Dolnośląska e-szkoła - Elektroniczna Biblioteka Pedagogiczna

Realizacja programu Dolnośląska e-szkoła w Dolnośląskiej Bibliotece Pedagogicznej we Wrocławiu
Agnieszka Keplinger, Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu
Województwo Dolnośląskie od 2009 r. realizuje projekt Dolnośląska e-szkoła, który jest
współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
oraz budżetu Samorządu Województwa Dolnośląskiego w ramach Regionalnego Programu
Operacyjnego dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2007-2013. Głównym celem przedsięwzięcia
jest zakup i uruchomienie platformy edukacyjnej oferującej szerokie spektrum e-usług edukacyjnych
dla 100 tys. użytkowników, którymi są w szczególności uczniowie i nauczyciele dolnośląskich szkół i
placówek. Beneficjentami projektu są też rodzice uczniów. Efektem zamierzonym jest podniesienie
jakości i efektywności kształcenia, przy czym kształcenie to przebiegać może w dowolnym miejscu i w
dowolnym czasie. W celu umożliwienia szkołom i placówkom optymalnego wykorzystania narzędzi
oferowanych przez platformę edukacyjną zakupiono stosowne wyposażenia obejmujące mobilne
pracownie interaktywne i komputerowe.
W projekcie Dolnośląska e-szkoła uczestniczy również Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we
Wrocławiu oraz wszystkie biblioteki pedagogiczne na terenie naszego województwa.
W zakresie udzielania przez biblioteki pedagogiczne wsparcia szkołom i nauczycielom, w ramach
realizacji projektu przewidziano rozszerzenie funkcjonującego systemu bibliotecznego ALEPH, dzięki
czemu możliwe stanie się uruchomienie elektronicznych wypożyczalni we wszystkich bibliotekach
pedagogicznych na terenie Dolnego Śląska oraz
zapewnienie dostępu do powiększających się
systematycznie zasobów cyfrowych.
E-wypożyczalnie umożliwiają zdalne zamawianie materiałów bibliotecznych, zdalne dokonywanie
prolongaty wypożyczonych dokumentów, otrzymywanie przypomnień o upływającym terminie ich
zwrotu, dają możliwość całodobowego dostępu do informacji o zbiorach i ich dostępności, co
znacznie zwiększa komfort korzystania ze zbiorów bibliotek.
Dla realizacji tej części projektu dla sieci bibliotek pedagogicznych na terenie Dolnego Śląska
dokonano zakupu 60 nowych zestawów komputerowych, niezbędnego oprogramowania, drukarek
oraz czytników kodów kreskowych. Uruchomienie elektronicznych wypożyczalni wymagało
konfiguracji sprzętu, serwera oraz parametryzacji systemu ALEPH oddzielnie dla każdej biblioteki.
1
Niewątpliwym walorem korzystania ze zbiorów bibliotecznych jest ich dostępność online,
gwarantująca oszczędność czasu i zapewniająca stały dostęp do zgromadzonej wiedzy. Dlatego też
jednym z kluczowych przedsięwzięć realizowanych w ramach Dolnośląska
e-szkoła
stało
się
zapewnienie
użytkownikom
szerokiego
dostępu
do
systematycznie
powiększającego się zbioru dokumentów w wersji cyfrowej1.
Uporządkowanie i prezentacja zdigitalizowanych dokumentów wiązały się z rozszerzeniem
systemu ALEPH o moduł do zarządzania zasobami cyfrowymi i ich metadanymi - ADAM.
Z części zasobów cyfrowych mogą korzystać wyłącznie użytkownicy sieci dolnośląskich bibliotek
pedagogicznych po wcześniejszym zalogowaniu2. Natomiast z artykułów w wersji elektronicznej
dostępnych na stronach czasopism można korzystać bez ograniczeń (opisy bibliograficzne tych
artykułów oznaczano miniaturą URL). Wyszukiwanie informacji przebiega w identyczny sposób jak w
przypadku pozostałych baz i katalogów. W przypadku publikacji książkowych rekord bibliograficzny
uzupełniony został miniaturą okładki, która wyświetlana jest na liście wyników i w widoku
szczegółowym. Istnieje również możliwość umieszczenia obok miniatury zeskanowanego spisu treści.
Zdigitalizowane artykuły z czasopism zaprezentowano na początku bieżącego roku, kiedy to
udostępniono czytelnikom Bazę artykułów w wersji cyfrowej. Publikacje zwarte ze względu na ich
niewielką liczbę (ok. 200 pozycji) na razie prezentowane są w postaci podzbioru (spisu).
Użytkownicy Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej we Wrocławiu oraz jej Filii w Jeleniej Górze z
pewnością docenią jeszcze jedno nowoczesne rozwiązanie wprowadzone do ofert tych placówek w
ramach projektu Dolnośląska e-szkoła. Jest to Samoobsługowe Centrum Druku – Documaster
Campus. Składa się ono z systemu informatycznego, wielofunkcyjnego urządzenia samoobsługowego
posiadającego funkcje kopiowania, skanowania i drukowania, wpłatomatu - służącego do
uzupełniania kont użytkowników oraz centralnego serwera. Documaster pozwala czytelnikowi na
zarządzanie zgromadzonymi materiałami, takimi jak: notatki z wykładów, zeskanowane fragmenty
książek czy artykułów, materiały własne i inne. System wymaga rejestracji poprzez założenie konta na
stronie internetowej. Obsługa nie jest skomplikowana i posiada wyjątkową zaletę: to użytkownik
1
Z początkiem 2012 roku biblioteka posiadała około 4000 cyfrowych kopii artykułów, zgromadzonych na potrzeby
usługi skanowania, pakietów edukacyjnych oraz utworzonych w wyniku digitalizacji artykułów z wybranych czasopism.
Posiadała także kilkadziesiąt kopii cyfrowych pozycji książkowych, które ze względu na ustawę o prawie autorskim nie mogły
zostać umieszczone w bibliotece cyfrowej. Były to tzw. egzemplarze zaczytane, w bardzo złym stanie technicznym, ale wciąż
cieszące się zainteresowaniem czytelników.
2
Zasadą prawa autorskiego jest to, że wszelkie formy zwielokrotniania i rozpowszechniania chronionych utworów
wymagają zezwolenia ze strony uprawnionego, tj. twórcy. Ustawodawca zdaje sobie jednak sprawę, że bezwzględny
obowiązek uzyskiwania zgody autora na każdorazowe korzystanie z utworu oraz uiszczanie stosownego wynagrodzenia
byłby uciążliwy, a wręcz niemożliwy do przestrzegania. Dlatego w art. 23 jest zapis, mówiący, że „bez zezwolenia twórcy
wolno nieodpłatnie korzystać z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego…”. Ustawa o
prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. 1994, nr 24, poz. 83, tekst jednolity: Dz. U. 2006, nr 90, poz. 631).
2
decyduje o jakości i kolorze kopii czy skanu, a urządzenie w zależności od stopnia pokrycia strony
tonerem, wylicza cenę jaką należy zapłacić.
Nowe e-usługi wprowadzone w Dolnośląskiej Bibliotece Pedagogicznej we Wrocławiu w ramach
programu Dolnośląska e-szkoła wpłynęły na wzbogacenie i uatrakcyjnienie oferty. Dzięki Modułowi
ADAM użytkownicy otrzymali w pełni zintegrowany zasób biblioteczny, obejmujący zarówno
tradycyjne zbiory drukowane jak i dokumenty w wersji elektronicznej. E-wypożyczalnie dają szeroki i
bezpośredni dostęp do informacji i wiedzy dla wszystkich zainteresowanych problemami edukacji i
wychowania. Samoobsługowe Centrum Wydruków to nowoczesne rozwiązanie umożliwiające
elektroniczne zarządzanie zasobami cyfrowymi oraz kopiowanie, skanowanie i drukowanie
materiałów bibliotecznych zgodnie z preferencjami użytkownika.
3