of these individuals will
develop disease, and some will eventually develop a viral-related cancer such as lymphoma, liver
cancer, or cervical cancer. Understanding how infections of viruses such as these can progress to
cancer in some individuals is essential to the development of new methods to attack the virus
and prevent malignancies.
KEY WORDS: Lymphoproliferative disorders – Infectious diseases – Viruses
Przy obecnym stanie wiedzy nie jesteśmy w stanie stwierdzić, dlaczego u niektórych przebieg zakaŜenia wirusowego jest bezobjawowy, u innych powstaje łagodna
choroba zakaźna, u innych przewlekłe zakaŜenie a u kolejnej grupy chorych rozwijają
się choroby nowotworowe. Bakteryjna teoria nowotworów ma mniej zwolenników niŜ
ta pozostająca w związku z wirusami. Do onkogennych wirusów naleŜą: wirus Epsteina – Barr (EPV) oraz wirus ostrej białaczki/chłoniaka T-komórkowej osób dorosłych
(HTLV-1). Dla wielu innych wirusów nie uzyskano dowodów, Ŝe są onkogenne, jednak niewątpliwie istnieją dowody, na to, Ŝe odgrywają rolę w powstaniu chłoniaków
452 B. ZDZIARSKA
nieziarniczych. Są to: ludzki wirus upośledzenia odporności (HIV-1, HIV-2), cytomegalii (CMV), wirus opryszczki typu 8 (HHV-8), wirus opryszczki typu 6 (HHV-6),
wirus zapalenia wątroby C (HCV), SV-40, HTLV-2 a takŜe TTV (Torque teno virus) i
JCV. Do uznanych patogenów naleŜy Helibacter pylori. U ludzi immunokompetentnych infekcje kończą się wyzdrowieniem, jednak wirus moŜe pozostać w organizmie w formie latentnej. W stanach obniŜonej odporności utajona infekcja moŜe ulegać reaktywacji. Wiadomo, Ŝe rozwój chłoniaków nieziarniczych powodowanych
przez EBV występuje częściej u pacjentów z wrodzonym lub nabytym defektem odporności. U osób po przeszczepie narządów występuje potransplantacyjna choroba
limfoproliferacyjna. Fakty epidemiologiczne potwierdzają, Ŝe istnieją grupy ludzi o
zwiększonym ryzyku chorób nowotworowych [1, 2, 3, 5, 6, 7]. Niestety nie jest poznany mechanizm onkogenezy w przebiegu infekcji wirusowej [1]. Z pewnością jest
złoŜonym, wieloetapowym procesem akumulacji zdarzeń obejmujących defekty genetyczne i zmiany epigenetyczne. Pod pojęciem tych ostatnich kryją się mechanizmy
wpływające na ekspresję materiału genetycznego, niezmieniające jednak sekwencji
nukleotydów DNA. Obejmują one metylację DNA oraz potranslacyjne modyfikacje
histonów.
W ostatnio opublikowanej pracy, Frenandez i wsp. [4] dowodzą na podstawie badań doświadczalnych, Ŝe metylacja DNA regionu CpG wirusów HIV-16, HIV-18,
HHBV oraz EBV pozostaje w związku z przebiegiem infekcji wirusowej od bezobjawowej, poprzez przewlekle zakaŜenie, zmiany przednowotorowe do wytworzenia
inwazyjnego guza nowotworowego. Obserwowane zmiany metylacji DNA mogą mieć
duŜy wpływ na funkcjonalne zachowanie się wirusów i biologiczne następstwa u ludzi,
tym bardziej, Ŝe badane wirusy wykorzystują do metylacji własnego DNA potencjał
komórki gospodarza. Autorzy uwaŜają, Ŝe metylacja DNA wirusowego moŜe być
uŜytecznym markerem pozwalającym monitorować chorobę nowotworową a takŜe być
celem dla nowych leków.
Poznanie roli wirusów w etiopatogenezzie chłoniaka nieziarniczego jest nie tylko
interesujące ale ma takŜe praktyczne znaczenie w diagnostyce, wyborze leczenia i jego
monitorowaniu. Przede wszystkim jednak powinno być podstawą wdroŜenia opieki
lekarskiej ukierunkowanej na wczesne rozpoznanie nowotworu w populacjach o
zwiększonym ryzyku zachorowania na choroby limfoproliferacyjne. Problem jest
istotny ze względu na rosnącą liczbę pacjentów poddanych z róŜnych wskazań leczeniu immunosupresyjnemu. W mniejszym stopniu dotyczy pacjentów z AIDS, gdyŜ w
tej grupie chorych wprowadzenie HAART wyraźnie wpłynęło na spadek zachorowań
na chłoniaki nieziarnicze [6].
PIŚMIENNICTWO
1. Ahmed N, Heslop HE. Viral lymphomagenesis. Current Opinion In Hematology, 2006; 13: 254-259.
2. Bornkamm GW, Epstein-Barr virus and the pathogenesis of Burkitt's lymphoma: more questions than
answers. International Journal Of Cancer, 2009; 124: 1745-1755.
Zespoły limfoproliferacyjne u dzieci
453
3. Epeldegui M, Widney DP, Martínez-Maza O. Pathogenesis of AIDS lymphoma: role of oncogenic
viruses and B cell activation-associated molecular lesions. Current Opinion In Oncology, 2006; 18:
444-448.
4. Fernandez AF, Rosales C, Lopez-Nieva P, Graña O, Ballestar E, Ropero S, Espada J, Melo SA,
Lujambio A, Fraga MF, Pino I, Javierre B, Carmona FJ, Acquadro F, Steenbergen RD, Snijders PJ,
Meijer CJ, Pineau P, Dejean A, Lloveras B, Capella G, Quer J, Buti M, Esteban JI, Allende H, Rodriguez-Frias F, Castellsague X, Minarovits J, Ponce J, Capello D, Gaidano G, Cigudosa JC, GomezLopez G, Pisano DG, Valencia A, Piris MA, Bosch FX, Cahir-McFarland E, Kieff E, Esteller M. .The
dynamic DNA methylomes of double-stranded DNA viruses associated with human cancer. Genome
Researc, 2009; 19: 438-451.
5. Okamoto H, History of discoveries and pathogenicity of TT viruses.Current Topics In Microbiology
And Immunology 2009; 331: 1-20.
6. Tran H, Nourse J, Hall S, Green M, Griffiths L, Gandhi MK, Immunodeficiency-associated lymphomas. Blood Reviews 2008; 22: 261-281.
7. Yasunaga J, Matsuoka M, Uirusu. Human T-cell leukemia virus type I (HTLV-1) is a causative virus of
adult T-cell leukemia (ATL). Journal Of Virology. 2006; 56: 241-249.
Praca wpłynęła do Redakcji 20.04.2009 r. i została zakwalifikowana do druku 30.04.2009 r.
Adres do korespondencji:
Klinika Hematologii
Pomorskiej Akademii Medycznej
ul. Unii Lubelskiej 1
71-252 Szczecin
e-mail: [email protected]