Zasada okresowości – fundament struktury cyklu treningowego (1)

oria
e
T
u
g
n
i
tren
9
Zasada okresowoœci, jako konsekwencja zmiennoœci pracy
treningowej, jest jedn¹ z najbardziej podstawowych, na których
opiera siê proces treningu.
Andrzej Pac-Pomarnacki
Zasada okresowoœci
– fundament struktury
cyklu treningowego (1)
W opracowaniu ukazano ewolucjê pogl¹dów na koncepcjê okresowoœci (periodyzacjê) pracy treningowej, jej teoretyczne podstawy. Przyk³ady planów treningu
w makro- i mikrocyklach, odnosz¹ce siê do ró¿nych dyspozycji wymaganych od
zawodnika przez ró¿ne dyscypliny sportu, zosta³y zaczerpniête z aktualnych Ÿróde³
naukowych.
S£OWA KLUCZOWE: planowanie treningu – zasada okresowoœci
– cykl treningowy.
W czym tkwi istota
okresowoœci treningu?
W najbardziej syntetyczny sposób,
wskazuj¹cy na sedno zagadnienia okresowoœci w odniesieniu do treningu
sportowego, wypowiedzieli siê Shar„Sport Wyczynowy” 2006, nr 7-8/499-500
key i Gaskill (4): „Okresowoœæ treningu jest procesem w³¹czenia zmiennoœci
do planu treningowego. Ta zmiennoϾ
jest programowana na kilku poziomach:
dziennym, tygodniowym, sezonowym,
odnosi siê te¿ do okresu ca³ej kariery zawodnika”. Zmiennoœæ ta przede wszyst-
10
Andrzej Pac-Pomarnacki
kim dotyczy nastêpstwa pracy i odpoczynku, a tak¿e rozk³adu obci¹¿eñ
treningowych (ich si³y i charakteru
oddzia³ywania na organizm zawodnika) w sekwencjach æwiczeñ – serii,
zajêæ, mikrocykli itd. Zmiennoœæ pracy ma s³u¿yæ doprowadzeniu zawodnika do uzyskania optymalnej dyspozycji fizycznej, a ta, z kolei, ma mu
umo¿liwiæ realizacjê celów, zawartych
w programie treningu na poszczególne
okresy. Na zasadzie okresowoœci opiera siê proces treningu w wymiarze czasowym. Jest to zasada o charakterze
uniwersalnym – obowi¹zuje w ka¿dej
dyscyplinie sportu, uwzglêdniaj¹c jej
specyficzne cele i warunki stawiane
zawodnikom.
Trochê historii,
czyli o ewolucji koncepcji
okresowoœci treningu
Jak podaj¹ Bompa i Carrera (1),
zasad¹ okresowoœci treningu kierowali
siê ju¿ trenerzy w czasach staro¿ytnych
igrzysk olimpijskich. By³a ona znana,
choæ nie tak „eksploatowana”, i póŸniej. Dopiero w drugiej po³owie wieku
XX, kiedy zaczê³y pojawiaæ siê coraz
liczniejsze prace naukowe, sta³a siê
przedmiotem szerokiego zainteresowania. Wi¹¿e siê to z okresem silnego rozwoju nauk o sporcie w Europie Wschodniej i Rosjaninen – L. P. Matwiejewem.
W 1965 r. og³osi³ on pracê, w której
przedstawi³ koncepcjê periodyzacji rocznego cyklu treningu. Wyró¿ni³ w nim
trzy zasadnicze okresy. Koncepcja periodyzacji opiera³a siê na zjawisku tzw.
ogólnego zespo³u adaptacji, opisanego
przez H. Selyego, który dowodzi³, ¿e
reakcja organizmu na bodziec jest trójfazowa: pierwsza faza wywo³uje pogorszenie dyspozycji wysi³kowych;
druga – adaptacji do bodŸca – przynosi widoczn¹ ich poprawê; w trzeciej –
dochodzi do wyczerpania, organizm nie
jest w stanie dalej adaptowaæ siê do
bodŸców. Jeœli ich si³a nie zostanie
zmniejszona, mo¿e pojawiæ siê stan permanentnego zmêczenia (przetrenowania). Jeœli natomiast w tym momencie nast¹pi odpoczynek, organizm, po jakimœ
czasie, odzyska zdolnoœæ do dalszej adaptacji i stanie siê mo¿liwy dalszy wzrost
dyspozycji wysi³kowych. W œwietle tej
teorii jednym z celów stosowania zasady okresowoœci jest unikniêcie lub
zminimalizowanie okresów wyczerpania przez organizm zawodnika zdolnoœci adaptacyjnych i utrzymanie skutecznoœci bodŸców treningowych.
Odnosi siê to zw³aszcza, choæ nie tylko, do tych faz (okresów, podokresów,
cykli) treningu, które maj¹ prowadziæ
do zwiêkszenia potencja³u energetycznego i rozwoju sprawnoœci (zdolnoœci)
fizycznej zawodnika.
Czy planowanie
pracy treningowej
jest konieczne?
Panuje powszechna i zgodna panuje opinia co do tego, ¿e planowanie
jest najtrudniejszym elementem procesu treningowego (kierowanie, realizacja, kontrola itd.). Jest ono czynnoœci¹ specjalistyczn¹, wymagaj¹c¹ wie-
Zasada okresowoœci – fundament struktury cyklu treningowego (1)
dzy (ogólnej i z zakresu w³asnej dziedziny sportu) oraz doœwiadczenia, ale
wkracza równie¿ w sferê sztuki, bo wymaga od trenera wyobraŸni, pomys³owoœci, innowacyjnoœci, zdolnoœci przewidywania. A przewidzieæ wszystkich
sytuacji, jakie mog¹ siê zdarzyæ w trakcie realizacji planów treningu, nie sposób. Nie wszystkie cele po jakimœ czasie okazuj¹ siê realne. Ponadto trzeba
mieæ na uwadze fakt, i¿ dany cel jest
mo¿liwy do osi¹gniêcia nie tylko jedn¹ drog¹. S³owem, trener musi byæ
przygotowany na to, ¿e mo¿e byæ konieczna modyfikacja planu. I tak najczêœciej jest.
A jednak opracowywanie programów i planów treningu, indywidualnych czy zespo³owych, jest nie tyle,
jak to siê okreœla, podstawowym obowi¹zkiem trenera, ile czynnoœci¹ bezwzglêdnie konieczn¹, bez wykonania
której podejmowanie pracy nie ma
w³aœciwie sensu. Plan zawiera bowiem
zarówno cele, które wytyczaj¹ kierunek
dzia³ania, jak i zadania, które wyzwalaj¹ motywacjê w uk³adzie trener-zawodnik.
Nowoczesne systemowe podejœcie
do planowania treningu obejmuje cztery, wykonywane kolejno, dzia³ania (4):
1. Wyznaczenie celów treningu (dla
zawodnika czy zespo³u) w oparciu
o analizê potrzeb (wymagañ) uprawianej dyscypliny sportu.
2. Analizê wymagañ wobec zawodnika w zakresie sprawnoœci miêœniowej i energetycznej (stanu dyspozycji wysi³kowych/sprawnoœciowych,
poziomu wytrenowania).
11
3. Wyró¿nienie okresu startowego
(cele, czas trwania), planu cykli tygodniowych i zajêæ treningowych.
4. Monitorowanie stanu zdrowia i rozwoju dyspozycji wysi³kowych/sprawnoœciowych zawodnika.
Ta propozycja ujmuje cele, za którymi, jak wiadomo, pod¹¿aj¹ – treœæ,
metody i œrodki przewidziane do u¿ycia
w procesie treningu, w wymiarze sprawnoœciowo-energetycznym. Tymczasem
w wielu dyscyplinach sportu proces
treningu – w odpowiedzi na ich wymagania – ma na celu ponadto kszta³towanie techniki sportowej, nauczanie
taktyki czy jeszcze inne, specjalne zadania. W takim przypadku nale¿y j¹
uzupe³niæ.
Struktura
rocznego cyklu treningu
Model Matwiejewa, który dziœ mo¿na nazwaæ „klasycznym”, w rocznym
cyklu treningu wyró¿nia³ trzy okresy:
przygotowawczy, startowy i przejœciowy. Ka¿dy z nich sk³ada³ siê z pewnej liczby okresów poœrednich – mezocykli, te zaœ z jeszcze krótszych – mikrocykli tygodniowych. W latach póŸniejszych ten model podlega³ wielorakim modyfikacjom; dodawano podokresy, zmieniano ich proporcje czasowe, dopasowuj¹c je do 2-3 okresów
startowych (ryc. 1). W tabeli 1 podano d³ugoœci podokresów (liczba mikrocykli tygodniowych) charakterystyczne
dla 3 wariantów rocznego makrocyklu
– o jednym, dwóch i trzech okresach
startowych.
12
Andrzej Pac-Pomarnacki
Ryc. 1. Przebieg zintegrowanej krzywej obci¹¿enia w rocznym cyklu treningu o dwóch okresach startowych (czêsto stosowany w lekkoatletyce) (wg 2. poz. piœmiennictwa).
Cele planu treningu (tygodniowe,
okresowe) s¹ realizowane przede wszystkim za pomoc¹ obci¹¿eñ fizycznych.
W rozk³adzie ich wielkoœci musi znaleŸæ odbicie zmiennoœæ relacji pomiêdzy intensywnoœci¹ i objêtoœci¹, zgod-
nie z zasad¹ stopniowanej opozycji
(wy¿sza intensywnoœæ – ni¿sza objêtoœæ
i odwrotnie).
Na model rocznego cyklu treningu
wp³ywaj¹ wymagania dyscypliny sportu
oraz cel okresu startowego. Ryc. 2 uka-
Tabela 1
Tabela 2
Ró¿ne modele rocznego cyklu treningu
(rozk³ad mikrocykli tygodniowych).
Objêtoœæ intensywnoœæ obci¹¿eñ
w mezocyklach treningu si³owego.
Okres treningu
Roczny plan
treningu
przygotoprzejœstartowy
(tygodnie)
wawczy
ciowy
Cel
mezocyklu
jeden okres
startowy (52)
32 lub
wiêcej
10-15
5
dwa okresy
startowe (26)
13 lub
wiêcej
5-10
3-4
3 okresy
startowe
(17-18)
8 lub
wiêcej
3-5
2-3
Objêtoœæ
IntensywnoϾ
serie
powtórzenia
1 PM
(%)
Hipertrofia
3-5
8-12
60-75
Si³a
3-5
6-8
80-85
Si³a/moc
3-5
4-6
85-90
Dyspozycja
startowa
3-5
2-4
ponad 90
Zasada okresowoœci – fundament struktury cyklu treningowego (1)
13
Ryc. 2. Model periodyzacji w
rocznym cyklu treningu kszta³tuj¹cym dyspozycje si³owe
(wg 3. poz. piœm.).
zuje zmiany obci¹¿eñ (intensywnoœci i
objêtoœci), których g³ównym celem jest
rozwój u zawodnika dyspozycji si³owych. Tu nale¿y wyjaœniæ, ¿e – jak
wskazuj¹ Wilmore i Costill (5), powo³uj¹c siê na Flacka i Kremera – praca
nad rozwojem dyspozycji si³owych sk³ada siê z 5 kolejnych faz/okresów: hipertrofii (powiêkszenie rozmiarów miêœni),
si³y, mocy, szczytowej wartoœci si³y
oraz aktywnego wypoczynku. W tabeli 2 podano wskaŸniki obci¹¿eñ w ramach treningu si³owego stosowanego
w kolejnych okresach makrocyklu. Rozk³ad obci¹¿eñ w makrocyklu treningowym o takim samym charakterze,
przewiduj¹cym dwa okresy startowe,
ukazuje ryc. 3.
Ryc. 3. Struktura rocznego cyklu treningu o dwóch okresach startowych (wg 3. poz. piœm.).
14
Opisane zmiany struktury rocznego
cyklu treningu s¹ efektem dalszego „rozpracowywania” koncepcji periodyzacji
treningu. Dzieje siê tak na skutek nowych faktów naukowych, ale – przede
wszystkim – naporu bie¿¹cej „praktyki
sportu”.
Uwarunkowania
programów treningu
w ró¿nych dyscyplinach sportu
Przy ocenie poprawnoœci i skutecznoœci programów i planów treningu bierze siê pod uwagê, czy i w jakim stopniu odpowiadaj¹ one wymaganiom dyscypliny sportu, któr¹ uprawia zawodnik.
Dyscypliny ró¿ni¹ siê bowiem warunkami, w jakich okreœlone dyspozycje zawodnika poddawane s¹ próbie wspó³za-
Andrzej Pac-Pomarnacki
wodnictwa. Jeœli s¹ to dyspozycje si³owych (si³a/moc), to obci¹¿enia treningowe mog¹ mieæ taki przebieg, jak na
ryc. 4. Ca³kowicie odmienny rozk³ad
obci¹¿eñ wystêpuje w rocznym cyklu
zawodników uprawiaj¹cych dyscypliny,
w których na pierwszym miejscu znajduj¹ siê dyspozycje wytrzyma³oœciowe
(ryc. 5). W tym modelu obci¹¿enie treningowe wzrasta stopniowo – najwy¿szy poziom krzywe obrazuj¹ce objêtoœæ
i intensywnoœæ osi¹gaj¹ w chwili rozpoczêcia okresu startowego. Odt¹d chodzi
tylko o utrzymanie wysokiego poziomu
tych dyspozycji.
W ramach ogólnej koncepcji rocznego cyklu treningu z powodu rozmaitych
uwarunkowañ warianty jego struktury
mog¹ byæ ró¿ne. Przyk³ady, jakich u¿y-
Ryc. 4. Przyk³ad rozk³adu obci¹¿eñ w rocznym cyklu treningu zawodników uprawiaj¹cych zespo³owe
gry sportowe (wg 3. poz. piœm.).
Zasada okresowoœci – fundament struktury cyklu treningowego (1)
15
Ryc. 5. Rozk³ad obci¹¿eñ w rocznym cyklu treningu zawodnika uprawiaj¹cego dyscyplinê sportu
o charakterze wytrzyma³oœciowym (wg 3. poz. piœm.).
liœmy, maj¹ podkreœlaæ zasadnicz¹ rolê
jak¹ odgrywaj¹ – cele okresów (podokresów) i g³ówny nurt treningu – rozk³ad obci¹¿eñ.
Tygodniowy
mikrocykl treningu
Jest to podstawowa jednostka struktury programu treningu. Olbrzymi¹ zalet¹ mikrocyklu tygodniowego jest jego sterownoœæ. Przy dobrze wielkoœci
i rozk³adzie obci¹¿eñ treningowych trzeba uwzglêdniæ – okres (podokres) rocznego cyklu, jego cel oraz stan dyspozycji fizycznych zawodnika. Zamieszczone ni¿ej przyk³ady ukazuj¹ trzy ró¿ne
modele mikrocykli, maj¹cych na celu
rozwój dyspozycji si³owych zawodnika.
Pierwszy (ryc. 6) mo¿na okreœliæ mia-
nem „nisko intensywnego”. Tylko jeden
trening wyró¿nia siê wysok¹ intensywnoœci¹ pracy, w pozosta³ych jest ona
umiarkowana, niedziela przeznaczona
jest na odpoczynek. Drugi model (ryc. 7)
jest przyk³adem obci¹¿enia o umiarkowanej, a trzeci (ryc. 8) – o wysokiej intensywnoœci.
Efektem ³¹czenia mikrocykli tygodniowych w d³u¿sze ³añcuchy (po 4-6)
jest mezocykl, zawieraj¹cy ten sam, jasno zdefiniowany, cel. Teoretyczny
model rozk³adu obci¹¿eñ, w wymiarze
intensywnoœci (wraz z wewnêtrzn¹
struktur¹), w trzech 3-tygodniowych
mezocyklach mo¿e byæ taki, jak pokazano na ryc. 9. Nale¿y zwróciæ uwagê,
¿e intensywnoœæ 3 kolejnych mikrocykli tygodniowych jest – umiarkowana,
wysoka i niska. Jakie s¹ „strefy trenin-
16
Andrzej Pac-Pomarnacki
Ryc. 6. Mikrocykl tygodniowy
treningu o niskiej intensywnoœci (wg 5. poz. piœm.).
Ryc. 7. Mikrocykl tygodniowy
treningu o umiarkowanej intensywnoœci (wg 5. poz. piœm.).
gu” („strefy intensywnoœci obci¹¿enia”),
oraz jakie kryteria stanowi¹ podstawê
dla ich wyznaczenia, Czytelnik dowie siê
z opracowania w dziale „Encyklopedia
nauk o sporcie i medycyny sportowej”, na stronie 111.
Zasada okresowoœci – fundament struktury cyklu treningowego (1)
17
Ryc. 8. Mikrocykl tygodniowy
treningu o wysokiej intensywnoœci (wg 4. poz. piœm.).
Ryc. 9. Rozk³ad obci¹¿eñ w 3-tygodniowych mezocyklach w okresie przygotowawczym, cel – rozwój
u zawodnika ogólnych dyspozycji wytrzyma³oœciowych i si³owych (wg 5. poz. piœm.).
MO – maksymalne obci¹¿enie, WO – wysokie obci¹¿enie, NO – niskie obci¹¿enie.
Dwa nastêpne przyk³ady zawieraj¹
propozycjê treœci oraz intensywnoœci
pracy w mikrocyklu tygodniowym z
dwoma zawodami (na pocz¹tku i koñcu
mikrocyklu, tab. 3) oraz przy trzech startach w ci¹gu tygodnia (tab. 4). Jak¹ po-
18
Andrzej Pac-Pomarnacki
Tabela 3
Program treningu si³owego w mikrocyklu z dwoma startami.
Dzieñ
1
2
Typ
aktywnoœci
zawody
dzieñ
wolny
3
4
5
6
7
trening
trening
trening
trening
trening
techniczno techniczno techniczno techniczno modelowy
-taktyczny -taktyczny -taktyczny -taktyczny (30-40
min)
8
zawody
odpoczy- æwiczenia/ niekwaso- kwaso- szybkoœænek/
/wysi³ek mlekowy mlekowy
-moc/odnowa
d³ugoszybkoœæsystem -zwinnoœæ
trwa³y
-mocenerge-zwinnoϾ tyczny
tlenowy
obci¹¿enie
wysokie
przerwa
niskie-œrednie
wysokie
œrednie
wysokie
niskie
wysokie
Tabela 4
Program treningu w mikrocyklu z trzema startami.
Dzieñ
1
2
3
4
Typ
aktywnoœci
zawody
wypoczynek
trening
techniczno
-taktyczny
zawody
odpoczynek/
/odnowa
szybkoϾ
(niekwasomlekowy)
5
6
7
wypotrening
trening
czynek/ techniczno taktyczny
/odnowa -taktyczny
trening
techniczno-taktyczny
kwasomlekowy
system
energetyczny
(trening
modelowy)
8
zawody
szybkoϾ
trening
(niekwa- modelowy
somle(30-45
kowy)
min)
si³y
maksymalnej
(30 min)
trening
mocy
(20 min)
obci¹¿enie
wysokie
przerwa
œrednie
wysokie
niskie
wysokie
niskie
wysokie
Zasada okresowoœci – fundament struktury cyklu treningowego (1)
19
Tabela 5
Program treningu w mikrocyklu z weekendem startowym (turniej).
Dzieñ
Typ
aktyw
noœci
Poniedzia³ek
przerwa
Wtorek
Œroda
Czwartek
trening
trening
trening
techniczno- techniczno- techniczno-taktyczny taktyczny taktyczny
odpoczynek/ æwiczenia
/odnowa
o d³ugim
czasie
trwania
niekwasomlekowy
- trening
szybkoœci,
mocy,
zwinnoœci
Pi¹tek
Sobota
Niedziela
zawody
zawody
zawody
wysokie
wysokie
wysokie
trening
modelowy
trening
mocy
(30 min)
obci¹¿enie
przerwa
œrednie
œrednie/
/wysokie
staæ mo¿e przybraæ mikrocykl tygodniowy, w którego koñcowej czêœci (3 ostatnie dni) przewidziano zawody (turniej),
ukazano w tab. 5.
Przedstawione wy¿ej rozk³ady treœci oraz wielkoœci obci¹¿eñ treningowych, ujête w makrocykle czy mniejsze elementy odnosz¹ siê do tzw. liniowego modelu okresowoœci – obci¹¿enie wzrasta stopniowo, relacje pomiêdzy intensywnoœci¹ a objêtoœci¹ pozostaj¹ wzglêdnie sta³e na przestrzeni mezocyklu. W og³oszonym jakiœ czas temu
modelu nieliniowej periodyzacji treningu zmiany intensywnoœci i objêtoœci
obci¹¿enia s¹ dokonywane bardzo czêsto, z zajêcia treningowego na zajêcie.
Jak podaj¹ Fleck i Kramer (za poz. 3
piœm.), model ten ma siê „sprawdzaæ”
w sportach si³owych. Tabela 6 pokazuje
niskie
Tabela 6
Przyk³ad nieliniowej
periodyzacji treningu.
Dzieñ
Serie
Powtórzenia
Odpoczynek
miêdzy
seriami
1.
3-4
8-10 PM
2 min
2.
4-5
3-5 PM
3-4 min
3.
3-4
12-15 PM
1 min
zmiany obci¹¿enia w trzech kolejnych
sesjach treningu. W okresie bezpoœrednio
poprzedzaj¹cym start w zawodach bardzo wa¿ne znaczenie ma sposób, w jaki
zostaje przeprowadzona redukcja obci¹¿enia treningowego. Przyk³ady rozwi¹zania tej kwestii przedstawiono na ryc.
10 i 11 (wg poz. 2 piœm.).
20
Andrzej Pac-Pomarnacki
Ryc. 10. Zmiany objêtoœci oraz intensywnoœci obci¹¿enia w „fazie przedstartowej” w dyscyplinach
o charakterze szybkoœciowo-si³owym.
Ryc. 11. Zmiany objêtoœci oraz intensywnoœci obci¹¿enia w „fazie przedstartowej” w dyscyplinach
o charakterze wytrzyma³oœciowym.
Jakie perspektywy czekaj¹
trenera – autora i kierownika
programu treningu?
Nie ulega w¹tpliwoœci, i¿ nadchodz¹ trudne czasy. W kilku ostatnich dekadach nast¹pi³y w sporcie wielorakie
i g³êbokie zmiany. S¹ one skutkiem prymatu, jaki zdoby³o wpó³zawodnictwo
(obok funkcji porównywania si³ istotnego znaczenia nabra³ popis umiejêtnoœci;
zawody to równie¿ widowisko) nad innymi jego elementami. Oznacza to m.in.
wyd³u¿enie okresu startowego, dotyczy
Zasada okresowoœci – fundament struktury cyklu treningowego (1)
niemal ka¿dej dyscypliny sportu. Musia³o siê to, rzecz jasna, odbyæ kosztem pozosta³ych okresów rocznego makrocyklu
(nast¹pi³o ich skrócenie). Do tego nale¿y dodaæ zagêszczenie „kalendarza zawodów”, w zwi¹zku z wprowadzeniem
nowych „imprez”, presti¿owych i bardzo
wymagaj¹cych, organizowanych rok po
roku, a nie cyklicznie, w pewnych odstêpach czasu, jak igrzyska olimpijskie, mistrzostwa œwiata czy Europy.
Skutkiem czêstych i maksymalnych
wysi³ków startowych, którym towarzyszy wysokie napiêcie psychiczne oraz
niedostateczny wypoczynek, u coraz
wiêkszej liczby zawodników stwierdza
siê stany przeci¹¿enia organizmu (nierzadko tak¿e przetrenowanie) i niestabilnoœæ formy sportowej nawet u doœwiadczonych, najlepszych.
Sport „najwy¿szych osi¹gniêæ” powoli zbli¿a siê do granicy rozwoju. O nowe rekordy – u³amek setnej czêœci sekundy, centymetra czy gramy, dziœ trzeba toczyæ prawdziw¹ walkê, nie tyle
podczas zawodów, ile podczas treningów. Trenerom z coraz wiêkszym trudem przychodzi godziæ zasady „szko³y
i sztuki treningu” z wymaganiami rywalizacji. W tych warunkach wyj¹tkowego wprost znaczenia nabiera umiejêtnoœæ tworzenia planów treningu,
opartych na racjonalnych za³o¿eniach
i metodologii. Nie trac¹c perspektywy
makro- i mezocykli, nale¿y skupiæ
uwagê na planach mikrocykli w okresie startowym. Ten okres sta³ siê bo-
21
wiem newralgiczny i rozstrzygaj¹cy.
Co w mikrocyklach jest najwa¿niejsze?
Zdaniem trenera Chrisa Harnisha, „takie ustrukturalizowanie cyklu treningu,
w którym okresy kompensacyjne znajduj¹ miejsce po ka¿dym cyklu i ka¿dych
zawodach”.
Niektórzy nadziejê na poprawê sytuacji pok³adaj¹ w wykorzystywaniu w
szerszym zakresie nowych technik informatycznych do prac planistycznoprogramowych, analiz wyników, prognozowania itd.. To jest s³uszna opinia, ale
nale¿y pamiêtaæ, i¿ ten fragment pracy
trenera, który odbywa siê poza boiskiem,
sal¹, p³ywalni¹ czy kortem, nosi inny
charakter. Program komputerowy mo¿e
pomóc w zapisie, a potem w uzyskaniu
szybkiego dostêpu do zapisanych informacji, ale pomys³ czy nowa koncepcja
musz¹ zrodziæ siê w g³owie trenera. Niestety, nikt trenera w tym nie wyrêczy.
Musi polegaæ na w³asnych si³ach – pomna¿aæ wiedzê, uczyæ siê, staraæ siê byæ
coraz m¹drzejszym.
Piœmiennictwo
1. Bompa T. O., Carrera M. C.: Periodization
Training for Sport. Human Kinetics 2005.
2. Foran B.: High-Performance Sports Conditioning. Human Kinetics Publisher Inc.
2000.
3. Hoffman T. J.: Physiological Aspects of
Sport Training and Performance. Human
Kinetics 2002.
4. Sharkey B. J., Gaskill S. E.: Sport Physiology for Coaches. Human Kinetics 2006.
5. Wilmore J. H., Costill D. L.: Physiology of
Sport and Exercise. Human Kinetics 1999.