Wystąpienie pokontrolne wydane po przeprowadzeniu kontroli

Warszawa, 10 grudnia 2015 r.
WOJEWODA MAZOWIECKI
WPS-C.431.1.8.2015
Pani
Beata Tyszkiewicz
Dyrektor
Placówki OpiekuńczoWychowawczej Socjalizacyjnej
w Gołotczyźnie
ul. Ciechanowska 17
06-430 Sońsk
WYSTĄPIENIE POKONTROLNE
Na podstawie art. 197b w związku z art. 186 pkt 3 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu
rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 332 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą,
zespół inspektorów Wydziału Polityki Społecznej Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego
w Warszawie: Jolanta Truszewska – kierownik Oddziału Polityki Społecznej w Ciechanowie
i Sławomir Ozdarski – inspektor wojewódzki, przeprowadzili w dniach 12-18 listopada 2015 r.
kontrolę kompleksową w Placówce Opiekuńczo-Wychowawczej Socjalizacyjnej w Gołotczyźnie.
Zakres kontroli obejmował: przestrzeganie standardów opieki i wychowania w placówkach
opiekuńczo-wychowawczych oraz działań placówki na rzecz powrotu dziecka do rodziny
biologicznej, utrzymywania z nią kontaktów, zaspokajania potrzeb dziecka i respektowania jego
praw,
przestrzegania
przepisów
określających
zasady
działania
placówki
opiekuńczo–
wychowawczej, jak również zgodność zatrudnienia pracowników z kwalifikacjami określonymi
w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej w okresie od
1 stycznia 2014 r. do dnia kontroli.
Wyniki kontroli zostały przedstawione w arkuszach ustaleń kontroli, podpisanych przez Panią
Dyrektor bez zastrzeżeń w dniu 27 listopada 2015 r. Na podstawie art. 197d ww. ustawy oraz na
podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 sierpnia 2015 r. w sprawie
przeprowadzania
kontroli
przez
wojewodę
oraz
wzoru
legitymacji
uprawniającej
do przeprowadzania kontroli (Dz. U. z 2015 r. poz. 1477) przekazuję niniejsze wystąpienie
pokontrolne.
Na podstawie decyzji Nr 7/2011 z dnia 10 stycznia 2011 roku Wojewoda Mazowiecki wydał
zezwolenie na prowadzenie Placówki Opiekuńczo-Wychowawczej Socjalizacyjnej w Gołotczyźnie.
Zgodnie z rejestrem wojewody placówka przewidziana jest na 30 miejsc. Na dzień kontroli
w placówce przebywało 32 dzieci w wieku od 5 do 19 lat. Troje dzieci poniżej 10 roku życia
zostało przyjętych wraz ze starszym rodzeństwem. 2 wychowanków przebywa w młodzieżowych
ośrodkach wychowawczych, a 8 dzieci od poniedziałku do piątku przebywa w Specjalnym Ośrodku
Szkolno-Wychowawczym w Ciechanowie. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Ciechanowie
dwukrotnie występowało do Wojewody o wydanie zezwolenia na umieszczenie 2. dzieci
w placówce mimo przekroczenia dopuszczalnej liczby wychowanków. W obu przypadkach
Wojewoda wydał zezwolenia.
Dnia 27 grudnia 2012 roku Uchwałą Nr IV/19/144/2012 Rady Powiatu Ciechanowskiego przyjęty
został Statut jednostki. Regulamin organizacyjny placówki przyjęto Uchwałą Nr 171/2012 Zarządu
Powiatu Ciechanowskiego dnia 28 grudnia 2012 roku. Dokumenty są zgodne z obowiązującymi
przepisami prawa.
Standardy świadczonych usług
Placówka
Opiekuńczo-Wychowawcza
Socjalizacyjna
w
Gołotczyźnie
funkcjonuje
w dwupiętrowym budynku w Gołotczyźnie na terenie Gminy Sońsk. Teren wokół budynku jest
ogrodzony. Na parterze znajdują się pomieszczenia biurowe i administracyjne. Przestrzeń
mieszkalna dla wychowanków zlokalizowana jest na I i II piętrze budynku.
Standard świadczonych usług w placówce jest zgodny z zapisami zawartymi w § 18 ust. 1 i ust. 3
rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 grudnia 2011 roku w sprawie
instytucjonalnej pieczy zastępczej (Dz. U. Nr 292, poz. 1720). Pokoje zapewniają wystarczającą
przestrzeń do swobodnego funkcjonowania. W pokojach zamieszkuje po 2 wychowanków.
Wyposażone są w tapczany, szafy, szafki, regały, biurka, ławy, krzesła, fotele, wieszaki. W każdej
grupie wychowankowie mają do dyspozycji: pokoje, świetlice, pokoje cichej nauki, aneksy
kuchenne. Ponadto dzieci mogą korzystać z sal komputerowych, sali ze stołem do ping-ponga oraz
sali prób z lustrami. Warunki lokalowe zapewniają wychowankom odpowiednią przestrzeń do
wspólnego spędzania wolnego czasu.
Jadłospis jest zróżnicowany, dostosowany do wieku i potrzeb dziecka. Główne posiłki: śniadania,
obiady i kolacje dzieci spożywają w stołówce Szkoły Rolniczej w Gołotczyźnie, znajdującej się
w sąsiednim budynku. Wychowankowie mają zapewniony dostęp do podstawowych produktów
spożywczych przez cała dobę w aneksach kuchennych.
Zapewniony jest dostęp do podstawowej i specjalistycznej opieki zdrowotnej. Placówka realizuje
recepty z lekami przepisanymi przez lekarzy. Leki podają wychowawcy, którzy zapisują jaki lek
i kiedy został podany. W placówce prowadzona jest indywidualna dokumentacja dotycząca
problemów zdrowotnych, przebytych chorób i stosowanych leków u przebywających dzieci.
Dokumentacja przechowywana jest w wydzielonym pokoju zamykanym na klucz. Znajdują się tam
też podręczne leki, zabezpieczone w szafce zamykanej na klucz.
Środki higieny wydawane są z magazynku. Wychowankowie przechowują je w swoich pokojach.
Zakupy odzieży i obuwia dokonywane są sezonowo lub częściej jeśli zaistnieje taka potrzeba.
Starsze dzieci biorą udział w zakupach i mają wpływ na to co zostanie kupione.
Podręczniki szkolne zamawiane są przed rozpoczęciem roku szkolnego. Natomiast przybory
i akcesoria szkolne dostępne są na bieżąco, wydawane przez wychowawcę z magazynu.
Wychowankowie z trudnościami w nauce korzystają z pomocy starszych kolegów oraz
wychowawców. Dzieci mają również możliwość odrabiania lekcji w swoich pokojach. Dzieci
wymagające pomocy w formie zajęć wychowawczych, kompensacyjnych, terapeutycznych,
rewalidacyjnych uczestniczą w zajęciach specjalistycznych prowadzonych w szkołach oraz na
terenie placówki, w formie zajęć indywidualnych i grupowych.
Wychowankowie mogą realizować i rozwijać swoje zainteresowania poprzez udział w szerokiej
gamie zajęć pozalekcyjnych i rekreacyjno-sportowych. Udział w tych zajęciach jest dobrowolny.
Kieszonkowe wypłacane jest co miesiąc. Najniższa kwota kieszonkowego wynosi 10 zł, natomiast
średnia wysokość kieszonkowego to 20 zł. Dodatkowe pieniądze dzieci otrzymują z okazji np.
Świąt Bożego Narodzenia, Dnia Dziecka.
W zeszycie raportów widnieją wpisy wychowawców w zakresie sprawowanej opieki nocnej.
Zawarte w nich zapisy wskazują, że obchody odbywają się 3 razy w ciągu nocy.
W związku z powyższym tę część zadania oceniono: pozytywnie.
Sposób organizacji i dokumentowania pracy wychowawczej w placówce
W Placówce w Gołotczyźnie diagnozę psychofizyczną dziecka sporządza zespół specjalistów
złożony z psychologa, pedagoga i pracownika socjalnego. Diagnoza opracowywana jest w ciągu
około 1 miesiąca od daty przyjęcia dziecka. Formularz diagnozy, którym posługuje się placówka
zawiera wszystkie informacje zgodnie z § 14 rozporządzenia w sprawie instytucjonalnej pieczy
zastępczej. Na jej podstawie wychowawca opracowuje plan pomocy dziecku. Jeśli rodzina posiada
przydzielonego asystenta rodziny, to on również bierze udział w opracowaniu planu. Fakt ten
potwierdza własnoręcznym podpisem. Placówka posiada opracowaną „kartę modyfikacyjną do
planu pomocy dziecku opracowaną na spotkaniu Zespołu ds. okresowej oceny sytuacji dziecka”.
Plany pomocy dziecku nie posiadały daty sporządzenia. Karty pobytu dziecka zawierają mało
szczegółowe informacje w poszczególnych obszarach funkcjonowania dziecka. W niektórych
przypadkach wpisy w karcie wykonywane były co 2 miesiące, co jest niezgodne z §17 ust. 4 pkt 2
rozporządzenia w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej. W placówce prowadzone są także
karty udziału wychowanków w zajęciach psychologa i pedagoga. Wychowankowie, którzy
wymagają pomocy psychologa mają założone indywidualne karty. W przypadku dzieci
wymagających pomocy pedagogicznej tworzony jest indywidualny program pomocy
w zidentyfikowanych deficytowych obszarach.
W placówce prowadzona jest Księga wychowanków zawierająca wszystkie niezbędne informacje –
zgodnie z § 17, ust. 5 rozporządzenia.
W związku z powyższym tę część zadania oceniono: pozytywnie z uchybieniami.
Praca na rzecz powrotu dziecka do rodziny lub regulacji jego sytuacji prawnej
W Regulaminie placówki w par. 28 pkt 8 jest zapis mówiący o „inicjowaniu działań niezbędnych do
unormowania sytuacji rodzinnej i umożliwienia powrotu dziecka do rodziny”. Placówka posiada
opracowany Plan pracy opiekuńczo-wychowawczej na 2015 rok, w którym również jest mowa
o podejmowaniu działań mających na celu powrót dziecka do rodziny własnej lub rodzinnej formy
opieki zastępczej. Do zadań pracownika socjalnego należy między innymi diagnozowanie
środowiska rodzinnego, mobilizowanie rodziców do podjęcia leczenia choroby alkoholowej,
mobilizowanie rodziców do dokonywania zmian higieniczno-porządkowych w mieszkaniach,
aktywizowanie rodziców do poszukiwania pracy. Opracowany jest szczegółowy plan pracy
pracownika socjalnego. Natomiast w dzienniku pracy dokonywane są wpisy dotyczące codziennej
pracy w placówce.
Do zadań pedagoga należy między innymi: nakłanianie rodziców do utrzymywania kontaktów
z dziećmi, prowadzenie poradnictwa dla rodziców.
Wychowawcy w celu poznania bliżej sytuacji domowej dziecka odwiedzają środowisko domowe
wychowanka. Mają również kontakt z rodzicami i osobami bliskimi dzieci na terenie placówki.
Dyrektor placówki również przeprowadza rozmowy z rodzicami wychowanków, w trakcie których
poruszana jest aktualna sytuacja dziecka. Na Zespoły ds. okresowej oceny sytuacji dziecka
zapraszani są rodzice i inne osoby bliskie dziecku, asystent rodziny lub osoba zajmująca się rodziną
z ramienia ośrodka pomocy społecznej. Zapraszani są również przedstawiciele organizatora pieczy
zastępczej.
W 2014 roku 1 dziecko wróciło do rodziny naturalnej. W stosunku do 1 dziecka toczy się
postępowanie w sprawie powrotu dziecka do rodziny naturalnej. Kolejne takie postępowanie ma
rozpocząć się jeszcze w 2015 roku.
W związku z powyższym tę część zadania oceniono: pozytywnie.
Zasadność dalszego pobytu dziecka w placówce
Zespół ds. okresowej oceny sytuacji dziecka zwoływany jest 2 razy w roku, co jest zgodne
z terminami określonymi w art. 138 ust.1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny
i systemie pieczy zastępczej. Dla nowoprzyjętych wychowanków Zespoły nie są powoływane.
Skład Zespołów do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka jest zgodny z art. 137 ustawy. Na
posiedzenia zapraszani są również rodzice dzieci oraz asystent rodziny, jeśli został rodzinie
przydzielony lub pracownik ośrodka pomocy społecznej. Zespół sporządza opinie wymienione
w art. 139a ustawy. Po dokonaniu okresowej oceny sytuacji dziecka, placówka kieruje do sądów
wnioski dotyczące dalszego pobytu wychowanka w placówce. Informacje kierowane są również do
PCPR-ów. Zespół sporządza opinie wymienione w art. 139a ustawy. Placówka współpracuje
z ośrodkiem adopcyjnym w zakresie art. 139a pkt 6 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy
zastępczej. W dokumentacji związanej z pracą Zespołu zawarte są wszystkie elementy oceny
dziecka zawarte w art. 136 ustawy.
Dzieci nie są wysłuchiwane na posiedzeniach Zespołu. Z wyjaśnień Pani Dyrektor wynika, że
wychowankowie wyrażają swoje zdanie i opinie w kluczowych sprawach, jednak brak jest zapisów
potwierdzających tę okoliczność. Jedynie w dokumentacji dotyczącej zgłoszenia do Ośrodka
Adopcyjnego załączone były oświadczenia dzieci.
W związku z powyższym tę część zadania oceniono: pozytywnie z uchybieniami
Zakres i jakość działań zmierzających do usamodzielnienia wychowanków
Proces usamodzielnienia wychowanków prowadzony jest we współpracy z właściwym PCPR
w oparciu o indywidualny program pomocy usamodzielniającego się wychowanka. W planie pracy
placówki zawarte są zapisy dotyczące usamodzielnienia wychowanków. Wyszczególnione zostały
w nim następujące zadania: wspieranie wychowanków w załatwianiu spraw w urzędach, tworzenie
w świadomości wychowanka właściwego modelu rodziny, uczenie odpowiedzialności za własne
postępowanie, uświadomienie odpowiedzialności za własną rodzinę, przygotowanie wychowanka
do zawodu. Terminy wyznaczania opiekuna usamodzielnienia oraz sporządzania indywidualnego
programu usamodzielnienia były zgodne z art. 145 ust. 2 i ust. 4 ustawy. Indywidualne programy
usamodzielnienia oraz wszystkie osoby wyznaczone na opiekunów uzyskały akceptację kierownika
właściwego PCPR. Do dokumentacji usamodzielnianych wychowanków załączane są plany
podejmowanych działań wynikających z programu, zawierające: rodzaj oczekiwanej pomocy,
zakres pomocy, osoby i instytucje wspomagające oraz terminy realizacji.
Usamodzielnieni wychowankowie zostali wykreśleni z ewidencji placówki.
W związku z powyższym tę część zadania oceniono: pozytywnie.
Kwalifikacje pracowników merytorycznych zatrudnionych w placówce
W placówce zatrudnionych jest 13 pracowników merytorycznych, w tym: 9 wychowawców,
1 psycholog, 1 pedagog, 1 pracownik socjalny i 1 opiekunka dziecięca. Pracownicy zatrudnieni na
stanowiskach merytorycznych spełniają wymogi określone w ustawie o wspieraniu rodziny
i systemie pieczy zastępczej. Jeden wychowawca ma pod opieką od 2 do 5 wychowanków.
Specjaliści z reguły prowadzą zajęcia z jednym dzieckiem.
W związku z powyższym tę część zadania oceniono: pozytywnie.
Sposób realizacji praw dziecka
Regulamin samorządu wychowanków funkcjonujący w placówce zawiera prawa, obowiązki,
nagrody i kary. W placówce nie ma opracowanej oficjalnej procedury postępowania w przypadku
naruszania praw dziecka. Informacja o prawach i obowiązkach przekazywana jest dziecku
w momencie przyjęcia do placówki przez dyrektora i wychowawców. W ogólnie dostępnym
miejscu (gablota na korytarzu na parterze) znajduje się informacja o prawach dziecka oraz wykaz
instytucji zajmujących się przestrzeganiem praw dziecka, wraz z numerami telefonów.
W przeprowadzonym, w ramach czynności kontrolnych, badaniu ankietowym wzięło udział
7 wychowanków i 5 pracowników merytorycznych. Dzieci potrafiły wymienić jakie mają
obowiązki i czego nie wolno im robić w placówce. Wychowankowie mogą liczyć na pomoc
w nauce ze strony wychowawców i starszych kolegów. Dekorują pokoje według własnych
upodobań. Odzież i obuwie kupują samodzielnie i mają wpływ na to co zostanie kupione. Młodsze
dzieci dokonują zakupów przy pomocy wychowawcy. Dzieci za zgodą wychowawcy mogą spotkać
się z rówieśnikami zarówno na terenie placówki jak i poza nią. Większość dzieci nie potrafiła
udzielić żadnej odpowiedzi na temat praw dziecka. Wszyscy wychowankowie potwierdzili, że mają
dostęp do telefonów i adresów instytucji zajmujących się przestrzeganiem praw dziecka. Jednak
tylko 4 na 7 ankietowanych potrafiło wymienić przynajmniej 1 instytucję. Wychowankowie
potwierdzają, że utrzymują kontakt z rodzicami i bliskimi. Spotykają się z nimi na terenie placówki,
wyjeżdżają również do domów rodzinnych. Natomiast 6 na 7 wychowanków stwierdziło, że
zdarzyło się że ktoś nie pojechał do rodziców/osób bliskich za karę. W tej kwestii kadra placówki
wypowiedziała się jednoznacznie, że takie przypadki nie mają miejsca. Brak zgody na wyjazd
dziecka do domu podyktowany jest złą sytuacją panującą w domu rodzinnym, która uniemożliwia
urlopowanie dziecka.
W związku z powyższym tę część zadania oceniono: pozytywnie z uchybieniami.
Na podstawie art. 197d ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy
zastępczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 332 z późn. zm.) oraz na podstawie rozporządzenia Ministra
Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 sierpnia 2015 r. w sprawie przeprowadzania kontroli
przez wojewodę oraz wzoru legitymacji uprawniającej do przeprowadzania kontroli
(Dz. U. z 2015 r. poz. 1477) i wobec stwierdzonych uchybień/nieprawidłowości kieruję
do Pani Dyrektor następujące zalecenia pokontrolne:
Zalecenia:
1. uzupełniać karty pobytu dziecka nie rzadziej niż co miesiąc – zgodnie z § 17 ust. 4, pkt 2
rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 grudnia 2011 r. w sprawie
instytucjonalnej pieczy zastępczej (Dz. U. Nr 292, poz. 1720);
2. przestrzegać art. 4a ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej,
w szczególności dokumentować fakt odbycia takiej rozmowy z wychowankiem.
Uwagi i wnioski:
1. należałoby wpisywać datę opracowania planu pomocy dziecku;
2. w przypadku nowoprzyjętych wychowanków należałoby powoływać Zespół ds. okresowej
oceny sytuacji dziecka;
3. wskazane byłoby przeprowadzenie rozmów z wychowankami na temat praw dziecka, w celu
podniesienia wiedzy wychowanków w tym zakresie;
4. należałoby wyjaśnić wychowankom, dlaczego w niektórych sytuacjach nie otrzymują zgody
na wyjazd do domu rodzinnego, ponieważ w ich mniemaniu do sytuacji takich dochodzi „za
karę”.
Zgodnie z art. 197d ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej
(Dz. U. z 2015 r. poz. 332 z późn. zm.) kontrolowana jednostka może, w terminie 7 dni od dnia
otrzymania zaleceń pokontrolnych, zgłosić do nich zastrzeżenia do Wojewody Mazowieckiego na
adres: Mazowiecki Urząd Wojewódzki, Wydział Polityki Społecznej, Plac Bankowy 3/5, 00-950
Warszawa.
W przypadku nieuwzględnienia przez Wojewodę Mazowieckiego zastrzeżeń oraz w przypadku nie
zgłoszenia zastrzeżeń do zaleceń, kontrolowana jednostka jest obowiązana w terminie 30 dni
powiadomić o sposobie realizacji zaleceń Wydział Polityki Społecznej Mazowieckiego Urzędu
Wojewódzkiego w Warszawie, a w przypadku ich uwzględnienia należy mieć na uwadze zmiany
wynikające z powyższego faktu.
z up. WOJEWODY MAZOWIECKIEGO
Artur Subda
Zastępca Dyrektora
Wydziału Polityki Społecznej
Do wiadomości:
1. Pan Sławomir Morawski
Starosta Powiatu Ciechanowskiego
ul. 17 Stycznia 7, 06-400 Ciechanów,
2.
a/a.