plik pdf

Temat: Kim jest Mickiewiczowska Zosia?
(czas realizacji – 2 lekcje)
Cele szczegółowe:
próba rekonstrukcji psychologicznego i fizycznego portretu postaci literackiej
przez pryzmat indywidualnego odczytania tekstu
doskonalenie umiejętności bezpośredniego i pośredniego charakteryzowania
postaci
doskonalenie umiejętności krytycznego odczytywania tekstu
pogłębienie znajomości Pana Tadeusza
rozbudzanie wyobraźni i fantazji
Materiał:
podręcznik: zbliżenie Konkretyzacja postaci, s. 236–239
Zosia-kokietka na lekcji polskiego, s. 237–238
A. Mickiewicz, Pan Tadeusz
Tok lekcji:
Zanim przystąpimy do pracy z lekturą, proponujemy dwa ćwiczenia wstępne.
Celem ćwiczeń jest zarówno ośmielenie uczniów do swobodnych wypowiedzi, jak
i stworzenie mniej poważnej niż zwykle atmosfery wokół arcydzieł literatury.
1. Ćwiczenie wstępne na dedukcję, praca w grupach.
Prosimy uczniów, aby się podzielili na grupę Watsonów i Sherlocków Holmesów.
Jedna grupa wymyśla zagadkowe okoliczności (np. scenariusz zbrodni), a druga
wyjaśnia je za pomocą dedukcji. Celem ćwiczenia jest wyrabianie w uczniach
spostrzegawczości – wyjaśniając zagadki, muszą pamiętać o prawdopodobieństwie
wydarzeń.
Możemy sami podsunąć zagadkę do rozwiązania – wtedy tworzymy grupy jedynie
Holmesów. Przykładowe warianty zagadki:
Po otwarciu pokoju pierwszą rzeczą, którą zauważyli nowi lokatorzy, był duży,
kryształowy wazon z różami do połowy wypełniony wodą. Stał na dywanie,
a wokół niego ciemniała wielka plama. Wazon nie miał dziur ani pęknięć. Skąd
się wzięła woda na dywanie?
Odpowiedź: Wazon postawiono na bloku lodu.
Frania i Mania miały dużo szczęścia, że pan Jacek tego dnia przyszedł do
pracy wcześniej. Były już ledwo żywe, kiedy przekręcał klucz w zamku. Leżały
na podłodze wśród potłuczonego szkła, w kałuży wody. Poza tym w biurze
panował porządek. Okna były zamknięte. Wyjątek stanowił malutki lufcik,
który na noc pozostawiano zawsze otwarty. Co się przydarzyło Frani i Mani?
Odpowiedź: Frania i Mania to złote rybki. Kot strącił akwarium ze stolika.
Prosimy uczniów o cichą lekturę fragmentu Pana Tadeusza, księga I, w. 73–142.
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
2. Odnajdywanie w tekście szczegółów dotyczących Zosi, konfrontowanie
własnych wniosków z opinią narratora (Tadeusza) – ćwiczenie w grupach
czteroosobowych.
Uczniowie znajdują w tekście charakterystyczne szczegóły dotyczące Zosi i metodą
dedukcji analizują je i formułują wnioski. Warto zbadać, czy obserwacje i wnioski
uczniowskie pokrywają się z sugestiami narratora. Jeśli się różnią, należy je
przedyskutować, ustalić, na ile są możliwe, a na ile uczniów poniosła fantazja.
Warto zwrócić uwagę na to, że zanim Tadeusz po raz pierwszy zobaczył Zosię,
ujrzał odcisk jej stopy na piasku. Czego się dowiadujemy z badania śladu stopy
i czy ustalenia Tadeusza są prawdopodobne?
3. Wizualizacja – ćwiczenie w grupach.
Nadawanie znaczeń i konstruowanie dzięki skojarzeniom mapy rzeczywistości jest
jedną z najpotężniejszych sił naszego umysłu. Świat jest taki, jakim czyni go
nasza myśl. Aby sprawdzić tę oczywistą prawdę, proponujemy jedno z ćwiczeń
wizualizujących. Można w tym celu na przykład pokazać uczniom abstrakcyjny
rysunek i poprosić o opisanie go w paru zdaniach. Inną możliwością jest
pokazanie fotografii przedstawiającej człowieka lub grupę osób i poproszenie
o „psychologiczny portret” bohatera fotografii lub o opis stosunków panujących
między sfotografowanymi osobami. Oczywiście nie sposób opisać wszystkich
pomysłów, za pomocą których można uświadomić uczniom, że nasza wyobraźnia
tworzy rzeczywistość. Ważne jest, aby uczniowie wyjaśnili, z czego wynikają ich
wnioski, w jaki sposób analizowali znaki, na podstawie których stworzyli swój obraz
rzeczywistości, oraz by porównali swoje spostrzeżenia.
4. Tworzenie portretu Zosi na podstawie różnych fragmentów tekstu – ćwiczenie w czteroosobowych zespołach badawczych.
Tworzymy dziewięć grup, np. czteroosobowych, w zależności od liczby uczniów
w klasie, które czytają następujące fragmenty tekstu:
I grupa – w. 1–79 ks. III
II grupa – w. 163–196 ks. III
III grupa – w. 111–147 ks. IV
IV grupa – w. 103–183 ks. V
V grupa – w. 314–339 ks. X
VI grupa – w. 422–472 ks. XI
VII grupa – w. 583–640 ks. XI
VIII grupa – w. 513–533 ks. XII
IX grupa – w. 827–842 ks. XII
Prosimy, aby uczniowie zwrócili uwagę nie tylko na wygląd Zosi, ale także na jej
zachowanie.
Przedstawiciele grup referują wyniki swojej pracy.
Badamy, czy portret Zosi jest jednolity. Czy Zosia jest nieśmiała, czy raczej sprytna?
Podsłuchuje rozmowę Tadeusza ze stryjem i daje odjeżdżającemu pamiątkę, aby
o niej nie zapomniał – czy tak się zachowuje nieśmiała dziewczyna? A może Zosia
jest pojętną wychowanką Telimeny, która świetnie wie, kiedy zniknąć, a kiedy
przejąć inicjatywę (np. wybór stroju litewskiego wbrew radom Telimeny zapewnił
Zosi duże powodzenie wśród wojskowych ruszających na bój o Polskę)? Telimena
poucza Zosię, że dziewczyna, która nie dorasta na oczach tłumów, wydaje się
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl
wszystkim piękniejsza i jest bardziej pożądana przez mężczyzn. Ale czy Zosia o tym
nie wie? Niech uczniowie policzą, ile razy Zosia znika, widzimy tylko jej ślady,
potrącone liście i snujemy domysły, kim jest.
Być może uczniowie stworzą jednolity portret Zosi, ale jest także duże prawdopodobieństwo, że będą się różnili w swoich opiniach.
5. Praca domowa.
Przeczytaj tekst Zosia-kokietka na lekcji polskiego oraz zbliżenie Konkretyzacja
postaci (podręcznik, s. 236–239). Biorąc pod uwagę własne wnioski z lekcji, napisz
charakterystykę Zosi. W swojej pracy wykorzystaj cytaty.
Temat: Co nam z romantyzmu dzisiaj?
(czas realizacji – 2 lekcje)
Cele szczegółowe:
powtórzenie wiadomości o różnych wzorcach zachowań romantycznych
dostrzeganie we współczesnych ruchach politycznych, społecznych, ekologicznych, subkulturach itd. spuścizny romantycznej
doskonalenie umiejętności pracy w grupie
budowanie systemu aksjologicznego ucznia
Przygotowanie:
Uczniowie powtarzają w domu wiadomości z lekcji na temat patriotyzmu romantycznego i romantycznych wzorów zachowań. Szukają informacji, np. w internecie,
na temat współczesnych ruchów politycznych, społecznych, ekologicznych, które
ich interesują i wydają się im ważne. Mogą to być również zjawiska dotyczące
sztuki, np. prezentacja zespołów muzycznych, idoli itp. Zadaniem uczniów jest
odnalezienie pokrewieństwa między tymi zjawiskami a romantycznym pojmowaniem wolności, sposobami i metodami walki, obrzędami przyjmowania członków
lub sposobami zachowań itp. Lekcja zostanie przeprowadzona metodą projektu.
Tok lekcji:
1. Zaprezentowanie wybranego ruchu społecznego, prezentacja, praca indywidualna lub grupowa.
Uczeń lub grupa uczniów prezentuje wybrany przez siebie temat. Przedstawia
na przykład ruch Greenpeace, jego założenia, metody walki i cele. (Celem
tej organizacji jest ochrona środowiska, jednak metody, którymi członkowie
Greenpeace dążą do jego realizacji, są moralnie niejednoznaczne. Organizacja ta
dysponuje potężnymi zasobami broni i stosuje terrorystyczne metody walki. Jedną
z zasad, którymi się kieruje, jest formuła Machiavellego – „cel uświęca środki”).
Uczeń powinien wskazać romantyczne korzenie zarówno sposobów walki, metod,
jak również samej idei nakazującej zbawiać świat. Warto również, aby podał (jeśli
to możliwe) konkretny przykład z literatury, historii. Czy na przykład obrońcy
Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl