Scenariusz lekcji historii dla liceum Temat: Dzienniki powstania

Scenariusz lekcji historii dla liceum
Temat: Dzienniki powstania listopadowego – charakter prasy powstańczej na początku XIX wieku.
Lekcja pomyślana jest jako dodatkowe uzupełnienie wiedzy na temat powstania listopadowego.
Powstanie listopadowe zostaje w nim pokazane jako fenomen i początek polskiej prasy. Scenariusz
przeznaczony jest dla uczniów liceum, może być potraktowany jako urozmaicenie programu i
rozszerzenie wiadomości zakładanych w programie nauczania, a także jako podsumowanie
dotychczas zdobytej wiedzy i umiejętności.
Do jej realizacji konieczny jest dostęp do sali informatycznej i komputerów. Dzięki temu uczniowie
będą mogli skorzystać z pomocy dydaktycznych zwartych na stronie www.dziennikipowstania.pl
Na lekcji:
− uczniowie utrwalają informacje na temat powstania listopadowego i przebiegu wojny
polsko-rosyjskiej;
− poznają początki formowania się gazet polskich w XIX wieku;
− na podstawie otrzymanych informacji potrafią formułować wnioski;
− ćwiczą umiejętność analizy krytycznej źródła;
− poznają kontekst powstawania prasy i metody pracy dziennikarskiej;
− poznają interaktywne narzędzia edukacyjne i ich zastosowanie;
− uczniowie będą pracowali w grupach i ćwiczyli swoje umiejętności interpersonalne.
Wprowadzenie:
Przeprowadzone w formie krótkiej pogadanki i szybkiej wymiany faktów.
1. Nauczyciel wraz z uczniami przypomina najważniejsze informacje o sytuacji na ziemiach
polskich w latach 20 i 30 XIX wieku, przyczynach wybuchu powstania listopadowego,
przebiegu wojny polsko-rosyjskiej i upadku zrywu.
2. Przypomnienie pojęć konspiracja i cenzura, a także pojęcia cenzura prewencyjna (o ile
pojęcia te nie wystąpiły w trakcie przypominania wiadomości).
Lekcja właściwa:
1. Krótkie przedstawienie historii prasy powstańczej. Nauczyciel szczególnie zwraca uwagę na
fakt, że dopiero w latach 30-tych XIX wieku zaczęła formować się prawdziwa prasa w
Polsce.
2. Pytania do uczniów: Jakie zadania stały przed wydawcami prasy powstańczej? Czy możecie
wymienić sytuacje, w których nałożenie cenzury jest konieczne? Nie ma potrzeby w tym
miejscu komentować odpowiedzi uczniów. Sugerowane jest, aby odnieść się do nich po
ćwiczeniu.
Ćwiczenie:
3. Klasa podzielona zostaje na 3-5 osobowe grupy śledzcze. Każda z nich dostaje zadanie
przeanalizowania osi czasu zamieszczonej na stronie www.dziennikipowstania.pl
Nauczyciel prosi by każda z grup obejrzała oś czasu i znalazła wszystkie zawarte w niej artykuły.
Po odnalezieniu uczniowie powinni wybrać 3 artykuły i przeanalizować jak korelowały one z
wydarzeniami opisywanymi w nich. Mają szukać odpowiedzi na pytanie kim mogła być osoba
pisząc je, jaki miała cel, jakich środków do jego realizacji użyła.
4. Przedstawiciele grup omawiają wybrane artykuły i przedstawiają swoją interpretację.
Podsumowanie:
Nauczyciel uświadamia uczniom, że po stronie rosyjskiej było wielu informatorów, którzy
mogli śledzić doniesienia w prasie. Dla polaków ważne było również by podtrzymywać
wysokie morale wśród walczących. Zwraca uwagę na problem cenzury wojskowej, który po
raz pierwszy w Polsce na taką skalę został poruszony właśnie w czasie powstania
listopadowego (por. artykuł na stronie, można podać link).
Przykładowa praca domowa:
1. Każdy uczeń ma zastanowić się w domu nad tym na ile w czasach wojny możliwa jest
wolność głoszonych opinii w mediach. Czy możliwe jest jej zachowanie? Pod jakimi
warunkami?
2. Swoje przemyślenia powinny zostać zawarte w krótkim eseju zawierającym po 3 argumenty
za i przeciw cenzurze w czasach wojny.