docprognoza oddziaływania na środowisko
download 
Reklamacja Transkrypt
prognoza oddziaływania na środowisko
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO ustaleń projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla terenu położonego we wsi Dłużyna Górna gm. Pieńsk Opracowanie: mgr inż. Rafał Odachowski Wrocław 2014 Spis treści 1. Wprowadzenie.................................................................................................................. 3 1.1. Podstawa prawna, cel i zakres opracowania ................................................................ 3 1.2. Opis metod pracy ......................................................................................................... 3 1.3. Informacje o zawartości i głównych celach projektu MPZP ....................................... 4 1.4. Wykorzystane materiały.......................................................................................... 4 2. Ocena stanu i funkcjonowania środowiska ........................................................................... 5 2.1. Charakterystyka środowiska przyrodniczego............................................................... 5 2.1 Stan oraz tendencje przeobrażeń środowiska przyrodniczego ................................ 8 2.3. Tendencje przeobrażeń przy braku realizacji MPZP ................................................. 12 3. Analiza ustaleń projektu MPZP i ocena zgodności z uwarunkowaniami ekofizjograficznymi ................................................................................................................ 12 4. Przewidywany wpływ realizacji ustaleń projektu MPZP na środowisko ...................... 15 4.1. Wpływ realizacji ustaleń projektu MPZP na poszczególne elementy środowiska15 4.2. Oddziaływanie elektrowni wiatrowych na ptaki i nietoperze ............................... 17 4.3. Oddziaływanie elektrowni fotowoltaicznych na ptaki .......................................... 19 4.4. Analiza wpływu na obszary Natura 2000 ............................................................. 20 4.6. Oddziaływanie projektu MPZP poza obszarem opracowania............................... 26 4.7. Informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko............ 26 4.8. Kompleksowa ocena skutków wpływu ustaleń projektu MPZP na środowisko.. 27 5. Metody analizy realizacji postanowień projektu planu miejscowego............................ 28 6. Przedstawienie rozwiązań mających na celu zapobieganie, ograniczenie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko .................................. 29 7. Rozpatrzenie rozwiązań alternatywnych do przyjętych w projekcie opisywanego dokumentu............................................................................................................................... 30 8. Informacje o celach ochrony środowiska ustanowionych na szczeblu międzynarodowym, krajowym i lokalnym oraz powiązania z innymi dokumentami ............ 31 9. Streszczenie.................................................................................................................... 34 2 1. Wprowadzenie 1.1. Podstawa prawna, cel i zakres opracowania Obowiązek sporządzenia prognozy oddziaływania na środowisko ustaleń projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wynika z art. 46 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, która jednocześnie ustala zakres merytoryczny opracowania. Zgodnie z art. 17 pkt 4 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym prognozę oddziaływania na środowisko sporządza organ opracowujący projekt miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (MPZP). Integralną częścią prognozy jest załącznik graficzny. Prognoza obejmuje obszar objęty projektem MPZP, który został zainicjowany uchwałą Nr XXXV/207/2013 Rady Miejskiej w Pieńsku z dnia 22 kwietnia 2013 r. w sprawie przystąpienia do opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla terenu położonego we wsi Dłużyna Górna gm. Pieńsk. Celem sporządzenia prognozy jest ocena skutków (zarówno negatywnych, jak i pozytywnych), jakie mogą wynikać z projektowanego przeznaczenia terenu oraz realizacji ustaleń projektu planu na środowisko, a w szczególności na różnorodność biologiczną, ludzi, zwierzęta, rośliny, wodę, powietrze, powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne oraz zabytki, z uwzględnieniem wzajemnych powiązań między tymi elementami. W opracowaniu przedstawiono analizę stanu i funkcjonowania środowiska, jego zasobów, odporności na degradację i zdolności do regeneracji wynikających z uwarunkowań przyrodniczych. Ponadto prognoza ocenia rozwiązania funkcjonalno-przestrzenne i inne ustalenia zawarte w projekcie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego pod kątem zgodności z uwarunkowaniami ekofizjograficznymi, zgodności z przepisami prawa dotyczącymi ochrony środowiska (w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody) oraz ochrony różnorodności biologicznej. Prognoza identyfikuje przewidywane zagrożenia dla środowiska, które mogą powstać na terenach znajdujących się w zasięgu oddziaływania wynikającego z realizacji ustaleń MPZP. 1.2. Opis metod pracy W trakcie przygotowania niniejszego opracowania rozpoznano walory i zasoby przyrodnicze, stan zagospodarowania, walory krajobrazowe, stan środowiska i istniejące zagrożenia oraz uciążliwości dla środowiska i zdrowia człowieka. Zastosowana w prognozie metoda polega na porównaniu aktualnego funkcjonowania obszaru z funkcjonowaniem przewidywanym jako skutek realizacji ustaleń planu. Realizacja ustaleń zawartych w projekcie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego spowoduje zróżnicowane zmiany w środowisku. Ich charakter, intensywność oraz zasięg uzależniony będzie od faktycznego sposobu zagospodarowania terenu oraz stopnia realizacji zapisów zawartych w projekcie planu miejscowego. Realizacja planu miejscowego oznaczać będzie możliwość usytuowania elektrowni wiatrowych w obrębie terenów rolnych. W celu oceny wpływu możliwości usytuowania turbin wiatrowych w rejonie miejscowości Dłużyna Górna, przeprowadzony został monitoring ornitologiczny i chiropterologiczny. Wyniki monitoringu zawarto w następujących opracowaniach: – „Analiza przewidywanego wpływu planowanej farmy wiatrowej Dłużyna na chiropterofaunę obszaru. Raport roczny 15 marca – 15 listopada 2013”,dr Dariusz Łupicki; 3 – „Wyniki przedrealizacyjnego monitoringu ornitologicznego na obszarze projektowanej Elektrowni Wiatrowej „DŁUŻYNA GÓRNA” w gminie Pieńsk, województwie dolnośląskim, w okresie od 1 marca 2013 do 28 lutego 2014 roku”, Adam Mrugasiewicz „HAKIAEETUS” Usługi Przyrodnicze, Wrocław 2014 r. W niniejszej prognozie zaprezentowano wnioski i najważniejsze ustalenia płynące z monitoringów. Opracowania dołączono do prognozy do celów opiniowania przez organy ochrony przyrody. Do opiniowania dołączono również wyniki obliczeń rozprzestrzeniania się hałasu od projektowanych elektrowni wiatrowych. Ocenę następstw realizacji ustaleń planu dokonano z podziałem ze względu na wpływ na poszczególne elementy środowiska przyrodniczego i antropogenicznego (w tym na zdrowie ludzi) znajdującego się w obrębie granic omawianego obszaru, uwzględniając wzajemne zależności między nimi. Wpływ na środowisko skutków realizacji planu różnicuje się w zależności od: – bezpośredniości oddziaływania – bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane; – okresu trwania oddziaływania – długoterminowe, średnioterminowe, krótkoterminowe; – częstotliwości oddziaływania – stałe, chwilowe; – charakteru zmian – pozytywne, negatywne, bez znaczenia; – zasięgu oddziaływania – miejscowe, lokalne, ponadlokalne, regionalne, ponadregionalne; – trwałości przekształceń – nieodwracalne, częściowo odwracalne, odwracalne, możliwe do rewaloryzacji; – intensywności przekształceń - nieistotne, nieznaczne, zauważalne, duże, zupełne. Oddziaływanie na poszczególne komponenty środowiska zgodnie z przyjętymi założeniami przedstawiono również w formie tabelarycznej. Na rysunku prognozy poszczególne tereny pogrupowano według stopnia wpływu na środowisko. 1.3. Informacje o zawartości i głównych celach projektu MPZP Zgodnie z ustawą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego ma na celu ustalenie przeznaczenia terenu, rozmieszczenie inwestycji celu publicznego oraz określenie sposobów zagospodarowania i warunków zabudowy terenu. Ustalenia projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego zawarto w projekcie tekstu uchwały oraz na projekcie rysunku planu. Celem planu miejscowego jest stworzenie możliwości sytuowania elektrowni wiatrowych o mocy do 6 MW i wysokości 200 m oraz elektrowni wykorzystujących systemy fotowoltaiczne, które umożliwiają pozyskiwanie energii elektrycznej z promieniowania słonecznego. Wprowadza się strefy ochronne od elektrowni związane z ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu. Zachowuje się przebieg istniejącej drogi oraz tereny rolne. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego powiązany jest ze „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Pieńsk”. Zgodność planu miejscowego ze Studium wymagana jest przepisami ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. 1.4. Wykorzystane materiały – Na potrzeby niniejszego opracowania wykorzystano następujące opracowania: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Pieńsk; 4 – Projekt zmiany „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Pieńsk”, Pieńsk 2014 r.; – Program ochrony środowiska gminy Pieńsk, mgr inż. R. Łukawska, R. Świerczok, K. Szuba- Świerczok, Jelenia Góra 2004 r.; – Strategia Rozwoju Gminy Pieńsk, M. Obrębalski, A. Sztando, Pieńsk 2000 r.; – Prognoza oddziaływania na środowisko dotycząca projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla wyodrębnionych terenów położonych w obrębie Dłużyna Górna i Strzelno, A. Kurpiewski, Zakład Ochrony Środowiska „Decybel”, Jelenia Góra 2012 r.; – „Wytyczne w zakresie prognozowania oddziaływań na środowisko farm wiatrowych”, M. Stryjecki, K. Mielniczuk, Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Warszawa 2011; – „Aktualizacja Studium przestrzennych uwarunkowań rozwoju energetyki wiatrowej w województwie dolnośląskim 2011”, Wojewódzkie Biuro Urbanistyczne, Wrocław 2011; – „Tymczasowe wytyczne dotyczące oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na nietoperze”, wersja II, grudzień 2009 (Porozumienie Dla Ochrony Nietoperzy, http://www.nietoperze.pl/); – „Gatunki nietoperzy występujące w Polsce”, red. A. Orłowska, Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Warszawa 2012; – Raporty o stanie środowiska województwa dolnośląskiego publikowane przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu; – Standardowe formularze danych obszarów Natura 2000: „Pieńska Dolina Nysy Łuzyckiej”, „Bory Dolnośląskie”; – „Analiza przewidywanego wpływu planowanej farmy wiatrowej Dłużyna na chiropterofaunę obszaru. Raport roczny 15 marca – 15 listopada 2013”,dr Dariusz Łupicki; – „Ocena oddziaływania na ptaki planowanej „Farmy Wiatrowej Pieosk” w województwie dolnośląskim”, mgr Kamil Struś, AVIAN Ekspertyzy Przyrodnicze ul. B. Chrobrego 9, 59-550 Wojcieszów; – „Wyniki przedrealizacyjnego monitoringu ornitologicznego na obszarze projektowanej Elektrowni Wiatrowej „DŁUŻYNA GÓRNA” w gminie Pieńsk, województwie dolnośląskim, w okresie od 1 marca 2013 do 28 lutego 2014 roku”, Adam Mrugasiewicz „HAKIAEETUS” Usługi Przyrodnicze, Wrocław 2014 r. – Opracowania kartograficzne i inne dane zamieszczone na serwisie http://maps.geoportal.gov.pl; – Aktualne akty prawne pochodzące z bazy umieszczonej na stronie internetowej http://isip.sejm.gov.pl. Inne, nie wymienione w powyższym spisie pozycje podane są w tekście. 2. Ocena stanu i funkcjonowania środowiska 2.1. Charakterystyka środowiska przyrodniczego Położenie geograficzne i administracyjne, zagospodarowanie Obszar planu położony jest na terenie wiejskim w obrębie miejscowości Dłużyna Górna w gminie Pieńsk. Miejscowość położona jest nad rzeką Bielawką, w centralnej części gminy. Gmina Pieńsk położona jest w powiecie zgorzeleckim, w województwie dolnośląskim. 5 Przedmiotowy teren stanowią użytki rolne. Część terenu stanowi nieużytek zarastający roślinnością. Na terenie tym znajdowała się placówka radiolokacyjna Obrony Powietrznej Kraju. Po opuszczeniu przez wojsko została zdewastowana i zaśmiecona. Zarosła samosiewami brzozy, sosny, topoli, itp., Ostatnio teren działki 66 został w większej części uporządkowany. Pod względem fizjograficznym obszar należy do prowincji – Nizina Środkowoeuropejska, podprowincji – Niziny Sasko-Łużyckie, na styku makroregionów Nizina Śląsko-Łużycka/Pogórze Zachodniosudeckie, na styku mezoregionów Bory Dolnośląskie/Pogórze Izerskie (317.74/332.26). Budowa geologiczna i rzeźba terenu Omawiany teren położony jest na wysoczyźnie. Powierzchnia terenu jest lekko falista i pofałdowana. Obszar opada w kierunku doliny rz. Bielawki. Spadki terenu na obszarze gminy nie przekraczają 10 – 12%. Podłoże geologiczne tworzą ery paleozoicznej, mezozoicznej i kenozoicznej (trzeciorzęd i czwartorzęd). Utwory paleozoiku to utwory permskie reprezentowane przez piaskowce drobnoziarniste. Mezozoik reprezentują margle piaszczyste i piaskowce średnioziarniste występujące na południe od Dłużyny Dolnej. Utwory trzeciorzędowe w rejonie Dłużyny Dolnej budują żwiry kwarcowo - skaleniowe z soczewkami iłów. Najmłodszą, występującą od powierzchni warstwą geologiczną, tworzą czwartorzędowe piaski i żwiry wodnolodowcowe, gliny deluwialne, piaszczysto – madowe osady terasy zalewowej Nysy Łużyckiej i mniejszych potoków zbudowane z glin, piasków z cienkimi wkładkami żwirów. Utwory czwartorzędowe pokrywają równomiernym płaszczem około 80 % powierzchni gminy. Warunki geologiczne dla posadawiania obiektów budowlanych są przeważnie korzystne. Grunty utworzone z piasków i glin są nośne i posiadają dobre parametry fizykomechaniczne. Gliny mogą jednak ulec uplastycznieniu pod wpływem nawilgocenia. Miejsca występowania mad wskazuje się jako niekorzystne. Na omawianym terenie nie identyfikuje się złóż surowców mineralnych. Wody powierzchniowe i zagrożenie powodziowe Przez powiat zgorzelecki, w którym leży gmina Pieńsk, przepływa główna rzeka – Nysa Łużycka i jej główne dopływy, do których zalicza się przepływająca w sąsiedztwie omawianego terenu Bielawka. Na przedmiotowym terenie nie występują wody powierzchniowe. Potencjalnym zagrożeniem powodziowym dla gminy jest przepływająca przez nią rzeka Nysa Łużycka. Maksymalne stany rzeka osiąga wiosną (roztopy) i latem (największe deszcze ulewne). Omawiany teren położony jest powyżej dolin rzecznych i nie jest zagrożony powodzią. Wody podziemne Gmina Pieńsk na tle podziału hydrogeologicznego usytuowana jest w obrębie subregionu przedsudeckiego. W obrębie gminy występują dwa piętra wodonośne: czwartorzędu i trzeciorzędu. Piętro wodonośne czwartorzędu reprezentowane jest przez jeden poziom wodonośny. Występuje w piaszczysto żwirowych utworach wodnolodowcowych. Ogólna ich miąższość dochodzi do 30 m. Zwierciadło jest przeważnie typu swobodnego, rzadziej słabo naporowe. Wydajności ujęć są silnie zróżnicowane, wahają się od kilku do ponad stu m3/h, a 6 współczynniki filtracji około 0,00003 m/s. Wody tego piętra eksploatowane są przez płytkie studnie wiercone (do 30 m). Piętro wodonośne trzeciorzędu reprezentowane jest przez jeden kilka warstw wodonośnych, przeważnie na głębokości 10 m ÷ 70 m, a w dolinach kopalnych nawet głębiej. Występują tu wody o zwierciadle naporowym, niekiedy z samo wypływem z ujęć. Osiągane wydajności na ogół nie przekraczają 30 m3/h. Wody podziemne ze względu na duże zasoby oraz wysoką jakość są bardzo ważnym źródłem zaopatrzenia w wodę do picia. Duże znaczenie gospodarcze oraz występujące powszechnie zagrożenia wód podziemnych wymusza prowadzenie stałej kontroli ich jakości przez zorganizowanie systemu monitoringu zwykłych wód podziemnych. Klimat lokalny Klimat gminy charakteryzują krótkotrwałe i łagodne zimy i najdłuższy w Polsce okres wegetacji z temperaturą powyżej 5°C, trwający około 225 dni. Jest to jeden z najcieplejszych obszarów na Dolnym Śląsku. Średnia roczna temperatura wynosi 7 ÷ 8°C. Opady roczne wynoszą 500 ÷ 700 mm, z czego na okres wegetacji przypada 60 ÷ 80 % sumy rocznej. W tym rejonie przeważają wiatry zachodnie (20 %) oraz północno-zachodnie (12 %). Pozostałe kierunki wiatrów wahają się od 4 ÷ 12 %, przy czym najrzadsze są wiatry z północy. Średnia maksymalna grubość pokrywy śnieżnej wynosi 10 cm ÷ 15 cm, a utrzymuje się 50 ÷ 60 dni. Na terenie opracowania identyfikuje się topoklimat wietrzny, obejmujący tereny rolne. Teren charakteryzuje się dobrymi i przeciętnymi warunkami solarnymi, dobrymi warunkami termicznymi i wilgotnościowymi, bardzo dobrym przewietrzaniem oraz małą częstotliwością występowania mgieł. Występujące w przestrzeni rolnej zadrzewienia i zakrzewienia działają modyfikująco na warunki klimatu miejscowego hamując prędkość wiatru, spowalniając obieg wody i ograniczając parowanie wody z gleb. Tereny takie cechują się korzystnymi warunkami dla osadnictwa, a także prowadzenia gospodarki rolnej. Gleby Jakość gruntów ornych w gminie miesi się między III a IV klasą bonitacyjną, przy czym największy udział mają grunty klasy IV (ponad 54 % ich ogólnej powierzchni gruntów ornych). Są to gleby średnie, przydatne głównie do uprawy ziemniaków i żyta. W klasach V i VI sklasyfikowano prawie 32 % ogólnej powierzchni gruntów - są to gleby słabe, przydatne głównie do uprawy żyta i łubinu, a także pod zalesienie. W rejonie Pieńska dominują gleby płowe wytworzone z piasków gliniastych. Wartość użytkowa gleb na wszystkich rodzajach użytków rolnych oceniana jest jako średnia, umożliwiająca produkcję roślin zbożowych o mniejszych wymaganiach glebowych, (w szczególności żyta), a także roślin paszowych, zielonych i częściowo okopowych (zwłaszcza ziemniaków). Świat przyrody Obszar gminy Pieńsk to w przeważającej części tereny rolnicze. Mało tu zajętych obszarów przez roślinność naturalną. Niewielkie jej fragmenty występują w dolinie Nysy oraz w przyujściowej partii doliny Bielawki. Północna część gminy w 30 % pokryta jest lasami (duży fragment Borów Dolnośląskich). Charakteryzują się one obecnością niemal wszystkich gatunków drzew występujących w Polsce. Obecnie dawna puszcza jedynie w niewielkim stopniu zachowała naturalny charakter. Na siedliska drzewostanów z jodłą i gatunkami liściastymi wprowadzono, że sztucznego odnowienia, jednogatunkowe drzewostany sosnowe. W efekcie teren puszczy 7 stał się ogromnym kompleksem lasów sosnowych, w których silnie zachwiane zostały naturalne związki ekologiczne a zaistniały warunki dla inwazji szkodliwych owadów leśnych, co wyraża się w powstających cyklicznie klęskach biologicznych. Do najbardziej rozpowszechnionych na terenie gminy należą zbiorowiska borowe, z sosną jako gatunkiem dominującym. Oprócz nich, w dolinach Nysy Łużyckiej i Bielawki, spotkać można niewielkie powierzchnie zajęte przez zbiorowiska łęgowe i łąki, oraz lasy mieszane. Fragmentarycznie wykształcone lasy o charakterze łęgów i olsów występują na niedużych powierzchniach w dolinie Bielawki i na południe od Bielawy Dolnej oraz na wschód od Pieńska i na północ od Dłużyny Dolnej, po obu stronach linii kolejowej WęgliniecZgorzelec. Zbiorowiska borowe w znacznej mierze zostały przekształcone poprzez zabiegi hodowlane, preferowane przez leśnictwo. Miejsce wielogatunkowych lasów zajęły jednowiekowe monokultury sosnowe. Jedynie w północno-wschodniej części gminy, w sąsiedztwie Żółtej wody, występują fragmenty boru bagiennego a na północy (obręb Ruszów) i w rejonie Bielawy można spotkać płaty boru świeżego. Teren objęty opracowaniem położony jest pomiędzy ważnymi w skali regionu korytarzami ekologicznymi związanymi z rzekami Kwisą i Nysą Łużycką, które łączą węzeł przyrodniczy Gór Izerskich z Borami Dolnośląskimi. Kompleks Borów Dolnośląskich znajduje się na północ od omawianego obszaru. Przedmiotowy teren dodatkowo łączy się z borami za pośrednictwem doliny rz. Bielawki. Przemieszczanie się gatunków umożliwiają otwarte tereny rolne z występującymi w przestrzeni kępami zadrzewień i zakrzewień, niewielkimi lasami i dolinkami mniejszych cieków. Zgodnie z dostępnymi opracowaniami poruszającymi problematykę świata przyrody gminy Pieńsk, na omawianym obszarze nie identyfikuje się stanowisk chronionych roślin, zwierząt i grzybów, a także siedlisk przyrodniczych. Omawiany obszar nie jest objęty formami ochrony przyrody. 2.1 Stan oraz tendencje przeobrażeń środowiska przyrodniczego Informacje o problemach środowiska istotnych z punktu widzenia projektu planu Istniejące problemy ochrony środowiska, istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu, to: - zanieczyszczenie wód powierzchniowych i podziemnych wynikające z niedostatecznego skanalizowania obszaru i nadmiernego zużycia środków chemicznych w rolnictwie; - emisja zanieczyszczeń atmosferycznych ze źródeł punktowych napływająca z terenów przyległych (użytkowanie instalacji grzewczych o niskiej sprawności opartych o paliwa stałe). Powietrze atmosferyczne Zanieczyszczenie powietrza to gazy oraz aerozole (cząstki stałe i ciekłe unoszące się w powietrzu), które zmieniają jego naturalny skład. Mogą one być szkodliwe dla zdrowia ludzi, zwierząt i roślin, a także niekorzystnie wpływać na glebę, wody i inne elementy środowiska przyrodniczego. Na stopień zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego gminy Pieńsk mają wpływ emisje zanieczyszczeń z obiektów przemysłowych zlokalizowanych na terenie gminy. Nie bez znaczenia, szczególnie w sezonie grzewczym, są też emisje zanieczyszczeń energetycznych z kotłowni lokalnych i palenisk domowych. Wszystkie te kotłownie opalane są paliwem stałym, 8 nie posiadają urządzeń oczyszczających spaliny. Oprócz tego źródłem emisji jest transport samochodowy, a także emisja transgraniczna, spoza terenu gminy. Oceny jakości powietrza na terytorium kraju dokonuje się z uwzględnieniem dwóch grup kryteriów: ustanowionych ze względu na ochronę zdrowia ludzi oraz ustanowionych ze względu na ochronę roślin. Podstawę oceny jakości powietrza stanowi określone w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu poziomy substancji w powietrzu: dopuszczalne, docelowe, celów długoterminowych oraz alarmowe. Ocenę jakości powietrza ze względu na ochronę zdrowia ludzi wykonano dla następujących zanieczyszczeń: dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, tlenku węgla, ozonu, benzenu, pyłu zawieszonego PM10, ołowiu, arsenu, kadmu, niklu i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w pyle PM10 oraz pyłu zawieszonego PM2.5. Badania jakości powietrza na terenie województwa dolnośląskiego prowadzone są przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu. Oceny i wynikające z nich działania odnoszone są do jednostek terytorialnych nazywanych strefami, obejmujących obszar całego kraju. Podział kraju na strefy został wprowadzony Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 r w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza. Według tego podziału, obszar gminy Pieńsk znajduje się w strefie dolnośląskiej. Obecnie obowiązuje podział, według którego strefę stanowi: aglomeracja o liczbie mieszkańców powyżej 250 tysięcy, miasto o liczbie mieszkańców powyżej 100 tysięcy, pozostały obszar województwa. Wynikiem oceny, zarówno pod kątem kryteriów dla ochrony zdrowia jak i kryteriów dla ochrony roślin dla wszystkich substancji podlegających ocenie, jest zaliczenie strefy do jednej z następujących klas: A (jeżeli stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy nie przekraczają odpowiednio poziomów dopuszczalnych, poziomów docelowych), B (jeżeli stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne, lecz nie przekraczają poziomów dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji), C (jeżeli stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne powiększone o margines tolerancji, w przypadku gdy margines tolerancji nie jest określony – poziomy dopuszczalne, poziomy docelowe), D1 (jeżeli poziom stężeń ozonu nie przekracza poziomu celu długoterminowego), D2 (jeżeli poziom stężeń ozonu przekracza poziom celu długoterminowego). Ocena według kryteriów odniesionych do ochrony zdrowia Na podstawie klasyfikacji stref województwa dolnośląskiego za rok 2012 wg kryteriów ochrony zdrowia, strefa dolnośląska, pod względem poziomów dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, tlenkiem węgla, benzenu, arsenu, kadmu, niklu i pyłu zawieszonego PM.2,5 kwalifikuje się do klasy A, w której nie stwierdza się przekroczeń dopuszczalnych poziomów stężeń i zaleca się utrzymanie jakości powietrza na tym samym lub lepszym poziomie. Natomiast ze względu na zanieczyszczenie pyłem zawieszonym PM10, ozonem, i benzo(a)pirenem strefa została zakwalifikowana do klasy C, co skutkuje koniecznością opracowywania programu ochrony powietrza. Ocena według kryteriów odniesionych do ochrony roślin Na podstawie klasyfikacji stref województwa dolnośląskiego według kryteriów dla ochrony roślin wskazane jest opracowanie programu ochrony powietrza w strefie dolnośląskiej ze względu na ponadnormatywne stężenia ozonu. Stężenia dwutlenku siarki oraz tlenków azotu nie były przekroczone i znalazły się w klasie A. Poziom zanieczyszczenia powietrza na terenach pozamiejskich uzależniony jest w dużym stopniu od napływu zanieczyszczeń z dużych zakładów energetycznych i przemysłowych zlokalizowanych zarówno na terenie kraju, jak i poza jego granicami. 9 Zanieczyszczenia, emitowane z wysokich kominów, są przenoszone z masami powietrza na duże odległości i rozpraszane na znacznym obszarze, przyczyniając się do wzrostu zanieczyszczeń w rejonach oddalonych od źródeł emisji. Podstawowym zadaniem stacji „ekosystemowych”, badających poziom zanieczyszczeń na terenach rolnych, jest określenie stopnia narażenia roślin na zanieczyszczenia powietrza oraz dostarczanie informacji o ich transgranicznym przepływie. Klimat akustyczny Standardy jakości klimatu akustycznego zależą od funkcji i przeznaczenia terenu, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Tabela 1). Na omawianym obszarze nie identyfikuje się terenów chronionych przed hałasem. Klimat akustyczny na obszarach podlegających ochronie przeciwhałasowej kształtowany jest głównie przez oddziaływanie akustyczne obiektów przemysłowych, lotniska oraz przez linie komunikacyjne związane z ruchem samochodów i ruchem pociągów. Na terenie gminy może wystąpić problem hałasu związany z lotnictwem (rozbudowa lotniska w Rothenburgu) oraz z budową farm wiatrowych. W niewielkim stopniu występuje problem hałasu związanego z hałasem napowietrznych linii energetycznych. Hałas przemysłowy również nie jest znaczącym w kształtowaniu klimatu akustycznego na obszarach chronionych. Tab. 1 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowane przez poszczególne grupy źródeł hałasu, z wyłączeniem hałasu powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych oraz linie energetyczne, wyrażone wskaźnikami LDWN i LN, które to wskaźniki mają zastosowanie do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony przed hałasem. Rodzaj terenu Strefa ochronna „A” uzdrowiska Tereny szpitali poza miastem Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej Tereny zabudowy związanej ze stałym pobytem dzieci i młodzieży Tereny domów opieki społecznej tereny szpitali w miastach Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego Tereny zabudowy zagrodowej Tereny rekreacyjno-wypoczynkowe Tereny mieszkaniowo-usługowe Tereny w strefie śródmiejskiej miast powyżej 100 tys. mieszkańców 2) Dopuszczalny długookresowy średni poziom dźwięku A w dB Pozostałe obiekty i działalność Drogi lub linie kolejowe1) będąca źródłem hałasu LDWN LN LDWN LN przedział czasu odniesienia równy wszystkim dobom w roku porom nocy dobom w roku porom nocy 50 45 45 40 64 59 50 40 68 59 55 45 70 65 55 45 Objaśnienia: 1) Wartości określone dla dróg i linii kolejowych stosuje się także dla torowisk tramwajowych poza pasem drogowym i kolei linowych. 2) Strefa śródmiejska miast powyżej 100 tys. mieszkańców to teren zwartej zabudowy mieszkaniowej z koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. W przypadku miast, w których występują dzielnice o liczbie mieszkańców pow. 100 tys. mieszkańców, można wyznaczyć w tych dzielnicach strefę śródmiejską, jeżeli charakteryzuje się ona zwartą zabudową mieszkaniową z koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. Klimat akustyczny gminy w największym stopniu kształtują źródła komunikacyjne, głównie trasy ruchu samochodowego. Oddziaływanie hałasów instalacyjnych (przemysłowych) ma znaczenie lokalne i jest ściśle nadzorowane przez służby ochrony środowiska. Oddziaływanie akustyczne zakładów przemysłowych ma zazwyczaj charakter 10 lokalny i ogranicza się do terenów chronionych położonych w ich sąsiedztwie. Jakość wód powierzchniowych Na stan jakości wód powierzchniowych na terenie gminy największy wpływ mają zanieczyszczenia obszarowe pochodzenia rolniczego, punktowe zrzuty zanieczyszczeń (np. z zakładów przemysłowych), wprowadzanie niedostatecznie oczyszczonych lub nieczyszczonych ścieków bytowych i przemysłowych. Znaczący wpływ na stan wód ma niedostatecznie rozwinięta sieć kanalizacji sanitarnej. Ścieki ilość gospodarstw domowych na przeważającej części gminy gromadzone są w zbiornikach wybieralnych. Ścieki bytowe z nieszczelnych i przelewających się szamb stanowią poważne zagrożenie dla wód powierzchniowych. Część nieoczyszczonych ścieków trafia do wód trafia w sposób niekontrolowany. Przejawem niekorzystnego wpływu rolnictwa na jakość wód jest eutrofizacja. Jej przyczyną jest nadmierne zużycie nawozów mineralnych zawierających substancje pokarmowe (związki azotu i fosforu), które powodują użyźnienie wód. Powoduje to przyspieszony wzrost glonów oraz wyższych form życia roślinnego, w wyniku którego następują niepożądane zakłócenia biologicznych stosunków w środowisku wodnym oraz pogorszenie jakości tych wód. Ułatwieniem dla spływu biogenów z pól uprawnych są urządzenia drenarskie i rozwinięta sieć rowów melioracyjnych. Jakość wód podziemnych Zagrożenia wód podziemnych wynikają z ich kontaktu z powierzchnią ziemi, wodami glebowymi, wodami powierzchniowymi oraz opadami atmosferycznymi. W miejscach, gdzie brak jest izolacji poziomu wodonośnego lub izolacja jest niepełna następuje szybka wymiana wody, a tym samym przemieszczanie się zanieczyszczeń. Ma to szczególnie znaczenie w dolinach rzek, gdzie występuje czwartorzędowy odkryty poziom wodonośny i skupia się osadnictwo. W dolinach cieków, ze względu na brak lub słabą izolację od powierzchni, pierwszy poziom wód podziemnych jest zagrożony przez zanieczyszczenia antropogeniczne wnoszone do niego przez infiltrujące wody opadowe. Poza obszarem dolin rzecznych pierwszy poziom wodonośny na terenie gminy związany jest z naglinowymi lub międzyglinowymi utworami wodnolodowcowymi. Na obszarze wysoczyzny stopień zagrożenia wód podziemnych pierwszego poziomu przez zanieczyszczenia uzależniony jest od głębokości występowania tego poziomu i od jego izolacji od powierzchni przez materiały nieprzepuszczalne. Źródłem zagrożeń jakości wód podziemnych, podobnie jak wód powierzchniowych, są zanieczyszczenia pochodzenia rolniczego oraz nieczystości przedostające się z obszarów nieskanalizowanych. Na obszarze województwa dolnośląskiego badania jakości wód prowadzi Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu. Badania chemizmu wód podziemnych w ramach monitoringu diagnostycznego i operacyjnego prowadzone są przez Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie. Ocena jakości wód wykonywana jest w oparciu o rozporządzenie Ministra środowiska z dnia 23 lipca 2008 roku w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych. W roku 2012 na terenie gminy Pieńsk (punkt pomiarowy w miejscowości Lasów) wody podziemne badane były w ramach monitoringu diagnostycznego. W wyniku badań wody zakwalifikowano do I-III klasy (dobry stan wód) jakości pod względem chemizmu. 11 2.3. Tendencje przeobrażeń przy braku realizacji MPZP Brak realizacji ustaleń MPZP spowoduje utrzymanie istniejącego stanu środowiska. W chwili obecnej nie podlega ono większym przekształceniom. Teren w dalszym ciągu pełnić będzie funkcje rolne. Zachowanie funkcji rolnej spowoduje utrzymanie jakości środowiska w dotychczasowym stanie. Zachowaniu ulegnie pokrywa glebowa. 3. Analiza ustaleń projektu MPZP i ocena zgodności z uwarunkowaniami ekofizjograficznymi Na terenie gminy obserwuje się tendencję do zwiększania powierzchni terenów przeznaczonych na rozwój elektrowni pozyskujących energię wiatru. Jako obszary rozwojowe wskazuje się tereny rolne zlokalizowane poza terenami zabudowy mieszkaniowej oraz poza obszarami chronionymi na podstawie ustawy o ochronie przyrody. Na rysunku planu wskazuje się teren usytuowania turbiny wiatrowej, a także strefę ochronną związaną z ograniczeniami w zabudowie i zagospodarowaniu terenu. Barierą rozwoju dla energetyki wiatrowej jest bliskość terenów mieszkaniowych i potencjalne zagrożenia spowodowane pracą turbin wiatrowych. W celu ograniczenia potencjalnych negatywnych oddziaływań elektrowni wykorzystujących odnawialne źródła energii wprowadza się strefy ochronne dla urządzeń wykorzystujących energię ze źródeł odnawialnych o mocy przekraczającej 110 kW. W strefach tych powinno zamykać się niekorzystne oddziaływanie z zakresu emisji hałasu, promieniowania elektromagnetycznego itp. Wyznaczona strefa obejmuje tereny rolne, poza terenami zabudowy mieszkaniowej i innymi terenami przeznaczonymi na stały pobyt ludzi. Nowe budynki mieszkaniowe będą musiały być sytuowane poza strefami ochronnymi. Planowane tereny lokalizacji elektrowni wiatrowej sytuuje się w odległości co najmniej 500 m od terenów mieszkaniowych, zarówno istniejących, jak i planowanych. W przestrzeni terenów rolnych roztaczających się wokół elektrowni obowiązuje zakaz zabudowy. Granica strefy ochronnej została wyznaczona po izolinii hałasu 45dB. Izolinia została ustalona na podstawie obliczeń propagacji hałasu wykonanych w programie WindPRO. Teren planowanej elektrowni wiatrowej leży na obszarze, na którym zgodnie z „Ekspertyzą chiropterologiczną dla określenia przyrodniczych uwarunkowań lokalizacji elektrowni wiatrowych w województwie dolnośląskim” (2009) oraz „Studium przestrzennych uwarunkowań rozwoju energetyki wiatrowej w województwie dolnośląskim” (2010) dopuszczalne są inwestycje związane z energetyką wiatrową. Według wskazań Polskiej Akademii Nauk w Warszawie zamieszczonych w opracowaniu pt. „Analiza zdolności przesyłowych i wpływ elektrowni wiatrowych na zdrowie człowieka oraz środowisko przyrodnicze” autorstwa J. Baranowskiego, S. Borowskiego, J. Mikołajczaka, P. Milewskiego (opracowanie jest elementem raportu „Energetyka wiatrowa w kontekście ochrony krajobrazu przyrodniczego i kulturowego w województwie kujawskopomorskim” opublikowanym w styczniu 2012 r. i wykonanym na zamówienie Urzędu Marszałkowskiego województwa kujawsko-pomorskiego), odległość między siedzibami ludzkimi a elektrowniami wiatrowymi powinna wynosić minimum 500 m. W odległości tej nie stwierdza się przekroczeń w ciągu dnia dopuszczalnych norm natężenia hałasu słyszalnego w pobliżu siłowni wiatrowych. Także nocą w miejscach oddalonych co najmniej 500-600 m od wieży siłowni poziom hałasu jest zgodny z normami. Natomiast według zaleceń przedstawionych w opracowaniu pt. „Aktualizacja Studium przestrzennych uwarunkowań rozwoju energetyki wiatrowej w województwie dolnośląskim 2011” (Wojewódzkie Biuro Urbanistyczne, Wrocław 2011), aby zminimalizować wpływ elektrowni wiatrowych na 12 zabudowę mieszkaniową proponuje się stosować odległość minimum 1000 m od zabudowań mieszkaniowych. Zaznacza się jednak, że bezpieczne odległości nie mają odzwierciedlenia w przepisach prawnych. W opracowaniach eksperckich dowodzi się, że nie ma w pełni wiarygodnych i potwierdzonych medycznie faktów, że hałas siłowni wiatrowych wywołuje choroby u osób mieszkających w pobliżu elektrowni. Informacje o zdrowotnych oddziaływaniach hałasu opierają się na badaniach dotyczących hałasu drogowego i hałasu w miejscach pracy. W przypadków osób mieszkających w pobliżu elektrowni wiatrowych mamy do czynienia z ekspozycją także na inne, poza siłownią, źródła hałasu. Hałas emitowany przez nowoczesne turbiny jest generowany przede wszystkim przez opór aerodynamiczny. W nowoczesnych konstrukcjach turbin wiatrowych hałas pochodzenia mechanicznego został zredukowany. Hałas pochodzenia aerodynamicznego przejawia się w postaci jednostajnego szumu, i może być odbierany jako dźwięk uciążliwy. Hałas o pulsacyjnym charakterze, emitowany przez turbiny wiatrowe, odczuwalny jest wyraźniej w czasie pory nocnej. Największym problemem jest monotonia i długotrwałe oddziaływanie na psychikę człowieka hałasu. Praca elektrowni wiatrowych może powodować emisję infradźwięków i dźwięków o niskiej częstotliwości. Zaznacza się, że wyniki dotychczasowych badań, dotyczących emisji dźwięków niskich częstotliwości przez elektrownie wiatrowe, jak i wpływu dźwięków niskich częstotliwości i infradźwięków na człowieka nie dają jednoznacznej odpowiedzi co do ich szkodliwości na organizm człowieka. Ocenia się, że przy dostatecznie wysokich poziomach ciśnienia akustycznego dźwięki niskich częstotliwości, w tym infradźwięki odbierane są przez ucho i układ przedsionkowy, pomimo że poziom tych dźwięków jest poniżej zdolności słyszenia ich przez człowieka. Dźwięki niskiej częstotliwości mają wpływ na człowieka, niezależnie od tego, czy dźwięk jest słyszalny czy odczuwalny. Długoterminowe ekspozycje człowieka na dźwięki niskich częstotliwości, przyczyniają się do powstawania choroby wibroakustycznej (VAD). Początkowe objawy, według badań naukowców, pojawiają się po 14 latach oddziaływania dźwięków niskich częstotliwości, i objawiają się m.in. zaburzeniami nastroju, irytacją czy migreną. Po upływie dłuższego czasu przerodzić się mogą w patologie całego organizmu m.in. w patologie kardiologiczne, epilepsję, bóle głowy. Po ponad 10 letniej ekspozycji wśród skutków ekspozycji na dźwięki poniżej 500Hz wymieniane są patologie neurologiczne i neuropsychiatryczne (w tym: bóle głowy, stawów, mięśni, zmniejszenie zdolności poznawczych, zaburzenia psychiczne). Przyczyną patologii, według naukowców, są zmiany na poziomie molekularnym w komórkach. W zakresie emisji infradźwięków uznaje się. że emisja na wysokości głowic siłowni wiatrowych nie przekracza wartości dopuszczalnej dla stanowisk pracy. Polskie uregulowania normatywne wskazują, że poziom infradźwięków nie powinien przekraczać 102 dBG w normalnych warunkach życia a 86 dBG w przypadku pracy na stanowiskach koncepcyjnych. Turbiny wiatrowe stosowanych dzisiaj wielkości (ok. 2 MW) w odległości 400 metrów emitują infradźwięki na poziomie 60-70 dbG, co jest wielkością znacznie niższą od dopuszczalnej nawet dla pracy koncepcyjnej. Praca turbin wiatrowych może powodować uciążliwe zjawisko opisywane jako efekt migotania cienia. Efekty optyczne wywołują u ludzi uczucie zagrożenia, pogorszenia warunków życia oraz reakcje zdenerwowania i irytacji. Z efektem migotania cienia mamy do czynienia w słoneczne dni, szczególnie w porach porannych i popołudniowych, gdy cień wiatraka może dochodzić do najbliższych zabudowań. Stwierdzono, że efekt migotania cienia nie dotyczy obszaru położonego dalej niż 10-krotność długości łopaty wirnika. Dla większości przypadków oznacza to, że zjawisko migotania cienia nie dotyczy zabudowań znajdujących się dalej niż 500 m od wiatraka. Turbiny wiatrowe mogą stanowić źródło emisji pól elektromagnetycznych. Źródło emisji znajduje się wysoko nad powierzchnią terenu (powyżej kilkudziesięciu, a nawet stu 13 metrów, w zależności od wysokości turbiny), przez co ujemny wpływ promieniowania elektromagnetycznego jest pomijalny. Urządzenia generujące fale elektromagnetyczne (generator, transformator) znajdują się wewnątrz turbiny i są zamknięte, przez co ich wpływ na otoczenie jest w praktyce nieznaczące. Wobec braku unormowań prawnych odnoszących się do lokalizacji elektrowni wiatrowych względem siedzib ludzkich należy uznać, że podstawowym kryterium dopuszczalności lokalizacji inwestycji jest dopuszczalny poziom dźwięku A w środowisku na terenach chronionych przed hałasem. Standardy akustyczne określa się w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego na podstawie ustawy Prawo ochrony środowiska i rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku. W planie miejscowym będącym przedmiotem niniejszej analizy nie określa się dopuszczalnych poziomów dźwięku w środowisku ze względu na brak terenów chronionych przed hałasem. Wyznacza się natomiast strefę ochronną biegnącą po izolinii 45dB. W strefie tej obowiązuje zakaz lokalizowania budynków mieszkalnych także w zabudowie zagrodowej. W opracowaniu pt. „Aktualizacja Studium przestrzennych uwarunkowań rozwoju energetyki wiatrowej w województwie dolnośląskim 2011” (Wojewódzkie Biuro Urbanistyczne, Wrocław 2011) zaleca się, aby turbiny wiatrowe lokalizowane były jak najdalej od struktur wykorzystywanych przez nietoperze – lasów i zadrzewień, alei i szpalerów drzew. Wskazuje się obszary potencjalnie najbardziej wrażliwe, które należy obligatoryjnie wykluczyć z lokalizacji turbin wiatrowych. Są to: - tereny położone w odległości mniejszej niż 200 m od granic lasów i niebędących lasami skupień drzew o powierzchni większej niż 0,1 ha - tereny położone w odległości mniejszej niż 150 m od alei i szpalerów drzew. Ponadto zaleca się, aby turbiny lokalizowane były w odległości mniejszej niż 200 m oraz brzegów zbiorników i cieków wodnych wykorzystywanych przez nietoperze (wg opracowania pt. „Tymczasowe wytyczne dotyczące oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na nietoperze”, wersja II, grudzień 2009, http://www.nietoperze.pl/). Projekt planu nie zawiera takich rozstrzygnięć. Obszar usytuowania farm wiatrowych znajduje się jednak poza terenami leśnymi. Istniejące w sąsiedztwie terenu zadrzewienia nie są istotne dla występowania nietoperzy i ptaków, co potwierdzają badania monitoringowe. W planie stwarza się możliwości wykorzystania energii słońca na terenach rolnych, w sąsiedztwie usytuowania elektrowni wiatrowych. Dopuszcza się urządzenia wytwarzające energię o mocy przekraczającej 100 kW. Elektrownie będą mogły funkcjonować jako obiekty wolnostojące, sytuowane bezpośrednio na gruncie, o wysokości dochodzącej do 4 m. Potencjalny negatywny wpływ paneli na otoczenie to niepokój optyczny wywoływany refleksami świetlnymi, co powoduje, że elektrownie słoneczne uznaje się za niekorzystne sąsiedztwo dla terenów mieszkaniowych, a także lotnisk i tras przelotów statków powietrznych (możliwość oślepienia pilotów). Elektrownie usytuowane zbyt blisko dróg mogą również oślepiać kierowców. W celu eliminacji tego niekorzystnego zjawiska, panele fotowoltaiczne pokrywa się powłoką antyrefleksyjną. Na etapie eksploatacji paneli fotowoltaicznych nie przewiduje się znaczącego negatywnego wpływu na środowisko. Praca elektrowni nie będzie powodować emisji hałasu, zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego (brak źródeł emisji). Nie przewiduje się również wytwarzania odpadów. Pewne zagrożenie jest związane z koniecznością mycia paneli. W celu ochrony wód powierzchniowych i podziemnych przed zanieczyszczeniami, należy ograniczyć stosowanie detergentów i innych środków powierzchniowo czynnych. 14 W zakresie ograniczenia negatywnego wpływu realizacji postanowień planu miejscowego na środowisko ustala się, że działalność przedsięwzięć lokalizowanych na przedmiotowym obszarze nie może powodować ponadnormatywnego obciążenia środowiska poza granicami planu. Planowane zagospodarowanie nie będzie wymagało doprowadzenia sieci wodociągowej i kanalizacyjnej. Funkcjonowanie elektrowni wykorzystujących odnawialne źródła energii nie będzie powodować powstawania ścieków. W projekcie planu ustala się przestrzeń przewidzianą na urządzenie powierzchni biologicznie czynnej w obrębie działek budowlanych na terenach zainwestowanych. Pozostawienie tej powierzchni jest istotne ze względu na potrzeby retencji wód opadowych i roztopowych przez podłoże. Ponadto jest to przestrzeń mogąca być zagospodarowana zielenią. Projekt planu został sporządzony zgodnie z przepisami ochrony środowiska. Z punktu widzenia uwarunkowań ekofizjograficznych nie ma większych przeszkód dla wprowadzania nowego zagospodarowania na przedmiotowym terenie. Morfologia terenu oraz podłoże geologiczne sprzyjają posadawianiu obiektów inżynierskich. Środowisko cechuje się poprawnym stanem, jest odporne na degradację i zachowuje zdolność do regeneracji. Projekt planu zgodny jest z polityką przestrzenną nakreśloną w „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Pieńsk”. 4. Przewidywany wpływ realizacji ustaleń projektu MPZP na środowisko 4.1. Wpływ realizacji ustaleń projektu MPZP na poszczególne elementy środowiska W niniejszym rozdziale dokonano analizy wpływu realizacji projektu planu na zasoby naturalne rozumiane jako poszczególne komponenty środowiska przyrodniczego i kulturowego. Według definicji zamieszczonej w Encyklopedii PWN (encyklopedia.pwn.pl), zasoby naturalne to „twory organiczne (rośliny, zwierzęta, ekosystemy) i nieorganiczne (atmosfera, wody, minerały), wykorzystywane przez człowieka w procesie produkcji i konsumpcji”. Oddziaływanie na świat przyrody i bioróżnorodność Planowane zmiany użytkowania terenów polegać będą na przekształceniu części przestrzeni niezagospodarowanej w zurbanizowaną. Możliwe jest zniszczenie części zieleni spontanicznie porastającej tereny nieużytkowane. Zachowuje się natomiast ekosystemy rolne. Poziom zróżnicowania biologicznego ulegnie nieznacznemu spadkowi. Ocenę wpływu projektu planu formy ochrony przyrody, w tym ptaki i nietoperze, zawiera osobny rozdział. Oddziaływanie na gleby i powierzchnię ziemi Realizacja postanowień planu spowoduje bezpowrotne zniszczenie wierzchniej warstwy terenu w miejscach sytuowania elektrowni. Zachowana zastaje funkcja rolnicza na pozostałym terenie. Oddziaływanie na powietrze atmosferyczne Za szkodliwe emisje odpowiadać będzie ruch samochodowy oraz potencjalne emisje z sektora komunalnego (spaliny samochodowe, wytwarzanie ciepła do ogrzewania pomieszczeń) napływające z terenów przyległych. Przyszłe zagospodarowanie nie będzie generować dużego ruchu samochodowego, przez co emisje z sektora transportowego będą 15 nieistotne. Funkcjonowanie elektrowni nie będzie wywoływać emisji zanieczyszczeń do atmosfery. Pozytywnie ocenia się stworzenie możliwości budowy elektrowni wykorzystujących energię odnawialną. Energetyka odnawialna, w przeciwieństwie do konwencjonalnej, nie powoduje szkodliwych emisji do atmosfery i innych zanieczyszczeń do środowiska. Oddziaływanie na klimat lokalny Przyszłe zagospodarowanie terenu nie powinno wpłynąć modyfikująco na klimat lokalny. Oddziaływanie na klimat akustyczny Ocenia się, że w chwili obecnej na omawianym obszarze panuje poprawna sytuacja akustyczna. Klimat akustyczny w dalszym ciągu będzie kształtowany przez ruch samochodowy odbywający się istniejącymi drogami przebiegającymi przez obszar opracowania i w jego sąsiedztwie. Oprócz tego emitorami hałasu będzie praca turbin wiatrowych. Turbina wiatrowa jest źródłem dwóch rodzajów hałasu: hałasu mechanicznego, emitowanego przez przekładnię i generator oraz szumu aerodynamicznego, emitowanego przez obracające się łopaty wirnika, którego natężenie jest uzależnione od „prędkości końcówek” łopat (tzw. tip speed). Natężenie emitowanego przez farmę hałasu uzależnione jest od wielu czynników, przede wszystkim od sposobu rozmieszczenia turbin w obrębie farmy oraz ich modelu, ukształtowania terenu, prędkości i kierunku wiatru oraz rozchodzenia się fal dźwiękowych w powietrzu. To, w jaki sposób człowiek będzie odbierać dźwięki emitowane przez turbiny (czy będą one dla niego uciążliwe czy nie), w głównej mierze uzależnione jest od poziomu tzw. hałasu tła oraz od odległości od farmy. Jeżeli natężenie hałasu tła jest zbliżone do poziomu hałasu emitowanego przez pracującą turbinę, dźwięki emitowane przez farmę wiatrową stają się właściwie „nierozróżnialne” od otoczenia. Podstawowym sposobem na ograniczenie uciążliwości hałasu generowanego przez elektrownie wiatrowe jest utrzymanie odpowiedniej odległości tych instalacji od terenów, dla których wyznaczono normy w zakresie klimatu akustycznego. Na terenie planu elektrownie wiatrowe sytuuje się w bezpiecznej odległości od istniejących i planowanych terenów mieszkaniowych (minimum 500 m). Wpływ na wody powierzchniowe i podziemne Nie przewiduje się wystąpienia negatywnych oddziaływań na wody powierzchniowe i podziemne spowodowane funkcjonowaniem elektrowni. Oddziaływanie na krajobraz, zabytki i dobra materialne Realizacja ustaleń planu oznacza zmiany w krajobrazie. Wysokie maszty elektrowni wiatrowej tworzyć będą dominantę w krajobrazie rolniczym. Takie obiekty widoczne będą z odległości wielu kilometrów. Mogą one być uznane za elementy niepożądane w przestrzeni i powodować odczucie dysonansu przez mieszkańców gminy. Skala oddziaływań zależna będzie od ilości i wysokości masztów. Niemniej jednak postrzeganie takich elementów w przestrzeni jest sprawą indywidualną i subiektywną. Świadomość funkcjonowania w sąsiedztwie źródła „czystej”, nie powodującej emisji zanieczyszczeń energii elektrycznej może być odbierane pozytywnie. 16 Na opisywanym obszarze nie znajdują się zabytki i inne dobra materialne wskazane do ochrony. Oddziaływanie na ludzi Dopuszczone kategorie przeznaczenia i funkcji terenów zasadniczo wykluczają możliwość realizacji inwestycji i obiektów mogących w sposób negatywny wpłynąć na środowisko życia i zdrowie mieszkańców. Jakość środowiska i warunki zamieszkiwania na terenie okolicznych wsi nie powinny ulec niekorzystnym przekształceniom o charakterze znaczącym. Istotne będzie umiejscowienie masztów elektrowni wiatrowych w bezpiecznej odległości od siedzib ludzkich. Wielkość potencjalnego wpływu zależna będzie również od mocy i wysokości wież, jednak omawiany dokument nie zawiera takich ustaleń. 4.2. Oddziaływanie elektrowni wiatrowych na ptaki i nietoperze Funkcjonowanie farm wiatrowych może powodować zagrożenie dla ptaków i nietoperzy. Dotyczy to zarówno gatunków zasiedlających miejsca lokalizacji farm wiatrowych, jak i gatunków migrujących, przelatujących przez tereny elektrowni. Podstawowe rodzaje negatywnych oddziaływań to możliwość śmiertelnych zderzeń z elementami wiatraków, bezpośrednia utrata siedlisk, ich fragmentacja i przekształcenie (zajęcie terenu), tworzenie efektu bariery, utrata oraz konieczność zmiany tras przelotu zwierząt, utrata miejsc żerowania, a także zniszczenie kryjówek. Na potrzeby realizacji elektrowni wiatrowych (istniejących i planowanych) w procesie inwestycyjnym wykonuje się całoroczny monitoring przyrodniczy pod kątem występowania ptaków i nietoperzy. Wykaz obszarów predestynowanych do pozyskiwania energii elektrycznej z wiatru zawiera opracowanie pt. „Aktualizacja Studium przestrzennych uwarunkowań rozwoju energetyki wiatrowej w województwie dolnośląskim 2011” (Wojewódzkie Biuro Urbanistyczne, Wrocław 2011). W opracowaniu tym wskazano obszary ograniczeń lokalizacji elektrowni i parków wiatrowych z uwzględnieniem obszarów prawni chronionych. Teren gminy Pieńsk znajduje się w obrębie obszarów wysokiego ryzyka lokalizacji elektrowni wiatrowych (niebezpieczne – kategoria II). Jako tereny wykluczone z lokalizacji elektrowni wiatrowych należy uznać tereny zadrzewione i zakrzewione na otwartych terenach rolnych, które służą utrzymaniu ich różnorodności biologicznej i krajobrazowej. Stanowią miejsca występowania fauny – miejsca gniazdowania, odpoczynku, żerowiska itp. W opracowaniach poświeconych oddziaływaniom elektrowni wiatrowych na nietoperze wskazuje się na konieczność zachowania minimalnych odległości turbin od struktur wykorzystywanych przez nietoperze. W opracowaniu pt. „Tymczasowe wytyczne dotyczące oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na nietoperze” wskazuje się tereny, na których nie należy stawiać elektrowni wiatrowych: - we wnętrzu lasów i niebędących lasem skupień drzew; - w odległości mniejszej niż 200 m od granic lasów i niebędących lasem skupień drzew o powierzchni 0,1 ha lub większej; - w odległości mniejszej niż 200 m oraz brzegów zbiorników i cieków wodnych wykorzystywanych przez nietoperze (nie dotyczy farm off shore); - na obszarach Natura 2000 chroniących nietoperze lub w ich sąsiedztwie – w odległości mniejszej niż 1 km od znanych kolonii rozrodczych i zimowisk nietoperzy z gatunków będących przedmiotem ochrony na danym obszarze; 17 - na obszarach, na których w regionalnych lub lokalnych opracowaniach dotyczących potencjalnych lokalizacji elektrowni wiatrowych wykluczono ich lokalizację ze względu na stwarzane zagrożenia dla nietoperzy. Rozpatrując przestrzenny rozkład terenów przeznaczonych na lokalizację farm wiatrowych należy uznać, że tereny rozmieszczone są w miejscach bezpiecznych dla ptaków. Farmy zlokalizowane są poza miejscami gniazdowania ptaków oraz poza obszarami prawnie chronionymi (tj. obszarami Natura 2000). Nietoperze Ocenę oddziaływania na nietoperze oparto na opracowaniu pt. „Analiza przewidywanego wpływu planowanej farmy wiatrowej Dłużyna na chiropterofaunę obszaru. Raport roczny 15 marca – 15 listopada 2013” (dr Dariusz Łupicki). Chiropterofauna terenu farmy wiatrowej Dłużyna jest stosunkowo uboga. Z powodu licznych cieków wodnych i porastających ich brzegi drzew i krzewów omawiany obszar pod względem siedliskowym potencjalnie jest dla nietoperzy atrakcyjny. Obserwacje nie wykazują jednak zwiększonych indeksów aktywności, potwierdzając, że obszar ten dla nietoperzy ma niewielkie znaczenie. Teren planowanej farmy jest całkowicie przekształcony przez wieloletnie użytkowanie rolnicze. Nie występują tam obiekty, które mogą kwalifikować się do objęcia ich ochroną ze względów chiropterologicznych (np. jako rezerwat, czy użytek ekologiczny). Na badanym obszarze stwierdzono występowanie co najmniej 4 gatunki nietoperzy. Najczęściej stwierdzanym gatunkiem był borowiec wielki. Oprócz tego stwierdzono aktywność karlika malutkiego, karlika większego, mroczka późnego, mroczka posrebrzanego, nocka rudego, gacka brunatnego i gacka szarego. Mogą tu także być obecne inne gatunki rodzajów Myotis (nocki) i Plecotus (gacki) z rodziny mroczkowatych. Podczas okresu obserwacji liczba aktywności nietoperzy stwierdzanych na badanej powierzchni różniła się w poszczególnych etapach badań. Najwyższa obserwowana była w okresie jesiennej migracji nietoperzy. Potencjalnie, więc w okresie tym może dochodzić do kolizji nietoperzy z turbinami. Jednak obserwowane aktywności sugerują, że będą to zdarzenia akcydentalne. Na badanym obszarze nie odnaleziono miejsc hibernacji nietoperzy. Nie jest to także teren o istotnym znaczeniu jako korytarz migracyjny. Na podstawie uzyskanych wyników monitoringu stwierdzono, że planowana farma wiatrowa Dłużyna będzie miała niewielkie oddziaływanie na chiropterofaunę obszaru. Ptaki Badany obszar przeznaczony jest pod wykonanie jednej turbiny wiatrowej. Teren usytuowania elektrowni leży na wzgórzu 235,5 m n.p.m.., otoczonym gruntami ornymi, użytkowanych jako monokultury upraw zbożowych. Powierzchnię otuliny terenu objętego monitoringiem wyliczono na ok. 4 km2. Silne zmiany antropogeniczne jakim przez dziesiątki lat poddany został badany teren, skutkują silną redukcją bioróżnorodności, w konsekwencji krótką listą gatunków pospolitych ptaków lęgowych, o niskim zagęszczeniu osobniczym. Wyniki rocznego monitoringu ornitologicznego dla obszaru na którym zaplanowano budowę jednej elektrowni wiatrowej w Dłużynie Górnej, nie zawierają przeciwwskazań do realizacji zaplanowanych zadań. W okresie lęgowym stwierdzono występowanie nielicznych gatunków o małej liczbie osobniczej. Są to ptaki pospolite spotykane na wszystkich obszarach rolniczych w Polsce. W obszarze otuliny zanotowano niską liczbę gatunków oraz ich niską liczebność osobniczą, wynikającą z dużych obszarów monokultur zbożowych. 18 Podczas badań w okresie dyspersji i jesiennych migracji nie stwierdzono korytarzy migracyjnych. Przeloty o małej intensywności odbywają się szerokim frontem, w większości przypadków na wysokości powyżej 150 m. Małe gatunki owadożerne jak świstunki czy sikory, które przemieszczają się ciągami krzaków wzdłuż cieków oraz zadrzewieniami, nie przekraczając ich wysokości (krzaków i drzew), są nieliczne wobec braku takich ciągów. Większość ptaków (ziarnojadów) w okresie zimowania przebywa na obrzeżach pobliskich wsi, poza monitorowanym terenem. Ilość myszołów uzależniona jest od liczebności gryzoni, w okresie prowadzenia monitoringu niskiej. Spośród gatunków wymienionych w art. 4 i Załączniku 1 Dyrektywy Ptasiej zanotowano następujące ptaki: - bocian biały - dawniej lęgowy, nieczynne gniazdo na wysokim kominie w Dłużynie Dolnej, sporadycznie notowany na obszarze otuliny, - kania rdzawa - zalatuje sporadycznie, - błotniak stawowy - prawdopodobnie lęgowy poza otuliną , regularnie lecz nielicznie, w okresach dyspersji i migracji. Brak jest gatunków wymienionych w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt. Odnotowano marginalny udział w składzie lęgowej awifauny w otulinie gatunków kluczowych i towarzyszących (SPEC, Natura 2000). Nielicznie lęgowe ptaki to pokląskwa, pliszka żółta i potrzeszcz. Migranci to czajka i świergotek łąkowy. Nie odnotowano również lęgowych gatunków podlegających ochronie według Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 12 października 2011 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt. Brak jest gatunków o rozpowszechnieniu lęgowym <10 %, a także gatunków o o liczebności krajowej populacji <1000 par lęgowych. 4.3. Oddziaływanie elektrowni fotowoltaicznych na ptaki Zagrożeniem dla niektórych gatunków ptaków mogą być urządzenia przetwarzające energię promieniowania słonecznego – panele fotowoltaiczne. Wpływ paneli fotowoltaicznych na ptaki, zależy głównie od lokalizacji inwestycji. Wpływ ten może mieć charakter pośredni i bezpośredni): - Wpływ pośredni – Panele słoneczne i ich eksploatacja mogą spowodować bezpośrednią utratę siedlisk naturalnych, fragmentację siedlisk i/lub ich modyfikację, zaburzenia związane ze straszeniem przebywających tam gatunków ptaków, głównie poprzez prace przy budowie parku solarnego i utrzymaniu jego późniejszej działalności. Podejrzewa się, że panele w olbrzymich układach mogą odstraszać ptaki (np. żurawie w Hiszpanii czy gęsi w Niemczech), na takiej samej zasadzie jak olbrzymie części pól uprawnych pokryte folią przyśpieszającą rozwój wegetacji. - Wpływ bezpośredni – prawidłowa lokalizacja elektrowni słonecznej (na terenach nie wykorzystywanych intensywnie przez ptaki) może przyczynić się paradoksalnie do powstania alternatywnych miejsc żerowania, np. dla łuszczaków (fragmenty trawiaste i krzewy pomiędzy panelami i sektorami) oraz gniazdowania (panele są zakładane na specjalnych stojakach, które mogą być wykorzystywane przez niektóre gatunki do umieszczania gniazd). Pomimo różnych opinii wygłaszanych przede wszystkim na portalach internetowych, nie ma naukowych dowodów na istnienie ryzyka śmiertelności dla ptaków związanych z panelami słonecznych ogniw fotowoltaicznych (na podstawie artykułu pt. „Wpływ elektrowni słonecznych na środowisko przyrodnicze” autorstwa prof. dra hab. Piotr Tryjanowskiego zamieszczonego w miesięczniku „Czysta Energia” – nr 1/2013). Panele fotowoltaiczne mogą odstraszać i oślepiać ptaki ptaków poprzez odbijane światła i refleksy świetlne. Nie można wykluczyć, że nawet kilkusekundowe oślepienie może spowodować trudności w rozpoznaniu i ominięciu przeszkody. Dotyczy to zarówno ptaków 19 zatrzymujących się w okolicy elektrowni słonecznej podczas migracji jak i drobnych ptaków lęgowych. Elektrownie o dużych powierzchniach mogą powodować efekt olśnienia nawet ze znacznej odległości. Ponadto błyszczące powierzchnie elektrowni mogą być z lustrem wody, co może mieć negatywne oddziaływanie na ptaki wodno-błotne. Niezwykle istotne jest zatem lokalizowanie większych zgrupowań paneli fotowoltaicznych z dala od miejsc ważnych dla występowania ptaków, a także tras migracji. Największym zagrożeniem dla ptaków będzie zajęcie terenów, a więc skurczenie się przestrzeni, która może być przez nie wykorzystywana. Negatywne oddziaływanie polegające na zmieszeniu się powierzchni siedlisk dotyczyć będzie ptaków krajobrazu rolniczego. Dotyczy to pospolitych gatunków z rzędu wróblowych. Zaznacza się, że są to ptaki uznane za pospolite a ich populacje zazwyczaj są liczne. Utrata siedlisk nie powinna zatem w sposób znaczący wpłynąć na stan zachowania populacji tych gatunków. Utrata siedlisk oznaczać będzie zmniejszenie powierzchni żerowisk dla gatunków szponiastych, które będą zmuszone szukać pożywienia w innych miejscach. W rejonie planowanych inwestycji notuje się niską liczebność ptaków wodno-błotnych, które należą do najbardziej narażonych na ryzyko negatywnego oddziaływania związanego z funkcjonowaniem elektrowni fotowoltaicznych. Nie są także zagrożone ptaki środowisk leśnych ze względu na niewielką powierzchnię lasów na omawianych terenach. 4.4. Analiza wpływu na obszary Natura 2000 Obszar mający znaczenie dla Wspólnoty – projektowany specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 „Pieńska Dolina Nysy Łużyckiej” PLH20086” Obszar ten znajduje się w odległości ok. 4 km w kierunku zachodnim od opisywanego obszaru. Obejmuje prawobrzeżny fragment doliny Nysy Łużyckiej na odcinku od północnozachodnich obrzeży Zgorzelca do granicy województwa dolnośląskiego z województwem lubuskim, oraz doliny Bielawki (prawobrzeżnego dopływu Nysy Łużyckiej) - na odcinku od Dłużyny Dolnej do Bielawy Dolnej. Najlepiej zachowany fragment doliny w granicach województwa dolnośląskiego, to odcinek w rejonie dawnej osady Toporów. Zachowały się tam starorzecza oraz olsy, łęgi i torfowiska przejściowe w różnej fazie sukcesji. Duże walory przyrodnicze przedstawiają również pozostałości łąk na tarasie zalewowym Nysy Łużyckiej. Miejscami tworzą one mozaikę z szuwarami w otoczeniu starorzeczy i w lokalnych obniżeniach terenu, rzadziej z płatami muraw napiaskowych, a nawet z fragmentami fitocenoz, które składem nawiązują do muraw kserotermicznych. Do szczególnie cennych zbiorowisk leśnych należą fragmenty łęgów olszowo-jesionowych w dolinach Nysy Łużyckiej i Bielawki w rejonie Bielawy Dolnej oraz Toporowa. Siedliska Natura 2000 zajmują w obszarze około 20% powierzchni. Na terenie ostoi występuje trzepla zielona (Ophiogomphus cecilia), zalotka większa (Leucorrhinia pectoralis), czerwończyk nieparek (Lycaena dispar), modraszek telejus (Maculinea teleius) i modraszek nausitous (Maculinea nausithous). Spośród płazów i ssaków figurujących w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej w trakcie badań terenowych zarejestrowano traszkę grzebieniastą (Triturus cristatus), kumaka nizinnego (Bombina bombina), wydrę (Lutra lutra), bobra europejskiego (Castor fiber). Ponadto na terenie ostoi stwierdzono 6 gatunków gadów i płazów z Załącznika IV Dyrektywy Siedliskowej. W latach 90. XX w. na brzegu Nysy Łużyckiej poniżej Pieńska była obserwowana gadziogłówka żółtonoga (Gomphus flavipes), gatunek z Załącznika IV Dyrektywy Siedliskowej. Z bardziej interesujących gatunków owadów w ostoi stwierdzono obecność szklarnika leśnego (Cordulegaster boltonii), pazia żeglarza (Iphiclides podalirius), smukwy kosmatej (Scolia hirta), gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt, a także lecichy południowej (Orthetrum brunneum), lecichy małej 20 (Orthetrum coerulescens) oraz ciołka matowego (Dorcus parallelipipedus), gatunków ujętych w Czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce. Na terenie planu nie znajdują się siedliska przyrodnicze chronione w ramach opisywanego obszaru Natura 2000. Nie występują one również na terenach bezpośrednio do niego przyległych. Nie identyfikuje się też stanowisk chronionych zwierząt. Ocenia się, że realizacja postanowień planu nie powinna spowodować zagrożeń dla stanu siedlisk. Nie wystąpią oddziaływania o charakterze znaczącym. Opisana w poprzednich rozdziałach specyfika potencjalnych negatywnych oddziaływań na środowisko powodowanych pracą turbin wiatrowych nie wpływa negatywnie na szatę roślinną. Oddziaływania ograniczają się do kilkuset metrów od turbin i nie będą miały wpływu na procesy przyrodnicze odbywające się na opisywanym obszarze Natura 2000. Oprócz miejsc sytuowania elektrowni nie przewiduje się rozwoju innych funkcji mogących w sposób negatywny oddziaływać na środowisko. Przestrzeń obszaru stanowią tereny rolnicze, które poza miejscami usytuowania elektrowni, zachowują swoją funkcję. Na terenie opracowania oraz obszarze bezpośrednio do niego przyległym nie stwierdza się miejsc rozrodu żadnego z gatunków zwierząt stanowiącego przedmiot ochrony obszaru Natura 2000. Większość gatunków związanych jest z siedliskami łąkowymi, leśnymi i wodnymi, które oddalone są od terenu planu. Spośród występujących na terenie ostoi zwierząt, przyjęte w projekcie opisywanego dokumentu potencjalne oddziaływanie może odnosić się jedynie do nietoperzy: mopka i nocka dużego, które tworzą osiadłe populacje. Zgodnie z przeprowadzonym monitoringiem aktywności nietoperzy, na badanym terenie nie stwierdzono obecności tych nietoperzy w żadnym z okresów fenologicznych. Stwierdza się zatem, że nie nastąpi negatywne oddziaływanie na wymienione gatunki nietoperzy. Ze względu na kolizyjność z turbinami wiatrowymi (według opracowania pt. „Wytyczne w zakresie prognozowania oddziaływań na środowisko farm wiatrowych”, M. Stryjecki, K. Mielniczuk, Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Warszawa 2011), wymienione nietoperze uznaje się za gatunki o niskim stopniu narażenia na śmiertelność (nietoperze polujące na niewielkiej wysokości (do kilku metrów) nad ziemią lub powierzchnią wody o wolnym ale bardzo zwrotnym locie, odbywające niekiedy średniodystansowe wędrówki sezonowe). Ocenia się, że budowa i praca elektrowni nie będzie miała wpływu na pozostałe gatunki zwierząt. Planowane zagospodarowanie nie ingeruje w miejsca występowania chronionych gatunków, nie stanowi zagrożenia dla miejsc ich potencjalnego występowania, ani nie tworzy bariery dla ich migracji. Zgodnie z przyjętą w prognozie metodyką, opisane oddziaływania na siedliska przyrodnicze i gatunki zwierząt można ocenić w następujący sposób: – pod względem bezpośredniości oddziaływania – bezpośrednie; – pod względem okresu trwania oddziaływania – długoterminowe; – pod względem częstotliwości oddziaływania – stałe; – pod względem charakteru zmian – bez znaczenia; – pod względem zasięgu oddziaływania – miejscowe; – pod względem trwałości przekształceń – odwracalne; – pod względem intensywności przekształceń – bez znaczenia. Ocena wpływu na stan ochrony gatunków i siedlisk przyrodniczych Przeprowadzona analiza wykazała, że realizacja postanowień projektu planu nie będzie powodować wystąpienia negatywnych oddziaływań w odniesieniu do wymienionych siedlisk przyrodniczych. Siedliska i populacje zwierząt znajdują się poza granicami planu, nie są zagrożone i pozostają w dotychczasowym zagospodarowaniu. 21 Ocena wpływu przedsięwzięcia na zachowanie struktur i procesów ekologicznych Biorąc pod uwagę lokalizację i charakter planowanego zagospodarowania stwierdza się, że ich realizacja nie będzie wywierać wpływu na zachowanie struktur i procesów ekologicznych niezbędnych dla trwałości i prawidłowego funkcjonowania siedlisk przyrodniczych oraz populacji gatunków stanowiących przedmioty ochrony obszaru Natura 2000. W przypadku żadnego z siedlisk gatunków będących celem i przedmiotem ochrony oddziaływania te nie zostały określone jako znacząco negatywne. Obszar mający znaczenie dla Wspólnoty – projektowany obszar specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 „Bory Dolnośląskie” PLB020005 Obszar ten znajduje się w odległości kilkuset metrów w kierunku północnym od terenu planu. Stanowi on jeden z największych kompleksów leśnych Polski położony w dorzeczu Odry. Główną rzeką jest Bóbr. Rzeźba terenu jest mało zróżnicowana, przeważają tereny równinne. Południkowo przecinają je doliny rzek. Występują tu zwarte drzewostany sosnowe z ubogim runem, które stanowi wrzos i borówka. W podszycie występuje jałowiec i żarnowiec. Panującym gatunkiem jest sosna, domieszkowo występuje dąb, brzoza, buk oraz jodła i świerk. W bardziej żyznych rejonach występują bory mieszane i lasy liściaste (fragmenty buczyn i grądów). Doliny rzeczne stanowią enklawy z bardziej bujną i wielowarstwową roślinnością. Urozmaicenie stanowią także liczne stawy rybne. Niektóre z nich są porośnięte szuwarami, natomiast część jest pozbawiona roślinności wskutek ich renowacji. Występuje tu co najmniej 19 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 9 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). W okresie lęgowym obszar zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej (C6) następujących gatunków ptaków: bielik (PCK), bocian czarny, cietrzew (PCK), dzięcioł zielonosiwy, głuszec (PCK), kania czarna (PCK), rybitwa czarna, sóweczka (PCK), włochatka (PCK); w stosunkowo wysokiej liczebności (C7) występuje kania ruda (PCK) i żuraw. Jest to najważniejsza ostoja bielika, cietrzewia i głuszca w Polsce południowo -zachodniej. Stwierdzono tu także jedne z największych liczebności włochatki i sóweczki w porównaniu z innymi ostojami krajowymi. Liczebności tych sów dochodzą tu do 80 par lęgowych. Gatunkami kluczowymi dla tego obszaru są, sóweczka Glaucidium passerinum, włochatka Aegolius funereus, głuszec Tetrao urogallus, cietrzew Tetrao tetrix, kania czarna Milvus migrans, bielik Haliaeetus albicilla, żuraw Grus grus, lelek Caprimulgus europaeus, lerka Lullula arboreta, puchacz zwyczajny Bubo Bubo, bocian czarny Ciconia nigra, łabędź krzykliwy Cygnus Cygus, kania ruda Milvus milvus, dzięcioł zielonosiwy Picus canus i kropiatka Porzana porzana. Powyższe gatunki różnią się wymaganiami siedliskowymi, rozmieszczeniem oraz biologią, dlatego też oddziaływanie dużej inwestycji na ich populacje będzie zmienne. Takie gatunki jak sóweczka, włochatka, lelek, cietrzew oraz głuszec są gatunkami typowo leśnymi. Większość z nich (z wyjątkiem lelka) z uwagi na osiadły tryb życia bądź występujące w niewielkim stopniu zachowania migracyjne jest ściśle związanych z kompleksami leśnym na przestrzeni całego roku a w trakcie przeprowadzonych badań nie stwierdzono ich występowania w rejonie planowanej inwestycji. Z uwagi na powyższe fakty nie przewiduje się negatywnego oddziaływania na te gatunki. Wymienionych gatunków w trakcie badań monitoringowych nie stwierdzono na terenie planu. Reasumując, realizacja inwestycji nie będzie wywierała znaczącego, negatywnego wpływu na przedmioty ochrony obszaru Natura 2000 Bory Dolnośląskie. 22 Zgodnie z przyjętą w prognozie metodyką, opisane oddziaływania na gatunki ptaków można ocenić w następujący sposób: – pod względem bezpośredniości oddziaływania – bezpośrednie; – pod względem okresu trwania oddziaływania – długoterminowe; – pod względem częstotliwości oddziaływania – stałe; – pod względem charakteru zmian – bez znaczenia; – pod względem zasięgu oddziaływania – miejscowe; – pod względem trwałości przekształceń – odwracalne; – pod względem intensywności przekształceń – bez znaczenia. Ocena wpływu na stan ochrony gatunków Przeprowadzona analiza wykazała, że realizacja postanowień projektu planu nie będzie powodować wystąpienia negatywnych oddziaływań w odniesieniu do wymienionych gatunków. Populacje zwierząt znajdują się poza granicami planu, nie są zagrożone i pozostają w dotychczasowym zagospodarowaniu. Ocena wpływu przedsięwzięcia na zachowanie struktur i procesów ekologicznych Biorąc pod uwagę lokalizację i charakter planowanego zagospodarowania stwierdza się, że ich realizacja nie będzie wywierać wpływu na zachowanie struktur i procesów ekologicznych niezbędnych dla trwałości i prawidłowego funkcjonowania populacji gatunków stanowiących przedmioty ochrony obszaru Natura 2000. W przypadku żadnego z siedlisk i gatunków będących celem i przedmiotem ochrony oddziaływania te nie zostały określone jako znacząco negatywne. Obszary Natura 2000 na terytorium Republiki Federalnej Niemiec Teiche und Feuchtgebiete nordöstlich Kodersdorf Obszar siedliskowy położony we wschodniej części Niemiec w pobliżu granicy z Polską, na wschód od miejscowości Horka, składający się z dwóch osobnych powierzchni w rejonie miejscowości Biehain i Horka. Ostoja obejmuje obszary leśne z torfowiskami i zabagnieniami oraz nieduże zbiorniki wodne pochodzenia antropogenicznego powstałe w wyniku eksploatacji gliny. W zbiorowiskach leśnych dominują takie gatunki drzew jak sosna zwyczajna Pinus sylvestris i brzoza brodawkowata Betula pendula, z niewielką domieszką dębów szypułkowych. Obszar znajduje się na wysokości 164 - 172 m n.p.m. i zajmuje powierzchnię 193 ha. Obszar został utworzony w celu ochrony populacji płazów, wydry oraz rzadkich zbiorowisk roślinności wodnej. Z uwagi na to, że obszar został utworzony w celu ochrony populacji płazów, wydry oraz rzadkich zbiorowisk roślinności wodnej nie przewiduje się negatywnego oddziaływania na ten obszar Natura 2000 Teiche und Wälder um Mückenhain Obszar ochrony ptaków położony we wschodniej części Niemiec w pobliżu granicy z Polską, pomiędzy miejscowościami Horka, Biehain i Kodersdorf. W skład ostoi wchodzą zróżnicowane siedliska tworzące półnaturalny mozaikowy krajobraz. W północnej i południowej części obszaru istotną rolę odgrywają środowiska wodne w postaci zalanych obszarów pokopalnianych oraz stawów hodowlanych. W centrum zlokalizowane są kompleksy leśne o charakterze monokultur sosnowych z niewielką domieszką gatunków liściastych. Pozostałe obszary zajmowane są przez tereny uprawne i trwałe użytki zielone ze 23 znacznym udziałem zadrzewień śródpolnych i nieużytków. Obszar znajduje się na wysokości 163 - 188 m n.p.m. i zajmuje powierzchnię 655 ha. Przeprowadzone roczne badani awifauny nie wskazują na pełnienie przez planowaną farmę wiatrową roli, dla gatunków i populacji, dla których ochrony stworzony został niniejszy obszar. Gatunki chronione w obszarze Natura 2000 Teiche und Wälder um Mückenhain są w dużej mierze gatunkami wodnymi ściśle lub leśnymi związanymi głównie z tymi środowiskami lub też posiadają małe terytoria osobnicze. Duża część gatunków wymienionych w Standardowym Formularzu Danych odpowiednim dla tego obszaru obserwowana jest rzadko lub sporadycznie np. błotniak zbożowy i drzemlik. W związku z powyższym nie przewiduje się znaczącego negatywnego oddziaływania farmy wiatrowej na ten obszar Natura 2000. Fließgewässer bei Schöpstal und Kodersdorf Obszar ochrony siedlisk położony we wschodniej części Niemiec w pobliżu granicy z Polską, pomiędzy miejscowościami Horka, Kodersdorf, Schöpstal i Königshain. Ostoja powołana w celu ochrony doliny rzecznej o wysokim stopniu naturalności i odpowiednim stopniu zachowania siedlisk przyrodniczych. W skład ostoi wchodzą przede wszystkim cenne zbiorowiska łąkowe stanowiące miejsce występowania bogatych zespołów roślin. Istotną rolę odgrywają tu także naturalne lasy nadrzeczne oraz obszary rolnicze. Obszar znajduje się na wysokości 172 - 270 m n.p.m. i zajmuje powierzchnię 296 ha. Z uwagi na fakt, że obszar ten został stworzony głównie w celu ochrony środowisk wodnych zasiedlanych przez liczną populację minoga strumieniowego Lampetra planeri oraz piskorza Misgurmus fossilis brak będzie negatywnego oddziaływania na ten obszar Natura 2000. Feldgebiete in der östlichen Oberlausitz Obszar ochrony ptaków położony we wschodniej części Niemiec w pobliżu granicy z Polską, pomiędzy miejscowościami Kodersdorf, Schöpstal, Königshain i Markresdorf. W skład ostoi wchodzą przede wszystkim półnaturalne siedliska ekstensywnego krajobrazu rolniczego wytworzone w wyniku działalności małych gospodarstw rolnych. Kompleksy pól uprawnych wyróżniają się tu znacznym udziałem śródpolnych zadrzewień pasowych a także kęp krzewów i niedużych wysp leśnych. Istotnym składnikiem środowiska są także liściaste zadrzewienia nadrzeczne występujące w południowej i północnej części obszaru oraz zbiorowiska łąkowe. Obszar znajduje się na wysokości 152 - 369 m n.p.m. i zajmuje powierzchnię 9421,7 ha. Przeprowadzone roczne badania awifauny nie wskazują na pełnienie przez planowaną farmę wiatrową roli, dla gatunków i populacji, dla których ochrony stworzony został niniejszy obszar. Gatunki chronione w obszarze Natura 2000 Feldgebiete in der östlichen Oberlausitz są w dużej mierze gatunkami ściśle wodnymi lub leśnymi związanymi głównie z tymi środowiskami lub też posiadają małe terytoria osobnicze. W związku z powyższym nie przewiduje się znaczącego negatywnego oddziaływania na ten obszar Natura 2000. Neißetal Obszar ochrony ptaków położony w zachodnich Niemczech, obejmujący duży odcinek doliny Nysy Łużyckiej od miejscowości Zittau do Pusack (ok. 100 km długości rzeki) o powierzchni 2373 ha. Obejmuje silnie zróżnicowany krajobraz doliny rzecznej, od partii przełomowej po łagodnie płynący ciek obszaru podgórskiego, z mozaikowym układem siedlisk i wieloma cennymi gatunkami biotopów nadrzecznych. W krajobrazie omawianego 24 terenu dominują krajobrazy otwarte z łąkami zmienno wilgotnymi i świeżymi, a także starorzecza. Ostoja stworzona w głównej mierze w celu ochrony siedlisk lęgowych i pozalęgowych (żerowiska, perzowiska, noclegowiska) gatunków ptaków związanych ze środowiskiem wodnym. Przeprowadzone roczne badani awifauny nie wskazują na pełnienie przez planowaną farmę wiatrową roli, dla gatunków i populacji, dla których ochrony stworzony został niniejszy obszar. Gatunki chronione w obszarze Natura 2000 Neißetal są w dużej mierze gatunkami wodnymi ściśle lub leśnymi związanymi głównie z tymi środowiskami lub też posiadają małe terytoria osobnicze. W związku z powyższym nie przewiduje się znaczącego negatywnego oddziaływania farmy wiatrowej na ten obszar Natura 2000. Neißegebiet Obszar ochrony siedlisk położony w zachodnich Niemczech, obejmujący duży odcinek doliny Nysy Łużyckiej od miejscowości Zittau do Pusack (ok. 100 km długości rzeki) o powierzchni 2450 ha. Obejmuje silnie zróżnicowany krajobraz doliny rzecznej, od partii przełomowej po łagodnie płynący ciek obszaru podgórskiego, z mozaikowym układem siedlisk i wieloma cennymi gatunkami biotopów nadrzecznych. Obszar powołany w celu ochrony cennych siedlisk przyrodniczych, zachowanych dzięki utrzymaniu tradycyjnego sposobu zagospodarowania terenu (ekstensywna gospodarka łąkarska i wypas). Z uwagi na fakt, że obszar ten powołany został głównie w celu ochrony cennych siedlisk zachowanych dzięki utrzymaniu tradycyjnego sposobu zagospodarowania terenu nie przewiduje się negatywnego oddziaływania na ten obszar Natura 2000. 4.5. Opis oddziaływań skumulowanych Ocenę oddziaływania skumulowanego rozpatruje się pod kątem oddziaływania elektrowni wiatrowych na ptaki i nietoperze. Pod uwagę wzięto planowane i istniejące farmy wiatrowe na terenie występujące w sąsiedztwie omawianego obszaru. W sąsiedztwie obszaru opracowania identyfikuje się następujące dokumenty planistyczne dopuszczające lokalizowanie farm wiatrowych: - MPZP przyjęty Uchwałą nr 313/2014 Rady Gminy Zgorzelec z dnia 24 lutego 2014r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla części obrębu geodezyjnego Kostrzyna i dla części obrębu geodezyjnego Ręczyn, gmina Zgorzelec z przeznaczeniem pod Farmę Wiatrową – 10 turbin. - MPZP przyjęty Uchwałą Rady Gminy Zgorzelec Nr 171/2009 z dnia 16 lutego 2009 roku o uchwaleniu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla obrębów geodezyjnych Jędrzychowie, Żarska Wieś i Pokrzywnik. Dokument umożliwia lokalizację 30 elektrowni wiatrowych dla zespołu parków wiatrowych Zgorzelec – Pieńsk. - MPZP przyjęty Uchwałą Nr 39/11 Rady Gminy Zgorzelec z dnia 28 kwietnia 2011 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla części obrębu geodezyjnego Przesieczany, części obrębu geodezyjnego Gronów i części obrębu geodezyjnego Sławnikowice, gmina Zgorzelec, z przeznaczeniem pod Farmę Wiatrową. Plan umożliwia lokalizację 7 elektrowni wiatrowych. - MPZP przyjęty uchwałą Nr 41/11 Rady Gminy Zgorzelec z dnia 28 kwietnia 2011 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla części obrębu geodezyjnego Trójca i części obrębu geodezyjnego Białogorze, gmina Zgorzelec z przeznaczeniem pod Farmę Wiatrową. Dokument umożliwia lokalizację 2 elektrowni wiatrowych. 25 - - MPZP przyjęty Uchwałą nr XXIX/163/2012 Rasy Miejskiej w Pieńsku z dnia 27 listopada 2012 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla wyodrębnionych terenów położonych w obrębie Żarek Średnich i Żarki nad Nysą. Plan umożliwia lokalizację 8 elektrowni wiatrowych. MPZP przyjęty uchwałą nr XXXVIII/224/2013 Rasy Miejskiej w Pieńsku z dnia 27 sierpnia 2013 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla wyodrębnionych terenów położonych w obrębie Dłużyna Górna i Strzelno. Dopuszcza się tu wykonanie 5 elektrowni wiatrowych. Brak jest informacji na temat farm wiatrowych występujących po stronie niemieckiej. Najbliżej położonym terenem przeznaczonym na farmę wiatrową jest obszar w sołectwie Dłużyna Górna i Strzelno (MPZP przyjęty uchwałą nr XXXVIII/224/2013 Rady Miejskiej w Pieńsku z dnia 27 sierpnia 2013 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla wyodrębnionych terenów położonych w obrębie Dłużyna Górna i Strzelno). Farma ta będzie sąsiadować z terenem planu. Na potrzeby lokalizacji farmy przeprowadzono monitoring ornitologiczny i chiropterologiczny, którego wyniki zawarto w opracowaniu pt. „Prognoza oddziaływania na środowisko dotycząca projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla wyodrębnionych terenów położonych w obrębie Dłużyna Górna i Strzelno” (A. Kurpiewski, Zakład Ochrony Środowiska „Decybel”, Jelenia Góra 2012 r.). Oceniono, że śmiertelność ptaków w wyniku realizacji elektrowni będzie niska, jednak może wzrosnąć w okresach migracyjnych, zwłaszcza podczas migracji jesiennej. Może wystąpić efekt kumulacji efektu bariery modyfikacji trasy przelotu ptaków. Dla planowanej inwestycji nie przewiduje się znaczących negatywnych oddziaływań na faunę nietoperzy, jednak zwrócono uwagę na aktywność borowca wielkiego i karlika większego, nietoperzy zaliczających się do najbardziej kolizyjnych z turbinami. Brak jest informacji na temat potencjalnego oddziaływania pozostałych elektrowni na środowisko przyrodnicze. Wyniki monitoringu obecności ptaków na terenie planowanej farmy wskazują na brak zagrożenia dla poszczególnych grup ptaków. Nie przewiduje się znaczących negatywnych oddziaływań na ornitofaunę, z tego powodu nie przewiduje się również wystąpienia efektu kumulacji negatywnych oddziaływań. Nie przewiduje się również negatywnych oddziaływań w odniesieniu do nietoperzy. 4.6. Oddziaływanie projektu MPZP poza obszarem opracowania Zagospodarowanie na badanym obszarze będzie powodować oddziaływanie na środowisko również poza ustalonymi granicami. Elektrownia wiatrowa będzie powodować oddziaływanie na krajobraz terenów otaczających inwestycję. Wysokie maszty będą widoczne z dalekich odległości. Postrzeganie obiektów siłowni wiatrowych w przestrzeni rolniczej zależy od indywidualnych odczuć odbiorców. Elektrownie wykorzystujące energię odnawialną pośrednio przyczynią się do zmniejszenia emisji szkodliwych zanieczyszczeń do atmosfery i będzie źródłem produkcji tzw. „czystej energii”, ograniczając efekt cieplarniany. Może to wpłynąć pozytywnie na wizerunek gminy, jako nowoczesnej i wykorzystującej odnawialne źródła energii. 4.7. Informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko Transgraniczne oddziaływanie na środowisko, o którym mowa w art.51 ust.2, pkt 1d) ustawy z dnia 3 października 2008 o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko 26 oceniane jest w aspekcie granic międzynarodowych. Teren objęty planem znajduje się w odległości ok. 3,4 km od granicy niemieckiej i ok. 27 km od granicy czeskiej. Ze względu na dużą odległość od granic ocenia się, że planowane zagospodarowanie w postaci usytuowania elektrowni wiatrowych nie spowoduje negatywnych oddziaływań z zakresu emisji hałasu i promieniowania elektromagnetycznego. Opis oddziaływań na obszary Natura 2000 chronione na terenie Niemiec zawarto w rozdziale 4.4. Wysokie maszty elektrowni mogą być widoczne z odległości wielu kilometrów i być zauważalne zza granicy niemieckiej. Odbiór wysokich masztów będzie uzależniony od indywidualnych odczuć obserwatorów. Zaznacza się, że w wielu regionach Niemiec farmy wiatrowe są obiektami, które są na stałe wpisane w krajobraz terenów rolnych i jako źródło „zielonej” energii są powszechnie akceptowalne. 4.8. Kompleksowa ocena skutków wpływu ustaleń projektu MPZP na środowisko Opisane w tekście oddziaływanie na poszczególne komponenty środowiska, zgodnie z założeniami przyjętymi w rozdziale 1.2, przedstawiono poniżej w formie tabelarycznej (Tabele 2 - 4), a także na załączniku graficznym do niniejszego opracowania. Tab. 2. Zróżnicowanie skutków oddziaływania na poszczególne elementy środowiska – tereny rolne. Oddziaływanie na: świat przyrody i bioróżnorodność gleby i powierzchnię terenu powietrze atmosferyczne Oddziaływanie pod względem: charakteru częstotliwości zasięgu zmian miejscowe i stałe pozytywne lokalne bezpośredniości okresu trwania Bezpośrednie i pośrednie długoterminowe bezpośrednie długoterminowe stałe bez znaczenia bez znaczenia bez znaczenia klimat lokalny bezpośrednie długoterminowe stałe klimat akustyczny bez znaczenia bez znaczenia bez znaczenia wody Bezpośrednie i pośrednie długoterminowe stałe negatywne krajobraz i zabytki bezpośrednie długoterminowe stałe pozytywne ludzi bezpośrednie i pośrednie pozytywne długoterminowe stałe 27 trwałości przekształceń intensywności przekształceń odwracalne zauważalne nieodwracalne duże bez znaczenia bez znaczenia częściowo odwracalne nieznaczne bez znaczenia bez znaczenia częściowo odwracalne zauważalne miejscowe odwracalne zauważalne miejscowe i lokalne częściowo odwracalne zauważalne pozytywne miejscowe bez znaczenia bez znaczenia bez znaczenia bez znaczenia miejscowe i lokalne bez znaczenia miejscowe, lokalne i ponadlokalne Tab. 3. Zróżnicowanie skutków oddziaływania na poszczególne elementy środowiska – elektrownie wykorzystujące energię odnawialną. Oddziaływanie na: świat przyrody i bioróżnorodność gleby i powierzchnię terenu powietrze atmosferyczne klimat lokalny klimat akustyczny Oddziaływanie pod względem: bezpośrednioś charakteru okresu trwania częstotliwości zasięgu ci zmian bezpośrednie i długoterminowe stałe negatywne miejscowe pośrednie bezpośrednie długoterminowe bezpośrednie i długoterminowe wtórne bezpośrednie i długoterminowe wtórne bezpośrednie długoterminowe pośrednie wody krajobraz i zabytki ludzi długoterminowe bezpośrednie i długoterminowe pośrednie bezpośrednie i długoterminowe pośrednie trwałości przekształceń intensywności przekształceń nieodwracalne duże nieodwracalne zauważalne stałe negatywne miejscowe stałe pozytywne miejscowe stałe bez znaczenia miejscowe stałe negatywne miejscowe odwracalne stałe pozytywne stałe Pozytywne i negatywne stałe pozytywne miejscowe i lokalne miejscowe i lokalne miejscowe i lokalne częściowo odwracalne częściowo odwracalne częściowo odwracalne częściowo odwracalne częściowo odwracalne zauważalne zauważalne zauważalne nieznaczne duże duże Tab. 4. Zróżnicowanie skutków oddziaływania na poszczególne elementy środowiska – istniejąca droga. Oddziaływanie na: świat przyrody i bioróżnorodność gleby i powierzchnię terenu powietrze atmosferyczne klimat lokalny klimat akustyczny krajobraz i zabytki 5. bezpośrednie długoterminowe bezpośrednie i długoterminowe wtórne bezpośrednie i długoterminowe wtórne bezpośrednie długoterminowe pośrednie wody ludzi Oddziaływanie pod względem: bezpośrednioś charakteru okresu trwania częstotliwości zasięgu ci zmian bezpośrednie i długoterminowe stałe negatywne miejscowe pośrednie długoterminowe bezpośrednie i długoterminowe pośrednie bezpośrednie i długoterminowe pośrednie stałe negatywne miejscowe stałe pozytywne miejscowe stałe bez znaczenia miejscowe stałe negatywne miejscowe stałe pozytywne miejscowe stałe bez znaczenia miejscowe stałe pozytywne miejscowe trwałości intensywności przekształceń przekształceń nieodwracalne nieznaczne nieodwracalne zauważalne częściowo odwracalne częściowo odwracalne odwracalne częściowo odwracalne częściowo odwracalne częściowo odwracalne zauważalne zauważalne zauważalne nieznaczne nieznaczne nieznaczne Metody analizy realizacji postanowień projektu planu miejscowego Przewidywane metody analizy realizacji postanowień projektu planu pod kątem wpływu na środowisko mogą się odnosić do przestrzegania ustaleń dotyczących przeznaczenia terenu, ukształtowania zabudowy i zagospodarowania terenu, ustaleń dotyczących wyposażenia w infrastrukturę techniczną, ochrony i kształtowania środowiska i ładu przestrzennego, ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków. Skutki realizacji omawianego dokumentu podlegają badaniom w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. Monitoring poszczególnych komponentów środowiska prowadzi Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu, Państwowy Instytut Geologiczny, starosta powiatu zgorzeleckiego, zgodnie z ustawą z dnia z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska oraz ustawie z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne. 28 Zgodnie z art. 55 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko organ opracowujący dokument (Burmistrz Miasta i Gminy Pieńsk) prowadzi monitoring skutków realizacji postanowień planu w zakresie oddziaływania na środowisko (np. hałasu, jakości gleb, wód, realizacji zabudowy terenów w planach miejscowych). Monitoring ten powinien być prowadzony w oparciu o wyniki badań przeprowadzonych w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, a także innych badań wykonywanych w zależności od zapotrzebowania np. w przypadku pojawienia się skarg mieszkańców na uciążliwości prowadzonej działalności w oparciu o MPZP. Częstotliwość przeprowadzania analiz powinna być uwarunkowana częstotliwością badania aktualności kierunków polityki przestrzennej, zawartych w planach, programach i studiach oraz w aktach prawa miejscowego. Zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym wyniki omawianych analiz powinny być przekazywane co najmniej raz w czasie trwania kadencji rady. Proponuje się zatem, aby analizy dotyczące ochrony środowiska były przeprowadzane również z taką częstotliwością. 6. Przedstawienie rozwiązań mających na celu zapobieganie, ograniczenie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko Zgodnie z art. 51 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, prognoza oddziaływania na środowisko zawiera rozwiązania mające na celu zapobieganie i ograniczanie negatywnych oddziaływań na środowisko mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu. 1. Dla ograniczenia negatywnych oddziaływań elektrowni wiatrowych na awifaunę i chiropterofaunę proponuje się: - przeprowadzenie analizy oddziaływania elektrowni wiatrowych opartej na wynikach rocznego monitoringu ptaków i nietoperzy na etapie sporządzania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego; - analizę w trakcie pierwszych kilku lat funkcjonowania elektrowni opartej o monitoring porealizacyjny skutków realizacji inwestycji na środowisko przyrodnicze – w przypadku stwierdzenia znacznego oddziaływania na środowisko w tym szczególnie awifaunę i chiropterofaunę zaleca się podjęcie działań ograniczających negatywne skutki np. okresowe wyłączenia turbin; - wykonanie wież turbin z jednolitych materiałów, w takiej formie i kolorystyce, które nie będą przywabiać ptaków i nietoperzy; - nie wprowadzanie w otoczeniu turbin wiatrowych ciągów zieleni, które mogą być wykorzystywane przez zwierzęta; - okresowe wyłączenia turbin w okresach wrażliwych dla ptaków i nietoperzy (migracje sezonowe). 2. W zakresie monitoringu porealizacyjnego powinien obowiązywać: - trzyletni monitoring wszystkich gatunków chronionych (zwłaszcza ptaków wymienionych w załączniku I do dyrektywy ptasiej i/lub uważanych za gatunki zagrożone na poziomie krajowym). Wyniki monitoringu należy analizować i interpretować pod kątem ewentualnej potrzeby zastosowania dodatkowych środków łagodzących lub kompensujących; - trzyletni monitoring migracji wiosennej i jesiennej przy użyciu specjalistycznego sprzętu; 29 - trzyletni program monitoringu nietoperzy, w tym inwentaryzacja występujących gatunków i zmian w ich populacji lub zwyczajów wynikających z eksploatacji farmy wiatrowej; - w ciągu pierwszych 3 lat eksploatacji należy prowadzić badania w celu wykrycia ewentualnych martwych zwierząt (ptaków i nietoperzy) w pobliżu turbin wiatrowych dokumentując zwierzęta padłe w wyniku kolizji. Takie badania należy prowadzić co najmniej dwukrotnie w ciągu miesiąca przez cały rok i co 10 dni w porze migracji. Ewentualne odkryte padłe zwierzęta należy klasyfikować pod względem gatunku i rejestrować datę i miejsce znalezienia. 3. Potencjalny negatywny wpływ paneli fotowoltaicznych na otoczenie może być związany z niepokojem optycznym wywoływanym refleksami świetlnymi. W celu ograniczenia niepożądanego zjawiska, panele pokrywa się powłoką antyrefleksyjną. 4. W związku z koniecznością okresowego mycia paneli fotowolticznych, należy do tego celu używać substancji bezpiecznych dla jakości wód i gleb np. demineralizowanej wody. Należy zrezygnować lub ograniczyć używanie detergentów i środków powierzchniowo czynnych. 5. Na terenie farmy oraz w odległości 500 m od niej nie powinno się planować żadnych nasadzeń alei drzew i krzewów – w szczególności wzdłuż dróg, ciągów wodnych (np. rowów melioracyjnych), miedz i tym podobnych linearnych elementów krajobrazu. Odpowiednim zagospodarowaniem użytków rolnych są wielkoobszarowe upraw, które nie są preferowanymi przez nietoperze terenami żerowiskowymi. 6. Tereny przylegające do farmy nie powinny być zalesiane. Nasadzenia z czasem staną się atrakcyjne dla nietoperzy. Szkodniki upraw leśnych są chętnie łapane przez nietoperze. Potencjalnie w takie miejsca nietoperze mogą przylatywać z większych odległości. 7. Niewskazane jest tworzenie zbiorników wodnych mogących zachęcać nietoperze do penetracji terenów nad wodą i wokół niej. Pozostałe przyjęte w projekcie planu rozwiązania pozwalające zminimalizować lub ograniczyć niekorzystne oddziaływania uznaje się za wystarczające. Rozwiązania te zostały przedstawione w poprzednich rozdziałach prognozy. Nie przedstawia się zatem dodatkowych rozwiązań mających na celu zapobieganie, ograniczenie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko. 7. Rozpatrzenie rozwiązań alternatywnych do przyjętych w projekcie opisywanego dokumentu W zakresie przedstawienia rozwiązań alternatywnych w stosunku do zaproponowanych w projekcie MPZP, można rozważyć pozyskiwanie energii odnawialnej z innych źródeł niż wiatr i słońce. Mając na uwadze rolniczy charakter gminy można rozpatrzyć wariant pozyskiwania energii pochodzącą ze spalania biomasy. W wyniku pracy elektrowni na biomasę dodatkowym zyskiem jest wytworzenie ciepła, którym można zapatrzeć budynki na terenie gminy. Zwraca się uwagę, że w przeciwieństwie do elektrowni wiatrowej i fotowoltaicznej, elektrownia na biomasę powoduje emisję zanieczyszczeń powstających w wyniku spalania. Co prawda wydzielany podczas spalania dwutlenek węgla (jeden z gazów cieplarnianych) powraca do środowiska naturalnego, z którego został zaabsorbowany w czasie wzrostu rośliny (zerowy bilans emisji dwutlenku węgla), jednak nie przyczynia się to do redukcji CO2, co ma miejsce w przypadku pozyskiwania energii wiatru. Należy również zaznaczyć, że w wyniku pracy elektrowni na biomasę zachodzi konieczność znalezienia odbiorcy ciepła, które wytwarza się w wyniku spalania. Wiązałoby się to z potrzebą budowy kosztownej infrastruktury technicznej 30 do przesyłu energii cieplnej. Uznaje się zatem, że zaprezentowany w projekcie planu wariant pozyskiwania energii promieniowania słonecznego i wiatru jest optymalny. Ponadto w zakresie przedstawienia rozwiązań alternatywnych w stosunku do zaproponowanych w projekcie opisywanego dokumentu, można rozważyć odsunięcie turbin wiatrowych na odległość 1000 m od budynków mieszkaniowych, zgodnie z zaleceniami zawartymi w opracowaniu pt. „Aktualizacja Studium przestrzennych uwarunkowań rozwoju energetyki wiatrowej w województwie dolnośląskim 2011” (Wojewódzkie Biuro Urbanistyczne, Wrocław 2011). Takie rozwiązanie jednak zmniejszyło by obszar możliwy dla sytuowania elektrowni, do tego stopnia, że ich wykonanie w ogóle nie byłoby możliwe. Z tej przyczyny nie proponuje się takiego rozwiązania. 8. Informacje o celach ochrony środowiska ustanowionych na szczeblu międzynarodowym, krajowym i lokalnym oraz powiązania z innymi dokumentami Dokumenty na szczeblu międzynarodowym Działania przewidziane w zakresie ochrony środowiska przyrodniczego oraz skutków oddziaływania kierunków jego zagospodarowania mają charakter lokalny jednak uwzględniają cele ochrony środowiska zawarte w dokumentach strategicznych opracowywanych na szczeblu krajowym i regionalnym oraz w dyrektywach Unii Europejskiej. Dokumentami rangi międzynarodowej o charakterze przestrzennym, które stanowią podstawę do formułowania celów ochrony środowiska w programach krajowych to konwencje międzynarodowe, przyjęte przez stronę polską. Są to m. in.: - Konwencja Genewska w sprawie transgranicznego zanieczyszczenia powietrza na dalekie odległości z 1979 r. wraz z II protokołem siarkowym z 1994 r. (Oslo), - Konwencja Berneńska o ochronie dzikiej fauny i flory europejskiej oraz ich siedlisk naturalnych z 1979 r., - Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu z Kioto, 1997 r. wraz Protokołem., - Konwencja Ramsarska o obszarach wodno – błotnych z 1971 r. ze zmianami w Paryżu (1982 r.) i Regina (1987 r.), - Konwencja ONZ o ochronie różnorodności biologicznej z Rio de Janeiro, 1992 r., - Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu z Rio de Janeiro, 1992 r., - Protokół Montrealski w sprawie substancji zubażających warstwę ozonową z 1987 r. wraz z poprawkami londyńskimi (1990 r.), wiedeńskimi (1992 r.). Wszelkie akty prawne oraz pośrednio dokumenty związane z polityką przestrzenną i polityką ekologiczną państwa są zgodne z przepisami prawa międzynarodowego oraz ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi. W szczególności dostosowywane są również do prawa Unii Europejskiej i polityk przyjętych przez kraje wspólnoty. Poszczególne dyrektywy unijne (np. Dyrektywa Siedliskowa, Dyrektywa Ptasia, Dyrektywa Wodna) transponowane są do prawodawstwa polskiego i mają odzwierciedlenie w wiążących aktach prawnych. Spośród celów ochrony środowiska ustalonych na szczeblu międzynarodowym i wspólnotowym, istotne z punktu widzenia projektu planu miejscowego jest ochrona siedlisk i gatunków w ramach programu Natura 2000. Realizacja projektu MPZP nie wpłynie negatywnie na stan siedlisk i populacje zwierząt na obszarach Natura 2000 znajdujących się w sąsiedztwie omawianego terenu. 31 Istotnym celem ustanowionym na szczeblu międzynarodowym i europejskim jest przeciwdziałanie zmianom klimatu. Rozwój energetyki odnawialnej przyczyni się do zmniejszenie ilości produkowanego dwutlenku węgla. Dokumenty na szczeblu krajowym 1. „Polityka ekologiczna państwa”, która nawiązuje do priorytetowych kierunków działań określonych w VI Programie działań Unii Europejskiej w dziedzinie środowiska wskazuje narzędzia ochrony środowiska, oraz problemy związane ze współpracą międzynarodową, uwzględniając w szczególności UE. Swoje cele i zakres działań wyznacza w trzech przedziałach czasowych: do roku 2002, do roku 2010 i do roku 2025, a także Polityka ekologiczna Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016, która została przyjęta uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 maja 2009r. w sprawie przyjęcia dokumentu „Polityka ekologiczna Państwa w latach 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016” (M.P. nr 34, poz. 501) - przedstawia cele w zakresie rozwiązań systemowych z włączeniem aspektów ekologicznych do polityk sektorowych, przede wszystkim do energetyki, przemysłu, transportu, gospodarki komunalnej i budownictwa, rolnictwa, leśnictwa i turystyki. Dokument ten dostrzega ważną rolę w ekologizacji planowania przestrzennego i użytkowania terenu oraz w edukacji ekologicznej i dostępie do informacji. W Polityce podkreśla się aspekt ekologiczny w planowaniu przestrzennym jako jedno z działań systemowych. W dokumencie tym wskazuje się m.in. na uwzględnienie wymagań ochrony środowiska i gospodarki wodnej. W planie definiuje się podstawowe założenia polityki przestrzennej gminy. Podkreśla się konieczność ochrony przyrodniczo i krajobrazowo najcenniejszych zasobów środowiska. W trosce o kształtowanie ładu przestrzennego i zrównoważony rozwój przestrzeni rozdziela się obszary przeznaczone na zainwestowanie od terenów pełniących funkcje przyrodnicze. Przeprowadzona analiza pozwala stwierdzić, że nie nastąpi negatywne oddziaływanie na cenne przyrodniczo tereny rozlokowane na terenie gminy. 2. „Krajowa strategia ochrony i umiarkowanego użytkowania różnorodności biologicznej wraz z Programem działań” – podkreśla ważność zachowania całej rodzimej przyrody, bez względu na formę użytkowania oraz stopień jej przekształcenia lub zniszczenia. Przeprowadzona analiza pozwala stwierdzić, że nie nastąpi negatywne oddziaływanie na cenne przyrodniczo tereny rozlokowane na terenie gminy. 3. „Polityka Energetycznej Polski do 2030 roku” - projekt planu wychodzi naprzeciw zapotrzebowaniu na pozyskiwanie energii ze źródeł odnawialnych. Rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii jest jednym z najważniejszych kierunków przyjętej przez Radę Ministrów w dniu 10 listopada 2009 r. Uszczegółowienie planów wykorzystania OZE dokonano w przyjętym w grudniu 2010 r. „Krajowym planie działań w zakresie energii ze źródeł odnawialnych”. W dokumencie tym Polska zobowiązała się do zwiększenia udziału energii ze źródeł odnawialnych w zużyciu energii końcowej brutto do poziomu 15,5%. W roku 2010 poziom ten wyniósł 10,2%. Dla porównania średnia krajów Unii Europejskiej wyniosła 20,1%. Zakłada się, że fundamentem zwiększenia udziału energii ze źródeł odnawialnych będzie większe wykorzystanie biomasy oraz energii elektrycznej z wiatru. Na terenie gminy Pieńsk przyjmuje się wykorzystywanie energii słońca za pośrednictwem paneli fotowoltaicznych oraz wiatru za pośrednictwem turbin wiatrowych. 32 Dokumenty na szczeblu regionalnym i lokalnym Ustanowione na poziomach międzynarodowym i krajowym cele polityki ekologicznej znalazły swoje odzwierciedlenie w opracowanych na poziomie regionalnym dokumentach strategicznych, takich jak: „Program zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska województwa dolnośląskiego” czy „Wojewódzki plan gospodarki odpadami województwa dolnośląskiego”. Długoterminowy cel „Programu zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska województwa dolnośląskiego” sformułowano jako „Harmonijny, zrównoważony rozwój województwa, w którym wymagania ochrony środowiska nie tylko mają istotny wpływ na przyszły charakter regionu, ale również wspierają jego rozwój gospodarczy”. Generalne cele strategiczne do roku 2015 w zakresie ochrony środowiska: − poprawa jakości powietrza atmosferycznego (dalsze ograniczanie emisji z zakładów przemysłowych, zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza ze źródeł niskiej emisji i ze źródeł komunikacyjnych); − zmniejszenie uciążliwości hałasu (komunikacyjnego i przemysłowego); − przywrócenie wysokiej jakości wód powierzchniowych i podziemnych i ich ochrona (uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej, zmniejszenie zużycia wody, ograniczenie zanieczyszczenia spowodowanego niekontrolowanymi spływami powierzchniowymi, podniesienie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego, zwiększenie małej retencji, ochrona zasobów wód podziemnych); − ograniczenie negatywnego oddziaływania odpadów na środowisko (uporządkowanie gospodarki odpadami przemysłowymi i komunalnymi); − podniesienie jakości gleb; − ochrona zasobów złóż poprzez ich racjonalne wykorzystanie; − ochrona i wzrost różnorodności biologicznej (określenie zasobów, objęcie ochroną obszarów o wysokich walorach przyrodniczych, powiększenie zasobów leśnych i zapewnienie ich kompleksowej ochrony, podniesienie różnorodności biologicznej i krajobrazowej, rozwój terenów zieleni w miastach i na terenach wiejskich); − ograniczenie wystąpień nadzwyczajnych zagrożeń środowiska (poprawa bezpieczeństwa ekologicznego związanego z działalnością produkcyjną przedsiębiorców, zapewnienie bezpieczeństwa przewozu drogowego i kolejowego materiałów niebezpiecznych); − podniesienie świadomości ekologicznej w społeczeństwie; − otwarta i dwustronna komunikacja pomiędzy wszystkimi stronami zaangażowanymi w ochronę środowiska; − uzyskanie pełnej informacji o stanie środowiska. Niniejszy projekt planu realizuje powyższe cele poprzez: - w zakresie różnorodności biologicznej – poprzez obowiązek pozostawienia części działek budowlanych jako tereny biologicznie czynne; - w zakresie informacji o środowisku oraz komunikacji pomiędzy wszystkimi stronami zaangażowanymi w ochronę środowiska – poprzez realizację planowania zgodnie z trybem strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Polityka ekologiczna gminy określona została również w dokumencie „Program ochrony środowiska Gminy Pieńsk” (Pieńsk 2004). Wyznaczone w Programie cele ochrony środowiska w większości pokrywają się z celami ustanowionymi na szczeblu wojewódzkim, a także krajowym. Zaznacza się, że program stracił aktualność. Wymagane jest zatem sporządzenie nowej edycji Programu, dostosowanej do bieżących uwarunkowań i kierunków ochrony środowiska w gminie. 33 9. Streszczenie Niniejsze opracowanie analizuje i ocenia potencjalny wpływ realizacji ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla terenu położonego we wsi Dłużyna Górna gm. Pieńsk. W planie stwarza się warunki dla realizacji elektrowni wiatrowej i elektrowni pozyskującej energię promieniowania słonecznego za pośrednictwem systemów fotowoltaicznych na nieużytkowanym terenie dawnej placówki radiolokacyjnej (obecnie nieużytek). Wprowadzenie zagospodarowania zniszczy część pokrywy glebowej i zmniejszy areał powierzchni biologicznie czynnej. Ustalenia projektu planu w zakresie ochrony środowiska i infrastruktury technicznej pozwalają na zminimalizowanie potencjalnego negatywnego oddziaływania planowanych działalności na środowisko przyrodnicze i środowisko życia mieszkańców. Funkcjonowanie elektrowni spowoduje istotne zmiany w krajobrazie obszaru planu oraz terenów przyległych. Turbiny będą stanowić źródło emisji hałasu. Miejsce lokalizacji elektrowni znajduje się z dala od cennych przyrodniczo miejsc i ich funkcjonowanie nie powinno powodować istotnych zmian w populacjach ptaków i nietoperzy, co potwierdzają wyniki przeprowadzonego monitoringu tych gromad zwierząt. Pozytywnie ocenia się umożliwienie realizacji elektrowni wykorzystującej produkcję energii elektrycznej za pomocą energii słońca i wiatru. Rozwój sektora energetyki odnawialnej jest jednym ze sposobów przeciwdziałania niekorzystnym zmianom klimatycznym (ograniczenie emisji dwutlenku węgla). Praca elektrowni nie będzie powodować szkodliwych emisji zanieczyszczeń atmosferycznych, nadmiernego hałasu, wód, a także wytwarzania odpadów. Projekt planu został sporządzony zgodnie z przepisami dotyczącymi ochrony środowiska. Jego realizacja podyktowana jest potrzebą zwiększenia udziału energetyki odnawialnej w bilansie energetycznym gminy i województwa, a także rosnącemu zapotrzebowaniu na energię elektryczną. 34
