Zagadnienia do zajęć z historii powszechnej średniowiecza

Zagadnienia do zajęć z historii powszechnej średniowiecza
Temat I. Europa barbarzyńska.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Geneza wędrówki ludów.
Sytuacja w Cesarstwie Rzymskim w III-IV w. n. e.
Kim byli „barbarzyńcy”?
Ekspansja ludów barbarzyńskich w Europie.
Pierwsze „państwa barbarzyńskie”.
Skutki wędrówki ludów.
Obowiązujące pojęcia: Cesarstwo Rzymskie, kolonat, barbarzyńcy, barbaryzacja, limes, Goci,
Wizygoci, Ostrogoci, Alemanowie, Fryzowie, Frankowie, Wandalowie, wandalizm, Hunowie,
„państwo boże”
Temat II. Mechanizmy kształtowania się społeczeństwa feudalnego.
1. Przyczyny powstania zależności feudalnych:
a.) społeczne,
b.) ekonomiczne,
c.) polityczne,
d.) ideologiczne.
2. Geneza systemu feudalnego; procesy kształtowania się społeczeństwa feudalnego.
3. Obowiązujące pojęcia: feudalizm, system patrymonialny, wasal, senior, suzeren, beneficjum,
lenno (feudum), domena, honory, alodium, immunitet, inwestytura, precaria, homagium (hołd
lenny), komendacja, felonia, fidelitas, konsylium, renta feudalna i jej rodzaje (czynsz,
pańszczyzna, danina), dziesięcina.
4. Struktura organizacyjna systemu feudalnego (zależności pomiędzy poszczególnymi elementami
systemu). Obowiązki wasala wobec seniora i zależności senior – wasal.
5. Szczegółowa analiza tekstu źródłowego: zwrócić uwagę na autora tekstu.
Temat III. Świat arabski. Powstanie islamu.
1.
2.
3.
4.
5.
Warunki geograficzne Półwyspu Arabskiego.
Islam jako religia. Religie mające wpływ na proces kształtowania się islamu.
Mahomet i jego życiorys. Jaki był wpływ (CV Mahometa) na kształtowanie się nowej religii?
Cechy charakterystyczne islamu. Warunki konieczne do zbawienia. Praktyki religijne.
Rozprzestrzenianie się islamu. Główne kierunki podbojów Arabów.
6. Pojęcia: Arabowie, Beduini, islam, muzułmanin, Mahomet, Allach, Koran, sunna, szyici,
sunnici, ramadan, hadżdż, dżihad, hidżra, haradż, kalif, kalifat, ikta, wezyr, dywan, emir, imam,
ajatollah, meczet, minaret, Abbasydzi, Omajjadzi.
Temat IV. Rozwój terytorialny i rola polityczna państwa Franków.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Przodkowie Karolingów. Rola arystokracji rodowej wśród Franków.
Austazja i Neustria. Znaczenie tych krain w procesie kształtowania się państwa frankijskiego.
Pierwsze próby sięgnięcia po władzę Karolingów. Zamach Grimoalda; Pepinidzi u władzy.
Sąsiedzi Franków: Fryzowie i Alemani. Misje chrystianizacyjne na tych terenach.
Panowanie Karola Młota (714 – 741).
Odsunięcie Merowingów od władzy. Usankcjonowanie „przewrotu”. Sakra.
Panowanie Karola Wielkiego: podboje Karola Wielkiego (główne etapy), droga do korony
cesarskiej.
8. renesans karoliński.
9. Pojęcia: Merowingowie, Karolingowie, Longobardowie, majordom, sakra, Frankowie, Berberowie,
Arabowie, Alemani, Fryzowie, Państwo Kościelne, ikonoklastyzm (obrazoburstwo), egzarchat,
trivium, quadrivium.
Temat V. Słowianie – państwo Samona, Państwo Wielkomorawskie.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Słowianie i ich geneza.
Wędrówki Słowian. Podział Słowian.
Geneza państwa Samona: koncepcje na temat pochodzenia Samona.
Państwo Wielkomorawskie – rozkwit i upadek.
Życiorys Konstantyna (Cyryla) i Metodego.
Misja chrystianizacyjna tychże na Morawach.
Pojęcia: Słowianie (Wschodni, Południowi, Zachodni), Awarowie, Wenedowie, Samon, Konstantyn
(Cyryl), Metody, liturgia słowiańska, cyrylica, głagolica, filioque.
Temat VI. Formowanie się państwa ruskiego.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Powstanie państwa ruskiego w relacji Nestora.
Plemiona zamieszkujące ziemie ruskie.
Ziemie ruskie przed pojawieniem się Waregów. Relacje arabskie.
Polityczno – ekonomiczne położenie Rusi. Stosunki z Bizancjum.
Kwestia założenia Nowogrodu.
Chrzest Rusi i jego znaczenie.
Pojęcia: Nestor, al – Gaihani, ibn – Haukal, Słoweni, Krywicze, Połoczanie, Dregowicze,
Drewlanie, Polanie, Siewierzanie, Radymicze, Wiatycze, Dulebowie, Ulicze, Tywercy, Waregowie,
Wikingowie, Ruryk, Oleg, Olga, Igor, Włodzimierz Wielki (Święty).
Temat VII. Normanowie.
1.Normanowie, kim byli?
2.Główne siedziby Normanów.
3.Przyczyny podbojów normańskich.
4.Główne kierunki podbojów.
5.Przebieg i skutki pojawienia się Normanów w Europie.
6.„Egzotyka” normańska. Czym szokowali?
7.Kultura Normanów.
8.Pojęcia: Wikingowie, Normanowie, Waregowie, Wilhelm Zdobywca, Harald Hardraade, Danegeld,
„Domesday Book”
Temat VIII. Papiestwo i cesarstwo. Od współpracy do konfliktu.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Cesarstwo Niemieckie – początki. Struktura, stosunki wewnętrzne, opozycja.
Państwo Kościelne – struktura, rozwój.
Od kiedy zaczęła się współpraca pomiędzy papiestwem a cesarstwem?
Przyczyny konfliktu (polityczne, ideologiczne).
Przebieg i eskalacja konfliktu (Henryk IV i Grzegorz VII).
Etapy prowadzące do zakończenia sporu (konkordat w Wormacji).
Pojęcia: cesarstwo, papiestwo (Państwo Kościelne), cezaropapizm, papocezaryzm, dictatus papae,
symonia, nepotyzm, nikolaizm, konkordat, konklawe, pax Dei.
Temat IX i X. Wyprawy krzyżowe. Przyczyny i skutki.
Przyczyny:
1. Geneza ruchu krucjatowego.
2. Przyczyny krucjat: ideologiczne, społeczno – gospodarcze, polityczne,
3. Przyczyny (j. w.) i przebieg pierwszych wypraw krzyżowych.
4. Zakony rycerskie i ich rola.
Pojęcia: krucjata, państwa krzyżowe: Królestwo Jerozolimskie, krzyżacy, joannici, templariusze,
Skutki:
a.)
b.)
c.)
d.)
e.)
1.
polityczne,
społeczne,
gospodarcze,
kulturowe,
ideologiczne
Jaką konotację posiadały wyprawy krzyżowe?
Temat XI. „Wielki step”. Najazdy Mongołów.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Mongołowie – kim byli?
Powstanie i organizacja imperium mongolskiego.
Czyngis – chan.
Organizacja wojska i sposoby walki (teksty źródłowe).
Główne kierunki podbojów mongolskich.
Pojęcia: Mongołowie, Tatarzy, Orda, Złota Orda, chan, chanat, Temudżyn (Czyngis – chan),
jarłyk, baskakowie, kagan, kurułtoj, Tamerlan.
Temat XII. Ruchy społeczno – religijne późnego średniowiecza. Husytyzm.
1.Podłoże herezji średniowiecznych.
2.Albigensi i katarzy.
3.Inne herezje średniowieczne.
4.Podłoże rozwoju husytyzmu.
5.Filozofia husytów.
6.Spalenie Jana Husa i skutki tego zdarzenia.
7.Pojęcia: waldensi, albigensi, katarzy, begardzi, Jan Hus, „cztery artykuły praskie”, Jan Żiżka,
taboryci, kalikstyni, „sierotki”, kompakty.