Przedawnienie roszczeń w USA

Windykacja.pl - Przedawnienie roszczeń w międzynarodowym obrocie gospodarczym: USA, Kanada, Australia, Nowa Zelandia
Przedawnienie roszczeń w międzynarodowym obrocie gospodarczym: USA, Kanada,
Australia, Nowa Zelandia
Ostatnia zmiana: 2013-06-26 12:31:52
Kontynuujemy serię artykułów poświęconych zagadnieniu przedawnieniu roszczeń w międzynarodowym
obrocie gospodarczym. W tym artykule przeanalizujemy stan prawny w USA, Kanadzie, Australii oraz Nowej
Zelandii.
Przedawnienie roszczeń w USA
Podobnie jak w przypadku innych krajów systemu common law, kwestia instytucji przedawnienia w USA jest
dość skomplikowanym zagadnieniem. Wynika to z kilku kwestii, przede wszystkim z tego, że jest to kraj
Federalny o bardzo niejednolitym systemie prawnym, każdy stan posiada własne regulacje a akty prawne
wydawane przez władze federalne nie muszą być w pełni lub w ogóle przyjmowane przez dany stan.
Podstawowym aktem prawnym regulującym kwestie przedawnienia roszczeń handlowych w USA jest Kodeks
Handlowy - Uniform Commercial Code (UCC), jego pierwszy tekst opublikowano w 1952 roku. Zgodnie ze
stanowym porządkiem prawnym kodeks staje się prawem stanowym z chwilą jego inkorporacji przez
ustawodawcę stanowego, przy czym każdy stan może wprowadzić swoje zmiany. UCC został przyjęty ze
zmianami przez wszystkie stany USA, stąd wynikają pewne rozbieżności w kodeksie. Zgodnie z treścią
§2-725 (1) roszczenia przedawniają się z upływem czterech lat, terminy przedawnienia mogą być skracane
lub przedłużane jednak nie krócej niż jeden rok i nie dłużej niż pięć lat. Zgodnie z treścią tego przepisu bieg
przedawnienia płynie niezależnie od tego, czy wierzyciel wiedział o okolicznościach istnienia wierzytelności.
Sytuacja prawna jaką wywołuje powyższa regulacja prowadzi do określonych konsekwencji. Precedensowa
w tym zakresie okazała się sprawa Tate vs General Motors Corporation, w której żona zginęła w wypadku
samochodowym, którego przyczyną była wada techniczna samochodu. Samochód zakupiono siedem lat
wcześniej, w związku z czym w chwili zdarzenia roszczenia związane z wadami samochodu były już
przedawnione. W celu ochrony przed niekorzystnymi skutkami przy stosowaniu § 2-725 UCC w niektórych
stanach dopuszcza się wyjątki od reguły. W Michigan sąd odmówił zastosowania § 2-725 UCC, ponieważ
sędziowie uznali, że przepis ten jest sprzeczny z prawem stanu Michigan. Na Florydzie natomiast w roku
1975 uchylono całkowicie przepis § 2-725 . W Karolinie Południowej przepis zmodyfikowano oraz wydłużono
okres przedawnienia z czterech do sześciu lat.
Prawo amerykańskie traktuje instytucję przedawnienia roszczeń w kategorii prawa procesowego. Kwalifikacja
taka ma swoje wady ale również i zalety, do tych drugich zalicza się przede wszystkim kwestia ujednolicenia
pozycji stron procesowych; prawo do wytoczenia powództwa w każdym czasie - prawo do wytoczenia
powództwa nie wygasa; ochrona polityki stanowej, którą odzwierciedlają sądy stanowe.
Dawniej w USA, każdy stan posiadał własne przepisy dotyczące terminów przedawnienia, co spowodowało
powstanie praktyki tzw. forum shopping, która polegała na tym, że gdy roszczenie przedawniało się w jednym
stanie, wierzyciel wytaczał powództwo w stanie, w którym prawo było dla niego korzystniejsze.
Odpowiedzialność dłużnika istniała de facto do czasu przedawnienia się roszczenia w każdym stanie. Z
czasem pojawiła się koncepcja jurysdykcji generalnej zgodnie, z którą pozwany może być pozywany we
wszystkich stanach, w których prowadzi bezpośrednio lub pośrednio swoją działalność, lub w którym
zdarzenie z którego wynika roszczenie nastąpiło. Konsekwencją generalnej jurysdykcji było to, że wielkie
amerykańskie korporacje były pozywane do momentu przedawnienia się roszczenia w ostatnim stanie. Warto
tutaj również zwrócić uwagę na fakt, że przegranie sprawy w jednym stanie nie zamykało powodom prawa do
http://www.windykacja.pl/wiadomosci,przedawnienie-roszczen-w-miedzynarodowym-obrocie-gospodarczym-usa-kanada-australia-nowa-zel.ht
1/3
2017-03-03 11:31:12
Windykacja.pl - Przedawnienie roszczeń w międzynarodowym obrocie gospodarczym: USA, Kanada, Australia, Nowa Zelandia
ponownego wytoczenia powództwa w innym.
Amerykańscy komentatorzy zwracają uwagę na to, że zbyt ostry podział instytucji przedawnienia na prawo
procesowe i materialne mogłoby naruszać konstytucyjne zasady. Dzięki kwalifikacji instytucji przedawnienia
jako prawa procesowego, wierzyciele mogą pozywać w innych stanach swoich dłużników, a więc chroni ich
interesy i jest gwarancją porządku publicznego. Sąd Najwyższy USA nie podzielił jednak tego zdania.
Amerykańskie orzecznictwo sądowe wypracowało pewną grupę reguł pozwalających na odstępowanie od
reguły UCC - kwalifikacji procesowej. Już w XIX w. zauważono, że terminy dochodzenia roszczeń
"wbudowane" w akt prawny kreujący dane roszczenie nie mają charakteru procesowego.
W większość orzecznictwa skupia się wokół teorii borrowing statutes, która polega na tym, że sąd jednego
stanu może przyjmować przepisy stanów obcych, nie jest to jednak równoznaczne z kwalifikacją materialną
instytucji przedawnienia. Przepisy innych stanów są przyjmowane przez sądy dla własnych przepisów, tylko
na potrzeby konkretnego przypadku, w związku z tym inkorporowane przepisy różnią się w zastosowaniu, w
zależności od stanu. W takiej sytuacji instytucja przedawnienia podlega bądź prawu danego stanu bądź
prawu stanu, w którym strona ma miejsce pobytu.
Teoria borrowing statutes jest wykorzystywana w większości stanów, budzi ona jednak pewne problemy w
praktyce stosowania. Dla uniknięcia praktyki forum shopping znaczenie ma tutaj dłuższy termin
przedawnienia. W piętnastu stanach brak jest regulacji borrowing statutes. Często jest to wynikiem uchylenia
przepisów, które wcześniej tę kwestię regulowały. W Minnesocie przepisy dotyczące borrowing statutes
zostały uchylone w 1977 r. Miało to na celu otwarcie przed sądami tego stanu możliwości zastosowania
nowoczesnych rozwiązań dotyczących przedawnienia.
W niektórych stanach sądy porzuciły procesową kwalifikację instytucji przedawnienia. W New Jersey w
sprawie Heavner vs Uniroyal sąd zdecydował się na stosowanie przepisów Północnej Karoliny, w związku z
faktem, że zdarzenie pozostawało w związku z tym stanem. Powód miał siedzibę jednak w New Jersey.
Sprawa ta była później wielokrotnie wykorzystywana przez amerykańskie sądy jako precedens, do którego
można się odwoływać. Podobnie rozstrzygane sprawy wykazują powolne odchodzenie od dychotomicznego
podziału instytucji przedawnienia, kwalifikując je jako procesowe lub materialne. W większości stanów
stosowana jest jednak koncepcja borrowing statutes.
Przedawnienie roszczeń w Kanadzie
W prawie kanadyjskim funkcjonuje akt prawny Uniform Limitation of Actions Act z roku 1931, regulujący
kwestie przedawnienia (w 1982 roku stworzony został nowy akt Uniform Limitation Act lecz nie został przyjęty
przez żadną prowincję Kanady, w związku z czym stosuje się nadal przepisy z 1931 roku). Co do zasady
roszczenia umowne przedawniają się z upływem sześciu lat od chwili zaistnienia przyczyny stanowiącej
podstawę roszczenia, jest to chwila, z którą wierzyciel dowiedział się o podstawie roszczenia. Znaczenie ma
też tutaj również kwestia okoliczności potwierdzających przypuszczenie powoda, że sprawa może zostać
wygrana. Zgodnie z aktem prawnym - Manitoba Limitation of Actions Act sędziemu przysługuje prawo do
przyznania powództwa powodowi, pod warunkiem , że ten udowodni, że nie upłynęło więcej niż 12 miesięcy
od chwili kiedy dowiedział się o podstawie roszczenia.
Ponadto istnieją dodatkowe terminy przedawnienia. Termin podstawowy wynosi trzydzieści lat.
Newfoundland Limitations Act wprowadza następujące terminy przedawnienia roszczeń:
dziesięcioletni liczony od chwili zdarzenia (w przypadku gdy przyczyną opóźnienia jest brak zdolności
poszkodowanego do wytoczenia powództwa).
trzyletni,
http://www.windykacja.pl/wiadomosci,przedawnienie-roszczen-w-miedzynarodowym-obrocie-gospodarczym-usa-kanada-australia-nowa-zel.ht
2/3
2017-03-03 11:31:12
Windykacja.pl - Przedawnienie roszczeń w międzynarodowym obrocie gospodarczym: USA, Kanada, Australia, Nowa Zelandia
Bieg terminu przedawnienia można wstrzymać, w przypadkach gdy wierzyciel jest niezdolny do wniesienia
powództwa, np. będąc osobą nieletnią, nie podjadającą opiekuna; w przypadku ubezwłasnowolnienia;
W niektórych prowincjach Kanady istnieje możliwość zawieszenia terminu przedawnienia w przypadku, gdy
po jego rozpoczęciu wierzyciel nie był zdolny do wniesienia pozwu przeciwko dłużnikowi. W prawie
kanadyjskim istnieje możliwość aby bieg terminu przedawnienia biegł od nowa, dzieje się to w przypadku gdy
dłużnik uzna w jakikolwiek sposób roszczenie (regulacje prawne Kolumbii Brytyjskiej oraz Nowej Funlandii).
Przez jakiś czas kwalifikacja przedawnienia miała charakter procesowy, jednak sytuacja ta zmieniał się
wskutek precedensowej sprawy Tolofson vs Jensen z 1994 roku. Sąd Najwyższy Kanady stwierdził, że do
oceny przedawnienia w przypadku roszczeń deliktowych, które wynikają z czynów popełnionych w Kanadzie
właściwe jest prawo prowincji, w której nastąpiło zdarzenie. Problemem jednak jest to, że wiele kanadyjskich
prowincji nie posiada odpowiedniej regulacji przedawnienia, właściwe przepisy posiadają zaledwie trzy
prowincje: Quebec (Quebec Civil Code), Kolumbia Brytyjska (Limitation Act z 1975 roku) oraz Nowa
Funlandia.
Przedawnienie roszczeń w Australii
W niemalże całej Australii okres przedawnienia wynosi lat sześć licząc od chwili powstania przyczyny
roszczenia (w Northern Territory wynosi 3 lata). Prawo australijskie przewiduje jednak odstępstwa w sytuacji
gdy postępowanie nie zostało wszczęte z powodu wprowadzenia w błąd powoda; informacja o roszczeniu
została zatajona oraz jeśli przyczyną opóźnienia jest błąd powoda. Istnieje możliwość przedłużania terminów
przedawnienia, w zależności od uznania sądu co do takiej konieczności. Uznanie długu przerywa bieg
przedawnienia. Instytucja przedawnienia ma charakter procesowy jednak daje się zauważyć do dążenia aby
przenieść ją na sferę prawa materialnego. Istnieje możliwość inkorporowania prawa sąsiednich terytoriów
oraz Nowej Zelandii na potrzeby konkretnego przypadku.
Przedawnienie roszczeń w Nowej Zelandii
W Nowej Zelandii instytucja przedawnienia roszczeń opiera się, podobnie jak w przypadku Australii na
brytyjskim Limitation Act z 1939 roku. Podobnie okres przedawnienia wynosi lat 6. Nowozelandczycy
dyskutują nad zmianą przepisów prawa i zgodnie z ich założeniami okres przedawnienia roszczeń będzie
wynosił 3 lata, termin ten będzie jednak wydłużany w przypadku gdy wierzyciel udowodni, że nie miał
świadomości istnienia roszczenia. Dodatkowo będzie obowiązywał jeszcze jeden termin przedawnienia
roszczeń wynoszący 15 lat.
Wznowienie biegu przedawnienia roszczenia jest możliwe w przypadku uznania roszczenia lub częściowej
spłaty należności. W przypadku gdy wierzycielem jest osoba niepełnoletnia bieg terminu przedawnienia
rozpoczyna się z chwilą osiągnięcia przez niego pełnoletności.
Autor: Marcin Łysuniec
http://www.windykacja.pl/wiadomosci,przedawnienie-roszczen-w-miedzynarodowym-obrocie-gospodarczym-usa-kanada-australia-nowa-zel.ht
3/3
2017-03-03 11:31:12