FRANCISZEK KSAWERY PIEKOSIŃSKI (1844

FRANCISZEK KSAWERY PIEKOSIŃSKI (1844-1906)
Franciszek Piekosiński urodził się 3 lutego 1844 r. w Wiercanach, wsi znajdującej się w powiecie
ropczyckim. Następnie uczęszczał do gimnazjum w Tarnowie, gdzie w 1861 r. uzyskał świadectwo
dojrzałości. W tym też roku rozpoczął studia na wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, które
przerwał by wziąć udział w powstaniu styczniowym. Po upadku powstania kontynuował studia
prawnicze które ukończył w 1865 r., a uwieńczył doktoratem w 1870 r. W czasie studiów był
słuchaczem wykładów Piotra Burzyńskiego, Udalryka Heyzmanna a także Józefa Szujskiego, który to
zachęcił go do pracy naukowej. Po ukończeniu studiów podjął pracę zawodową m. in. w galicyjskich
instytucjach finansowych.
Od 1870 r. był członkiem Komisji Historycznej Towarzystwa Naukowego Krakowskiego a od 1873 r.
członkiem takiej Komisji działającej w Polskiej Akademii Umiejętności. Członkiem tej ostatniej
instytucji stał się w 1878 r.
W 1892 r. objął kierownictwo Archiwum Krajowego w Krakowie.
Czynnym był także na polu działalności społecznej. Był jednym z założycieli Towarzystwa Miłośników
Historii i zabytków Krakowa powstałego w 1896 r., a od 1904 r. był jego członkiem honorowym.
Mimo wcześniejszych starań o uzyskanie posady uniwersyteckiej, dopiero rezygnacja Michała
Bobrzyńskiego z katedry i jego przejście do pracy w Radzie Szkolnej Krajowej, otworzyło mu drogę do
objęcia katedry. Na wniosek Rady Wydziału Prawa Uniwersytetu, z dniem 1 października 1891 r.
zaminowany został profesorem nadzwyczajnym prawa staropolskiego, obejmując tym samym
katedrę prawa polskiego, którą zajmował aż do swojej śmierci. W latach 1894-1895 był dziekanem
Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Wybitne zasługi Franciszek Piekosiński położył w zakresie edycji dokumentów, zapisków i innych
pomników prawa staropolskiego. Do najważniejszych publikacji w tym zakresie należały jego wyniki
badań nad dokumentami małopolskimi zawarte w 8 tomach serii Monumenta Medii Aevi Historica
wydanych w latach 1874-1905. Publikował też w Monumenta Medii Aevi Historica Res Gestas
Poloniae Illustrantia czy w Acta Historica Res Gestas Poloniae Illustrantia. Ważnymi wydawnictwami
które wyszły spod ręki Piekosińskiego były też dwa tomy Kodeksu dyplomatycznego katedry
krakowskiej, Kodeks dyplomatyczny małopolski (4 tomy), czy Prawa, przywileje i statuta m. Krakowa.
Franciszek Piekosiński opublikował też Kodeks dyplomatyczny Uniwersytetu krakowskiego.
W zakresie wydawnictw źródłowych Franciszek Piekosiński zyskał sobie opinię jednego z
najpracowitszych edytorów polskich pomników średniowiecznego prawa polskiego
O wydawniczych osiągnięciach Franciszka Piekosińskiego świadczą bowiem imponujące liczby ok. 5,5
tysiąca opublikowanych nieznanych nauce lub rozproszonych dokumentów czy ok. 7 tysięcy
wydanych zapisków sądowych.
Był także badaczem heraldyki staropolskiej, sfragistyki i numizmatyki.
W tej pierwszej dziedzinie wydał pomnikowe do dziś dzieło pt. Heraldyka polska wieków średnich.
Badania nad heraldyką polską były podstawą wysuniętej przez niego hipotezy o runicznej genezie
herbów polskich których pochodzenie wywiódł ze znaków alfabetu skandynawskiego tzw. futhorku.
Ta ostatnia teza była też podstawą sformułowanej przez Piekosińskiego teorii najazdu jako teorii
wyjaśniającej powstanie organizmów quasi-państwowych na ziemiach polskich dzięki podbojowi tych
ziem przez Normanów.
Kalectwo i inne choroby jakie dotknęły Franciszka Piekosińskiego, uniemożliwiły mu prowadzenie
seminariów, co było też powodem, iż nie pozostawił po sobie uczniów.
Zmarł 27 listopada 1906 r. w Krakowie, gdzie też został pochowany, znajdując miejsce wiecznego
spoczynku na cmentarzu Rakowickim.
oprac. Bartłomiej Migda
Informacja bibliograficzna:
Grodziski S., Franciszek Piekosiński, Polski Słownik Biograficzny, t. XXVI, Wrocław- Łódź 1981.
Gumowski M., Dr Fr. Piekosiński-Rys życia i prac [w:], Wiadomości numizmatyczno- archeologiczne, t.
V, 1906 i t. VI, 1907.
Gumowski M., Franciszek Piekosiński jako numizmatyk, Kwartalnik Historyczny, Rocznik XXII, Lwów
1908.
Kutrzeba S., Franciszek Piekosiński jako historyk prawa polskiego, Kwartalnik Historyczny, Rocznik
XXII, Lwów 1908.
Patkaniowski M., Dzieje Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Od reformy Kołłątajowskiej do
końca XIX stulecia, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagielońskiego LXXIX, Prace Prawnicze, zeszyt 13,
Kraków 1964.
Semkowicz W., Franciszek Piekosiński jako wydawca źródeł i Franciszek Piekosiński jako heraldyk i
sfragistyk , Kwartalnik Historyczny, Rocznik XXII, Lwów 1908.
Sobociński W., Pierwsza Katedra Historii Prawa Polskiego i początki tej nauki w Krakowie.
Antoni Zygmunt Helcel (1808-1870), [w:] Studia z dziejów wydziału prawa Uniwersytetu
Jagiellońskiego, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace Prawnicze, zeszyt 18, Kraków
1964.
Vetulani A., Dzieje historii prawa w Polsce, Kraków 1948.