program: „poznajemy świat przez doświadczenia i eksperymenty”

PROGRAM:
„POZNAJEMY ŚWIAT PRZEZ
DOŚWIADCZENIA I EKSPERYMENTY”
Do realizacji w roku szkolnym: 2016/2017
z dziećmi 3-4 letnimi i 5-6 letnimi.
Opracowanie:
HANNA PTAK
DOROTA SZULC
1
I.
WSTĘP
Współczesny przedszkolak ma wiele okazji do zaspakajania swoich
naturalnych potrzeb poznawczych. Dziecko niejednokrotnie znajduje się
w sytuacjach w których samodzielnie musi rozwiązywać problemy,
szukać, badać, odkrywać nowe zjawiska, eksperymentować.
Celowi temu służą zabawy badawcze, które są jednym ze sposobów
rozwijania aktywności twórczej dziecka. Podczas zabaw badawczych
dziecko ma okazję do samodzielnego szukania odpowiedzi na nurtujące
je problemy i pytania, co z kolei pobudza w nim aktywność poznawczą,
która przejawia się w działaniach badawczych i w zadawaniu pytań.
Zadaniem współczesnego nauczyciela jest kierowanie aktywnością
dzieci tak, aby mogły w pełni rozwijać swe zainteresowania.
II.
ZAŁOŻENIA PROGRAMU
Program zakłada rozwijanie aktywności poznawczej dzieci poprzez
organizowanie warunków do prowadzenia działań badawczych,
rozwijania zainteresowań poznawczych oraz czerpania radości w
odkrywaniu nowego. Zabawy powinny być tak zorganizowane, by
ciekawiły dzieci, pobudzały do myślenia, poszukiwania nowych
rozwiązań, a przede wszystkim angażowały je do działania.
Program jest skierowany do dzieci 3-6 letnich. Jego realizacja umożliwia
poszerzenie i pogłębienie wiadomości dzieci zgodnie z ich
indywidualnymi możliwościami, przy wykorzystaniu różnych środków,
form i metod pracy.
III. CELE OGÓLE PROGRAMU
 Stymulowanie aktywności poznawczej dzieci
 Zapoznanie z metodami i formami pracy badawczej
 Budzenie zainteresowań naukowych
 Poszerzenie zasobu wiadomości dotyczących świata przyrody i
techniki
 Uczenie dzieci samodzielnego myślenia i wyciągania wniosków
 Rozwijanie umiejętności rozwiązywania problemów w sposób
twórczy
2
 Wyrabianie umiejętności prowadzenia dyskusji, przedstawiania
swoich racji popartych własnymi doświadczeniami
 Czerpanie korzyści i radości podczas odkrywania nieznanych
zjawisk przyrodniczych i technicznych
 Kształtowanie postaw proekologicznych u dzieci
IV.


















V.
CELE OPERACYJNE
Dzieci 3-4 letnie
potrafi aktywnie uczestniczyć w zabawach badawczych (ogląda,
odszukuje, obserwuje)
korzysta z wiedzy starszych kolegów
aktywnie współdziała w grupie
podejmuje próby przewidzenia wyniku doświadczenia
przeprowadza doświadczenia zgodnie z instruktażem nauczyciela
umie formułować własne spostrzeżenia i wnioski
przestrzega ustalonych zasad bezpieczeństwa
dzieli się swoją wiedzą
Dzieci 5-6 letnie
potrafi aktywnie uczestniczyć w zabawach badawczych
(ogląda, szuka, obserwuje, porównuje, bada, eksperymentuje)
potrafi cierpliwie czekać na swój udział w badaniach
posługuje się prostymi narzędziami
poprawnie nazywa urządzenia techniczne
nazywa badane przedmioty i zjawiska
odkrywa właściwości wody i powietrza
czerpie radość z doświadczania i eksperymentowania
umie wyciągnąć wnioski z doświadczeń i eksperymentów
zna i stosuje zasady obowiązujące podczas prowadzenia
doświadczeń i eksperymentów.
dba o stan środowiska społeczno-przyrodniczego
PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW
Osiągniecie zamierzonych celów jest uwarunkowane właściwym
doborem treści do wieku i możliwości dzieci. Ważna jest organizacja i
przebieg procesu edukacyjnego oraz dobór odpowiednich treści, form,
metod i środków dydaktycznych. Nauczyciel powinien pełnić rolę
3
inicjatora sytuacji dydaktycznych, rozbudzać zainteresowanie
problemem, ukierunkować przebieg działania, prowokować do
stawiania pytań oraz dobierać właściwe metody działania.
V.
STOSOWANE FORMY I METODY PRACY










Metody:
metody aktywizujące ( burza mózgów)
metody oglądowe oparte na obserwacji ( pokaz doświadczenia)
metody oparte na słowie (rozmowa, pogadanka, dyskusja, opis)
metody praktycznego działania ( badanie, eksperymentowanie,
konstruowanie, montowanie, pomiar)
metody samodzielnych doświadczeń
metody stawianych zadań
wycieczki i spacer
mini quizy
wystawy
spotkania i pogadanki z przedstawicielami ciekawych zawodów.
FORMY :
 Praca z całą grupą
 Praca w zespołach
 Praca indywidualna
VI.
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
Plastikowe butelki, gaza, wata, węgiel drzewny, piasek, żwirek, glina,
płytki z tworzyw sztucznych, tektura falista, płytki szklane, płytki pokryte
materiałem, deseczki, folia aluminiowa, zakraplacze, duża miska z wodą,
klocek, klucz metalowy, korek, moneta, piankowa gąbka, łódka z
papieru, koraliki, kulki szklane, przezroczyste plastikowe kubki,
łyżeczka, cukier, sól, sok, olej, kasza, ryż, miód, mąka, piasek, lupy,
talerzyk szklany, czajnik elektryczny, filtr do domowego oczyszczania
wody z kranu, olej, naczynia do zbierania deszczówki, talerzyk, mydło w
płynie, pieprz, duży słoik, pianka do golenia, woda z rzeki, źródła,
suszarka do włosów, piłeczka pingpongowa, dwa podgrzewacze
(świeczki), zapałki, balony, płyn do robienia baniek mydlanych,
wiatraczki, piórka, paski bibuły, wiatrowskazy, wiatromierze.
4
VII.
TREŚCI EDUKACYJNE
Program realizowany będzie z dziećmi 3-6 letnimi przez nauczycielki:
Hannę Ptak i Dorotę Szulc. Zajęcia odbywać się będą cyklicznie w ciągu
roku szk. 2016/2017 według ustalonego wcześniej harmonogramu.
Czas trwania będzie zróżnicowany w zależności od tematyki i rodzaju
doświadczeń i eksperymentów.
TEMATYKA
1. Tajemnice wody
- Zasoby wody pitnej na Ziemi
- Sposoby oszczędzania wody
- Woda i jej kolory
- Szukamy odpowiedzi na pytanie: jak mydło i woda niszczą bród?
- Badanie czystości wody z różnych źródeł ( śnieg, woda z rzeki,
woda ze źródła). Rozpoznawanie zanieczyszczeń wody.
- Budujemy prosty filtr do oczyszczania wody
- Oczyszczamy wodę za pomocą prostego filtra
- Rozpuszczalność różnych substancji w wodzie
- Badamy gęstość i ciężar różnych cieczy
- Wesołe kropelki wody – ruch ciał po równi pochyłej.
- Stany skupienia wody: woda, para wodna, lód
- Eksperymenty ułatwiające dzieciom zrozumienie istoty zjawisk
atmosferycznych (deszcz, tęcza, mgła).
2. Tajemnice powietrza
- Eksperymenty i doświadczenia ułatwiające dzieciom
zrozumienie właściwości powietrza.
- Istnienie powietrza
- Czy powietrze pachnie?
- Zanieczyszczenia powietrza
- Powietrze, a temperatura
- Powietrze ratownik
- Ruch, kierunek i siła powietrza
5
- Ogień, a powietrze
- Ciśnienie powietrza
Quiz : „Powietrzne zgadywanki”.
TAJEMNICE WODY - ZABAWY BADAWCZE Z WODĄ
1. Doświadczenie obrazujące dzieciom jakie są zasoby wody pitnej
na Ziemi.
Pomoce: duża butelka plastikowa napełniona wodą, 3 szklanki, olej,
łyżeczka,
Pokazujemy dzieciom dużą butelkę plastikową napełnioną wodą.
Prosimy dzieci, by wyobraziły sobie, że to jest woda z całej Kuli
Ziemskiej – jest to woda słona znajdująca się w oceanach i morzach
oraz woda słodka znajdująca się w rzekach i jeziorach. Odlewamy z tej
butelki wodę do szklanki, napełniając ją do połowy i mówimy dzieciom ,
iż to jest woda słodka znajdująca się w rzekach i jeziorach. Dzieci
porównują pojemność wody w butelce i w szklance i wyciągają wnioski.
Potem odlewamy połowę wody z pierwszej szklanki do drugiej szklanki i
dolewamy do niej olej. Mówimy dzieciom ,że w drugiej szklance jest
teraz woda, którą człowiek wykorzystał dla swoich potrzeb: do prania,
mycia rąk, kąpieli, mycia samochodu itp. Taka woda nie nadaje się do
picia- jest zanieczyszczona. Dzieci łyżką próbują wymieszać wodę z
olejem. Dzieci obserwują, że olej pozostaje na powierzchni wody.
Uświadamiamy dzieci, że tak się dzieje z wodą w wyniku ingerencji
człowieka w środowisko przyrodnicze, kiedy do rzeki wlewamy ścieki i
zanieczyszczenia np. powstałe przy myciu samochodu lub może to być
wyciek oleju z silnika statku. Pokazujemy dzieciom jak mało zostało
czystej wody pitnej. Potem odlewamy część wody z pierwszej szklanki
do trzeciej i mówimy, że tą wodę wykorzystaliśmy do podlewania roślin,
kiedy jest sucho i nie pada deszcz. Ile zostało wody pitnej w pierwszej
szklance? Jest to woda jaka została w rzekach i jeziorach. Dzieci
mierzą, porównują, wyciągają wnioski z doświadczenia.
„Burza mózgów” - Co trzeba zrobić, by wody pitnej było więcej?
- Jak można oszczędzać wodę?
6
2. Zbieramy deszczówkę – doświadczenie długofalowe
Co możemy zrobić, aby nie marnować wody na podlewanie roślin?
Jak zbierać deszczówkę? Sposobów jest wiele. Najprostszym jest
ustawienie w czasie upałów pod rynną beczki, miski lub wiaderka.
Możemy ją także bezpośrednio zbierać podczas opadów deszczu,
burzy do pojemników np. do dużej plastykowej beczki. Nie nadaje
się ona do picia, ale za to możemy ją użyć do podlewania i do mycia
się. Bez problemu można zastosować ją zamiast wody z kranu.
Korzyści ze zbierania wody deszczowej:
 zmniejszenie rachunków za wodę
 woda zebrana z deszczu dobrze się pieni – można w niej prać
lub myć naczynia używając mniejszej ilości detergentów
 włosy umyte wodą z deszczówki są miękkie i dobrze się
rozczesują.
 można nią myć samochody, rowery werandy, schody
 można nią spłukiwać toalety.
 nawodnienie naszych kwiatów, warzyw i owoców podczas
letnich upałów
 woda zebrana z deszczu zapewnia dobrą kondycję roślin, które
lubią być nią podlewane. Nie zwiera ona chloru, którego
nadmiar może być toksyczny dla roślin.
Dzieci ustawiają w ogrodzie przedszkolnym różne naczynia do zbierania
deszczówki. Potem po napełnieniu się ich wodą deszczową podlewają
nią rośliny w ogrodzie.
Woda i jej kolory
Woda występuje na Ziemi pod wieloma postaciami. W związku z tym
różnym rodzajom wody zostały przyporządkowane różne kolory.
Woda zielona
Woda opadowa, która bardzo szybko wyparowuje z naziemnych
części roślin została nazwana woda zieloną.
7
Woda niebieska
Wodą niebieską nazwano pozostałą część opadu, który spływa do
rzek, jezior, bagien i wód gruntowych.
Woda szara
To kolejny rodzaj wody, niespotykany naturalnie w przyrodzie. Został
on nazwany „wodą szarą”. Wytwarza się ją podczas takich czynności
jak: kąpiel, mycie rąk, pranie. Nie możemy jej zaliczyć do wody
kuchennej, powstałej podczas zmywania naczyń. „Szara woda może
być z powodzeniem używana do spłuczek toaletowych albo jako woda
robocza do innych celów.
Woda szara to woda jaka powstaje podczas mycia rąk , to także
spieniona woda do robienia baniek mydlanych.
3. Doświadczenie obrazujące dzieciom: „Jak mydło i woda niszczą
bród”
Na płaski talerzyk nalewamy wody. Potem posypujemy wodę mielonym
pieprzem, który obrazuje „bród”. Następnie jedno dziecko nakłada na
palec ręki dużą kroplę mydła w płynie i wkłada palec z mydłem pośrodku
talerza – widać jak mydło odpycha pieprz tworząc pośrodku talerza z
wodą czyste pole, bez tzw. „brudu”. Wyciąganie wniosków z
doświadczenia.
„Burza mózgów” - Czy wody słodka jest zawsze czysta ?
4. Doświadczenie: Badanie czystości wody z różnych źródeł
( śnieg, woda z rzeki, woda ze źródła). Rozpoznawanie
zanieczyszczeń wody.
Porównywanie wyglądu wody z różnych źródeł :
Źródło- śnieg. Dzieci podczas zabawy na podwórku przedszkolnym
nakładają śnieg do plastikowych przezroczystych kubeczków
jednorazowych, a po przyjściu do przedszkola stawiają je w ciepłym
miejscu. Po roztopieniu w nich śniegu obserwują wodę w kubkach i
wyciągają wnioski z doświadczenia.
8
Źródło-woda z rzeki. Podczas wycieczki nad pobliską rzekę nauczyciel
nabiera wody do słoika. Po powrocie do przedszkola dzieci obserwują
przez lupę wodę z rzeki i określają jej wygląd.
Woda ze źródła. Dzieci obserwują wodę ze źródła( pochodzącą ze
źródełka w Leśniowie) przez lupę określając jej wygląd. Sprawdzają
smak wody ze źródła wcześniej przegotowanej i porównują go ze
smakiem wody przegotowanej nalanej z czajnika.
Dzieci formułują własne spostrzeżenia i wnioski dotyczące czystości
wody z badanych źródeł : śnieg, woda z rzeki, woda ze źródła oraz
smaku wody ze źródła i z ujęcia wodociągowego.
„Burza mózgów” - Czy sami możemy oczyszczać wodę ?
Pokaz filtra do domowego oczyszczania wody z kranu.
Budujemy prosty filtr do oczyszczania wody
Pomoce: duże plastikowe butelki przecięte na połowę, wata, gaza
opatrunkowa, węgiel drzewny, piasek, żwirek, czarna kawa w dzbanku,
szklanki.
Pokaz wykonania filtra wodnego.
Dolna część przeciętej plastikowej butelki to podstawa filtra wodnego,
wkładamy do niej górną część butelki, ale odwróconą do góry dnem.
Następnie do środka utworzonego w ten sposób lejka układamy
warstwę gazy, na nią kolejno układamy węgiel drzewny, piasek, watę,
żwirek i filtr wodny jest gotowy do działania.
Budowanie filtra wodnego przez dzieci podzielone na grupy.
5. Doświadczenie : Oczyszczamy wodę za pomocą prostego filtra
Przelewanie przez filtr wodny zaparzonej wcześniej czarnej kawy do
czystej szklanki. Następnie dla porównania wyników - dzieci zostawiają
część przefiltrowanej wody w szklance i podejmują kolejne próby
filtrowania wody z kawy do czystych szklanek za każdym razem
zostawiając część przefiltrowanej wody w szklankach. Po wykonaniu
dziesiątej próby filtrowania wody z kawy dzieci porównują jej
zabarwienie w każdej ze szklanek.
9
Wnioski z doświadczenia:
1. Po pierwszej i drugiej próbie oczyszczania wody - woda po kawie
ma ciemny kolor, a fusy od kawy osadziły się na filtrze
2. Po trzeciej i kolejnej próbie oczyszczania wody - woda po kawie
ma coraz jaśniejszy kolor.
3. Po dziesiątej próbie oczyszczania wody - woda po kawie jest
prawie czysta
6. Doświadczenie: „Co rozpuszcza się w wodzie ?”
Poznanie substancji rozpuszczalnych i nierozpuszczalnych w wodzie
Pomoce: przejrzyste naczynia, woda, łyżeczka, cukier, sól, sok, miód,
kasza, ryż, pieprz, kawa, mąka, piasek.
Dzieci otrzymują przezroczyste kubeczki plastikowe napełnione do
połowy wodą. Następnie do każdego naczynia z osobna wsypują
łyżeczką różne substancje (cukier, sól, sok, kawa, kasza, ryż, pieprz,
mąka, piasek ), mieszają substancje obserwując, co się z nimi dzieje.
Dzieci określają, które substancje opadły na dno po zaprzestaniu
mieszania, a które się rozpuściły. Sprawdzają kolor wody w której się
rozpuściły substancje ( sok, miód, cukier, sól). Wyciągają wnioski z
doświadczenia.
Wnioski z doświadczenia:
1. sól, cukier, sok i miód rozpuszczają się w wodzie
2. pieprz, ryż, kawa, mąka, piasek, kasza nie rozpuszczają się w
wodzie i w czasie mieszania będą się w niej unosić.
3. woda z solą, cukrem jest przezroczysta a woda z sokiem i woda
z miodem zabarwia się.
7. Doświadczenie: „ Co pływa, a co tonie w wodzie ?”
Poznanie przedmiotów, które utrzymują się na powierzchni wody i tych,
które toną.
Pomoce: duża miska z wodą, klocek plastikowy, nakrętki od butelek,
szklane kulki, klucz metalowy, korek, moneta, piankowa gąbka, piłeczka
10
pingpongowa, magnes, łódka: z papieru, z foli aluminiowej, z łupinki
orzecha i ze styropianu.
Dzieci do miski z wodą kolejno wkładają przedmioty wykonane z
różnych materiałów: drewno, papier, plastik, metal, szkło, korek, pianka,
folia aluminiowa, styropian. Po zakończeniu doświadczenia wymieniają
przedmioty, które pływały w wodzie i określają z jakich surowców zostały
wykonane.
Wnioski z doświadczenia:
1. W wodzie pływają przedmioty wykonane z papieru, styropianu,
drewna, korka, plastiku, folii aluminiowej.
2. W wodzie toną przedmioty wykonane z metalu i szkła.
3. Wielkość przedmiotów nie ma wpływu na to, czy przedmiot pływa,
czy tonie.
8. Doświadczenie „ Magiczny ziemniak”
Przygotowujemy roztwór soli w jednej z dwóch szklanek i umieszczamy
w niej plaster ziemniaka. Dzieci zauważają, że w szklance z solą
ziemniak pływa, a w samej wodzie tonie.
Wnioski z doświadczenia:
1. W słonej wodzie ziemniak pływa
2. W wodzie bez soli ziemniak tonie.
Wyjaśnienie
Ciecze – substancje płynne mają różny ciężar, mimo takiej samej
objętości. Woda słona ( morza, oceany) ma większy ciężar niż woda
słodka (rzeki, jeziora). W słonej wodzie wszystko pływa lepiej.
9. Doświadczenie „Wesołe kropelki wody – ruch ciał po równi
pochyłej”
Pomoce: deseczki, szybki, płytki z tworzyw sztucznych, tekturki, deseczki
pokryte folią aluminiową, tkaniny, zakraplacze, łyżeczki, pojemniki na
wodę, miseczki z wodą, pochyłe podstawki do zamontowania na nich
pochylni.
11
Proponujemy dzieciom zabawę w zawody kropelek z wykorzystaniem
pomocy. Rozmowa na temat zaobserwowanych przez dzieci zależności
pomiędzy prędkościami staczania się kropel, a rodzajem powierzchni zjeżdżalni:
- z której zjeżdżalni kropelka spłynie najszybciej?
- dlaczego z deseczki pokrytej materiałem kropelka nie chce spływać?
- która kropelka najszybciej spłynie: upuszczona na początku zjeżdżalni
czy ta upuszczona w połowie trasy?
- która kropelka szybciej potoczy się w dół: pojedyncza, czy złożona z
pięciu kropli?
Wnioski z doświadczenia:
1. Istnieje zależność pomiędzy prędkością staczania się kropel, a
rodzajem powierzchni równi pochyłej, po której się stacza.
2. Po gładkiej, śliskiej powierzchni krople szybko staczają się
3. Na szorstkiej, nierównej powierzchni krople zatrzymują się i
wsiąkają w nią.
Badamy zjawiska atmosferyczne
Eksperymenty ułatwiające dzieciom zrozumienie istoty zjawisk
atmosferycznych
Burza mózgów: Skąd bierze się śnieg?
Dzieci podejmują próby odpowiedzi na to pytanie. Gdy wszyscy chętni
się wypowiedzą i nie uda się przybliżyć realnych przyczyn tego zjawiska
nauczyciel wyjaśnia jak powstaje śnieg.
Wyjście na podwórko –obserwowanie przez lupy spadających gwiazdek
śniegowych widocznych na ciemnej rękawiczce.
Poznanie różnych stanów skupienia wody: woda, para wodna, lód.
1.Eksperyment : „Jak powstaje para wodna?”.
Odmierzamy taką samą ilość wody wlanej do czajnika i do szklanki.
Gotujemy wodę w czajniku, a nad unoszącą się parą umieszczamy
szklany talerzyk. Para wodna skrapla się na talerzyku.
12
Potem wylewamy wodę z czajnika do szklanki i porównujemy z zimną
wodą w szklance. Dzieci wyciągają wnioski z eksperymentu.
Wnioski z eksperymentu:
1. Gorącej wody jest w szklance mniej, gdyż woda w postaci pary
wodnej ulotniła się.
2. Wody zimnej w szklance jest więcej, ale jeśli ją podgrzejemy
zmniejszy swą objętość przez parowanie.
2.Zabawy badawcze z lodem. Podawanie sobie wzajemnie z rąk do rąk
kawałka lodu dotąd, aż stopi się zupełnie pod wpływem ciepła rąk.
3.Eksperyment : „Chmura i deszcz”.
„Burza mózgów” - Jak powstaje deszcz ?
Mówimy dzieciom, że chmury deszczowe tworzą poprzez parowanie
wody pod wpływem wysokiej temperatury i składają się z wielu kropel.
Krople ze sobą łączą się i stają się tak ciężkie, że opadają na ziemię w
postaci deszczu.
Czy tak się dzieje na pewno można sprawdzić przeprowadzając
eksperyment z wykorzystaniem kolorowej wody, pianki do golenia i
kroplomierzy.
Do dużego słoika nalewamy wody do ¾ jego objętości. Zabarwiamy
wodę na niebiesko w kubku przezroczystym, by była bardziej dla dzieci
widoczna jako deszcz. Następnie na górę słoika z wodą psikamy pianką
do golenia dotąd, aż jej kształt zacznie przypominać chmurę. Chmurka
ta jest lekka i utrzymuje się na słoiku. By stała się ciężką chmurą
deszczową dzieci kolejno kroplomierzami nabierają kolorowej
niebieskiej wody i wkraplają ją pojedynczymi kroplami do chmury z
pianki do golenia. Gdy chmura staje się ciężka widać jak zaczynają
wpadać do wody pojedyncze niebieskie krople deszczu. Dzieci
eksperymentują i samodzielnie wyciągają wnioski
Burza mózgów: : „Jak powstaje tęcza? „Jakie warunki muszą być
spełnione, by powstało zjawisko tęczy?”
13
4.Eksperyment: „Czarujemy tęczę”.
Wyjście dzieci w pogodny, słoneczny dzień do ogrodu, by przy pomocy
strumienia wody z węża odpowiednio ustawionego w stosunku do
promieni słonecznych wyczarować tęczę. Dzieci wyciągają wnioski z
eksperymentu.
TAJEMNICE POWIETRZA – ZABAWY BADAWCZE Z POWIETRZEM
Eksperymenty i doświadczenia ułatwiające dzieciom zrozumienie
właściwości powietrza
1. Eksperyment : „Czy powietrze na pewno istnieje?”
Pomoce: 3 słoiki, woda, ryż, dwie plastikowe butelki.
Pokazujemy dzieciom 3 puste słoiki. Pierwszy napełniamy wodą, drugi
ryżem. Co znajduje się w trzecim słoiku? Czy powietrze na pewno
istnieje, choć go nie widać?
Możemy sprawdzić to w eksperymencie z dwoma plastikowymi
butelkami, w których znajduje się powietrze.
Dzieci zgniatają pierwszą butelkę, która jest bez korka. Butelka zostaje
zgnieciona.
Dzieci próbują zgnieść drugą zakręconą butelkę. Butelki nie da się
zgnieść.
Co znajduje się w zamkniętej butelce, którą nie można zgnieść? Jest tam
powietrze, choć go nie widać. Powietrze jest zamknięte. Dlaczego
butelkę bez korka łatwo jest zgnieść? Powietrze, którego nie widzimy
wychodzi otworem. Dzieci wyciągają wnioski z eksperymentu.
Wnioski z eksperymentu:
1. Powietrze istnieje naprawdę, choć go nie widzimy.
2. W powietrzu znajduje się tlen, który wdychamy i jest nam
niezbędny do życia.
„Burza mózgów” – Czy powietrze pachnie?
Powietrze otacza całą naszą atmosferę. Jest to mieszanina gazów i
aerozoli składająca się na atmosferę ziemską. Na co dzień nie
14
zastanawiamy się nad tym, czym oddychamy, jednak od razu
poczujemy różnicę, gdy poczujemy przyjemny zapach lub spaliny
samochodów. Wybierzmy się przy pięknej pogodzie na wycieczkę po
okolicy np. do lasu, na łąkę, na pobliską i zobaczmy też ruchliwą ulicę
- sprawdźmy jakie tam zapachy przeważają. Las będzie pachniał
igliwiem, łąka kwiatami i skoszoną trawą, a ulica spalinami z
samochodów. Które zapachy są dla nas miłe i przyjemne?
By poczuć jak inaczej pachnie powietrze dobrze jest wyjść na podwórko
zaraz po deszczu. Poczujemy zaraz różnicę w zapachu ponieważ krople
deszczu oczyszczają powietrze z części pyłów i gazów. Specyficzna
woń jest wywołana obecnością ozonu, który jednak szybko przekształca
się w tlen.
„Burza mózgów” - W jaki sposób ludzie zanieczyszczają powietrze?
- Co można zrobić, żeby powietrze było czyste?
2. Eksperyment: „ Jak zachowuje się powietrze przy zmianie
temperatury? „
Pomoce: szklana butelka, miska z ciepłą wodą, miska z zimną wodą,
balon
Na szyjkę szklanej butelki nakładamy balon. Butelkę wkładamy do miski
z gorącą wodą. Balon sam się pompuje.
Następnie butelkę schładzamy, a balon zmniejsza swą objętość.
Dzieci obserwują co się dzieje z powietrzem w butelce, które
podgrzaliśmy a następnie schłodziliśmy.
Powietrze rozrzedza się, rośnie i pompuje balon. Gdy z powrotem
schłodziliśmy powietrze w butelce, zmniejszyło swą objętość.
Wnioski z eksperymentu:
1. Powietrze rozrzedzone pompuje balon
2. Powietrze zimne zmniejsza swą objętość.
„Burza mózgów” – Jak to się dzieje, że balony latają?
15
3. Eksperyment: „Czy ogień potrzebuje powietrza?”.
Pomoce: dwa podgrzewacze (świeczki), zapałki, szklanka
Zapalamy dwa podgrzewacze. Co się stanie, gdy jedną świeczkę
pozbawimy powietrza i przykryjemy szklanką?
Przykrywamy jedną świeczkę szklanką. Dzieci obserwują, jak po
pewnym czasie gaśnie płomyk. Dlaczego zgasł płomyk? . Dzieci
wyciągają wnioski z eksperymentu.
Wnioski z eksperymentu:
1. Ogień potrzebuje powietrza, w którym jest tlen, by mógł się palić.
2. W procesie spalania ogień zużył cały tlen w szklance, po czym
zgasł.
„Burza mózgów” – Jak można ugasić niewielki pożar?
Zwrócenie uwagi, że ugasić ogień może tylko dorosły. Również różne
zabawy typu palenie ogniska, zapalanie świeczek, zniczy można
przeprowadzać tylko pod opieką dorosłego.
4. Badanie ruchu, kierunku i siły powietrza – doświadczenie
długofalowe.
Pomoce: wiatraczki, piórka, paski bibuły, suszarka
Powietrza nie możesz zobaczyć, powąchać, ale możesz je poczuć kiedy
wieje wiatr.
Zabawy z dziećmi wiatraczkami, piórkami, paskami bibuły.
Obserwowanie ruchów przedmiotów poddanych różnym siłą podmuchu
powietrza. Podmuchy tworzymy na przykład dmuchając lub kierując
strumień suszarki itp.
Młodsze grupy wiekowe obserwują na dworze, za pomocą wiatraczków,
podmuchy powietrza, wiatru przez kilka dni.
Starsze dzieci 5, 6 – letnie budują przyrządy do mierzenia siły, kierunku
wiatru – wiatromierz, wiatrowskaz i umieszczają go za oknem bądź w
ogrodzie. Obserwują siłę i kierunek wiatru przez kilka dni, uwzględniając
16
zmiany w pogodzie, notują wyniki, analizują je i porównują. Wyciągają
wnioski z obserwacji.
„Burza mózgów” - Do czego ludzie mogą wykorzystać wiatr?
- Silne wiatry są pożyteczne czy szkodliwe?
5. Eksperyment: „ Powietrze – ratownik”.
Pomoce: stworki zrobione z papierowej kulki, miska z wodą, plastikowe
kubki przezroczyste.
Każde dziecko wykonuje papierowego stworka, dokleja mu oczy, usta i
nos. Do miski wlewamy wodę. Stworka wkładamy do przezroczystego
kubka, który odwracamy do góry dnem i wkładamy do miski z wodą. Co
się okazuje? Stworek jest suchy – uratowało go powietrze, dlatego woda
tam się nie dostała. W pierwszym etapie eksperymentu powtarzamy
wyżej opisaną czynność, w kolejnym robimy dziurkę w kubku i
powtarzamy czynność z zanurzeniem. Tym razem efekt jest zupełnie
inny. Przez dziurkę uciekło powietrze i stworek jest mokry.
Wnioski z eksperymentu:
1. Jeśli znajdziemy się w szczelnym pomieszczeniu np. w łodzi
podwodnej i mamy ze sobą butle tlenowe to możemy w niej
przebywać dłużej i nie utoniemy.
2. W wypadku awarii i przedziurawienia łodzi grozi nam utonięcie.
6. Eksperyment: „ Badamy ciśnienie powietrza”.
Pomoce: lekka piłka do ping-ponga, nadmuchany balon, suszarka.
Włączamy suszarkę, wylot suszarki kierujemy w górę. Do ciepłego
strumienia powietrza wrzucamy piłeczkę. Piłeczka unosi się w powietrzu.
Wnioski z eksperymentu:
1. Ciśnienie w strumieniu powietrza jest mniejsze niż dookoła i
dlatego unosi piłeczkę.
2. Gdy piłeczka chciała odskoczyć na bok, ciśnienie zewnętrzne
wciskało ją z powrotem.
17
7. Eksperyment: „ Głośne powietrze”.
Pomoce: papierowe torebki, gumki recepturki.
Dmuchamy torebkę papierową ( jak balon), następnie wiążemy gumką
recepturką. Torebkę kładziemy na stole i mocno ściskamy. Słychać
głośny huk. Ze względu na efekty dźwiękowe to jeden z ulubionych
eksperymentów dzieci.
Wniosek z eksperymentu:
1. Powietrze zamknięte w pojemniku i poddane sile nacisku
eksploduje powodując głośny huk.
8. Eksperyment: „ Bańki mydlane pełne powietrza”.
Pomoce: płyn do robienia baniek mydlanych, nowe akcesoria do robienia
bajek mydlanych jak np.: rolki po papierze toaletowym, małe papierowe
obręcze, sznurki na patykach, druciki nawleczone na sznurówki z których
formujemy różne kształty (kwadraty, koła, serduszka itd.).
Przepis na płyn do robienia baniek mydlanych:
1 litr wody destylowanej, 2 łyżki płynu do mycia naczyń, 1 łyżeczka
gliceryny. Płyn ten należy przygotować dzień wcześniej, nie może on być
spieniony.
Dzieci wkładają do naczynia z płynem do robienia baniek mydlanych
wymienione wyżej akcesoria, wyjmują je i dmuchają w nie tworząc duże
bańki mydlane. Wyciągają wnioski z eksperymentu.
9.Quiz : „Powietrzne zgadywanki”
Dokończ zdania:
Gaz, którym oddychamy to….( tlen)
Powłoka gazowa otaczająca naszą planetę to…..(atmosfera)
Autobusy, ciężarówki produkują…….(spaliny)
Mgła wywołana przez zanieczyszczenia powietrza to…..(smog)
Produkują tlen i pomagają nam oczyścić powietrze……( drzewa )
18
Ruch powietrza to inaczej…………(wiatr)
Dzięki niemu można uzyskać energię z wiatru. ( wiatrak)
VIII EWALUACJA
Ewaluacja programu będzie prowadzona na bieżąco poprzez
obserwację postaw i działań dzieci, wykonywanie czynności
praktycznych, rozmowy z dziećmi i rodzicami. Miarą przydatności tego
programu jest zaangażowanie dziecka w prowadzenie różnych prac
badawczych oraz aktywne uczestnictwo w zajęciach. Ewaluacja pozwoli
określić dobór zagadnień oferowanych dzieciom, skuteczność form i
metod aktywności, przyrost wiedzy i umiejętności dzieci, poziom
zadowolenia zajęć. Podsumowanie ewaluacji planuje się na koniec roku
szkolnego. Dodatkowo będą wykonywane zdjęcia z wykonywanych
przez dzieci doświadczeń i eksperymentów.
IX NARZĘDZIA EWALUACJI
-ankieta dla nauczycieli
-sondaż diagnostyczny niewerbalny dla dzieci
-samoocena nauczycieli realizujących program.
X LITERATURA
Literatura:
1. Stefania Elbanowska „ Jak zadziwić przedszkolaka tym, co świeci,
pływa, lata – Zima „.Warszawa 1994.
2. Barbara Taylor „Ciekawe dlaczego mydło się pieni i inne pytania
na temat nauki”. Wydawca: Firma Księgarska Jacek i Krzysztof
Olesiejuk.
3. Angela Wilkes „Odkrycia. Jak zostać badaczem niezwykłych
zjawisk”. Polska Oficyna Wydawnicza. Warszawa 1991.
19