STAROŻYTNOŚĆ Zakres wiedzy i umiejętności

STAROŻYTNOŚĆ
Zakres wiedzy i umiejętności obowiązujący uczniów
ANTYK GRECKO – RZYMSKI
1. Obowiązuje dobra znajomość treści i problematyki utworów:„Iliada” Homera ( inwokacja, fragment
pojedynku Achillesa z Hektorem ), „Mitologia” J. Parandowskiego ( mit o powstaniu świata, mit o
Prometeuszu, mit o Syzyfie, mit o wojnie trojańskiej, mit o rodzie Labdakidów ), „Król Edyp” Sofoklesa,
„Wybudowałem pomnik”, „Do Leukonoe”, „Do Postuma” Horacego.
2. Co oznacza łacińska sentencja: carpe diem, non omnis moriar, exegi monumentum, ( podręcznik, s. 47 ).
3. O kim mowa? Kim są? ( według wzorów:
a) Wyłonił się z Chaosu, małżonek Gai, ojciec Kronosa…………………………………………………..
b) Dionizos to………………………………………………………………………………………………………………
……….)
 Gaja, Uranos, Eros, Kronos, Reja, Okeanos, Hestia, Demeter, Hades, Posejdon, Hera, Zeus, Atena,
Artemida, Apollo, Hermes, Afrodyta, Dionizos, Herakles, Ares, Hefajstos, Hebe, Orfeusz, Eurydyka,
Achilles, Hektor, Agamemnon, Menelaos, Helena, Parys, Priam, Kasandra, Patroklos, Odyseusz,
Penelopa, Antygona, Ismena, Eteokles, Polinejkes, Hajmon, Kreon, Terezjasz, Jokasta, Edyp,
Prometeusz, Syzyf, Tezeusz, Narcyz;
 Safona, Anakreont, Tyrteusz, Teokryt, Wergiliusz, Horacy, Ajschylos, Sofokles, Eurypides, Sokrates,
Arystoteles, Platon, Epikur, Zenon z Kition.
4. Archetypy, najstarsze wzory postaw, zachowań, doznań ludzkich: Edyp, Syzyf, Prometeusz, Ikar,
Odyseusz, Penelopa, Niobe, Narcyz.
5. Przenośne znaczenie związków frazeologicznych:
 stajnia Augiasza, puszka Pandory, męki Tantala, paniczny strach, argusowe oko, pod egidą,
syzyfowa praca, iść po nitce do kłębka, wpaść w objęcia Morfeusza, ikarowy lot, wpaść w ekstazę,
stoicki spokój, koń trojański, róg obfitości, pięta Achillesa.
6. Zastosowanie związków frazeologicznych w zdaniu ( zastąpienie części zdania lub uzupełnienie go
znanym związkiem frazeologicznym ).
7. Znajomość pojęć:
 prolog, parodos, epeisodion, stasimon, kommos, exodos;
 orchestra, ekspozycja, perypetia, koturn, fatum, katharsis, hamatria, wina tragiczna, mimesis, rola
chóru, trzy jedności;
 aojd, epos, inwokacja, patos, kalos kagathos, heros, mit, epitet stały, porównanie homeryckie,
narrator w posie, podział mitów;

filozofia, etyka, estetyka, logika, metafizyka, retoryka, horacjanizm, liryka, anakreontyk, klasycyzm,
epigramat, idylla, plejada, poezja tyrtejska;
 topos, archetyp, sacrum, profanum.
 stoicyzm, epikureizm.
8. Cechy tragedii i dramatu antycznego na przykładzie „Króla Edypa” Sofoklesa. Geneza teatru antycznego.
9. Twórczość Horacego – tematyka, odbicie koncepcji filozoficznych, toposy.
10. Analiza fragmentów „Iliady” pod kątem środków stylistycznych.
11. Cechy eposu antycznego na przykładzie „Iliady” .
12. Znane pary: Odys i Penelopa; Parys i Helena ; Eurydyka i Orfeusz; Antygona i Hajmon; Edyp i Jokasta.
BIBLIA
1.
interpretacja:
Dobra znajomość treści , problematyki podanych fragmentów Biblii
i ich
- Kain i Abel, Opowieść o początku i końcu, Próba Abrahama, Potop, Wieża Babel, Sodoma i Gomora,
Sąd Salomona, O Hiobie, O miłosiernym Samarytaninie, O siewcy, O synu marnotrawnym, Hymn o
miłości, Psalmy
( 6 i 144 ).
2.
Wiadomości ogólne o Biblii: pochodzenie, budowa, nazwy, języki, czas powstania, księgi
biblijne, gatunki biblijne, tłumaczenia, nazwy tłumaczeń.
3.
Związki frazeologiczne mające źródło w Biblii ( wskazanie dokładnie źródła, podanie
znaczenia przenośnego w języku polskim, zastosowanie w zdaniu ): zakazany owoc, manna z nieba,
szatańska pokusa, raj utracony, grzech pierworodny, drzewo życia, arka przymierza, plagi egipskie, ziemia
obiecana, kamienne tablice, wieża Babel, egipskie ciemności, kara za grzechy, ofiara Abrahama, zamienić
się w słup soli, Sodoma i Gomora, czarna owca, hiobowa wieść, kainowe piętno, cierniowa korona, umycie
rąk, rzeź niewiniątek, miłosierny Samarytanin, niewierny Tomasz, syn marnotrawny, wdowi grosz, judaszowe
srebrniki, salomonowy wyrok, kraina mlekiem i miodem płynąca, łono Abrahama, trąby jerychońskie i inne.
4.
Słynne postaci biblijne: Noe, Abraham, Józef, Mojżesz, Dawid, Goliat, Salomon, Kain i
Abel, Samson, Izaak, Hiob, Jezus, Łazarz, Jan Chrzciciel, Maria, Maria Magdalena, Piłat, Barabasz, Piotr,
Paweł, Tomasz, Judasz, ewangeliści.
5.
Symbole biblijne, archetypy, toposy: potop, tęcza, arka, baranek, czterej jeźdźcy, bestia,
siedmiogłowy smok, Babilon, Nowa Jeruzalem, siedem pieczęci, liczby ( 3, 4, 6, 7, 40 ), Hiob, Salomon,
Kain, Herod, Judasz, homo viator i inne.
6.
Język, styl biblijny: paralelizm, zdania krótkie, współrzędnie złożone, zwykle rozpoczynane
spójnikiem itd., wizyjność, symboliczność, hiperbolizacja, fragmentaryczność itd. , stylizacja biblijna.
7.
Pojęcia: Wulgata, Tora, werset, testament, ewangelia, diaspora, prorok, apostoł, apokalipsa,
kosmogonia, monoteizm, eschatologia, Dekalog, hymn, przypowieść, psalm ( oraz pojęcia wynikające z w/w
zagadnień ).