pobierz - WordPress.com

Historia ekonomii
Mgr Robert Mróz
Ricardo vs. Malthus: Prawo Saya, Fryderyk Bastiat
– 27.10.2016
Stabilność gospodarki
kapitalistycznej


Zagregowany popyt (AD) u Mandeville'a: należy
konsumować, oszczędności szkodliwe
AD u Smitha: należy oszczędzać, bo bez tego nie
ma wzrostu gospodarczego – oszczędzanie nie
oznacza, że pieniądze leżą nieużywane (rola
inwestycji); istotna strona podażowa
Stabilność gospodarki
kapitalistycznej

Malthus (1820):


Smith i Ricardo skupiają się na podaży, ale trzeba wziąć
pod uwagę również popyt - co jeśli AD spadnie i podaż
przewyższy popyt? Niedostateczna konsumpcja (jak u
Mandeville’a), nadprodukcja → zmniejszenie
zatrudnienia → kryzys
Czyli Malthus twierdził, że nie ma naturalnej tendencji
do utrzymywania pełnego zatrudnienia
Stabilność gospodarki
kapitalistycznej

Naiwny argument Malthusa:

Siła robocza nie otrzymuje pełnej wartości produkcji,
więc generowany przez nią popyt nie wystarczy na
wykupienie wszystkich towarów, a kapitaliści nie
konsumują dużo, bo oszczędzają

Ale przecież oszczędności kapitalistów to tak naprawdę popyt
na dobra inwestycyjne, czyli też popyt
Stabilność gospodarki
kapitalistycznej

Wyrafinowany argument Malthusa:



Oszczędności nie mogą zamieniać się w inwestycje w
nieskończoność, bo istnieje optymalna stopa akumulacji
kapitału – jeśli będzie za duża, to popyt na dobra
konsumpcyjne spadnie, podczas gdy popyt na dobra
inwestycyjne spowoduje zwiększoną produkcję dóbr
konsumpcyjnych w przyszłości
Dlatego też dobrze, że właściciele ziemscy generują
popyt, a nie oszczędzają
Wpływ na Keynesa
Stabilność gospodarki
kapitalistycznej

Malthus nie zgadzał się więc z prawem Saya

Prawo Saya (Jean-Baptiste Say, 1767-1832):



„Podaż generuje swój własny popyt”
W procesie produkcji zawsze generowana jest
odpowiednia siła nabywcza, by nabyć wszystkie
wytworzone dobra
Cały przychód jest rozdysponowywany między pracę
(płace), ziemię (renta), kapitał (procent, zysk), więc z
konieczności jest tak, że odpowiednia siła nabywcza
jest na rynku
Stabilność gospodarki
kapitalistycznej




Prawo Saya zakłada, że siła nabywcza (popyt
potencjalny) czynników produkcji jest w całości
realizowana (popyt efektywny) – nikt nie trzyma
złota w skarpecie
Jeśli tak jest, to niemożliwa jest ogólna
nadprodukcja w gospodarce, co najwyżej na
jakimś konkretnym rynku – i przy wolnej
konkurencji ta lokalna nadprodukcja szybko
zostanie zlikwidowana
Ale czy tak jest?
Ricardo przyjmował prawo Saya i wygrał debatę
Fryderyk Bastiat





1801-1850
Późny debiut, bo dopiero w 1834 roku
Wcześniej pracował w rodzinnym biznesie
eksportowym w Bayonne, gdzie doświadczył
negatywnych konsekwencji protekcjonizmu →
obrońca wolnego rynku
Założyciel Francuskiego Stowarzyszenia Wolnego
Handlu
Przede wszystkim dziennikarz, pamflecista, ale i,
przynajmniej po części, teoretyk
Metoda, zadania ekonomii



Ekonomia jest nauką o uniwersalnych prawach
odkrywanych przez rozumowanie dedukcyjne
„W ekonomii każdy czyn, zwyczaj, prawo lub instytucja nie
pociąga zwykle jednego, a wiele następstw. Z nich jedne są
natychmiastowe – te widać, inne pojawiają się stopniowo – tych nie
widać. Dobrze, kiedy możemy je przewidzieć.”
Czyli zadaniem ekonomisty jest odkrywanie tego,
czego nie widać – zastanawianie się nad
dalekosiężnymi, pośrednimi skutkami działań, np.
polityki gospodarczej
Teoria wartości




Wszystkie zjawiska ekonomiczne należy osądzać na
podstawie korzyści i strat dla konsumenta
Subiektywność wymiany i wartości jako rezultatu
wymiany – ekonomiści klasyczni widzieli źródło
wartości w fizycznej produkcji, Bastiat podkreśla, że
wartość jest subiektywna
Potrzeby konsumentów nie mogą być mierzone
liczbami bezwzględnymi, użyteczność jest zawsze dla
kogoś i w określonym kontekście
Bastiat: skoro wymiana zachodzi, to musi być
korzystna – wartość kreowana przez dobrowolną
wymianę → wolny rynek najkorzystniejszy
Rola państwa

Trzy dary od Boga:






Indywidualność (życie)
Wolność
Własność
Rolą państwa powinna być wyłącznie ochrona
tych darów
Bastiat: niestety faktyczne działania państwa nie
mają z tym nic wspólnego (np. redystrybucja to
„legalna grabież”)
Interwencja w gospodarkę zakłóca też harmonijne
działanie konkurencji
Pieniądz


Pieniądz nie jest neutralny – zmiana w jego
podaży przekłada się na zmianę nie tylko ogólnego
poziomu cen, ale też cen relatywnych i struktury
produkcji i konsumpcji
Niektórzy dowiadują się o możliwości
zwiększenia kapitału wcześniej, inni później, więc
ilość pieniądza nie zwiększy się proporcjonalnie
we wszystkich sektorach – podobieństwo do
efektu Cantillona
„Puszczają w obieg pieniądze popsute lub bilety bankowe noszące nazwę 20
złotych, i zachowują nazwę pomimo następnego zniżenia się ich wartości.
Wartość spadnie do połowy lub czwartéj części (…) Ludzie przenikliwi
oddadzą swoje wyroby jedynie za podwójną liczbę biletów, t.j. zażądają 40
złotych za to, co dawniéj za 20 sprzedawali. Prostoduszni jednak dadzą się
złapać. Dużo czasu upłynie, nim nastąpi zmiana we wszystkich wartościach.
Pod wpływem ciemnoty i zwyczaju, płaca dzienna najemnika długo zostanie
dwa złote, choć cena wszystkich przedmiotów konsumpcyi się podniesie.
Najemnik ów popadnie wskutek tego w straszną nędzę, nie mogąc sobie
wytłumaczyć przyczyny tego. (…) Skoro fałszywa moneta zostanie w obieg
puszczoną, musi nastąpić obniżenie się jéj wartości, które się objawi przez
ogólne podniesienie się ceny wszystkich rzeczy sprzedawanych.
Podwyższenie to jednak nie jest natychmiastowe i jednostajne. Wekslarze,
więksi kupcy, bankierzy, dosyć dobrze na tém wyjdą, ich to bowiem
zadaniem jest zważać na zmianę cen, badać jéj przyczyny, a nawet
spekulować na tém. Lecz drobni kupcy, wieśniacy, wyrobnicy, za wszystko
odpokutują, bogaty przestanie być bogatym; ubogi, uboższym się stanie.
Doświadczenia tego rodzaju stają się przyczyną powiększania rozdziału, jaki
istnieje między dostatkiem a nędzą…”