PROGRAM PROFILAKTYKI - Zespół Szkół Publicznych im

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI*
DLA ZESPOŁU SZKÓŁ PUBLICZNYCH W SULMIERZYCACH
NA ROK SZKOLNY 2016 / 2017
Jednym z podstawowych zadań szkoły – ujętym w Programie Wychowawczym - jest
wychowanie, rozumiane jako wszechstronne kształtowanie osobowe ucznia (w wymiarze
intelektualnym, psychicznym, społecznym, zdrowotnym, estetycznym, moralnym i duchowym),
w taki sposób, aby mógł dokonywać w demokratycznym społeczeństwie świadomych wyborów.
Dla osiągnięcia tego, konieczne jest propagowanie zdrowego trybu życia, opierającego się na
negowaniu przemocy oraz uświadomieniu negatywnego wpływu uzależnień. Można to zrealizować
poprzez wprowadzenie szkolnego programu profilaktyki. 1
Profilaktyka w szkole to proces wspomagania ucznia w radzeniu sobie z trudnościami
zagrażającymi prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu, a także ograniczanie i likwidowanie
czynników, które zaburzają prawidłowy rozwój i dezorganizują zdrowe życie oraz wprowadzanie
i rozwijanie czynników, które sprzyjają prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu.
Nazwa programu:
„Uśmiechnięta szkoła”
Miejsce realizacji programu:
Zespół Szkół Publicznych w Sulmierzycach.
Podstawa prawna programu:
o Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie
szczegółowych
form
działalności
wychowawczej
i zapobiegawczej
wśród
dzieci
i młodzieży zagrożonych uzależnieniem.
1
*Na podstawie:
Gaś Z. B. (2004): Szkolny Program Profilaktyki: istota, konstruowanie, ewaluacja. Poradnik metodyczny.
Pracownia Wydawnicza Fundacji „Masz Szansę”, Lublin.
Łakomski M. (2006): Pomóż uzależnionym! Integralny program profilaktyczny w szkole. Poradnik dla
nauczycieli i wychowawców. Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
1
o Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26.02.2002 r. w sprawie
podstawy
programowej
wychowania
przedszkolnego
oraz
kształcenia
ogólnego
w poszczególnych typach szkół.
o Ustawa z dnia 26.10.1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu
alkoholizmowi.
o Ustawa z dnia 24.04.1997 roku o przeciwdziałaniu narkomanii.
o Z zakresu prawa wewnątrzszkolnego: Program Wychowawczy dla Zespołu Szkół
Publicznych w Sulmierzycach.
Adresaci programu:
Adresatami programu „Uśmiechnięta szkoła” są wszyscy uczniowie Zespołu Szkół Publicznych
w Sulmierzycach, a także ich rodzice.
Osoby odpowiedzialne za program:
W realizacji programu uczestniczą wszyscy nauczyciele ZSP, współpracujący ze sobą,
z psychologiem szkolnym oraz pielęgniarką. Działania w ramach programu koordynują członkowie
Szkolnego Zespołu Profilaktyki.
Instytucje wspomagające szkołę w realizacji programu:
1. Samorząd Szkolny.
2. Rada Rodziców
3. Kościół.
4. Służba zdrowia.
5. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Sulmierzycach.
6. Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Sulmierzycach.
7. Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna w Krotoszynie.
8. Policja.
9. Inne instytucje z terenu miasta i powiatu.
Termin realizacji programu:
Szkolny program profilaktyki realizowany jest w ciągu całego roku szkolnego.
2
Cele programu:
1. Wykształcenie w uczniach autonomicznej postawy w zakresie umiejętności intra- oraz
interpersonalnych.
2. Wykształcenie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych, w tym w sytuacjach
zetknięcia się z substancjami uzależniającymi.
3. Zmniejszenie zjawiska przemocy i wandalizmu w szkole.
4. Poszerzenie wiedzy uczniów na temat przemocy i uzależnień.
5. Poszerzenie wiedzy uczniów na temat zapobiegania niechcianej ciąży.
6. Poszerzenie wiedzy uczniów na temat HIV / AIDS.
7. Zmniejszenie liczby nieusprawiedliwionych nieobecności.
8. Wykształcenie umiejętności dokonywania wartościowych wyborów w ramach czasu wolnego.
9. Propagowanie zdrowego stylu życia.
Kryteria efektywności działań profilaktycznych:
I etap edukacyjny – klasy I-III SP
Uczeń:
o przestrzega zasad higieny osobistej oraz zdrowego odżywiania się;
o wymienia sposoby pożytecznego spędzania czasu wolnego; wie, że nadmierne oglądanie TV
i korzystanie z komputera źle wpływa na zdrowie i rozwój młodego organizmu;
o radzi sobie w trudnych sytuacjach;
o właściwie współpracuje w zespole klasowym;
o potrafi wskazać właściwe i niewłaściwe zachowanie swoje i kolegów;
o wie, że palenie papierosów, picie alkoholu i samodzielne przyjmowanie leków źle wpływa
na zdrowie.
II etap edukacyjny – klasy IV-VI SP:
Uczeń:
o wie, że dbałość o higienę i właściwe odżywianie wpływa na zdrowie;
o dostrzega potrzebę pożytecznego spędzania czasu wolnego;
o uzasadnia potrzebę wolnego czasu;
o umie sobie radzić z trudnymi emocjami;
o reaguje na sytuacje agresywne i przemoc w szkole i poza szkołą;
o umie współpracować w grupie i służy pomocą innym;
o wymienia czynniki zagrażające zdrowiu (nikotyna, alkohol, narkotyki, leki), zna negatywne
skutki ich stosowania.
3
III etap edukacyjny – klasy I-III gimnazjum:
Uczeń:
o potrafi ocenić stan swojego zdrowia i zna sposoby zapobiegania chorobom;
o umie samodzielnie i aktywnie zagospodarować czas wolny;
o zna zasady bezpiecznego zachowania i umie je przekazać młodszym kolegom;
o ocenia swój wpływ na zdrowie psychiczne;
o zapobiega i reaguje na akty przemocy i agresji w szkole i poza szkołą;
o współpracuje w grupie i służy innym;
o wie, co to są uzależnienia i potrafi być asertywny;
o posiada ogólne wiadomości na temat HIV / AIDS.
Strategie działań profilaktycznych:
1. Informacja – dostarczanie adekwatnych, prawdziwych i aktualnych informacji o istniejących
zagrożeniach i możliwościach zabezpieczania się przed nimi;
2. Edukacja – działania uczące i rozwijające takie umiejętności jak: podejmowanie decyzji,
radzenie sobie ze stresem , rozwiązywanie problemów, porozumiewanie się, aktywizowanie działań
ukierunkowanych na cel;
3. Alternatywa – stwarzanie dzieciom i młodzieży możliwości uczestniczenia w takich działaniach,
które wzmacniają pozytywną świadomość siebie i innych oraz oferują możliwość osiągania
zadowolenia i uzyskiwania pozytywnych wzmocnień bez konieczności sięgania po zachowania
problemowe.
Poziomy działań profilaktycznych:
Profilaktyka w Zespole Szkół Publicznych w Sulmierzycach prowadzona jest na 2 poziomach:
1. Poziom pierwszy (profilaktyka pierwszorzędowa) – obejmuje działania mające na celu
promocję
zdrowia
oraz
zapobieganie
pojawianiu
się
problemów
związanych
z dysfunkcjonalnym stylem życia.
2. Poziom drugi (profilaktyka drugorzędowa) to działania mające na celu ujawnianie osób
przejawiających pierwsze objawy zaburzeń oraz pomaganie im w zrozumieniu istoty
problemów i wycofaniu się z dysfunkcji.
Formy pracy:
1. Oddziaływania werbalne w ramach zajęć klasowych i indywidualnych (pogadanki i rozmowy
indywidualne z wychowawcą, rodzicami i psychologiem; dzielenie się doświadczeniami).
2. Konkursy.
3. Prezentacja filmów o tematyce prozdrowotnej.
4. Obserwacje.
4
Działania w ramach programu:
1. Prezentacje filmów o tematyce prozdrowotnej.
2. Klasowe spotkania z psychologiem i pielęgniarką szkolną.
3. Kierowanie zagrożonych uczniów na rozmowy indywidualne (lub w towarzystwie rodziców) do
psychologa (współpraca z wychowawcami).
4. Współpraca z rodzicami (wywiadówki, spotkania konsultacyjne, szkolenia dla rodziców,
włączenie rodziców w organizację imprez klasowych i szkolnych).
5. Imprezy integracyjne (festyn rodzinny, Dzień Dziecka, Dzień Sportu, Szkolny Tydzień
Zdrowia).
6. Spektakle teatralne na terenie szkoły, poruszające problemy profilaktyki.
7. Współpraca z policją w zakresie szeroko rozumianej profilaktyki.
8. Obserwacja uczniów pod kątem wagarowania, zachowań agresywnych i uzależnień;
formułowanie wniosków o zachowaniu uczniów (wychowawcy).
9. Obserwacja i kontrola zagrożonych agresją miejsc na terenie szkoły (nauczyciele dyżurujący na
przerwach).
10. Obowiązek zaopatrzenia uczniów i nauczycieli w materiały z zakresu problemów poruszanych
w ramach realizacji programu (biblioteka szkolna).
11. Szkolenia nauczycieli w zakresie udoskonalania działań profilaktycznych.
12. Zajęcia w ramach przedmiotów oraz zajęć pozalekcyjnych – przykładowa tematyka:
Nikotynizm
o zadawanie wypracowań, rozprawek i dramy na temat uzależnień (j. polski, biologia);
o inicjowanie dyskusji na temat szkodliwości palenia papierosów (j. polski, wychowanie
fizyczne, biologia, godzina wychowawcza; wychowanie do życia w rodzinie, SKS);
o przeprowadzenie zajęć poświęconych toksyczności nikotyny (biologia, wychowanie do
życia w rodzinie);
o omówienie szkodliwości dymu papierosowego (przyroda);
o realne przedstawienie zmian fizjologicznych i psychicznych występujących podczas
palenia (biologia, chemia, wychowanie do życia w rodzinie);
o
wskazywanie na zjawisko obniżania sprawności fizycznej u osób uzależnionych od
papierosów (wychowanie fizyczne, SKS);
o ukazywanie – poprzez odpowiednie przykłady z literatury i filmu – pozytywnych
sposobów na aktywne spędzanie czasu wolnego bez papierosów (j. polski);
o prezentacja filmów prozdrowotnych (godzina wychowawcza);
o odpowiedzialność za siebie i innych / hierarchia wartości / właściwe relacje w rodzinie
- jako obrona przed popadnięciem w nikotynizm (religia);
5
o palenie papierosów jako jeden z problemów okresu dorastania (j. niemiecki);
o zwrócenie uwagi na problem nikotynizmu podczas prezentacji roślinności na świecie –
plantacje tytoniu (geografia);
o nikotynizm i jego negatywne skutki jako temat prac plastycznych (plastyka).
Pijaństwo
o wskazywanie wzorców pozytywnych i negatywnych w literaturze i filmie (j. polski);
o
zadawanie wypracowań, rozprawek i dramy na temat uzależnień (j. polski);
o inicjowanie dyskusji na temat szkodliwości spożywania alkoholu (j. polski, biologia,
godzina wychowawcza, wychowanie do życia w rodzinie);
o szkodliwość substancji chemicznych – alkohol (przyroda);
o wskazywanie na zjawisko obniżania sprawności fizycznej u osób uzależnionych od
alkoholu (wychowanie fizyczne, SKS);
o ukazywanie pozytywnych przykładów na aktywne spędzanie czasu wolnego bez
alkoholu (wychowanie fizyczne, godzina wychowawcza, biologia, j. polski – poprzez
odpowiednie przykłady z literatury i filmu);
o
ukazywanie skutków społecznych alkoholizmu - bezrobocie, sieroctwo społeczne,
rodziny niepełne, rodziny dysfunkcyjne (wiedza o społeczeństwie, geografia, godzina
wychowawcza, j. polski – poprzez odpowiednie przykłady z literatury i filmu);
o przeprowadzenie zajęć poświęconych toksyczności alkoholu (chemia, wychowanie do
życia w rodzinie);
o informowanie uczniów o zagrożeniach wynikających ze spożywania alkoholu
(biologia, godzina wychowawcza);
o realne przedstawienie zmian fizjologicznych i psychicznych występujących podczas
spożywania alkoholu (biologia, chemia, wychowanie do życia w rodzinie, j. polski –
poprzez odpowiednie przykłady z literatury i filmu);
o prezentacja filmów dotyczących alkoholizmu (godzina wychowawcza);
o odpowiedzialność za siebie i innych / hierarchia wartości / właściwe relacje w rodzinie
- jako obrona przed popadnięciem w pijaństwo (religia);
o picie alkoholu jako jeden z problemów okresu dorastania (j. niemiecki);
o kultura spożywania alkoholu w krajach zachodnich (geografia);
o alkoholizm i jego negatywne skutki jako temat prac plastycznych (plastyka).
Lekomania i narkomania
o wskazywanie wzorców pozytywnych i negatywnych w literaturze i filmie (j. polski);
o zadawanie wypracowań, rozprawek i dramy na temat narkomanii (j. polski, biologia);
6
o inicjowanie dyskusji na temat szkodliwości zażywania narkotyków i nadużywania
leków (j. polski, biologia, godzina wychowawcza, wychowanie do życia w rodzinie);
o wskazywanie na zjawisko obniżania sprawności fizycznej u osób zażywających
narkotyki i nadużywających leki (wychowanie fizyczne, SKS);
o ukazywanie pozytywnych przykładów na aktywne spędzanie czasu wolnego bez
narkotyków (wychowanie fizyczne, godzina wychowawcza, j. polski – poprzez
odpowiednie przykłady z literatury i filmu);
o ukazywanie skutków społecznych narkomanii (geografia, j. polski – poprzez
odpowiednie przykłady z literatury i filmu);
o szkodliwość niektórych substancji chemicznych – narkotyki, leki (chemia, przyroda);
o przeprowadzenie zajęć poświęconych toksyczności narkotyków i leków (spotkania
z pielęgniarką szkolną - godzina wychowawcza);
o omówienie mechanizmu uzależnienia oraz przedstawienie zmian fizjologicznych
i psychicznych, zachodzących podczas nadużywania leków i zażywania narkotyków
(godzina wychowawcza, wychowanie do życia w rodzinie);
o prezentacja filmów dotyczących narkomanii (godzina wychowawcza);
o odpowiedzialność za siebie i innych / hierarchia wartości / właściwe relacje w rodzinie
- jako obrona przed popadnięciem w narkomanię (religia);
o problem lekomanii w kontekście religijnej interpretacji przyczyn cierpienia (religia);
o zażywanie narkotyków jako jeden z potencjalnych problemów okresu dorastania
(j. niemiecki);
o problem i konsekwencje legalizacji niektórych narkotyków na przykładzie Holandii
(geografia);
o narkotyki i negatywne skutki ich zażywania jako temat prac plastycznych (plastyka).
HIV / AIDS
o inicjowanie dyskusji na temat zagrożenia HIV / AIDS (biologia, godzina
wychowawcza, wychowanie do życia w rodzinie);
o ukazywanie skutków społecznych i demograficznych AIDS na świecie (geografia,
godzina wychowawcza);
o odpowiedzialność za siebie i innych / hierarchia wartości / właściwe relacje w rodzinie
- jako obrona przed zakażeniem wirusem HIV (godzina wychowawcza, religia);
o tolerancja wobec osób zakażonych wirusem HIV (godzina wychowawcza, wychowanie
do życia w rodzinie)
7
Agresja (słowna i fizyczna)
o wskazywanie wzorców pozytywnych i negatywnych w literaturze (j. polski, historia);
o zadawanie wypracowań, rozprawek i dramy na temat agresji i uzależnień (j. polski);
o rozładowywanie napięć i agresji podczas dramy (j. polski);
o omówienie konfliktów międzynarodowych, jako form agresji człowieka - konflikty
zbrojne, konferencje pokojowe (historia, geografia);
o ukazywanie poprzez odpowiednie przykłady literackie i filmowe społecznych
i psychologicznych skutków międzynarodowych konfliktów zbrojnych (j. polski);
o rozładowywanie agresji podczas ćwiczeń wysiłkowych i wytrzymałościowych;
propagowanie idei fair-play podczas sportowych gier drużynowych (wychowanie
fizyczne, SKS);
o ukazywanie skutków prawnych i społecznych agresji – przestępczość, sieroctwo
społeczne, rodziny dysfunkcyjne (wiedza o społeczeństwie, historia);
o wskazywanie wzorców pozytywnych z zakresu historii (historia);
o przedstawienie skutków demograficznych agresji – obszary występowania konfliktów
zbrojnych (geografia, historia);
o brak tolerancji jako przyczyna konfliktów (historia, geografia, j. polski, wiedza
o społeczeństwie, wychowanie do życia w rodzinie);
problem agresji i przemocy w kontekście religijnej interpretacji przyczyn zła
o
i cierpienia / kształtowanie postawy etycznej (religia).
Wulgaryzmy
zwracanie uwagi na kulturę słowa (wszyscy nauczyciele);
o
o propagowanie poprawnej polszczyzny (j. polski, wszyscy nauczyciele).
Wandalizm
o zwracanie uwagi na poszanowanie mienia szkolnego (wszyscy nauczyciele);
o incydenty wywoływane przez pseudokibiców (wychowanie fizyczne).
Ciąża nastolatek
o problematyka przeciwdziałania ciąży nastolatek w aspekcie różnych przedmiotów
(religia, biologia, wychowanie do życia w rodzinie).
Absencja szkolna
o analiza obecności uczniów na zajęciach szkolnych (wychowawcy – godzina
wychowawcza);
o kontrola obecności uczniów na lekcjach (wszyscy nauczyciele).
8
Inne współczesne zagrożenia:
1. Zwracanie uwagi uczniów na zagrożenia związane z korzystaniem z internetu:
o zamieszczanie w sieci swoich danych osobowych;
o korzystanie ze stron prezentujących treści dla osób dorosłych;
o nielegalne pobieranie plików muzycznych i filmowych;
o zagrożenia wynikające z zawierania nowych znajomości za pośrednictwem
Internetu;
o uzależnienie od Internetu;
2. Ukryta prostytucja – tzw. „sponsoring”:
o
konsumpcyjny tryb życia i ubóstwo emocjonalne jako główne przyczyny
wchodzenia młodych dziewcząt na drogę prostytucji;
o
mylne postrzeganie dóbr materialnych jako czynników zwiększających
poczucie własnej wartości;
o
problemy związane z przedwczesną inicjacją seksualną (choroby przenoszone
drogą płciowa, niechciana ciąża, aborcja).
3. „Dopalacze”:
o
edukacja nauczycieli:
- co to są dopalacze, prawdy i mity o dopalaczach;
- zagrożenia związane z zażywaniem „dopalaczy";
- włączenie tematyki poświęconej dopalaczom w treści zajęć realizowanych
z uczniami;
o
edukacja rodziców:
- zwrócenie uwagi rodziców na nowe zagrożenie;
- dostarczenie podstawowych informacji o nowych środkach
psychoaktywnych pojawiających się na rynku narkotykowym;
- aktywizacja rodziców – pozyskanie ich jako koalicjantów szkoły w
chronieniu dzieci i młodzieży przed szkodami wynikającymi z używania
środków psychoaktywnych
o
praca z uczniem:
- uświadomienie zagrożeń związanych z zażywaniem dopalaczy
- ukazywanie pozytywnych przykładów na aktywne spędzanie czasu wolnego
bez używania środków psychoaktywnych
9
Działania profilaktyczne w nauczaniu wczesnoszkolnym:
o profilaktyka oparta na metodach aktywizujących dostosowanych do możliwości
dzieci (piosenki, gry zespołowe i dydaktyczne, zajęcia
plastyczne, bajka, fabuła, drama – dzieci zawsze w roli pozytywnej)
– klasy I, II, III;
o promocja zdrowia, prawidłowe żywienie i zdrowe nawyki – klasy I, II, III;
o umiejętność dostrzegania różnicy między pożywieniem, lekami, trucizną i środkami
odurzającymi – klasy III;
o wiedza, że od środków odurzających można się uzależnić – klasy III;
o informacja, jak unikać potencjalnie niebezpiecznych przedmiotów, substancji oraz
osób – klasy I, II, III;
o rozróżnianie dobra i zła w sytuacjach codziennych i odpowiednie reagowanie – klasy
I, II, III;
o możliwości szukania pomocy w trudnych sytuacjach u odpowiedzialnych dorosłych
– klasy I, II, III;
o informowanie dorosłych o wszystkim, co zagraża bezpieczeństwu i zdrowiu – klasy
I, II, III;
o poznanie form odmawiania innym osobom (asertywność, kompromis) – klasy III;
o akceptowanie faktu, że każdy człowiek jest osobą niepowtarzalną i wartościową –
klasy I, II, III;
o tworzenie więzi z rówieśnikami, opieka nad młodszymi i słabszymi – klasy I, II, III;
o doświadczanie, że własny rozwój jest wielką przygodą i że najlepiej się ją przeżywa
w poczuciu bezpieczeństwa, obecności bliskich, w pełni zdrowia i wolności od
środków psychoaktywnych – klasy I, II, III.
Ewaluacja i dokumentacja programu:
1. Ocena skuteczności programu na podstawie obserwacji i przeprowadzanych – zgodnie
z aktualnymi potrzebami – badań dotyczących konkretnych problemów (nałogi, przemoc, itd.).
2. Sprawozdanie z realizacji programu (na koniec roku szkolnego), omawiające:
- przebieg realizacji programu;
- stopień realizacji celów profilaktycznych;
- problemy w realizacji programu;
- ocenę skuteczności programu;
- proponowane korekty do programu.
3. Cykliczne powtarzanie badań, połączone z formułowaniem wniosków do dalszej pracy
dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej.
1
0