Nauczyciel języka polskiego

INFORMACJA LOKALNA O ZAWODZIE
NAUCZYCIEL JĘZYKA POLSKIEGO (kod 233012)
ANALIZA SYTUACJI NA RYNKU PRACY
Zawód nauczyciel języka polskiego to jeden z 2360 zawodów ujętych w obowiązującej od 1
lipca 2010 r. klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy (DZ.U. z 2010 r.
nr 82, poz. 537). W poprzedniej wersji klasyfikacji obowiązującej w okresie od 1 stycznia
2005 r. do 30 czerwca 2010 r. zawód ten występował - miał tę samą nazwę, ale inny kod
(kod 232109).
Do zawodu nauczyciel języka polskiego przygotowuje kierunek studiów Filologia polska, po
którym dodatkowo trzeba zdobyć uprawnienia do pracy w szkole, podejmując kształcenie w
ramach studiów podyplomowych lub cyklu pedagogicznego prowadzonego np. przez niektóre
uczelnie wyższe. Program cyklu jest zgodny ze standardami kształcenia nauczycieli i
zakończony stosownym świadectwem.
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego na swojej stronie internetowej
http://www.nauka.gov.pl/standardy-ksztalcenia-/ opublikowało standardy kształcenia dla
poszczególnych kierunków studiów i poziomów kształcenia w tym dla kierunku Filologia polska.
2013
2012
2011
2010
183
191
190
206
126
145
140
138
16
42
32
36
7
13
11
8
29
7
7
9
Wolne miejsca pracy i
miejsca aktywizacji
zawodowej na koniec
okresu
Wolne miejsca pracy i
miejsca aktywizacji
zawodowej ogółem
Osoby do 12 miesięcy
od dnia ukończenia
nauki na koniec okresu
Osoby do 12 miesięcy
od dnia ukończenia
nauki ogółem
Bezrobotni według
stanu na koniec okresu
Bezrobotni
zarejestrowani w
okresie ogółem
Wyszczególnienie
BEZROBOTNI ORAZ WOLNE MIEJSCA PRACY I MIEJSCA AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ W
ZAWODZIE NAUCZYCIEL JĘZYKA POLSKIEGO W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO – POMORSKIM
W LATACH 2010 – 2013
0
1
0
0
Źródło: Załącznik 3 do Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy – Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca
aktywacji zawodowej według zawodów i specjalności. Załącznik opracowany na potrzeby monitoringu
zawodów deficytowych i nadwyżkowych, prowadzonego w ramach projektu systemowego WUP w Toruniu
Rynek Pracy pod Lupa II.
Większa liczba nowych rejestracji bezrobotnych niż zgłoszonych wolnych miejsc
pracy lub aktywizacji zawodowej spowodowała, że w 2013, 2012, 2011 i 2010 r. zawód
1
nauczyciel języka polskiego został sklasyfikowany jako nadwyżkowy1, tzn. taki na który na
rynku pracy istnieje mniejsze zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym
zawodzie.
WYNIKI BADANIA PRACODAWCÓW2
W badaniu ankietowym pracodawców w 2013, 2012 i 2011 roku pracodawcy nie planowali
zatrudnienia osób z zawodem nauczyciel języka polskiego, a w 2010 r. planowano
zatrudnienie 1 takiej osoby. W 2013 r. pracodawcy planowali zwolnienie 9 osób, w 2012 r. 5
osób, a w 2011 r. i 2010 r. po jednej osobie w omawianym zawodzie.
ANALIZA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE
Zawód nauczyciela regulowany jest w dwóch zupełnie odmiennych aktach prawnych.
Obowiązujące w Polsce ustawodawstwo rozróżnia:
•
nauczycieli – do których stosuje się ustawę z dnia 26 stycznia 1982 r. — Karta
Nauczyciela
Ustawa z dn. 26 stycznia 1982 r., Karta Nauczyciela (Dz. U. z 1982 r. Nr 3, poz. 19 z
poźn. zmianami)
•
nauczycieli akademickich – ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. — Prawo o szkolnictwie
wyższym
http://rekrutacja.uw.edu.pl/files/pdf/ustawa_szkolnictwo.pdf
Kwalifikacje absolwenta studiów I stopnia na kierunku filologia polska
Absolwent posiada ogólne wykształcenie humanistyczne i podstawową wiedzę z zakresu
filologii polskiej – nauki o języku i o literaturze. Rozumie i umie analizować zjawiska i
procesy literackie, językowe i kulturowe przeszłości i współczesności. Powinien znać
język obcy na poziomie biegłości B2 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia
Językowego Rady Europy oraz umie posługiwać się językiem specjalistycznym z zakresu
literaturoznawstwa i językoznawstwa. Potrafi samodzielnie gromadzić i przetwarzać
1
Podziału na zawody deficytowe, zrównoważone i nadwyżkowe dokonuje się na podstawie wskaźnika
intensywności nadwyżki (deficytu) wyrażonego jako iloraz liczby zgłoszonych wolnych miejsc pracy i miejsc
aktywizacji zawodowej w badanym okresie, w danym zawodzie i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w
badanym okresie, w danym zawodzie. Zawody deficytowe to takie, dla których wskaźnik przekracza wartość
1,1; zawody zrównoważone to te, dla których wartość wskaźnika mieści się w przedziale od 0,9 do 1,1;
natomiast zawody nadwyżkowe to te, w których przypadku wskaźnik wynosi poniżej 0,9. Informacja
przygotowana na podstawie opracowania: „Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w
województwie kujawsko-pomorskim”. Publikacja przygotowywana w ramach projektu WUP Rynek Pracy pod
Lupą. Raporty znajdują się na stronie internetowej WUP.
2
Badanie 2000 pracodawców jest realizowane w ramach projektu WUP Rynek Pracy pod Lupą. Raport
z badania zrealizowanego w 2011, 2012 oraz 2013 r. znajduje się na stronie internetowej WUP
(www.wup.torun.pl) oraz Projektu (www.podlupa.wup.torun.pl).
2
informacje, poszerzać swoją wiedzę oraz rozwiązywać problemy zawodowe. Absolwent
jest przygotowany do pracy w szkolnictwie – po ukończeniu specjalności nauczycielskiej
(zgodnie ze standardami kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu
nauczyciela), w placówkach oświatowych, kulturalnych i samorządu lokalnego oraz w
wydawnictwach, czasopismach i mediach elektronicznych. Absolwent jest przygotowany
do podjęcia studiów drugiego stopnia.
Kwalifikacje absolwenta studiów II stopnia na kierunku filologia polska
Absolwent posiada wszechstronne wykształcenie humanistyczne i gruntowną wiedzę z
zakresu filologii polskiej pozwalające rozumieć i badać zjawiska i procesy literackie,
językowe i kulturowe przeszłości i współczesności. Posiada wiedzę i umiejętności
pozwalające na samodzielne rozwiązywanie problemów zawodowych. Absolwent jest
przygotowany do pracy w szkolnictwie – po ukończeniu specjalności nauczycielskiej
(zgodnie ze standardami kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu
nauczyciela), w placówkach oświatowych, kulturalnych i samorządu lokalnego, w
wydawnictwach, w czasopismach oraz w mediach elektronicznych. Uzyskane
umiejętności, sprawności i wiedza pozwalają absolwentowi pełnić rolę animatora badań
literaturoznawczych i językoznawczych oraz popularyzacji tradycji i dziedzictwa
kulturowego. Absolwent jest przygotowany do podejmowania wyzwań badawczych i
podjęcia studiów trzeciego stopnia (doktoranckich).
Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 17 stycznia 2012 r. określa
standardy kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela.
http://www.men.gov.pl/images/stories/pdf/20120117_standardy_ksztalcenia_dla_nauczycieli.
pdf
Opis procesu i organizacji kształcenia
Uczelnie prowadzą kształcenie przygotowujące do wykonywania zawodu nauczyciela na
studiach oraz studiach podyplomowych w ramach modułów kształcenia.
Kształcenie na studiach pierwszego stopnia obejmuje wyłącznie przygotowanie do
wykonywania zawodu nauczyciela w przedszkolach i szkołach podstawowych, a na
studiach drugiego stopnia i jednolitych studiach magisterskich – do pracy we wszystkich
typach szkół i rodzajach placówek.
Niniejsza informacja została przygotowana na podstawie przekazanych, na potrzeby
prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych, przez Departament
Rynku Pracy w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej danych Głównego Urzędu
Statystycznego na temat studentów roku akademickiego 2012/2013 oraz absolwentów roku
akademickiego 2011/2012.
W roku akademickim 2011/2012 r. kierunek Filologia polska ukończyło w sumie 307
absolwentów, a naukę w roku akademickim 2012/2013 kontynuowało 841 studentów.
3
Ze szkół wyższych posiadających siedzibę na terenie województwa kujawsko –
pomorskiego (18 jednostek), kształcenie na kierunku Filologia polska w roku akademickim
2011/2012 odbywało się na 3 uczelniach (wymienione poniżej). Od roku akademickiego
2012/2013 nabór na kierunek Filologia polska zawiesiła Państwowa Wyższa Szkoła
Zawodowa we Włocławku.
Lp.
Nazwa szkoły
Wyszczególnienie
Absolwenci roku
akademickiego
2011/2012
Studenci roku
akademickiego
2012/2013 (stan na
30 XI.2012)
1
UNIWERSYTET
MIKOŁAJA KOPERNIKA
W TORUNIU
ogółem
153
625
studia pierwszego stopnia
z tytułem licencjata
71
425
studia magisterskie
jednolite
9
2
studia drugiego stopnia
73
192 (6 po ostatnim
roku bez egzaminu)
ogółem
studia pierwszego stopnia
z tytułem licencjata
studia magisterskie
jednolite
studia drugiego stopnia
ogółem
studia pierwszego stopnia
z tytułem licencjata
studia magisterskie
jednolite
studia drugiego stopnia
ogółem
studia pierwszego
stopnia z tytułem
licencjata
studia magisterskie
jednolite
studia drugiego stopnia
130
47
216
119
34
0
49
24
24
97
0
0
0
0
0
307
142
0
841
544
43
2
122
289 (6 po
2
3
UNIWERSYTET
KAZIMIERZA
WIELKIEGO W
BYDGOSZCZY
PAŃSTWOWA WYŻSZA
SZKOŁA ZAWODOWA
WE WŁOCŁAWKU
WOJEWÓDZTWO
KUJAWSKOPOMORSKIE
ostatnim roku bez
egzaminu)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie raportów z monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych
INFORMACJA DLA OSÓB ZAINTERESOWANYCH PRACĄ W ZAWODZIE
NAUCZYCIEL JĘZYKA POLSKIEGO W KRAJACH EOG
1.
Dostęp do rynków pracy krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG).
W państwach należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) swobodny
przepływ pracowników jest prawem podstawowym pozwalającym obywatelom danego
państwa EOG podjąć pracę w innym państwie należącym do EOG na tych samych warunkach
jak obywatele wybranego państwa. Polacy, podejmujący legalną pracę w innym państwie
EOG, mają takie same prawa i obowiązki jak pracownicy lokalni.
4
2. Informacja dla osób poszukujących pracy w zawodzie filolog (filologia polska)
/nauczyciel języka polskiego w krajach EOG:
Osoba chcąca podjąć pracę jako filolog (filologia polska)/nauczyciel języka polskiego
w jednym z krajów EOG, powinna sprawdzić czy zawód ten nie jest w tym kraju regulowany,
co wiąże się z oficjalnym uznaniem kwalifikacji i doświadczenia zawodowego. Każdy kraj
EOG decyduje o uregulowaniu zawodu, dlatego też może się zdarzyć, że dany zawód jest
regulowany w jednym kraju, podczas gdy w innych nie będzie regulowany. Aby sprawdzić,
czy zawód filolog (filologia polska)/nauczyciel języka polskiego jest regulowany należy
skorzystać z wyszukiwarki na portalu „Twoja Europa” prowadzonym przez Komisję
Europejską:
http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/regprof/index.cfm?action=homepage
Obecnie w żadnym z krajów EOG zawód filolog (filologia polska)/nauczyciel języka
polskiego nie jest regulowany.
W przypadku braku informacji o danym zawodzie w powyższej wyszukiwarce lub w razie
potrzeby uzyskania dodatkowych informacji, należy zgłosić się do jednego z punktów
informacyjnych utworzonych w tym celu w każdym z krajów EOG (tzw. contact points):
http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/contact/national_contact_points_en.htm
3.
Zapotrzebowanie na osoby z zawodem filolog (filologia polska)/nauczyciel języka
polskiego wg Europejskiego Portalu Mobilności Zawodowej http://eures.europa.eu
Z danych dostępnych na portalu EURES wynika, że dla osób z zawodem filolog (filologia
polska)/nauczyciel języka polskiego nie zgłoszona została żadna ofert pracy w krajach EOG dane wg stanu na dzień 06.12.2013 r.
Osoby ubiegające się o pracę w zawodzie filolog (filologia polska)/nauczyciel języka
polskiego w krajach EOG najczęściej powinny dysponować 2-3 letnim udokumentowanym
doświadczeniem zawodowym. Warto wiedzieć, iż pracodawcy oczekują również od
kandydata wysokich umiejętności komunikacyjnych, umiejętności pracy w zespole oraz
biegłej znajomości obsługi komputera w zakresie MS Office.
Autor opracowania:
Lidia Dobrolubow
doradca zawodowy
WUP w Toruniu, Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Toruniu
Wojciech Janisiewicz
Doradca EURES,
WUP w Toruniu, Wydział Pośrednictwa Pracy Zespół EURES
Zaakceptował: Janusz Bokser
Data ostatniej aktualizacji: 30.03.2014 r.
5