Sprzedaż na odległość między przedsiębiorcami

Sprzedaż na odległość między przedsiębiorcami
Gazeta Prawna, Tygodnik Prawa Gospodarczego, Jacek Siński
Coraz częściej w umowach sprzedaży zawieranych na odległość jej stronami są przedsiębiorcy. W jaki
sposób firma sprzedająca towary powinna zabezpieczać się przed nieuczciwym kontrahentem?
Nie ma jednej i generalnej reguły określającej optymalny sposób zabezpieczenia się danej firmy przed
ewentualnymi działaniami nieuczciwych kontrahentów przy zawieraniu na odległość umów kupna-sprzedaży, a
następnie jej wykonywaniu. Każda firma zajmująca się taką działalnością powinna zwracać uwagę przede
wszystkim na sprawdzenie zasad reprezentacji obowiązujących u przedsiębiorcy będącego jej kontrahentem, a
także ustalenie, kto w imieniu danego kontrahenta jest uprawniony do zawarcia z naszą firmą kontraktu. Jeśli
kontrahentem jest przedsiębiorca wpisany do Krajowego Rejestru Przedsiębiorców, należy zapoznać się z
odpisem z tego rejestru, aby sprawdzić zasady reprezentacji danego przedsiębiorcy oraz to, czy osoby mające
reprezentować naszego kontrahenta przy zawieraniu umowy są ujawnione w tym Rejestrze jako osoby
uprawnione do jego reprezentowania. Jeżeli ich nie ujawniono w Rejestrze, należy zażądać stosownego
pełnomocnictwa udzielonego przez osoby ujawnione w Rejestrze Przedsiębiorców.
Sam fakt zawarcia umowy kupna-sprzedaży winien być udokumentowany na piśmie. W przypadku zawierania
na odległość umów kupna-sprzedaży najczęściej będzie tu chodzić o udokumentowanie okoliczności złożenia
zamówienia oraz przyjęcia go przez drugą stronę do realizacji. Dokumentacja ta winna zawierać przynajmniej
podstawowe składniki treści zawieranej na odległość umowy kupna-sprzedaży, takie jak: kto, komu, co, za ile
sprzedaje i kiedy ma być wykonana dostawa lub zapłata. Przedsiębiorca powinien również dokumentować
wszystkie etapy wykonywania już zawartej umowy w zakresie dostarczania towaru bądź otrzymania ceny, a
także wszelkich okoliczności wskazujących na zaistnienie jakichkolwiek nieprawidłowości w wykonywaniu
umowy. Ważne jest to przede wszystkim w przypadku zaistnienia sporu przed sądem gospodarczym, bowiem
sądy te przy rozpoznawaniu tego rodzaju sporów bazują przede wszystkim na dokumentach. W przypadku
zaistnienia perturbacji w wykonaniu przez drugą stronę zawartego kontraktu firma nie powinna zbyt długo
prowadzić negocjacji, odkładając w ten sposób wystąpienie na drogę sądową. Z praktycznego doświadczenia
można wywnioskować, iż przedłużające się negocjacje służą nieuczciwemu kontrahentowi do wyprowadzenia
majątku, w tym otrzymanego towaru. Lepiej jest zaatakować przeciwnika na drodze sądowej, by uzyskać
sądowe udzielenie zarządzenia tymczasowego celem zabezpieczenia dochodzonego roszczenia bądź nakaz
zapłaty i w ten sposób polepszyć, na drodze procesu, swoją pozycję negocjacyjną.
Przedsiębiorca sprzedający towary na odległość z dużą dozą ostrożności powinien podchodzić do instytucji
kredytu kupieckiego, tj. odraczania w czasie terminu płatności za sprzedany towar. W przypadku wydania
towaru przed terminem płatności całe ryzyko ekonomiczne transakcji spoczywa na sprzedawcy, dlatego też
dobrym rozwiązaniem jest skorzystanie z instytucji zastrzeżenia własności rzeczy sprzedanej do momentu
uiszczenia ceny z art. 589 i nast. kodeksu cywilnego. Zastrzeżenie to powinno być dokonane w formie pisemnej
z datą pewną, co powoduje jego skuteczność wobec wierzyciela kupującego. W przypadku udzielenia kredytu
kupieckiego sytuacja finansowa dłużnika między otrzymaniem towaru a terminem zapłaty może ulec zmianie
wskutek działań, np. innych wierzycieli naszego kontrahenta. Warto również umieścić na samym towarze
wzmianki o zastrzeżeniu prawa własności. Pozwoli to wyłączyć dobrą wiarę ewentualnych dalszych nabywców
towaru, w sytuacji gdy nasz nieuczciwy kontrahent sprzedałby uprzednio od nas kupiony towar, lecz nam nie
zapłacił. Należy rozważyć korzystanie z instytucji poręczenia, gwarancji bankowej, gdyż są to mechanizmy
wprowadzające odpowiedzialność osoby trzeciej za zobowiązanie naszego kontrahenta. Nie można zapominać
o możliwości ustanowienia zabezpieczeń rzeczowych na innych składnikach majątku naszego kontrahenta, czy
to w postaci zastawu rejestrowego (rzeczy ruchome, wierzytelności, prawa), czy też hipotek (nieruchomości).
W tym przypadku podstawowe znaczenie ma określenie wartości zabezpieczonego majątku do wysokości
naszej wierzytelności. W realiach polskiego obrotu gospodarczego może nie sprawdzić się natomiast
zabezpieczenia w postaci weksli. W Polsce praktycznie nie istnieje rynek obrotu wekslowego, co powoduje, że
weksel jedynie ułatwia uzyskanie stosownego orzeczenia sądowego zasądzającego zapłatę, którego egzekucja i
tak zależy od aktualnej kondycji finansowej naszego kontrahenta.
JACEK SIŃSKI
radca prawny, partner w kancelarii Sołtysiński Kawecki & Szlęzak