MINISTER Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej

MINIST ER
Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej
Warszawa, dnia
września 2016 r.
DSR.I.0700.44.2016.AKU
Pan
Marek Kuchciński
Marszałek Sejmu RP
Odpowiadając na interpelacje nr 5407 Pani Poseł Moniki Wielichowskiej w sprawie objęcia
programem „Rodzina 500 plus” dzieci z domów dziecka oraz dzieci, które są pierwszymi i jedynymi
dziećmi w rodzinie, uprzejmie informuję:
Ustawa z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci
(Dz. U. z 2016, poz. 195) wprowadziła do systemu prawnego nowy rodzaj świadczenia
- świadczenie wychowawcze.
Program „Rodzina 500+” to bardzo znacząca pomoc finansowa ze strony państwa
dla rodzin wychowujących dzieci. Jest to jednoznaczny sygnał ze strony państwa, że rodzina nie
jest i nie będzie pozbawiona wsparcia państwa w ponoszeniu kosztów utrzymania dzieci.
Program daje polskim rodzinom z dziećmi wzrost poczucia bezpieczeństwa ekonomicznego
i w konsekwencji będzie również zachętą do posiadania dzieci.
Ustawa o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci wprowadza jednoznaczne i równe
dla wszystkich zasady nabycia prawa do świadczenia wychowawczego.
Świadczenie wychowawcze przysługuje na dzieci w wieku do ukończenia przez
nie 18 roku życia.
Ustawa o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci przewiduje, że na drugie i każde
kolejne dziecko w rodzinie świadczenie wychowawcze przysługuje wszystkim rodzinom,
bez względu na ich dochód.
Z założenia, świadczenie wychowawcze na drugie i kolejne dziecko, nie jest
świadczeniem socjalnym, ale przede wszystkim powszechnym i demograficznym.
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej
ul. Nowogrodzka 1/3/5, 00-513 Warszawa
e-mail: [email protected], tel. 222-500-108
Jak wynika z przeprowadzonych badań społecznych 53% rodzin w Polsce posiada tylko
jedno dziecko. Programu „Rodzina 500+” ma być impulsem, który zachęci te rodziny
do podjęcia decyzji o posiadaniu jeszcze jednego dziecka poprzez zagwarantowanie dodatkowej,
długofalowej pomocy finansowej ze strony państwa bez względu na osiągany przez rodzinę
dochód. W obecnej sytuacji demograficznej Polski, każdy, nawet najmniejszy przyrost liczby
urodzeń, jest pożądany i oczekiwany.
Świadczenie wychowawcze przysługuje na pierwsze dziecko, definiowane jako jedyne
lub najstarsze dziecko w rodzinie w wieku do ukończenia 18 roku życia, jeżeli przeciętny,
miesięczny dochód rodziny w przeliczeniu na osobę, nie przekracza kwoty 800 zł lub 1200 zł
jeżeli członkiem rodziny jest dziecko niepełnosprawne.
Dla rodzin niezamożnych, wprowadzono, poprzez kryterium dochodowe, możliwość
otrzymania świadczenia wychowawczego na pierwsze dziecko. Nieuprawnione jest
zatem
twierdzenie, że wsparcie rodzin najuboższych ma charakter dyskryminujący.
Możliwość
finansowanych
z
stosowania
budżetu
kryterium
państwa
nie
dochodowego
jest
w
sprzeczna
przyznawaniu
z
Konstytucją,
świadczeń
w
tym
z art. 32 Konstytucji RP, i dotyczy również innych świadczeń o podobnym charakterze,
np. świadczeń rodzinnych i świadczeń z pomocy społecznej.
Rozwiązanie przewidziane w ramach ww. Programu nie jest przejawem nierównego
traktowania osób znajdujących się w takiej samej lub podobnej sytuacji. Ustawowe warunki
otrzymania świadczenia wychowawczego w ramach Programu „Rodzina 500+” są identyczne
dla wszystkich zainteresowanych, tj. wszystkie rodziny obowiązuje kryterium dochodowe przy
ustalaniu prawa do świadczenia na pierwsze dziecko, zaś na drugie i kolejne dzieci kryterium
dochodowe nie obowiązuje.
Rozszerzenie prawa do świadczenia wychowawczego, bez kryterium dochodowego,
także na pierwsze dziecko, w tym na rodziny z jednym dzieckiem wiązałoby się
z dodatkowymi wydatkami budżetu państwa na poziomie ponad 14 mld zł w 2016 r., natomiast
w 2017 r. - ponad 19 mld zł, które obecnie są niemożliwe do sfinansowania.
Jednocześnie uprzejmie informuję, że Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej
planuje dokonać, nie później niż w ciągu 12 miesięcy od uruchomienia Programu
„Rodzina 500+” jego przeglądu, który obejmie między innymi ocenę realizacji założeń
ww. Programu oraz wpływu świadczenia wychowawczego na polskie rodziny. Analizowane
będą również, uwzględniając możliwości budżetowe, ewentualne możliwości rozszerzenia liczby
osób uprawnionych do świadczenia wychowawczego. Przegląd ten obejmie także inne systemy
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej
ul. Nowogrodzka 1/3/5, 00-513 Warszawa
e-mail: [email protected], tel. 222-500-108
wsparcia materialnego rodzin (m.in. system świadczeń rodzinnych oraz świadczeń z funduszu
alimentacyjnego).
Ponadto odnosząc się do drugiej kwestii poruszanej przez Panią Poseł dotyczącej dodatku
wychowawczego dla dzieci umieszczonych w placówkach opiekuńczo-wychowawczych innych,
aniżeli typu rodzinnego informuję, iż: w związku wejściem w życie z dniem 1 kwietnia 2016 r.
ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci wprowadzającej zmiany w ustawie z dnia
9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2016 r. poz. 575)
na każde dziecko w wieku do ukończenia 18 roku życia, umieszczone w rodzinie zastępczej,
rodzinnym domu dziecka oraz placówce opiekuńczo-wychowawczej typu rodzinnego,
przysługuje dodatek w wysokości świadczenia wychowawczego określonego w przepisach
o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, przy czym ustawodawca rozróżnia dodatek
wychowawczy i dodatek do zryczałtowanej kwoty, o którym mowa w art. 115 ust. 2a ustawy
o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.
Dodatek wychowawczy, zgodnie z intencją ustawodawcy, przysługuje rodzinom
biologicznym dzieci na wsparcie wydatków bieżących związanych z ich wychowaniem.
Analogicznie został on wprowadzony również dla osób wychowujących dzieci w rodzinnych
formach pieczy zastępczej, tj. w rodzinach zastępczych, rodzinnych domach dziecka oraz
w placówkach
opiekuńczo-wychowawczych typu rodzinnego, które są zbliżone w swojej
organizacji do rodzin zastępczych i rodzinnych domów dziecka. Celem dodatku jest pokrycie
wydatków
związanych
z
zaspokojeniem
podstawowych
potrzeb
życiowych
dzieci
przebywających w rodzinach zastępczych, rodzinnych domach dziecka i placówkach opiekuńczo
-wychowawczych typu rodzinnego, gdyż to oni zgodnie z art. 1121 § 1 ustawy Kodeks rodzinny
i opiekuńczy mają obowiązek wykonywania bieżącej pieczy nad dzieckiem.
Dodatkowo,
wyjaśniając
powody
wsparcia
Programem
500+
jedynie
dzieci
umieszczonych w rodzinnych formach pieczy zastępczej, z pominięciem dzieci umieszczonych
w pieczy instytucjonalnej, pragnę zwrócić uwagę na istotny element, tj. na ponoszone koszty
umieszczenia dzieci w rodzinnej i instytucjonalnej pieczy zastępczej. Średni miesięczny koszt
utrzymania dziecka w rodzinnej pieczy zastępczej w 2015 r wyniósł ok. 1 030 zł, w rodzinie
zastępczej zawodowej i rodzinnym domu dziecka – 2 042 zł, natomiast średni miesięczny koszt
utrzymania dziecka w placówce opiekuńczo-wychowawczej wynosił w 2015 r. ok. 3 932 zł.
Zatem jak można zauważyć, średnie koszty umieszczenia dzieci w rodzinnej pieczy
zastępczej, są jedynie kosztami wypłaty świadczeń i wynagrodzeń, i nie zawsze pokrywają
realne potrzeby dzieci. Natomiast w odniesieniu do instytucjonalnej pieczy zastępczej średnie
koszty są wyliczone na podstawie katalogu kosztów wskazanych w ustawie i pokrywają pełne
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej
ul. Nowogrodzka 1/3/5, 00-513 Warszawa
e-mail: [email protected], tel. 222-500-108
koszty utrzymania dziecka w placówce, tj. są składową rocznych wydatków przeznaczonych na
działalność tej placówki lub ośrodka wynikającą z utrzymania dzieci z poprzedniego roku
kalendarzowego, bez wydatków inwestycyjnych, powiększoną o prognozowany średnioroczny
wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem, przyjęty w ustawie budżetowej na dany
rok kalendarzowy, podzieloną przez liczbę miejsc w placówce lub ośrodku, ustaloną jako sumę
rzeczywistej liczby dzieci w poszczególnych miesiącach poprzedniego roku kalendarzowego.
Jednocześnie należy zauważyć, że istotnym kierunkiem rozwiązań zarówno europejskich
jak i polskich, winny być działania zmierzające do deinstytucjonalizacji pieczy zastępczej
rozumiane jako przede wszystkim odchodzenie od opieki instytucjonalnej na rzecz pieczy
rodzinnej. Zatem wspieranie rodzinnych form pieczy zastępczej Programem „Rodzina 500+” ma
swoje uzasadnianie w podejmowanych działaniach rządu na rzecz przyspieszenia procesu
deinstytucjonalizacji podkreślającego wartość rodziny.
Reasumując,
wypłata dodatku wychowawczego dla rodzin zastępczych, rodzinnych
domów dziecka oraz placówek opiekuńczo-wychowawczych typu rodzinnego jest - obok
przysługujących im obligatoryjnych i fakultatywnych świadczeń na utrzymanie dziecka pomocą w zabezpieczeniu realnych potrzeb związanych z codzienną opieką i ich wychowaniem
w ramach pełnienia bieżącej pieczy zastępczej.
W świetle powyższego pragnę poinformować Panią Poseł, że w obecnej chwili nie
planuje się zmian legislacyjnych dotyczących rozszerzenia katalogu osób, którym przysługuje
dodatek wychowawczy.
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej
ul. Nowogrodzka 1/3/5, 00-513 Warszawa
e-mail: [email protected], tel. 222-500-108