finansowanie
Transkrypt
finansowanie
PREZENTACJE • RYNEK FAKTORINGU Wyspecjalizowane finansowanie Chcąc zrozumieć jak wysoce wyspecjalizowaną formą finansowania przedsiębiorstw jest faktoring, należałoby powrócić do początków jego rozwoju w Polsce. A tym samym do procesu jego kształtowania. FOT. WOJCIECH ŁĄCZYŃSKI ELŻBIETA URBAŃSKA W raz z napływem kapitału zagranicznego do naszej bankowości pojawiła się wiedza o różnorodnych formach finansowania przedsiębiorstw stosowanych zwłaszcza w Europie, m.in. o faktoringu. Na jej podstawie kilkanaście lat temu niektóre banki zaczęły oferować klientom finansowanie oparte na oddaniu do dyspozycji klienta środków wynikających z przedstawionych bankowi kwot na fakturach wystawionych przez klienta jego kontrahentom. Ten „faktoring” pełnił w zasadzie rolę kredytu bankowego z zabezpieczeniem w postaci spływu należności od odbiorców klienta. „STARY” FAKTORING Z powodu braku odpowiednich narzędzi banki nie były systemowo (system operacyjny, procedury, wyszkoleni pracownicy) przygotowane do obsługi faktoringu, a przede wszystkim obsługi większej liczby faktur. Niezbędne czynności w obsłudze faktoringu, jak np. sprawdzanie zgodności wartości przelewów z kwotami na fakturach, pochłaniały sporo czasu pracownikom bankowym. Toteż ta forma finansowania była o wiele droższa niż np. kredyt w rachunku bieżącym bądź kredyt odnawialny. Nie przyjęła się na rynku w takim stopniu, w jakim równolegle rozwijała się ona w krajach Europy Zachodniej, gdzie firmy faktoringowe posiadały już systemy operacyjne zapewniające automatyczną obsługę operacji. Jedenaście lat temu powstały w Polsce pierwsze spółki faktoringowe z kapitałem zagranicznym prowadzącym działalność faktoringową w Europie Zachodniej. Ponieważ faktoring nie został uregulowany w kodeksie cywilnym ani w żadnym innym akcie prawnym, a więc jest usługą niezdefiniowaną w prawie polskim, przyjmuje się definicję z Konwencji Ottawskiej z 1988 r. dotyczącą faktoringu międzynarodowego. Mówi ona, że umowa faktoringu to taka, która jest zawarta pomiędzy dwoma stronami: dostawcą (faktorantem) i faktorem. W następstwie zawiązania umowy: • Dostawca ceduje na faktora należności wynikające z umów sprzedaży zawartych z odbiorcami. • Faktor powinien wykonać co najmniej dwie z czterech czynności: – Finansuje bezsporne i niewymagalne należności, – Prowadzi sprawozdawczość i konta rozliczeniowe, 16| – Egzekwuje należności, – Przejmuje ryzyko wypłacalności odbiorcy. • Odbiorcy zostają zawiadomieni o cesji należności. Z usługą faktoringu mamy więc do czynienia wtedy, kiedy przedsiębiorcy (inaczej – klientowi, dostawcy) instytucja oferująca faktoring zapewnia oprócz finansowania należyte administrowanie należnościami (prowadzenie kont i przejrzystej sprawozdawczości oraz dbałość o regulowanie płatności przez odbiorców), a także dodatkowo przejęcie ryzyka wypłacalności odbiorców w przypadku faktoringu bez regresu (inaczej tzw. pełnego lub właściwego). KU LEPSZEMU ZARZĄDZANIU Z obserwacji potrzeb klientów w ostatnich latach wynika wyraźny wzrost zainteresowania faktoringiem ze strony przedsiębiorstw. W szczególności zaś dodatkowymi usługami, jakie – oprócz finansowania – proponuje firma faktoringowa, a mianowicie: zarządzaniem należnościami, polegającym na prowadzeniu kont rozliczeniowych odbiorców, monitorowaniem spływu należności od odbiorców oraz egzekwowaniem terminowego regulowania należności. Skuteczne nadzorowanie i zarządzanie należnościami w dzisiejszych czasach jest istotnym czynnikiem warunkującym sukces rynkowy. Przyspieszenie ich spływu, z jednoczesną możliwością zaoferowania przez przedsiębiorcę swoim odbiorcom wydłużonego terminu płatności, wspiera zarządzanie płynnością firmy. Faktoring przyjmuje te zadania od przedsiębiorcy. A równocześnie ułatwia mu zwiększenie obrotu poprzez budowę portfela solidnych odbiorców. To wyspecjalizowane finansowanie najbardziej przyda się przedsiębiorstwom, kiedy: • Mają one zawarte stałe umowy dostaw produktów i usług z odbiorcami, • Mają zapotrzebowanie na zewnętrzne finansowanie wyższe niż mogą uzyskać w bankach, • Planują wydłużenie terminów płatności swoim odbiorcom, • Planują negocjacje rabatów u swoich dostawców, miesięcznik finansowy BANK | listopad | 2006 RYNEK FAKTORINGU KRAJOWY Z REGRESEM (PRZYKŁAD) Duża firma farmaceutyczna ma ok. 1500 odbiorców, w tym hurtownie leków oraz pojedyncze apteki. Jest wśród nich ok. 20 odbiorców strategicznych i ok. 300 znacznie mniejszych z saldami do 50 tys. zł. Wielu odbiorców, szczególnie tych mniejszych, nie reguluje swoich zobowiązań terminowo. Firma ta nie posiada wyspecjalizowanych narzędzi do monitorowania tak dużej liczby odbiorców, a działania monitorujące spływ należności koncentrują się na strategicznych klientach. Spółka posiadała stale ok. 1 mln zł w należnościach, których opóźnienia wynosiły ok. 30 dni. W celu zdyscyplinowania współpracy z odbiorcami oraz uzyskania poprawy płynności finansowej, firma podjęła decyzję o podpisaniu umowy z faktorem. Ustalono prowizję w wysokości 0,5 proc. faktury brutto. Ten zobowiązał się do finansowania dostawcy, pisemnego i telefonicznego monitowania odbiorców oraz do bieżącego informowania dostawcy o spływie należności. Działania podjęte przez firmę faktoringową skróciły czas spływu należności o 21 dni, zmniejszyły pracochłonność działu finansowego, a przede wszystkim usprawniły współpracę dostawcy z jego odbiorcami. • Chcą polepszyć dyscyplinę płatniczą swoich odbiorców, a tym samym wskaźnik rotacji należności, • Chcą wprowadzić w firmie efektywne planowanie wpływów i wydatków, • Chcą mieć pewność, że ich odbiorcy zwłaszcza nowi są solidnymi kontrahentami. WINDYKACJA TO NIE FAKTORING Dodatkowo przy faktoringu z przejęciem ryzyka wypłacalności odbiorców (inaczej: pełnym, właściwym, bez regresu) przedsiębiorca nie ponosi odpowiedzialności za wypłacalność swoich odbiorców. Firmy zrzeszone w Polskim Związku Faktorów oferują faktoring krajowy z regresem (niepełny, niewłaściwy), krajowy bez regresu (pełny, właściwy), eksportowy z regresem, eksportowy bez regresu, importowy (dla zagranicznych eksporterów). Wiele oferuje jako osobną usługę administrowanie należnościami oraz inkaso należności. W praktyce sprowadza się to do przejęcia funkcji wykonywanych w różnych działach danego przedsiębiorstwa. Ich celem jest wyegzekwowanie należności od odbiorców w terminie (ang. collection). Usługa ta nie ma związku z windykacją należności, często mylnie przypisywaną spółkom faktoringowym jako – ściśle powiązaną z faktoringiem. Zadaniem faktoringu proponowanego przez firmy zrzeszone w Polskim Związku Faktorów jest poprawa płynności ich klientów poprzez elastyczne finansowanie działalności przedsiębiorstw oraz zarządzanie jego należnościami – a nie prowadzenie działań windykacyjnych. Kiedy zachodzi konieczność odzyskiwania należności, to najczęściej firmy faktoringowe zlecają tę czynność firmom zewnętrznym, np. ubezpieczycielom w przypadku faktoringu bez regresu. • 2,5 mln zł. Oprócz zapewnienia klientowi bieżącego finansowania firma faktoringowa podjęła się także zarządzania należnościami w zakresie księgowania płatności i windykacji. Pozyskane środki zwiększyły bezpieczeństwo dostaw, gdyż pozwoliły na rozszerzenie bazy dostawców z Dalekiego Wschodu oczekujących płatności w formie przedpłat. W 2004 r. klient rozpoczął poszukiwania odbiorców na rynkach zagranicznych celem dalszego zdywersyfikowania sprzedaży. W związku z tym, że produkt był innowacyjny, wielu odbiorców zagranicznych wyrażało zainteresowanie jego zakupem. Ze względu na trudności w uzyskaniu wiarygodnych informacji o odbiorcach zagranicznych oraz na barierę odmiennych systemów prawnych i zwyczajów biznesowych, klient obawiał się, że ryzyko ich niewypłacalności może być zbyt wysokie. W tej niekomfortowej sytuacji firma faktoringowa zaoferowała klientowi faktoring eksportowy z przejęciem ryzyka wypłacalności odbiorców w 100 proc. Obroty z odbiorcami krajowymi i zagranicznymi rosły. Zatem firma faktoringowa podwyższyła linię faktoringową do 3,5 mln zł. Dalekowschodni dostawcy zmienili podejście do klienta, uznając go za wiarygodnego partnera, i przyznali mu odroczony termin płatności. Zaczął on stosować faktoring m.in. jako narzędzie do uzyskiwania upustów – w zamian za przyśpieszone płatności do dostawców. Faktoring zmienił więc swoje przeznaczenie: z narzędzia, od którego zależało bezpieczeństwo dostaw, na narzędzie do generowania dodatkowych przychodów. Faktoring eksportowy częściowo zabezpieczał klienta przed ryzykiem kursowym, gdyż zarówno dostawy, jak i sprzedaż odbywały się w tej samej walucie. Z kolei w bieżącym 2006 r. klient zdecydował się zabezpieczyć swój cały obrót i zwrócił się do firmy faktoringowej o wsparcie. Ponieważ wszystkie transakcje eksportowe były już zabezpieczone, firma fakKORZYŚCI Z FAKTORINGU DLA KLIENTA: • Nowe możliwości w organizowaniu dostaw, • Poprawa rotacji należności, • Szansa na sprostanie oczekiwaniom odbiorców co do terminu płatności, • Szansa wejścia na nowe rynki bez ryzyka niewypłacalności odbiorców, • Szansa na zdobycie nowych odbiorców, • Szansa na uzyskanie upustów cenowych u dostawców, • Księgowanie przelewów, • Monitorowanie należności. Przychody rocznie (w mln zł) Rotacja należności (dni) 80 70 Rotacja zobowiązań bez kredytów (dni) 60 DOPASOWANE DO POTRZEB KLIENTA (PRZYKŁAD) Potencjalny klient zwrócił się do firmy faktoringowej o pomoc w rozwiązaniu narastającego problemu finansowego. Klientem była rzetelna i szybko rozwijająca się firma zajmująca się dystrybucją sprzętu komputerowego. Produkty importowano z Dalekiego Wschodu, gdzie obowiązywały przedpłaty. Firma stale poszerzała grono odbiorców, którzy oczekiwali odroczonego terminu płatności. W ten sposób rósł poziom udzielanego przez klienta kredytu kupieckiego. Podjęte próby przejścia na odroczony termin płatności u dalekowschodnich dostawców nie przyniosły oczekiwanych efektów, a zarząd dostrzegł problem stopniowej utraty płynności. Firma faktoringowa zaproponowała jako remedium bazowy produkt – faktoring krajowy z regresem – jako najtańsze i najprostsze rozwiązanie. Klient zgłosił 35 odbiorców, wśród nich zarówno duże sieci handlowe, jak i mniejszych dealerów. Uwzględniając łączny poziom wyksięgowań ok. 7 proc., rozpoczęto współpracę z poziomem finansowania należności (zaliczka) 75 proc. W trakcie rozmów uzgodniono także, że optymalna wysokość linii finansowania ułatwiająca zarządzanie dostawami powinna wynosić www.miesiecznikbank.pl 50 40 30 20 10 0 2000 r. 2001 r. 2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. toringowa zaoferowała zmianę umowy faktoringu krajowego z regresem na z przejęciem ryzyka wypłacalności odbiorcy w 85 proc. Obecnie klient korzysta z dwóch linii faktoringowych: faktoringu krajowego z przejęciem ryzyka wypłacalności odbiorcy w kwocie 2,5 mln zł oraz faktoringu eksportowego z przejęciem ryzyka wypłacalności odbiorcy w kwocie 1 mln zł. Obecny poziom finansowania należności (zaliczka) wynosi 85 proc. – ze względu na dobrze rozproszony portfel odbiorców. Autorka jest Przewodniczącą Komitetu Wykonawczego Polskiego Związku Faktorów. | 17