egzamin maturalny z jzyka polskiego
Transkrypt
egzamin maturalny z jzyka polskiego
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Miejsce na naklejk% z kodem (Wpisuje zdaj%cy przed rozpocz!ciem pracy) KOD ZDAJ!CEGO MPO-R1G1P-021 EGZAMIN MATURALNY Z J"ZYKA POLSKIEGO POZIOM ROZSZERZONY Arkusz III ARKUSZ III Czas pracy 110 minut MAJ ROK 2003 Instrukcja dla zdaj#cego 1. Prosz! sprawdzi", czy arkusz egzaminacyjny zawiera 3 strony z tematami i 4 strony na napisanie wypracowania. Ewentualny brak nale#y zg$osi" przewodnicz%cemu zespo$u nadzoruj%cego egzamin. 2. Arkusz zawiera dwa tematy. Do opracowania trzeba wybra" jeden z nich i podkre&li". 3. Prac! trzeba napisa" czytelnie. 4. Prosz! pisa" tylko w kolorze niebieskim lub czarnym; nie pisa" o$ówkiem. 5. Nie wolno u#ywa" korektora. 6. B$!dne zapisy trzeba wyra'nie przekre&li". 7. Wszelkie notatki nale#y sporz%dza" tylko w brudnopisie, który nie b!dzie oceniany. 8. Podczas egzaminu mo#na korzysta" ze s$ownika poprawnej polszczyzny i s$ownika ortograficznego. 9. Do ostatniej kartki arkusza do$%czona jest karta odpowiedzi, któr% wype$nia egzaminator. !yczymy powodzenia! (Wpisuje zdaj%cy przed rozpocz!ciem pracy) PESEL ZDAJ!CEGO Za opracowanie tematu mo#na otrzyma" 100 punktów Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl 2 Egzamin maturalny z j!zyka polskiego Arkusz III Temat 1. &ywotno'( motywu „non omnis moriar” w literaturze polskiej po'wiadczaj# mi%dzy innymi utwory Ku Muzom Jana Kochanowskiego i Do losu Juliana Tuwima. Na podstawie tych tekstów zaprezentuj ró)nice w sposobie uj%cia motywu oraz rozwa) przyczyny takiego uj%cia. Ku Muzom Panny, które na wielkim Parnazie mieszkacie, A ippokre(sk% ros%1 w$osy swe maczacie, Jeslim sie wam zachowa$ 2 jako #yw statecznie, Ani mam wolej z wami roz$%cza" si! wiecznie; Je&li królom nie zaj'rz!3 pere$ ani z$ota, A milsza mi daleko ni# pieni%dze cnota; Je&li nie chc!, #eby&cie komu pochlebia$y Albo na mi! u ludzi niewdzi!cznych #ebra$y: Prosz!, niech ze mn% za raz me rymy nie gin%, Ale kiedy ja umr!, ony niechaj s$yn%! Do losu Mi$o&" mi da$e&, m$odo&" górn%, Dar $adu i wysokie #%dze. I jeszcze, na uciech! durniom, Raczy$e& mi da" i pieni%dze P$on%c% kropl% ob$%kania W mózg szary mój ws%czy$e& t!cz!. Mira#e wstaj% &ród mieszkania, Palcami w stó$ na lutni d'wi!cz!. I gdy ponios$o, to ju# niesie, Roztr%cam dni i rw! na cz!&ci, I w zgie$ku wieku, i w rwetesie Ubrda$o mi si! jakie& szcz!&cie: Rytmowi przebieg chwil powierza", Apollinowym dr#%c rozmys$em, Surowo sk$ada" i odmierza" Wysokim kunsztem s$owa &cis$e. I kiedy kszta$t #ywego cia$a W nie$ad rozpadnie si! plugawy, Ta strofa, zwarta, zwi!z$a, ca$a, Nieporuszona b!dzie sta$a W zimnym, okrutnym blasku s$awy. Smutku! U&miechu! Melancholio! W b!ben #a$obny bije gloria... I smutnie brzmi: Dum Capitolium...4 &mieszne jest: Non omnis moriar . 4 1 Ippokre(sk% ros% – woda ze 'ród$a Hippokrene, które wg mitologii greckiej wytrys$o od uderzenia kopyta Pegaza; woda ta dawa$a natchnienie poetom 2 Jeslim si! wam zachowa$ – je&li utrwali$em si! w waszej pami!ci 3 Nie zaj'rz! – nie zazdroszcz! Dum Capitolium ($ac.) – fragment trzeciej strofy 30. ody z III ksi!gi „Ód” Horacego. W przek$adzie J.Zawirowskiego: „Na wzgórze Kapitolu kap$an st%pa" b!dzie I tam dojdzie ma chwa$a (...).” Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Egzamin maturalny z j!zyka polskiego Arkusz III 3 Temat 2. Zinterpretuj zamieszczony ni)ej ko*cowy fragment tekstu Zbigniewa Herberta Akropol5. Rozwa), jak forma eseju s$u)y prezentacji ró)nych postaw ludzkich wobec wielkich pomników kultury. Wysoko w górze - on! Wewn!trzny okrzyk w tonacji jasnej i prawie tryumfalnej. Droga by$a d$uga i zawi$a, a szansa znikoma, #e dotr! do celu. Trzeba by$o pokona" przeszkody, mury urz!dów, zamkni!te drzwi, korytarze i ca$% mas! rozmienionych na drobne cerberów za biurkami, wahaj%cych si! czy przybi" magiczn% piecz!", trzymaj%cych, pl%taj%cych w palcach nitk! mojej przygody. A przecie# mo#na poprzesta" na relacji innych, na &wiadectwach rzeczoznawców, mo#na ostatecznie zgodzi" si!, #e przedmiot naszych marze( b!dzie zawsze poza zasi!giem wzroku i dotyku. Sk%d wi!c ta przemo#na wola konfrontacji, ta pasja pchaj%ca do zbli#enia fizycznego, po#%danie, aby po$o#y" r!ce, zjednoczy" si! ciele&nie, a potem oderwa" si!, odej&", unie&" ze sob% – co? Obraz? Dreszcz? Nigdy nie przestawa$em wierzy", #e Akropol istnieje realnie i spotkanie twarz% w twarz nie by$o wcale konieczne dla umocnienia tej wiary. Akropol by$ cudem rzeczywistym. Nie wodzi$ zmys$ów na pokuszenie, nie obiecywa$, #e b!dzie czym& wi!cej ni# jest. Spe$nia$ si! ca$y, by$ równy samemu sobie. Powtarza$em sobie tedy niezdarn% formu$!: on jest i ja jestem, a ogromna przestrze( czasu, dziel%ca daty naszych urodzin, kurczy$a si!, nik$a. Byli&my wspó$cze&ni. Do Aten dotar$em pó'nym popo$udniem. Szukanie hotelu, z$o&liwo&ci baga#y, pierwsze niepewne b$%dzenie po mie&cie. Tracenie drogocennego czasu na pisanie kartek, picie kawy, ogl%danie wystaw. Zda$em sobie spraw!, #e pod&wiadomie przeci%gam moment spotkania z Akropolem, jakbym usi$owa$ przez to wzmocni" si$! doznania. By$a ju# noc. Wokó$ wzgórza prawie pusto. Je&li dobrze przypominam sobie t! chwil!, zacz%$em liczy", po prostu liczy" kolumny – osiem, siedemna&cie, i znów osiem, siedemna&cie, dok$adnie tyle, ile rysowa$o si! w zeszytach szkolnych. Tak jakbym chcia$ ten nieoczekiwany spadek przyj%" ch$odno i racjonalnie. Wkrótce u&wiadomi$em sobie, #e istniej% we mnie dwa Akropole: dzienny i nocny. Pierwszy by$ analityczny, z g$ow% w przewodniku. Sprawdzanie planu, badanie struktury ca$o&ci, dotykanie kamieni, wyobra#anie sobie tego, co zgin!$o – troch! jak studium anatomii wykopaliskowego zwierza. Pierwsze próby oswojenia si! i wyrobienia sobie osobistego stosunku do zabytku. Wybra$em „dla siebie” Propyleje i Partenon dla ich rozmachu, masy i porz%dku. )wi%tynia Nike by$a zbyt filigranowa, aby odczu" jej kamienn% materialno&", sprawia$a na mnie wra#enie udanej kopii, dobrego wypracowania na tematy klasyczne. Najtrudniej by$o mi znale'" porozumienie z Erechtejonem. Portyk kariatyd szpeci$y metalowe rury podpór, odbieraj%ce budowli sens i zamierzon% lekko&". Same kariatydy, okaleczone i odarte z wdzi!ku, zatrzymane by$y jakby w po$owie drogi mi!dzy kszta$tem ludzkim a kolumn%. Nad ciemn% sadzawk% starych ate(skich kultów ta jo(ska &wi%tynia zdaje si! mówi" o niemo#no&ci po$%czenia dawnej wiary z nowym wyrazem architektonicznym. Drugi Akropol – nocny, zapalony na niebie, oddaj%cy si! spojrzeniu jako ca$o&". Siadywa$em na Wzgórzu Muz, tu# ko$o pomnika Filopapposa. Z do$u, z ubogiej dzielnicy 5 a) Zbigniew Herbert, Akropol. Esej ze zbioru Labirynt nad morzem. Fundacja Zeszytów Literackich, Warszawa 2000, s. 129-131. b) Akropol – wzgórze w centrum Aten; od II po$. II tysi%clecia p.n.e. – gród warowny, od VI w. p.n.e. – o&rodek kultu. Monumentalne budowle: Partenon (&wi%tynia Ateny, wzniesiona przez Iktinosa i Kallikratesa), Propylej (budowla bramna o 5 przej&ciach), Erechtejon (&wi%tynia Erechteusza, Ateny i Posejdona) i inne s$ynne pos%gi i p$askorze'by w wi!kszo&ci z czasów Peryklesa. Wielekro" dewastowane; troskliwie konserwowane dopiero od po$. XIX w. Obecnie zespó$ muzealny. Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl 4 Egzamin maturalny z j!zyka polskiego Arkusz III Plaka, dochodzi$ gwar banalny i codzienny. Bia$e domy jarzy$y si! wapnem w ciemno&ci. W powietrzu unosi$a si! wo( baraniny, oliwy i czosnku. Akropol w wie(cu cebulowych zapachów. Na lewo, w&ród drzew, odbywa$o si! co wieczór widowisko Son et Lumière. Chóry Sofoklesa p$aka$y na przemian po francusku i po angielsku. )wiat$o wydobywa$o z nocy fragmenty &wi!tego wzgórza. Rzucany z reflektorów czerwony blask imitowa$ po#ary. Akropol by$ dla mnie wtedy rze'b%; nie zespo$em architektury, ale w$a&nie rze'b%. Zrujnowana kolumnada po$udniowa Partenonu, &ci!te nisko pnie kolumn wywo$ywa$y skurcz serca. Kamienie walczy$y z nacieraj%c% pustk%. Z planu estetycznego Akropol przesun%$ si! w mojej &wiadomo&ci na plan historii. Nie mog$em powtórzy" ani wzruszenia, ani modlitwy humanisty ubieg$ego wieku. Przez gard$o nie mog$y mi przej&" s$owa racjonalistycznej wiary: „O noblesse, o beauté simple et vraie! Déesse dont le culte signifie raison et sagesse, toi dont le temple est une lecon éternelle de conscience et de sincérité”6 Akropol, jaki mia$em przed oczami, sprowadzony do szkieletu, odarty z cia$a, by$ dla mnie zarówno dzie$em woli, $adu, jak i chaosu, artystów i historii, Peryklesa i Morosiniego7, Iktinosa i grabie#ców. I dotykaj%c wzrokiem jego ran i okalecze(, doznawa$em uczucia, w którym podziw miesza$ si! z lito&ci%. Je&li czerpa$em osobliwe uczucie szcz!&cia zagro#onych, to wyp$ywa$o ono chyba z u&wiadomienia sobie tego niezwyk$ego faktu, #e „uda$o mi si! jeszcze zd%#y"”, zanim on i ja podzielimy los wszystkich tworów ludzkich na ciemnym przyl%dku czasu, przed niewiadom% przysz$o&ci%. Zbigniew Herbert Labirynt nad morzem, Warszawa 2000 6 „O szlachetno&", o pi!kno&" prosta i prawdziwa! Bogini, której kult oznacza rozum i m%dro&", o ty, której &wi%tynia jest wieczyst% lekcj% sumienia i szczero&ci” (fr.); Ernest Renan (1823-1892), La Prière sur l’Acropole. 7 Francesco Morosini – wódz armii weneckiej, która w wojnie z Turkami latem 1685 roku zaj!$a Peloponez: podczas obl!#enia Aten ogniem z mo'dzierzy zosta$y zdewastowane budowle na Akropolu, a sam Morosini – jako zdobywca – próbuj%c zrabowa" dla Wenecji „kilka naj$adniejszych dekoracji” jeszcze zniszczenia powi!kszy$. Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Egzamin maturalny z j!zyka polskiego Arkusz III 5 WYPRACOWANIE ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl 6 Egzamin maturalny z j!zyka polskiego Arkusz III ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Egzamin maturalny z j!zyka polskiego Arkusz III 7 ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl 8 Egzamin maturalny z j!zyka polskiego Arkusz III ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl Egzamin maturalny z j!zyka polskiego Arkusz III 9 BRUDNOPIS ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________