Konspekt lekcji wychowawczej w gimnazjum

Konspekt lekcji wychowawczej w gimnazjum.
Temat lekcji: Dlaczego nie jesteśmy tolerancyjni?
Czas trwania: 45 minut
Cele:
ogólny:
- uświadomienie uczniom problemu nietolerancji, z którym spotykamy się we
współczesnym świecie.
szczegółowe:
- dostrzeganie przejawów nietolerancji wokół siebie, w grupie rówieśniczej,
sąsiedztwie, prasie, telewizji
- uświadomienie przyczyn nietolerancji
- wskazanie sposobów walki z nietolerancją
Metody:
- drama
- metoda trójkąta
- dyskusja
- praca w grupach
Materiały i środki:
- scenariusze scenek
- arkusze papieru i flamastry
- przykładowe artykuły z prasy lub wypowiedzi telewizyjnych
- Słownik języka polskiego, red. M. Szymczak, Warszawa: PWN 1981
Efekty:
uczeń/ uczennica:
- potrafi wyjaśnić własnymi słowami znaczenie słowa „ tolerancja”,
- wskazuje przyczyny nietolerancji
- potrafi przeciwstawiać się oznakom nietolerancji wokół siebie
Przebieg lekcji
Część nawiązująca:
Nauczyciel rozpoczyna lekcję od przeczytania kilku artykułów dotyczących róŜnego
rodzaju przejawów nietolerancji. Wskazuje na doniesienia w mediach mówiące o protestach
i demonstracjach przeciwko osobom o odmiennej orientacji seksualnej, poglądach
politycznych, walkach pseudo kibiców, czy teŜ o konfliktach wybuchających na tle rasowym.
Część właściwa:
Nauczyciel zwraca się do uczniów, aby przytoczyli własne przykłady róŜnego
reagowania ludzi na tą samą sytuację ( najlepiej, aby dotyczyła ona ich grupy rówieśniczej lub
bliskiego otoczenia, sąsiedztwa).
Zadaje pytanie:
„Dlaczego ludzie reagują na tą samą sytuację w róŜny sposób i od jakich czynników taka
reakcja zaleŜy?”(zapisuje pytanie na tablicy).
Ćwiczenie 1 – odgrywanie scenek.
Wychowawca prosi 4 chętnych uczniów do odegrania scenek. (Uczniowie odgrywają
scenki na podstawie otrzymanych od nauczyciela scenariuszy, po zapoznaniu się z nimi).
Wychowawca wyjaśnia klasie, Ŝe jeden z bohaterów scenki to człowiek chory na
AIDS a drugo jest właścicielem mieszkania.
Scenka 1.
( instrukcja dla ucznia odgrywającego rolę właściciela mieszkania)
Sąsiad przychodzi poradzić się w sprawie kupna telewizora. Wiesz, Ŝe jest chory na AIDS,
wiesz równieŜ, w jaki sposób moŜna się zarazić tą chorobą, dlatego bez oporów witasz się
podając rękę. Zapraszasz go do siebie, proponujesz kawę. Siadacie na kanapie, traktujesz go
tak jak kaŜdego innego znajomego. Chwilę rozmawiacie, po kilku minutach Ŝegnacie się,
sąsiad idzie do siebie.
Scenka 2.
( instrukcja dla ucznia odgrywającego rolę właściciela mieszkania)
Sąsiad przychodzi poradzić się w sprawie kupna telewizora. Wiesz, Ŝe jest chory na AIDS,
ociągasz się przed podaniem mu ręki ( udajesz, Ŝe nie widzisz wyciągniętej dłoni). Wprawdzie
zapraszasz go do domu, ale nie proponujesz kawy. Wyjaśniasz, Ŝe bardzo się śpieszysz, Ŝe
zaraz musisz wyjść. Sąsiad nie korzysta z zaproszenia, chwilę rozmawiacie w drzwiach, po
czym kaŜdy wraca do siebie.
Wychowawca prosi uczniów o analizę przedstawionych sytuacji, z czego wynikają
róŜne zachowania właścicieli mieszkań.
Uczniowie powinni określić, Ŝe w przypadku scenki 1 – właściciel mieszkania to
człowiek świadomy, ale przede wszystkim tolerancyjny. W scence 2 – właściciel jest
nieuświadomiony oraz nietolerancyjny. Odpowiedzi uczniów stanowią jednocześnie
częściową odpowiedź na zapisane na tablicy pytanie.
Wychowawca inspiruje dyskusję, czym jest tolerancja we współczesnym świecie.
Uczniowie podejmują próby zdefiniowania tego pojęcia – praca w grupach ( zapisują przez 2
min. swoje wyjaśnienia na papierze)
Nauczyciel prosi jednego z uczniów o odczytanie ze Słownika języka polskiego
definicji tego słowa:
„Tolerancja – uznawanie czyichś poglądów, wierzeń, upodobań, czyjegoś postępowania,
róŜniących się od własnych; wyrozumiałość”.
Uczniowie porównują swoje próby zdefiniowania słowa tolerancja z definicją
słownikową.
Nauczyciel stwierdza, Ŝe obecnie (na podstawie przytoczonych na początku lekcji
przykładów własnych oraz uczniów) coraz częściej mamy do czynienia z postawami braku
tolerancji. Proponuje, by zastanowić się, jakie są tego przyczyny. W trakcie rozmowy
uzupełniany jest narysowany na arkuszu papieru schemat (metoda trójkąta).
Nietolerancja - przyczyny ( metoda trójkąta)
przyczyny
podtrzymujące
Dlaczego ludzie
są nietolerancyjni?
sposoby usunięcia
przyczyn
strach
poczucie zagroŜenia
brak wiedzy
Nauczyciel prosi uczniów, aby wskazali grupę/grupy ludzi, którzy najczęściej
są obiektem nietolerancji oraz określili, dlaczego są dyskryminowani lub budzą niechęć
(praca w grupach, uczniowie zapisują na papierze swoje spostrzeŜenia przez ok. 5 min.).
Liderzy grup odczytują swoje zapisy i uzasadniają je, np:
-
śydzi – chciwi, wzbogacający się kosztem Polaków, gromadzący duŜe majątki,
rządzący finansami światowymi
Murzyni, Arabowie – leniwi, brudasy, mało inteligentni
Homoseksualiści (lesbijki, geje) - rozpustni, zboczeńcy, chorzy, niemoralni, nosiciele
HIV
Przedstawiciele innych narodów – mówią źle o Polakach, wywyŜszają się, poniŜają
nas, wyzyskują w pracy
Przedstawiciele innych religii i wyznań (muzułmanie, buddyści, Świadkowie Jehowy)
lub osoby niewierzące – terroryści, zeszli na złą drogę, wrogowie narodu
Nauczyciel pyta uczniów: „Czy te oceny są zgodne z rzeczywistością, czy dane grupy
ludzi są rzeczywiście takie?”
Rolą nauczyciela jest, tak pokierować dyskusją, aby uczniowie dostrzegli, Ŝe są to oceny
krzywdzące i są to stereotypy.
Nauczyciel rozdaje kaŜdej grupie karteczki z nazwami poszczególnych postaw
nietolerancji i prosi o znalezienie ich wyjaśnienia w Słowniku języka polskiego (kaŜda grupa
wyjaśnia jedną nazwę, a następnie liderzy grup głośno odczytują znalezione wyjaśnienie):
•
Antysemityzm – uprzedzenie, nienawiść, wrogość w stosunku do śydów, związany
z nietolerancją, nacjonalizmem i rasizmem.
•
Rasizm – pogląd oparty na pseudonaukowej, fałszywej tezie o rzekomej nierówności
biologicznej, społecznej i intelektualnej ras ludzkich, wykorzystywanej przez
ugrupowania reakcyjne w róŜnych krajach przeciw ludom krajów rozwijających się
i mniejszościom narodowym; był podstawą ideologii hitleryzmu.
•
Homofobia – lęk przed homoseksualistami, wrogość w stosunku do nich.
•
Ksenofobia – niechętny, wrogi stosunek do cudzoziemców.
Wychowawca prosi uczniów o zastanowienie się, w jaki sposób moŜna zapobiegać
nietolerancji, jak usunąć jej przyczyny. W trakcie rozmowy uzupełniany jest schemat
(metoda trójkąta).
Nietolerancja – sposoby usunięcia przyczyn.
przyczyny
podtrzymujące
Dlaczego ludzie
są nietolerancyjni?
sposoby usunięcia
przyczyn
zdobywanie wiedzy
dotyczącej tego zjawiska
strach
poznawanie innych
kultur, narodów, religii
poczucie zagroŜenia
walka ze stereotypami
brak wiedzy
kierowanie się
obiektywizmem, a nie
uprzedzeniami
Część podsumowująca:
Nauczyciel wraca do pierwszego postawionego pytania, zapisanego na tablicy i prosi
uczniów o odpowiedzenie na nie, stawia teŜ inne pytania:
- Czy nietolerancja jest oznaką naszych czasów?
- Czy naleŜy przeciwstawiać się oznakom nietolerancji?
Uczniowie odpowiadają na pytania i dzielą się swoimi refleksjami.
Praca domowa:
Znajdź ilustrację dotyczącą rasizmu, antysemityzmu i/lub dyskryminacji. Napisz, jaka
to ilustracja oraz (jeśli to moŜliwe),gdzie się znajduje, kto i dlaczego ją wykonał.
Opracował:
Anna Włodarczyk na podstawie elementów genderowych oraz „Komunikacja w szkole”
Scenariusze godzin wychowawczych – autor Ewa Grzesiak, Renata Janicka-Szyszko,
Magdalena Steblecka.