Jerzy Brukwicki, Żel-art Jana Kantego Pawluśkiewicza

WYSTAWY Z CYKLU „ARTYŚCI POGRANICZA”
VÝSTAVY Z CYKLU „UMELCI Z POHRANI IA”
Jerzy Brukwicki
Jerzy Brukwicki
Żel-art
Jana Kantego Pawluśkiewicza
Gel-art
Jana Kantyho Pawluśkiewicza
Jan Kanty Pawlu kiewicz – znakomity kompoJan Kanty Pawlu kiewicz – významný skladate'
zytor muzyki teatralnej, filmowej i kabaretowej, twórdivadelnej, filmovej a kabaretnej hudby, tvorca moca monumentalnych dzie! oratoryjno-kantatowych,
numentálnych oratórno-kantátových diel a klavírista
pianista – twierdzi, "e maluje od zawsze. Rysunkiem
- tvrdí, že ma'uje od nepamäti. Kresba ho fascinovala
fascynowa! si# ju" w redniej szkole muzycznej.
už na hudobnom konzervatóriu. Bola pre(ho „vnúBy! on dla niego „wewn#trznym dialogiem, oczyszcza!
torným dialógom, o)istou predstavivosti”. „Kvôli
wyobra$ni#”. To przez rysunej som šiel na architektúnek – wyznaje – wybra!em si#
ru”, priznáva, „ale naj)asna architektur#, ale najcz# tejšie som ju využíval pri
ciej pos!ugiwa!em si# nim,
písaní hudby”. Na Fakulte
pisz%c muzyk#. Na wydziale
Architektúry
Krakovskej
Architektury Politechniki Krapolytechniky sa zaoberal
kowskiej zajmowa! si# mama'bou, kresbou, grafikou
larstwem, rysunkiem, grafik%
a sochárstvom. Neskôr, ked'
i rze$b%. Potem, gdy muzyka
hudba takmer úplne zaplniniemal ca!kowicie wype!ni!a
la svet jeho predstavivosti,
wiat jego wyobra$ni, rysunek
kresba mu dovo'ovala „obpozwala! mu „ogarnia& form#
siahnu* kompozi)nú formu,
kompozycji, znale$& najbarnájs* najdramatickejšie, )iže
dziej dramatyczne czy liryczlyrické fragmenty skladby,
ne fragmenty utworu, naszkinaskicova* situáciu – tíšivú
cowa& sytuacj# – koj%c% lub
alebo takú, ktorá posluchá)a
tak%, która s!uchacza wyrwa!a
vyvedie z letargie. Moje nákz letargu. Moje rysunki na parresy na partitúrach vznikali
tyturach powstawa!y jak zapiako zápis z kardiogramu,
sy kardiogramu, jak wykresy,
ako grafy, nápomocné pri
które pomaga!y mi rozpisa&
rozpise stôp narácie, príbelady narracji, opowie ci”.
hu”. Svoje obrazy Jan Kanty
Po raz pierwszy swoje obraPawlu kiewicz po prvý raz
zy Jan Kanty Pawlu kiewicz
vystavil v Pivnici pod BaraJan Kanty Pawlu$kiewicz
wystawi! w Piwnicy pod Banami v januári 1999. O deFot. R. Bobek
ranami w styczniu 1999 roku.
sa* mesiacov neskôr ukázal
Dziesi#& miesi#cy pó$niej
v krakovskej galérii Szaw krakowskiej galerii Szalom pokaza! cykl 21 trudnych
lom cyklus 21 #ažkých obrázkov na karneval. Vtedy
obrazków na karnawa . Od tego czasu powsta!y kolejza)ali vznika* +alšie série obrazov, kresieb a grafík:
ne serie obrazów, rysunków i grafik: W!drówki po MoW!drówki po Morzu Czerwonym, Znów w!drujemy,
rzu Czerwonym, Znów W!drujemy, Krajobrazy, "ciany,
Krajobrazy, "ciany, Fakty i Ludzie, Podhale de PaFakty i Ludzie, Podhale de Paris, Vive les Hieroglyphes,
ris, Vive les Hieroglyphes, Ogród Jozafata. Vízie Jana
Ogród Jozafata. Wizje Jana Kantego Pawlu kiewicza,
Kantyho Pawlu kiewicza, ktoré sa naj)astejšie rodia
które najcz# ciej rodz% si# podczas snów, zawieraj% szczepo)as snov, obsahujú osobitý emocionálny náboj, sú
gólny !adunek emocjonalny, s% wyj%tkowo fantazyjne.
plné výnimo)nej fantázie. Zo škv,n živej a intenzívZ plam o "ywej, intensywnej kolorystyce, setek kronej farebnosti, stoviek bodiek a )iarok, reálneho a abpek i kresek, realnych i abstrakcyjnych uk!adów form
straktného usporiadania formy a predmetov, vytvoril
i przedmiotów artysta stworzy! obrazy wyró"niaj%ce si#
umelec obrazy, ktoré sa vyzna)ujú magickým zvumagicznym d$wi#kiem, wysublimowan% harmoni%. Wykom a dokonalou harmóniou. Stvárnil v nich poetický
30
Pogranicze Polsko-Slowackie_OK!.30 30
2007-12-12 13:26:42
WYSTAWY Z CYKLU „ARTYŚCI POGRANICZA”
VÝSTAVY Z CYKLU „UMELCI Z POHRANI IA”
kreowa! w nich poetycki, ba niowy wiat pe!en rado ci,
weso!o ci i szcz# liwo ci. W tych uroczych, pogodnych
malowid!ach odkrywamy reminiscencje jego dzieci#cego
oczarowania malowniczym folklorem podhala(skim, echa
m!odzie(czych lektur, muzycznych fascynacji. Mnóstwo
w nich dowcipnych komentarzy do "yciowych przygód
autora. Ich kolorow%, "yw% przestrze( zape!niaj% uskrzydlone ludziki, w#drowcy, fruwaj%ce konie, ryby i wa"ki,
zagadkowe smoki i ptaszyska, pe!zaj%ce w#"e i "ó!wie,
drzewa-kwiaty, zabawne samochody i rowery, dziwne
stwory, obiekty i rzeczy. Ca!a ta mena"eria tkwi w nieustaj%cym zgie!ku, ruchu, k!#bi si#, przemieszcza z miejsca
na miejsce. Obrazy Pawlu kiewicza to nie tylko opowie ci
o prze"yciach, oczarowaniach i doznaniach. Opowiadaj%
o magicznych i ca!kiem realnych darach Ziemi i Nieba. S%
tak"e zbiorem my li i refleksji o otaczaj%cej nas rzeczywisto ci, przemijaniu, o barwach codzienno ci. Poruszaj%
nasze dusze, wzbudzaj% pogodny, optymistyczny nastrój,
sprawiaj% rado &.
Jan Kanty Pawlu kiewicz inspiracji szuka w powszednich wydarzeniach, wersetach Starego i Nowego Testamentu, ulubionej powie ci Buszuj%cy w zbo&u Salingera,
wierszach Baczy(skiego, Moczulskiego, staroegipskich
hieroglifach, magicznej atmosferze Krakowa, kabaretu Piwnica pod Baranami i kawiarni aktorskiej Maska
w podziemiach Starego Teatru. Swoje prace buduje akwarelami, tuszami, a przede wszystkim hinduskimi "elami
rysunkowymi, b#d%cymi technologiczn% nowink% w ród
malarskich materia!ów. „-el mnie fascynuje – wyznaje
twórca. – Korzystam z fajerwerków "elu. On si# b!yszczy,
przeskakuje, rozlewa; stwarza wra"enie trójwymiarowoci. -el-Art – to po!%czenie wspó!czesnej ekstrawagancji
z konwulsywn% klasyk%”.
W jednym z tekstów o arty cie Tadeuszu Nyczek,
krytyk literacki i teatralny, napisa!: „Po ród wielu dróg,
dró"ek i cie"ek dzisiejszej sztuki Jan Kanty Pawlu kiewicz dr%"y drog# w!asn%, coraz bardziej interesuj%c%.
I co najbardziej interesuj%ce – nieprzewidywaln% w swoich mo"liwo ciach”. Mam nadziej#, "e i Pa(stwo zgodz%
si# z tym pogl%dem.
a rozprávkový svet plný radosti, veselosti a š*astia.
V týchto pôvabnych a pokojných ma'bách odha'ujeme reminiscencie jeho detského okúzlenia pestrým
podhalianskym folklórom, ozvenu )ítania z mládeneckých )ias, fascináciu hudbou. Je v nich ve'ké
množstvo vtipných komentárov k životným príbehom
autora. Ich farebný a živý priestor je zaplnený okrídlenými )lovie)ikmi, pútnikmi, lietajúcimi ko.mi, rybami
a vážkami, tajomnými drakmi a vtáctvom, plaziacimi
sa hadmi a korytna)kami, stromami–kvetmi, veselými
autami a bicyklami, podivnými tvormi, objektmi a vecami. Celá menažéria tkvie v neustálom hluku a pohybe, motá sa, presúva z miesta na miesto. Pawlu kiewiczove obrazy sú nielen rozprávaním o zážitkoch,
okúzlení a dojmoch. Rozprávajú o magických, ale aj
celkom reálnych daroch Zeme a Neba. Sú tiež zbierkou myšlienok a reflexií o obklopujúcej nás skuto)nosti, o plynutí )asu, o farbách každodennosti. Hýbu
našimi dušami, vyvolávajú pokojnú, optimistickú náladu, robia rados*.
Jan Kanty Pawlu kiewicz h'adá inšpiráciu v každodenných udalostiach, veršoch Starého a Nového
Testamentu, v ob'úbenom románe Kto chytá v žite
Salingera, vo veršoch Baczy(ského a Moczulského,
v staroegyptských hieroglyfoch, v magickej atmosfére
Krakova, v kabarete Piwnica pod Baranami a v hereckej kaviarni Maska v podzemí Starého divadla. Svoje
práce tvorí akvarelovými farbami, tušmi a predovšetkým indickými ma'ovacími gelmi, ktoré sú technologickou novinkou maliarskych materiálov. „Gel ma fascinuje,” priznáva tvorca. „Využívam bohatstvo gelu.
Leskne sa, preskakuje, rozlieva sa; vytvára dojem trojrozmernosti. Gel-art je spojením sú)asnej extravagancie s k,)ovitou klasikou”.
Literárny a divadelný kritik Tadeusz Nyczek
v jednom z textov o umelcovi napísal: „V množstve
ciest, cesti)iek a chodníkov dnešného umenia h/bi Jan
Kanty Pawlu kiewicz vlastnú cestu, )oraz zaujímavejšiu. Ale )o je najzaujímavejšie – cestu, ktorá má
nepredvídate'né možnosti”. Verím, že aj vy súhlasíte
s týmto názorom.
***
***
Jan Kanty Pawlu kiewicz urodzi! si# 13 pa$dziernika
1942 roku w Nowym Targu. Uko(czy! Pa(stwow% Szko!#
Muzyczn% oraz Wydzia! Architektury Politechniki Krakowskiej. Karier# artystyczn% rozpocz%! w 1967 roku jako
jeden ze wspó!za!o"ycieli kabaretu „Anawa”. Ten okres
twórczo ci zosta! udokumentowany kilkoma p!ytami d!ugograj%cymi. Piosenki z jego muzyk% w wykonaniu Mar-
Jan Kanty Pawlu kiewicz sa narodil 13. októbra
1942 v Nowom Targu. Absolvoval Štátnu hudobnú
školu a Fakultu architektúry Krakovskej polytechniky. Umeleckú kariéru za)al v roku 1967 ako jeden zo
spoluzakladate'ov kabaretu Anawa. Toto obdobie jeho
tvorby bolo zdokumentované v nieko'kých dlhohrajú-
31
Pogranicze Polsko-Slowackie_OK!.31 31
2007-12-12 13:26:44
WYSTAWY Z CYKLU „ARTYŚCI POGRANICZA”
VÝSTAVY Z CYKLU „UMELCI Z POHRANI IA”
ka Grechuty i innych wybitnych artystów by!y wielokrotcich platniach. Skladby s jeho hudbou predvedené Manie nagradzane, m.in. na Studenckim Festiwalu Piosenki
rekom Grechutom a inými významnými umelcami boli
i Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu (Nagromnohokrát ocenené, napr. na Študentskom hudobnom
da G!ówna 1977). Od lat siedemdziesi%tych wspó!pracuje
festivale a Po'skom hudobnom festivale v Opoli (Hlaz „Piwnic% pod Baranami”, w której dorobku fonograficzvná cena 1977). Od sedemdesiatych rokov spolupracuje
nym znajduje si# tak"e wiele jego kompozycji. Pawlu s Piwnicou pod Baranami, ktorá má vo svojej fonograkiewicz jest kompozytorem muzyki teatralnej, zwi%zanym
fii množstvo jeho kompozícií. Pawlu kiewicz je sklaz wieloma polskimi
date'om divadelnej
hudby a jeho meno
scenami, m.in. Stasa spája s mnohými
rym Teatrem i Teatrem
po'skými scénami,
Stu w Krakowie oraz
o.i. s divadlami Staz Teatrem Narodowym
ry Teatr a Teatr Stu
i Teatrem Powszechv Krakove, Teatr
nym w Warszawie.
Narodowy a TeJest
wspó!autorem
atr Powszechny vo
musicalu Szalona loVaršave. Je spolukomotywa (1977), opeautorom muzikálu
ry Kur zapia (1980)
Szalona lokomotywa
i Opery &ebraczej
(1977), opery Kur
(1991). Komponowa!
zapia (1980) a Opete" muzyk# do filmów:
ry &ebraczej (1991).
kilkudziesi#ciu krótkoKomponoval
takmetra"owych
(Nagroda na XII Festiwalu
tiež filmovú hudbu:
nieko'ko desiatok
Filmów Krótkometrakrátkometrážnych
"owych w Krakowie
filmov (Cena na XII.
1975) i wielu fabularfestivale
krátkonych re"yserowanych
m.in. przez F. Falka,
metrážnych filmov
T. -ygad!o, J. Zaorv Krakove, 1975)
a mnohých celoskiego, W. Krzystka,
ve)erných filmov,
K. Kie lowskiego i A.
ktoré režírovali napr.
Holland. W 1992 roku
F. Falk, T. -ygad!o,
powstaj%: Nieszpory
J. Zaorski, W. KrzyLud'mierskie do s!ów
Jan Kanty Pawlu$kiewicz, Z cyklu Vivat hieroglify #2, &el/papier, 62x43 cm
Repr. R. Bobek
stek, K. Kie lowski
Leszka
Aleksandra
a A. Holland. V roku
Moczulskiego
(Na1992 vznikli Niegroda na I Festiwalu
szpory Lud'mierskie s textom Leszka Aleksandra MoTwórczo ci Telewizyjnej). 1994 rok przynosi poemat
czulského (Ocenenie na I. festivale televíznej tvorby).
symfoniczny Harfy Papuszy, 1996 rok kompozycj# Nowy
V roku 1994 vznikla symfonická poéma Harfy PapuRadosny Dzie(, a w 1997 roku powstaje koncert Amat
szy, v roku 1996 – kompozícia Nowy Radosny Dzie(,
Vita. W 1999 roku w Chorzowie odby!a si# wiatowa
prapremiera oratorium Droga, )ycie, Mi o$*, natomiast
a v roku 1997 vznikol koncert Amat Vita. V roku 1999
w kwietniu 2002 roku w Zabrzu prapremiera koncersa v Chorzowe konala svetová predpremiéra oratória
Droga, )ycie, Mi o$*, a v apríli 2002 v Zabrzi – premiétu Ogrody Jozafata. Ostatnie koncerty artysty zbli"one
formu!% do muzyki powa"nej, okre lone zosta!y jako
ra koncertu Ogrody Jozafata. Jeho posledné koncerty,
„Mystery Music”. Z inicjatywy w!adz Krakowa, rok
ktoré sa svojou formulou približovali k vážnej hudbe,
2005 by! rokiem twórczo ci Jana Kantego Pawlu kieboli definované ako „Mystery Music”. Rok 2005 bol
wicza. W czerwcu 2005 roku Jan Kanty Pawlu kiewicz
z iniciatívy Krakovskej mestskej rady rokom tvorby
otrzyma! Laur Krakowa XXI Wieku, nagrod# przyznaJana Kantyho Pawlu kiewicza. V júni 2005 Jan Kanty
32
Pogranicze Polsko-Slowackie_OK!.32 32
2007-12-12 13:26:44
WYSTAWY Z CYKLU „ARTYŚCI POGRANICZA”
VÝSTAVY Z CYKLU „UMELCI Z POHRANI IA”
wan% wybitnym osobowo ciom, !%cz%cym rodowiska
nauki, sztuki i biznesu. Wtedy te" odby!o si# uroczyste, nadzwyczajne wykonanie Nieszporów Lud'mierskich na Dziedzi(cu Wawelskim. Natomiast 30 czerwca
2007 r. w ramach projektu Euroregionu „Tatry” na dziedzi(cu Zamku w Niedzicy odby! si# koncert Motywy
ró&nych kultur pogranicza polsko-s owackiego w twórczo$ci kompozytorskiej Jana Kantego Pawlu$kiewicza,
poprzedzony warsztatami muzycznymi i wyk!adem
A. Burzy(skiej zatytu!owanym Jan Kanty Pawlu$kiewicz
– artysta totalny.
W styczniu 1999 roku Jan Kanty Pawlu kiewicz
zadebiutowa! w Piwnicy pod Baranami now% form% wypowiedzi artystycznej, a mianowicie wystaw% rysunków.
Wydawa!o si# wtedy, "e jest to "art lub ekscentryczny kaprys kompozytora, ale niebawem okaza!o si#, "e ta twórczo & rozwin#!a si# imponuj%co i ods!oni!a nowe, nieznane dot%d oblicze artysty. Powsta!y zatem liczne kolorowe
cykle obrazów malowanych tuszem zmieszanym z "elami. Artysta nazwa! swoj% sztuk# „"el-artem”. Obrazy Jana
Kantego Pawlu kiewicza prezentowane by!y na ponad 30
wystawach, m.in. w: Galerii Szalom w Krakowie (1999,
2001), Galerii w Ratuszu w Gliwicach (1999, 2001),
BWA w Jeleniej Górze (1999), Nowos%deckiej Ma!ej
Galerii (2000), Galerii „Od Nova” w Bytomiu (2000),
Galerii Sztuki Miriam w Tychach (2001), Galerii Sztuki
„Arsena!” w Toruniu (2001), Pa!acu Sztuki w Krakowie
(2001, 2006), Muzeum Podhala(skim w Nowym Targu
(2001), Galerii „Opus” we Wroc!awiu (2002), Dworku
Sierakowskich w Sopocie (2002), Galerii „autor” w Opolu (2003), Muzeum Historycznym w Krakowie (2003),
Galerii Sztuki Wirydarz w Lublinie (2003, 2005), Galerii
Opus w 0odzi (2004), Muzeum-Zamku w Bielsku-Bia!ej
(2004, 2006), Galerii Krytyków „Pokaz” w Warszawie
(2005), siedzibie Parlamentu Europejskiego w Brukseli
(2006), Galerii Sztuki Wspó!czesnej ArtGalle w Szczecinie (2007), BWA w Pile (2007), Galerii „Nad Brd%”
w Bydgoszczy (2007).
Pawlu kiewicz obdržal Vavrín Krakova 21. storo)ia
– ocenenie, ktoré sa ude'uje významným osobnostiam,
spájajúcim svet vedy, umenia a biznisu. Vtedy sa na
nádvorí Wawelskeho hradu konalo mimoriadne slávnostné uvedenie Nieszporów Lud'mierskich. 30. júna
2007 sa v rámci projektu Euroregiónu Tatry na nádvorí
hrad v Nedeci konal koncert pod názvom Motívy rôznych kultúr po+sko-slovenského pohrani,ia v kompozi,nej tvorbe Jana Kantyho Pawlu$kiewicza. Koncertu predchádzali hudobné tvorivé dielne s prednáškou
A. Burzy(skej pod názvom Jan Kanty Pawlu$kiewicz
– totálny umelec.
V januári 1999 Jan Kanty Pawlu kiewicz debutoval
v Piwnici pod Baranami novou formou umeleckej výpovede – výstavou kresieb. Vtedy sa zdalo, že je to žart
alebo excentrický výstrelok skladate'a, ale zakrátko
bolo jasné, že táto tvorba sa vyvinula do impozantných
rozmerov a odhalila novú neznámu tvár umelca. Svetlo
sveta uzreli po)etné farebné cykly obrazov ma'ovaných
tušom, zmiešaným s gelmi. Umelec nazval svoje umenie
„gel-art”. Obrazy Jana Kantyho Pawlu kiewicza boli prezentované na vyše 30 výstavách, o.i. v: Galérii Szalom
v Krakove (1999, 2001), Galérii na Radnici v Gliwiciach
(1999, 2001), BWA v Jelenej Góre (1999), v galérii v Nowom S%czi Ma!a Galeria (2000), Galérii Od Nova v Bytome (2000), Galérii Umenia Miriam v Tychách (2001),
Galérii Umenia Arsenal v Toruni (2001), Paláci umenia
v Krakove (2001, 2006), Podhalianskom múzeu v Nowom Targu (2001), Galérii Opus vo Vroclave (2002),
Dworku Sierakowských v Sopote (2002), Galérii autor
v Opoli (2003), Historickom múzeu v Krakove (2003),
Galérii umenia Wirydarz v Lubline (2003, 2005), Galérii Opus v Lodži (2004), Múzeu-zámku v Bielsku–Bia!ej
(2004, 2006), Galérii kritikov Pokaz vo Varšave (2005),
sídle Európskeho parlamentu v Bruseli (2006), Galérii
sú)asného umenia ArtGalle v Štetíne (2007), BWA v Pile
(2007), Galérii Nad Brd% v Bydgoszczi (2007).
***
***
Na wystawie zaprezentowane zosta!y obrazy i rysunki Ladislava Mednyánszkeho ze zbiorów Galerii Petra Michala Bohú.a w Liptowskim Mikulaszu, Muzeum
w Kie"marku, Orawskiej Galerii w Dolnym Kubinie oraz
Galérie umelcov Spiša w Spiskiej Nowej Wsi. Obrazy
Jana Kantego Pawlu kiewicza pochodzi!y ze zbiorów
autora
Redakcja
Na výstave boli predstavené obrazy a kresby Ladislava Med.anskeho zo zbierok Galérie Petra Michala Bohú.a v Liptovskom Mikuláši, Múzea v Kežmarku, Oravskej galérie v Dolnom Kubíne a Galérie umelcov Spiša v
Spišskej Novej Vsi. Obrazy Jana Kantyho Pawlu kiewicza pochádzajú zo zbierky autora.
Redakcia
Preklad: Agencja BTB Tomasz Wicik
33
Pogranicze Polsko-Slowackie_OK!.33 33
2007-12-12 13:26:46