Narody i stereotypy 25 lat później. Nowe granice, nowe horyzonty 5

Narody i stereotypy 25 lat później. Nowe granice, nowe horyzonty
5 czerwca
Debata II. Wiatr ze Wschodu, wiatr na Wschód
R. Pyrah, Z. Szczerek, J. Bahr, B. Tsipuria, W. Diatłow. Fot. P. Mazur
Po prezentacji relacji Polski z jej najbliższymi sąsiadami uczestnicy konferencji spojrzeli dalej – na stosunki
pomiędzy Wschodem i Zachodem Europy. Dwadzieścia pięć lat temu runął mur berliński, kończąc okres zimnej
wojny i wrogich stosunków między dwiema częściami kontynentu. Po stronie zachodniej umocniły się procesy
integracji europejskiej, po wschodniej z ZSSR wyodrębniły się nowe państwa. Druga debata, prowadzona przez
ambasadora Jerzego Bahra, została zatytułowana Wiatr ze Wschodu, wiatr na Wschód i była okazją do
postawienia pytania o to, czy zmieniło się wzajemne postrzeganie Wschodu i Zachodu? Jak Polskę i Unię
Europejską widzą państwa Europy Wschodniej i vice versa? Jak przewidują swoją przyszłość w kontekście
integracji europejskiej? Czy istnieje związek między postawami narodowościowymi a komunizmem?
Odpowiedzi szukali prof. Victor Dyatlov (Rosja), dr Robert Pyrah (Wielka Brytania), prof. Bela Tsipuria (Gruzja) i
Taras Wozniak (Ukraina).
Socjolog i dyplomata J. Bahr kilkukrotnie odwoływał się do metafory wiatru. Oprócz ogólnych pytań o to, co
zmieniło się w naszym myśleniu o Europie w ciągu ostatnich 25 lat, pytał, co nas ku niej popycha, a co od niej
odstrasza? Co ów tytułowy wiatr przeniósł ze Wschodu na Zachód? Co przeniósł z Zachodu na Wschód?
Prof. Tsipuria przypomniała kontekst teoretyczny, jakim jest współczesny dyskurs postkolonialny – choć w
wypadku krajów Europy Środkowej wypadałoby raczej powiedzieć: postzależnościowy. Co prawda polityka
Związku Sowieckiego różniła się znacząco od polityki konkwistadorów, choćby przez wzgląd na pojęcia
braterstwa i równości eksploatowanych przez specjalistów od propagandy (Rosja jako starszy brat), to jednak
bezsprzecznie była to polityka dominacji, oparta na wytwarzaniu i podtrzymywaniu zależności poszczególnych
krajów Związku Sowieckiego. Stereotypy oparte na tym dyskursie, malujące Wschód jako przestrzeń idealnej
szczęśliwości, w której panuje harmonia i pewność jutra, wciąż są przeciwstawiane wizerunkowi Zachodu jako
przestrzeni niestabilnej, generującej niepokoje i pogrążonej w kryzysie wartości, co utrudnia wzajemny dialog. Z
drugiej strony, w dobie globalizacji i nowych mediów, dyskurs ten upłynnia się i umożliwia otwarcie na nowe
perspektywy i nowe języki, a także pozbycie się szkodliwych uprzedzeń. Zdaniem prof. Diatłowa obecnie
podejście do Europy ze względu na zmianę pokoleniową jest znacznie spokojniejsze, mniej egzaltowane.
Pojawia się raczej samoodradzająca się imperialna świadomość Rosjan, której wynikiem jest sytuacja na
pograniczu rosyjsko-ukraińskim.
Zobacz całą debatę w serwisie You Tube