- Rada Naczelna Polonii Australijskiej

Polish Community Council of Australia Inc.
Rada Naczelna Polonii Australijskiej
Brisbane 28/11/14
Szanowna Pani Konsul,
Postal Address
PO Box 17
GOODNA QLD 4300
Australia
Tel. +61 432333000
Dziękujemy za nadesłane materiały pt. „Rządowy program współpracy z
polską Diasporą” z prośbą o wyrażenie naszej opinii.
Po przeczytaniu odnosimy wrażenie, że program ten jest wdrażany od
ponad roku bez większego rozgłosu, zaś nadesłany dokument przedstawia
go w usystematyzowany sposób.
Executive Committee
President
Leszek Wikarjusz, QLD
Vice President
Małgorzata Kwiatkowska, NSW
Secretary
Helena Andrusiewicz, QLD
Treasurer
Iwona Rafalski, QLD
Spokesperson
Ita Szymańska, QLD
Website Administrator
Andrzej Gołkowski, QLD
Members
Ryszard Chaustowski, SA
Zdzisław Koch, QLD
Tomasz Prokop, TAS
Dr Włodzimierz Wnuk, VIC
Ex-Officio Members
Polish Catholic Mission
in Australia & NZ
Rector RF.
Wiesław Słowik SJ OAM, VIC
Polish Education
Commission in Australia
Halina T. Szunejko OAM, WA
Honorary Chairmen
Krzysztof Łańcucki, AM, VIC
Dr Janusz Rygielski, QLD
Public Officer
Andrzej Zawartko, ACT
Sporo elementów w załączonym Rządowym Programie nareszcie tłumaczy
zauważalną zmianę (w porównaniu z kadencją poprzednich konsulów) w
relacjach pomiędzy Konsulatem Rzeczypospolitej w Sydney a Prezydium
RNPA.
W dalszej części dla przejrzystości będziemy używać skrótu „RP” w
stosunku do tekstu nadesłanego Rządowego Programu i skrótu „RNPA” do
zaznaczenia opinii Prezydium Rady Naczelnej Polonii Australijskiej.
Definicja i kategorie Diaspory
RP: Polska diaspora to wszyscy, którzy mają lub poczuwają się do jakiegoś
związku z Polską, nie muszą być obywatelami. Dzieli się na następujące
kategorie: mniejszości polskie, Polonię, emigrację WWII i późniejsze fale do
2004 r., oraz emigrację po wejściu Polski do UE.
RNPA: Wynika z powyższego, że osoby urodzone w Polsce nie są zaliczane
do Polonii, bo Polonia odnosi się do osób urodzonych poza Polską. Sądzimy,
że jest to nieznana powszechnie definicja Polonii.
Rozproszenie potencjału polskiej Diaspory (str. 7, 4. wiersz)
RP: - organizacje polonijne skupiają jednak zaledwie kilka procent polskiej
diaspory...
RNPA: Następne stwierdzenie jest dużo na wyrost, gdyż imputuje, iż
aktywna rzesza spoza organizacji polonijnych jest ilościowo znacznie
większa.
To na pewno jest dużą przesadą. Jeśli nawet "zorganizowanych" jest kilkakilkanaście tysięcy, to działających "niezorganizowanych", widocznych z
Polski, jest dosłownie garstka, a nie tysiące.
Władze RP chcą "motywować" nas do wspólnych, skoordynowanych działań z owymi niezrzeszonymi.
Jakie nowe przesłanki pozwolą na osiągnięcie tego teraz, skoro nie udawało się to od lat ?
II.2. Zasady współpracy Rządu RP z polską Diasporą
RNPA: Cztery ostatnie linijki na stronie 8 i wiersz 6-8 strony 9 sumują o co chodzi.
Głównie o utrwalanie rzetelnego wizerunku Rzeczypospolitej Polskiej oraz współpracę gospodarczą.
II.3 Polityka edukacyjna i Polityka w zakresie ochrony polskiego dziedzictwa kulturalnego za granicą" ,
str. 10
RNPA: Powinno być napisane "dziedzictwa kulturowego", a nie "dziedzictwa kulturalnego".
Co prawda doceniono, że 20% turystów w Polsce to diaspora (patrz "Polityka turystyczna", str. 10), ale
RP nadal (praktycznie) nie zwraca tym turystom należnego im zwrotu VAT-u, jeśli kupują towary i
wywożą je z Polski. Proces zwrotu jest tak skomplikowany, że prawie niemożliwe jest wydostanie zwrotu
tego podatku. Jedynie osoby mieszkające tuż przy granicy (np. na Ukrainie, Białorusi), a często
odwiedzające Polskę mają jako-takie szanse na otrzymanie zwrotów, bo trzeba się po nie zgłaszać
osobiście, w ciagu 7 lat, do sklepów, gdzie te towary kupiono - pomimo tego, że należność VAT-u już
dawno wpłynęła do kasy państwa, a sklep może już nie istnieć. Zwracamy uwagę Pani Konsul na inne,
praktyczniejsze dla diaspory rozwiązanie - np. system, jaki od dawna działa w Niemczech czy ostatnio w
Australii, gdzie zwrotów GST/VAT-u dokonują agendy rządowe na lotniskach lub w portach, po
przedstawieniu rachunków.
Zwracamy także uwagę autorom dokumentu na coraz trudniejszą sytuację fachową, materialną i
personalną licznych, najczęściej prywatnych muzeów organizacji polonijnych w Australii. Być może
wyselekcjonowaną część tych zbiorów możnaby przekazać w fachowe ręce w Polsce, bądź skomasować
w lepiej zabezpieczonych i lepiej finansowanych miejscach lub współ-sfinansować ich digitalizację. Są w
Polsce zawodowi historycy, którzy interesują się zorganizowaną Polonią australijską, ale natrafiają na
trudności w pozyskiwanu grantów/zapomóg na opracowania historii/kronik naszych niemal 70-letnich
wiodących organizacji.
II.3 Polityka w zakresie współpracy ze środowiskami polskich kombatantów, str. 11
RNPA: W tej sekcji pojawia się Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych (UDSKIOR) jako
współorganizator uroczystości rocznicowych za granicą. Cieszymy się, że 3 lata temu dyrektor UDSKIOR
wydał rozporządzenie, które wreszcie umożliwiło okazywanie formalnego uznania polskim
kombatantom m.in. w Australii. W listopadzie br. mieliśmy okazję aby się o tym przekonać przy
wręczaniu medali tutejszym kombatantom. Po 6 latach bezowocnych podobnych usiłowań RNPA w
Senacie RP dopiero w tym roku nawiązanie bezpośredniego kontaktu z UDSKIOR przyczyniło się do
zrealizowania tej inicjatywy.
III. A. Wspieranie nauczania języka polskiego i wiedzy o Polsce...
RNPA: Jeśli chodzi o nauczanie j. polskiego, to - jak wynika z 4. wiersza od dołu na str. 11, priorytetem
mają być szkoły publiczne innych państw, a nie polonijne szkoły sobotnie.
Nasuwa się pytanie jak ta pomoc będzie interpretowana w Australii, gdzie język polski w szkołach
publicznych oferowany jest tylko na poziomie szkoły średniej (High School). Szkołami podstawowymi są
wyłącznie szkoly polonijne (macierzowe lub niezależne).
III.C Wzmacnianie pozycji środowisk polskiej Diaspory .....str. 12, wiersz 8.
RPNA: W tym miejscu Program Rządowy wyraźnie stanowi, że ciężar uwagi RP przenosi się na diasporę
w Unii Europejskiej. Diaspory z innych kontynentów będą najprawdopodobniej zawiedzione i
rozczarowane.
III. E Rozwój kontaktów – młodzieżowych, naukowych ...”
RNPA: W tej sekcji nacisk kładzie się na bezpośrednie kontakty i wizyty w Polsce młodzieży oraz oczywiście - aspekty ekonomiczne. Niewiele natomiast jest o ewentualnym promowaniu w Polsce
rozwiązań systemowych, dobrze sprawdzających się poza Polską (jak np. australijski system emerytalny).
IV. 5 USA, Kanada, Australia, Nowa Zelandia
RNPA: Konkretna rola RP w Australii jest wyliczona w par. 5, str. 13, 3. akapit od dołu.
Wygląda na to, że osoby, które urodziły się w Polsce, a mieszkają w Australii są poza nawiasem, bo
oferta ma być kierowana po angielsku do Polonii, czyli tej grupy polskiej diaspory, która urodziła się poza
Polską. Oferta jest standardowa: promocja Polski i współpraca gospodarcza.
Nie wiemy czy powyższe jest wynikiem niezamierzonego błędu w określeniu kategorii diaspory, czy też
taka jest rzeczywista intencja RP.
V.5 Katalog ważniejszych wspieranych przez rząd działań partnerów ...., str. 16
RP: - działalność stowarzyszeń polonijnych
RPNA: Tu widzimy promyk nadziei, ale nie wiemy, czy RNPA zakwalifikuje się jako taka.
RP: - działalność polonijnych rad konsultacyjnych przy konsulatach
RNPA: Podobne rady już były kiedyś w przeszłości, za czasow PRL. Nie zapisały się chlubnie w pamięci
tutejszej zorganizowanej Polonii.
Chcielbyśmy poznać kryteria kwalifikacji członków oraz uprawnienia tych rad.
Prezydium RNPA wyraża nadzieję, że powyższe uwagi będą pomocne przy konstruowaniu ostatecznej
wersji planu współpracy.
Z poważaniem,
Leszek Wikarjusz
Prezes
PS. Uprzejmie prosimy, aby w przyszłości teksty przeznaczone do konsultacji/informacji wysyłać w
objętości nie większej niż 2 MB . Przesłany 12 MB plik (głównie nieistotne kolory na końcu dokumentu)
sprawia na niektórych komputerach problemy z jego otworzeniem, a także powoduje kłopoty z
dystrybucją, gdyż wielu dostarczycieli usług internetowych zatrzymuje/blokuje przesyłki większe niż 5
MB.