budowa antresoli

Sygn. V Ka 674/14
UZASADNIENIE
S. G. został oskarżony o to, że w dniu 11 stycznia 2012 r. w B., gm. (...), woj. (...) będąc jako właściciel (...)
odpowiedzialny za bezpieczeństwo
i higienę pracy nie dopełnił tych obowiązków w ten sposób, że dopuścił do pracy na antresoli hali hal sortowni owoców
pracowników (...): B. O., S. S. i P. W. pomimo niezabezpieczenia 5 sztuk otworów o wymiarach
0,7 m x 1,5 m umieszczonych w stropie antresoli znajdującej się na wysokości 5,6 m od poziomu posadzki
parteru budynku, narażając w ten sposób B. O., S. S. i P. W. na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo
ciężkiego uszczerbku na zdrowiu i nieumyślnie spowodował ciężki uszczerbek na zdrowiu B. O. w postaci urazu
wielonarządowego stanowiącego chorobę realnie zagrażającą życiu na skutek jego upadku przez niezabezpieczony
otwór w antresoli na posadzkę,
to jest o czyn z art. 220 § 1 kk w zb. z art. 156 § 2 kk w zw. z art. 156 § 1 pkt 2 kk w zw. z art. 11 § 2 kk
Wyrokiem z dnia 14 kwietnia 2014 roku Sąd Rejonowy w Przysusze II Wydział Karny S. G. w ramach zarzucanego
mu czynu uznał za winnego tego, że w dniu 11 stycznia 2012 r. w B., gm. (...), woj. (...) będąc jako właściciel
(...) odpowiedzialnym za bezpieczeństwo i higienę pracy nie dopełnił tych obowiązków w ten sposób, że zaniechał
sprawdzenia miejsca pracy
i panujących tam warunków bezpieczeństwa i higieny pracy i dopuścił do pracy na antresoli hali sortowni owoców
pracujących na zlecenia dla jego firmy (...) B. O. i S. S. oraz pracownika tejże firmy (...) pomimo niezabezpieczeni 5
sztuk otworów o wymiarach 0,7 m x 1,5 m umieszczonych w stropie antresoli znajdującej się na wysokości 5,6 m od
poziomu posadzki parteru budynku, narażając w ten sposób B. O., S. S. i P. W. na bezpośrednie niebezpieczeństwo
utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu i nieumyślnie spowodował ciężki uszczerbek na zdrowiu B. O.
w postaci urazu wielonarządowego stanowiącego chorobę realnie zagrażającą życiu na skutek jego upadku przez
niezabezpieczony otwór w antresoli na posadzkę, to jest
czynu z art. 220 § 1 kk w zb. z art. 156 § 2 kk w zw. z art. 156 § 1 pkt 2 kk w zw. z art. 11 § 2 kk i za to na podstawie
art.11§3 kk w zw z art. 156 § 1 pkt 2 kk wymierzył mu karę 1 roku pozbawienia wolności; na podstawie art. 69 § 1 i 2 kk
oraz art. 70 § 1 pkt 1 kk wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności zawiesił warunkowo na okres 3 lat próby;
na podstawie art. 71 § 1 kk w zw. z art. 33 § 1 i 3 kk wymierzył oskarżonemu 50 stawek dziennych grzywny ustalając
wysokość jednej stawki na 20 złotych oraz zasądził od K. G. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 13990, 10 złotych kosztów
sądowych.
Apelację od powyższego wyroku wniósł obrońca oskarżonego zaskarżając go w całości na korzyść oskarżonego i
orzeczeniu temu zarzucił:
I. obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść orzeczenia,
a mianowicie:
- art. 4 kpk, art. 7 kpk, art. 410 kpk i art. 424 kpk polegającą na dowolnej i niepełnej ocenie materiału dowodowego
z naruszeniem zasad prawidłowego rozumowania poprzez oparcie rozstrzygnięcia na opinii biegłego P. S., pomimo iż
ekspertyza ta nie była wyczerpująca, logiczna i spójna oraz pozostawała
w sprzeczności z opinią biegłego J. C., który
w głównej mierze obciążył obowiązkiem zabezpieczenia prawidłowych warunków BHP kierownika budowy oraz
z pozostałym materiałem dowodowym; zaniechanie objęcia oceną okoliczności, że podstawowe zarzuty stawiane
oskarżonemu związane były z faktem, iż główny wykonawca – firma (...) nie opracował Planu (...)
i Ochrony (...), który określiłby dla (...) strefy zagrożeń, sposoby wykonywania zleconych prac zachowując
bezpieczeństwo pracowników , a także nie wyznaczył koordynatora ds. BHP choć miał taki obowiązek; zaniechanie
oceny wyjaśnień oskarżonego oraz zeznań świadków B. O., S. S. i P. W. , z treści których wynika, że w dniu zdarzenia nie
wykonywali pracy pod nadzorem pracodawcy w ramach stosunku pracy, które to ustalenia miały zasadnicze znaczenie
dla rozstrzygnięcia sprawy; zaniechanie objęcia oceną wyjaśnień oskarżonego wskazujących, że po wykonaniu przez
firmę (...) prac, otwory technologiczne były zabezpieczone, w konsekwencji nie rozważenie całokształtu okoliczności
korzystnych dla oskarżonego,
a wynikających z wyjaśnień oskarżonego, zeznań świadków B. O., S. S. i P. W., opinii biegłego J. C., umowy z dnia 30
września 2011 roku, zawartej pomiędzy firmą (...) i (...) – wskazujących na to, że główną przyczyną było zaniechanie
zabezpieczenia otworów i oznaczenia strefy zagrożenia przez głównego wykonawcę; zaniechanie poczynienia ustaleń,
czy poszkodowany B. O. przez swoje zachowanie przyczynił się do zaistnienia wypadku;
- art. 201 kpk poprzez uznanie za pełną i wewnętrznie spójną opinię biegłego P. S. ;
II. błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, polegający na
przyjęciu, że oskarżony ponosi odpowiedzialność określoną w art. 220 § 1 kk za zapewnienie warunków wykonywanej
pracy wobec S. S.
i B. O., którzy nie byli pracownikami w rozumieniu art. 2 kodeksu pracy;
III. błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, polegający na
przyjęciu, że S. G. dopuścił się popełnienia przypisanego mu czynu, podczas gdy prawidłowa i całościowa ocena
materiału dowodowego nie pozwala na powyższe ustalenia.
Wskazując na powyższe zarzuty obrońca oskarżonego wniósł o:
- zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od popełnienia zarzucanego mu czynu,
ewentualnie
- zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uznanie, że czyn oskarżonego S. G. wypełnia jedynie dyspozycję art. 156 §2
kk w zw.
z art. 156 § 1 pkt 2 kk w związku z nieumyślnym spowodowaniem uszczerbku na zdrowiu B. O. i wyeliminowanie
z opisu i kwalifikacji prawnej czynu nie dopełnienia przez oskarżonego obowiązków BHP i narażenia B. O., S. S. i P.
W. na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu z art. 220 § 1 kk i w związku z tym znaczne
złagodzenie odpowiedzialności karnej oskarżonego, ewentualnie
- warunkowe umorzenie postępowania karnego wobec oskarżonego S. G., ewentualnie
- uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi
I instancji do ponownego rozpoznania.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Wniesiona apelacja okazała się bezzasadna i to w stopniu oczywistym, dlatego uznając zaskarżone rozstrzygnięcie
jako prawidłowe należało je utrzymać w mocy. Kontrola odwoławcza orzeczenia nie dała Sądowi żadnych podstaw do
wzruszenia bądź też konwalidacji wyroku Sądu Rejonowego
w Przysusze. W szczególności nie dostrzeżono naruszenia przepisu art. 410 kpk. Wszystkie okoliczności, na których
nieuwzględnienie wskazują postawione zarzuty, jak wynika z uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia Sąd wziął pod
rozwagę, w szczególności to właśnie o zeznania świadków B. O., S. S. i P. W. Sąd ustalił stan faktyczny i w sposób nie
budzący wątpliwości odniósł się do nich. Ocena zaś poszczególnych dowodów z uwagi na brak w niej błędów natury
logicznej, czy też faktycznej nie daje podstaw do uznania jej za dowolną i przekraczającą swobodę Sądu w tym zakresie,
bowiem odpowiada dyrektywom zawartym w art. 7 kpk. Sąd odwoławczy nie podzielił tym samym interpretacji
prawnej obrońcy dotyczącej ustalenia podmiotów odpowiedzialnych za naruszenie prawnych obowiązków z zakresu
bezpieczeństwa i higieny pracy oraz istnienia odpowiedzialności karnej S. G..
Tytułem wstępu należy zaznaczyć, iż wypełnienie znamion przestępstwa określonego w art. 220 § 1 kk następuje już
w chwili jedynie narażenia pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na
zdrowiu. Dla odpowiedzialności karnej na podstawie tegoż przepisu skutek narażenia jest więc obojętny – nie ma
żadnego znaczenia.
W przypadku kiedy owe skutki dla życia i zdrowia rzeczywiście wystąpią, wchodzi w grę kumulatywna kwalifikacja
dotycząca spowodowania (z winy umyślnej bądź nieumyślnej) takiego skutku, jak to miało miejsce w niniejszej
sprawie. Obrońca oskarżonego oparł podniesione zarzuty między innymi na twierdzeniu, iż S. G., z uwagi iż nie był
pracodawcą B. O. i S. S. w rozumieniu art. 2 kodeksu pracy, nie może ponosić odpowiedzialności karnej z art. 220 § 1 kk.
Przez wzgląd na treść art. 304 § 1 kodeksu pracy, który rozszerza obowiązek pracodawcy do zapewnienia bezpiecznych
i higienicznych warunków pracy także na osoby fizyczne wykonujące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy,
krąg podmiotów odpowiedzialnych za przestępstwo z art. 220 § 1 kk należy rozumieć znacznie szerzej, niż wskazuje
obrońca. Przemawia za tym również fakt powszechnie coraz częstszego wykonywania przez pracowników pracy na
podstawie umów cywilnoprawnych, którzy na równi z pracownikami, do których mają zastosowanie wprost przepisy
kodeksu pracy są uprawnieni do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. W związku z powyższym, mając na
względzie, że samo już wykonywanie pracy na terenie budowy stwarza dla pracownika niebezpieczeństwo ulegnięcia
wypadkowi
z uwagi na wielość potencjalnych zagrożeń, S. G. zobowiązany był zapewnić osobom, którym zlecił wykonywanie pracy
na tymże terenie budowy, stosowne szkolenie z zakresu BHP, wyposażyć w odpowiednie zabezpieczenia jeżeli uznając
to za konieczne, po uprzednim sprawdzeniu miejsca pracy i warunków tam panujących, w celu oceny bezpieczeństwa
wykonywanych zadań. Jak sam jednak przyznał – nie uczynił tego.
Zważyć nadto trzeba, że wbrew temu co twierdzi obrońca, Plan (...) i Ochrony (...) dla budowy sortowni owoców
w B. został opracowany i to jeszcze przed protokolarnym przekazaniem przez firmę (...) terenu i placu mowy firmie
(...). Zaniechań jakich dopuścił się oskarżony nie ekskulpuje także okoliczność, iż oskarżony nie został powiadomiony
o zdjęciu zabezpieczeń, a tym samym nie posiadał wiedzy o istniejącym zagrożeniu. Wszakże jego obowiązkiem było
dochować należytej staranności, aby wszelką istotną z punktu widzenia bezpieczeństwa pracowników wiedzę uzyskać
i przedsięwziąć ewentualne kroki w celu uniknięcia lub minimalizacji mogących zaistnieć w miejscu pracy zagrożeń,
do czego był zobligowany nie tylko treścią przepisów
o charakterze powszechnie obowiązującym, ale także na mocy protokołu przekazania terenu i placu budowy z dnia
4 kwietnia 2011 roku.
Umknęło także obrońcy, iż oprócz pracowników zatrudnionych na podstawie umowy zlecenia pracujących w dniu 11
stycznia 2012 roku na antresoli hali sortowni owoców w B., obecny był tam również P. W., który pracował tam jako
pracownik w rozumieniu art.
2 kodeksu pracy, a zatem zaniechania w zakresie wykonywania ciążących na oskarżonym obowiązków z zakresu BHP
względem pracowników, których dopuścił się oskarżony dotyczyły także tego właśnie pracownika, co w sposób jeszcze
bardziej oczywisty potwierdza zasadność penalizacji czynu oskarżonego na podstawie art. 220 § 1 kk.
Również zarzuty dotyczące dokonanej przez Sąd I instancji oceny wydanych przez biegłych opinii nie zasługiwały
na uwzględnienie. Zupełnie dowolne jest więc twierdzenie, iż są ze sobą sprzeczne. Obrońca zdaje się nie dostrzegł,
że chociaż biegły J. C. w wydanej przez siebie opinii wskazał na liczne zaniedbania ze strony kierownika budowy w
zakresie realizacji i przestrzegania przepisów BHP, to jednoznacznie stwierdził, że oskarżony zaniechał wykonania
ciążącego na nim obowiązku zapewnienia bezpiecznych warunków wykonania pracy. Stanowisko biegłego P. S.
następnie okoliczność tą potwierdziło wskazując jednak na wyłączną odpowiedzialność oskarżonego w tym zakresie.
Sąd analizując następnie obie te opinie dokonał ich oceny, która zdaniem Sądu odwoławczego odpowiada wymogom
art. 7 kpk, co zresztą jasno wynika
z poczynionych w tym przedmiocie rozważań.
Podkreślić na marginesie jeszcze należy, że w niniejszej sprawie bezprzedmiotowe jest ustalanie, które podmioty
oprócz oskarżonego obowiązane były do zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy na terenie hali
w B.. Także nie ma znaczenia, kto jeszcze tym obowiązkom uchybił, bowiem okoliczności te z punktu widzenia
zakresu oskarżenia oraz odpowiedzialności przewidzianej w art. 220 § 1 kk nie miały wpływu na istnienie po stronie
oskarżonego ciążących na nim obowiązków, za których niedopełnienie przypisano mu odpowiedzialność za ten czyn.
Nie istotne jest także, że prace, które wykonywali pracownicy firmy (...) miały charakter porządkowy i wykończeniowy,
ponieważ jak to już wskazano na wstępie samo miejsce wykonywania tych prac cechowało się istnieniem licznych
zagrożeń. Zaniechanie przez Sąd I instancji ustaleń dotyczących przyczynienia się poszkodowanego B. O. przez swoje
zachowanie do zaistnienia wypadku z punktu widzenia odpowiedzialności za przypisany oskarżonemu czyn także nie
ma znaczenia.
Mając na względzie powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art.
437 § 1 kpk orzekł jak w sentencji wyroku.
Orzeczenie o kosztach oparto na podstawie art. 627 kpk w zw. z art. 2 ust. 1 pkt 3, art. 3 § 1 ustawy z dnia 23 czerwca
1973 o opłatach w sprawach karnych (t.j. Dz.U. z 1983 r., Nr 49, poz. 223 ze zm.) i § 1 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2003 r. w sprawie wysokości
i sposobu obliczania wydatków Skarbu Państwa w postępowaniu karnym
(tj. Dz.U. z 2013 r. poz. 663)