rzeczpospolita polska

Warszawa, dnia 02 lipca 2015 r.
RZECZPOSPOLITA POLSKA
MINISTER
ADMINISTRACJI I CYFRYZACJI
BM-WP.072.244.2015
Pani
Małgorzata Kidawa-Błońska
Marszałek Sejmu RP
Szanowna Pani Marszałek,
w nawiązaniu do pisma z dnia 9 czerwca 2015 r. przekazującego interpelację Posła na Sejm
RP Pana Dariusza Piontkowskiego w sprawie realizacji działań zmierzających do likwidacji
„białych plam” w dostępie do szerokopasmowego Internetu i dumpingu przy realizacji tych
działań z uwzględnieniem dotacji unijnej (nr 32908), uprzejmie przedstawiam poniższe
odpowiedzi.
Ad.1
W latach 2007 – 2013 dofinansowanie budowy sieci szerokopasmowego dostępu do
Internetu można było uzyskać w ramach: Regionalnych Programów Operacyjnych (RPO),
Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej (PO RPW), Programu Operacyjnego
Innowacyjna Gospodarka (PO IG), Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW).
Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, jako Instytucja Pośrednicząca dysponuje jedynie
informacjami związanymi z wdrażaniem działania 8.4 – Zapewnienie dostępu do Internetu na
etapie „ostatniej mili” PO IG. W przypadku pozostałych wskazanych powyżej programów za
określenie i realizację kierunków wsparcia, w tym zakresu inwestycji oraz za przygotowanie
harmonogramu najważniejszych działań w tym zakresie odpowiadają poszczególne instytucje
zarządzające/instytucje pośredniczące. Przykładowo w RPO są to zarządy województw,
a informacje na temat danego programu i efektów jego wdrażania publikowane są na
stronach urzędów marszałkowskich poszczególnych województw. Z kolei informacjami na
temat PO RPW dysponują Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju (MIR) oraz Polska Agencja
Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP).
W ramach działania 8.4 PO IG do roku 2014 organizowane były konkursy dla przedsiębiorców
zamierzających dostarczać usługę szerokopasmowego dostępu do Internetu na odcinku
„ostatniej mili” (użytkownikowi końcowemu) poprzez zbudowanie infrastruktury
telekomunikacyjnej pomiędzy najbliższym lub najbardziej efektywnym punktem dystrybucji
Internetu a użytkownikiem końcowym. Konkursy obejmowały swoim zasięgiem wytypowane
miejscowości na terenie całego kraju. Dokładny harmonogram naborów był (i nadal jest)
powszechnie dostępny na stronie www.cppc.gov.pl (dawniej www.wwpe.gov.pl).
1/12
Ad. 2
Na działanie 8.4 PO IG zostały przeznaczone środki w wysokości w wysokości 200 mln euro,
w tym 170 mln euro pochodziło ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
W ramach tego działania zostało zawartych 14 umów na realizację projektów
w województwie podlaskim, na kwotę dofinansowania wynoszącą 5 018 978, 93 zł.
Dofinansowanie było przyznawane zgodnie z tzw. Mapą Pomocy Regionalnej i w przypadku
województwa podlaskiego wynosiło 50% kosztów kwalifikujących się do udzielenia wsparcia.
Ad. 3
W latach 2007 – 2013 dofinansowanie do budowy sieci szerokopasmowego dostępu do
Internetu można było uzyskać w ramach: RPO, PO RPW, Działania 8.4 PO IG, PROW.
W ramach działania 8.4 PO IG konkursy były realizowane do roku 2014. Za ich
przeprowadzenie odpowiadała Instytucja Wdrażająca, tj. Władza Wdrażająca Programy
Europejskie (obecnie Centrum Projektów Polska Cyfrowa). Wnioski w poszczególnych
konkursach organizowanych w działaniu 8.4 mogły składać podmioty z całego kraju, w tym
z województwa podlaskiego. Z beneficjentami z tego województwa łącznie zawartych zostało
14 umów na kwotę dofinansowania wynoszącą 5 018 978, 93 zł.
Ad. 4
W okresie planowania Działania 8.4 PO IG za Internet szerokopasmowy uważano ten
o przepływności od 2 Mb/s, dlatego początkowo jako „białą plamę” definiowano obszar, na
którym nie ma usług dostępu do Internetu na poziomie 2 Mb/s lub powyżej. Najczęściej
proponowano wówczas dla tych obszarów technologię radiową. O takim stanie rynku
telekomunikacyjnego świadczy m. in. pkt 120 Programu Operacyjnego Innowacyjna
Gospodarka mówiący o tym, iż prawie połowa gospodarstw domowych mających techniczne
możliwości dostępu do Internetu w 2005 r. wykorzystywała łącza szerokopasmowe
(pozwalające na przesyłanie danych z prędkością ponad 128 kb/s. Wśród dysponujących
Internetem gospodarstw domowych o najwyższych miesięcznych dochodach netto 100%
wykorzystywało łącza szerokopasmowe, podczas gdy w tych o najniższych miesięcznych
dochodach netto – jedynie 50%. Zróżnicowanie jest widoczne również w zależności od
miejsca zamieszkania: na terenach miejskich (zarówno w miastach powyżej, jak i poniżej 100
tys. mieszkańców) ponad połowa użytkowników Internetu wykorzystuje łącza
szerokopasmowe, tymczasem na terenach wiejskich – tylko co czwarty użytkownik. Według
danych za 2004 r., poziom dostępu do Internetu w polskich gospodarstwach domowych
(wówczas 26%) był niższy od średniego w UE-25, gdzie wynosił 43%. Dla porównania,
najwyższy wskaźnik dostępu do Internetu w domu odnotowano w Danii (69%), a najniższy na
Litwie (12%).
Należy wskazać, że takie dokumenty, jak Europejska Agenda Cyfrowa (z 2010 r.) i Narodowy
Plan Szerokopasmowy (2014 r.) operują już pojęciem sieci dostępu nowej generacji - NGA
(ang. Next-generation access) i prędkościami (przepływnością) powyżej 30 Mb/s (dla
2/12
porównania w 2007 r. jako Internet szerokopasmowy przyjęto Internet o przepływności 2
Mb/s).
W 2011 r. w Działaniu 8.4 PO IG po raz pierwszy wprowadzone zostało kryterium
uzależniające punktację od przyjętej technologii. Najwyżej punktowana (35 pkt.) była
technologia światłowodowa. Spowodowało to znaczący wzrost projektów opartych na tej
technologii, ponieważ do 2011 r. większość projektów realizowana była w technologii
radiowej.
Ad. 5
Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka, 2007 – 2013, został zatwierdzony
5 października 2007 r., jednak pierwsze konkursy (początkowo w 6 województwach) zostały
uruchomione dopiero pod koniec 2008 r. Było to spowodowane m. in. brakiem
inwentaryzacji sieci, pozwalającej wskazać obszary kwalifikujące się do objęcia wsparciem
(„białe plamy”). W związku z tym ówczesne Ministerstwo Spraw Wewnętrznych
i Administracji zwróciło się do samorządów województw o udostępnienie inwentaryzacji
sporządzonych na terenie ich województw w związku z budową sieci w ramach RPO. Ze
względu jednak na to, że inwentaryzacje sporządzane były według różnych metodologii (ich
wyniki były trudne do porównania), a samorządy wojewódzkie nie miały funduszy na
powtarzanie zbierania danych, co było warunkiem niezbędnym do aktualizacji ich wyników,
określenie rzeczywistego zasięgu „białych plam” nie było możliwe.
Pierwsza wiarygodna inwentaryzacja została przeprowadzona w 2011 r. według jednolitego
standardu, określonego zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy o wspieraniu rozwoju usług i sieci
telekomunikacyjnych (Dz. U. Nr 106, poz. 675). Wykorzystanie wyników inwentaryzacji
pozwoliło na objęcie projektami nie tylko dotychczasowych „białych plam”, lecz wszystkich
obszarów, gdzie nasycenie Internetem wyniosło nie więcej niż 30%. Okazało się to konieczne
ze względu na stosowaną przez niektórych wnioskodawców praktykę „blokowania
miejscowości”. Pomimo zdarzających się błędów (w większości przypadków wynikających
z zaniechania po stronie przedsiębiorców, którzy nie przedstawili rzetelnej informacji
o posiadanej infrastrukturze), wykorzystanie wyników inwentaryzacji znacząco zmniejszyło
liczbę sytuacji konfliktowych między operatorami. Skala rozbieżności była znacząco niższa niż
na wczesnym etapie wdrażania, kiedy MSWiA wykorzystywało wyniki inwentaryzacji
sporządzonych dla poszczególnych województw w związku z budową sieci w ramach RPO.
Należy podkreślić, że w początkowej fazie zbierania danych część przedsiębiorców (mimo
wyczerpującej informacji skierowanej bezpośrednio do nich przez Prezesa UKE) nie dopełniła
warunku przedstawienia rzetelnych danych do przeprowadzanej corocznie przez Prezesa
UKE inwentaryzacji. W 2011 r. i 2012 r. firmy przekazywały niepełne dane, nie wykazały
należytej staranności przy wypełnianiu formularza, lub w ogóle nie przekazywały danych ze
względu na źle pojętą tajemnicę przedsiębiorstwa, lub przekazywały jedynie dane
o posiadanej infrastrukturze telekomunikacyjnej, pomimo otrzymanych wezwań do
przekazania również danych o usługach telekomunikacyjnych, co jest niezgodne z regulacją
3/12
zawartą w art. 209 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 210 ust. 1 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo
telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 171, poz. 1800, z późn. zm.).
Ad. 6
W przypadku PO IG, jak wykazano powyżej, do dofinansowania dopuszczono miejscowości,
w których nasycenie usługami szerokopasmowego dostępu do Internetu wynosi poniżej 30%.
Należy wskazać, iż zgodnie z przyjętymi 26 czerwca 2011 r. kryteriami wyboru projektów dla
działania 8.4 PO IG dodatkowe punkty przyznawane były w ramach kryterium Realizacja
projektu w miejscowościach o niskim nasyceniu usługami szerokopasmowego dostępu do
Internetu. W ramach tego kryterium punktacja była wyliczana jako średnia ważona w obrębie
projektu. Nasycenie punktowane było w następujący sposób:
od 0 do 10% (w tym 10%) - 12 pkt
od 10 do 20% (w tym 20%) - 6 pkt
od 20 do 30% - 2 pkt.
Oznacza to, że priorytetowo traktowane były obszary, na których Internet nie występował
wcale, lub w znikomym stopniu.
Ad. 7
Jak wskazano powyżej, „białe plamy” określano na podstawie danych uzyskanych
bezpośrednio od przedsiębiorców przez Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej (UKE). Ze
względu na czasochłonność przygotowywania, zbierania i opracowywania danych
inwentaryzacja przeprowadzana była raz w roku i obejmowała dane za rok poprzedzający jej
wykonanie (np. na początku 2015 r. za rok 2014). Dla celów konkursu nanoszono na nią
również informacje na temat projektów, którym już przyznano dofinansowanie. Dane były
zbierane w odniesieniu do poszczególnych miejscowości jako całości (a zatem również wsi i
osiedli). Prezes UKE corocznie publikuje na ich podstawie raport, dostępny na stronach UKE.
Wraz z dokumentacją konkursową np. dla konkursu dla działania 8.4 PO IG umieszczano listę
miejscowości uznanych za „białe plamy” na stronie internetowej UKE (dla działania 8.4 PO
IG
https://www.uke.gov.pl/poig84-arch/,
dla
Działania
II.1
PO
RPW
https://www.uke.gov.pl/wykaz_miejscowosci/), a także WWPE (wraz z pozostałą
dokumentacją konkursową, na 2 tygodnie przed terminem rozpoczęcia konkursu) lub PARP.
Stwierdzić również należy, że w przypadku sygnałów o nieprawidłowościach na ww. liście
możliwa była (po zweryfikowaniu przez UKE bazy danych) jej korekta przed rozpoczęciem
konkursu.
Jedynym sposobem weryfikacji wspomnianych wyżej deklaracji operatorów
telekomunikacyjnych jest kontrola na miejscu, przeprowadzona przez wysoko
wykwalifikowanych pracowników UKE przy pomocy specjalistycznego sprzętu pomiarowego
[którzy, jako jedyni z mocy prawa, mogą sprawdzać prawdziwość danych przekazywanych na
podstawie ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. z 2014 r. poz.
243)]. Taka kontrola nie jest jednak możliwa do przeprowadzenia w trybie ciągłym na terenie
całego kraju ze względu zarówno na niedostatki kadrowe UKE, jak i brak celowości (jak
4/12
wskazano powyżej, zgodnie z obowiązującym prawem przedsiębiorca telekomunikacyjny ma
obowiązek przekazywania prawdziwych danych do UKE w ramach inwentaryzacji, która
obecnie ma być prowadzona w trybie ciągłym). Prowadzenie stałych kontroli na miejscu
wobec wszystkich przedsiębiorców byłoby dla nich zbytnim i nadmiarowym obciążeniem.
Ad. 8
Udzielanie dofinansowania w ramach środków UE odbywa się zgodnie z zasadami
przyznawania pomocy publicznej przedsiębiorcom. Artykuł 107 Traktatu o funkcjonowaniu
Unii Europejskiej (dawny artykuł 87 TWE) stanowi w ust. 1, iż z zastrzeżeniem innych
postanowień przewidzianych w Traktatach, wszelka pomoc przyznawana przez Państwo
Członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca
lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub
produkcji niektórych towarów, jest niezgodna z rynkiem wewnętrznym w zakresie, w jakim
wpływa na wymianę handlową między Państwami Członkowskimi. Oznacza to, że nie można
udzielać pomocy publicznej (dofinansowania ze środków UE) tylko wybranym podmiotom
(w tym przypadku operatorom działającym na konkretnym terenie), należy dopuścić
możliwość rozwoju wszystkich przedsiębiorstw. Niezbędne jest natomiast zachowanie
przejrzystych reguł przyznawania takiego dofinansowania. W przypadku działania 8.4 PO IG
takie reguły były zawarte w warunkach przeprowadzanego konkursu, jednakowych dla
wszystkich biorących udział w konkursie.
Kwestię pomocy publicznej regulują na gruncie prawa UE rozporządzenia o wyłączeniach
blokowych (tzw. GBER i GBER II) oraz prawa polskiego ustawa Prawo pomocy publicznej, a w
odniesieniu do pomocy udzielanej w ramach działania 8.4 PO IG rozporządzenie Ministra
Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 września 2010 r. w sprawie udzielania przez
Władzę Wdrażającą Programy Europejskie pomocy finansowej na dostarczenie usługi
szerokopasmowego dostępu do Internetu na odcinku „ostatniej mili” w ramach Programu
Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 2007-2013 wraz z późniejszymi nowelizacjami.
Prawo UE dopuszcza dofinansowanie działań przedsiębiorców ze środków publicznych,
jednakże nakłada na podmioty udzielające ww. pomocy oraz na samych przedsiębiorców
ściśle określone rygory, dotyczące m. in. katalogu kosztów tzw. kwalifikowalnych oraz
konieczności utrzymania dofinansowanej inwestycji w okresie co najmniej 3 lat (dla mikro,
małych i średnich przedsiębiorców). Taka polityka ma na celu wspieranie konkurencyjności
podmiotów działających na określonych obszarach, ze szczególnym uwzględnieniem
obszarów uznanych za słabiej rozwinięte. Kwestię tę reguluje Rozporządzenie Komisji (WE)
NR 800/2008 z dnia 6 sierpnia 2008 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne ze
wspólnym rynkiem w zastosowaniu art. 87 i 88 TWE (GBER).
W perspektywie finansowej 2007 – 2013 maksymalny poziom możliwego dofinansowania
określało rozporządzenie Rady Ministrów z 13 października 2006 r., tzw. Mapa Pomocy
Regionalnej. Zgodnie z nim określone zostały maksymalne wartości dofinansowania
inwestycji w zależności od województwa, w której jest realizowana:
5/12
 50% kosztów kwalifikujących się do udzielenia wsparcia na obszarach należących do
województw: lubelskiego, podkarpackiego, warmińsko-mazurskiego, podlaskiego,
świętokrzyskiego, opolskiego, małopolskiego, lubuskiego, łódzkiego, kujawskopomorskiego;
 40% kosztów kwalifikujących się do udzielenia wsparcia na obszarach należących do
województw: pomorskiego, zachodniopomorskiego, dolnośląskiego, wielkopolskiego,
śląskiego, a w okresie od 1 stycznia 2007 r. do 31 grudnia 2010 r. na obszarze
należącym do województwa mazowieckiego, z wyłączeniem miasta stołecznego
Warszawy;
 30% kosztów kwalifikujących się do udzielenia wsparcia na obszarze należącym do
miasta stołecznego Warszawy oraz w okresie od 1 stycznia 2011 r. do 31 grudnia
2013 r. - na obszarze należącym do województwa mazowieckiego.
Ponadto, wspomniane wartości zwiększało się o 10 punktów procentowych
w przypadku inwestycji dokonywanych przez średnich przedsiębiorców oraz o 20 punktów
procentowych w przypadku mikro i małych przedsiębiorstw.
Ad. 9
W działaniu 8.4 POIG kwestia zasadności budowy sieci na terenie obszarów już posiadających
sieci szerokopasmowe była przedmiotem oceny ekspertów (Komisji Oceniającej) na etapie
weryfikacji złożonych przez Wnioskodawców wniosków o dofinansowanie przed podjęciem
decyzji o dofinansowaniu danego projektu. Należy ponownie wskazać, że dofinansowanie
przyznawane było wyłącznie na obszary wytypowane przez UKE na podstawie inwentaryzacji
infrastruktury szerokopasmowej oraz danych o zawartych już umowach na dofinansowanie
na projekty z zakresu budowy dostępowych sieci szerokopasmowych.
Na obecnym etapie wdrażania projektów z działania 8.4 PO IG prowadzone są kontrole
systemowe, które nie zidentyfikowały sytuacji, w której zawarcie umowy o dofinansowanie
na budowę sieci szerokopasmowej było niezasadne i wynikało z uznania obszaru, na którym
realizowany jest projekt, za obszar niekwalifikowalny. IP nie otrzymała zgłoszeń
świadczących o występowaniu przedmiotowej sytuacji na terenie województwa podlaskiego.
Należy wskazać, iż zgłaszane przez operatorów w tej kwestii nieprawidłowości każdorazowo
są weryfikowane przez IP przy pomocy UKE. Warto podkreślić, że w 2012 r. jeden
z konkursów został uruchomiony dwa tygodnie później, niż zakładał harmonogram
i pierwotne ogłoszenie o konkursie, właśnie ze względu na zgłoszone przez operatorów
nieprawidłowości w inwentaryzacji.
Ad. 10
Proces współistnienia różnych sieci telekomunikacyjnych służących świadczeniu usługi
dostępu do sieci Internetu szerokopasmowego na obszarze realizacji projektu nie jest
przedmiotem działań prowadzonych przez Instytucję Pośredniczącą w ramach
przeprowadzanych kontroli projektów. Wskazać także należy, że w toku realizowanych
kontroli systemowych w Instytucji Wdrażającej nie ustalono dotychczas sytuacji, w której
6/12
zostałaby zawarta umowa o dofinansowanie obejmująca obszar niepodlegający możliwości
uzyskania wsparcia w formie dotacji ze względu na obszar geograficzny realizacji projektu.
Ad. 11
Zakres przeprowadzanych kontroli projektów w trakcie ich wdrażania przez IP oraz IW
obejmuje:
 ustalenie rzeczowego i finansowego stanu zaawansowania projektu oraz porównanie
ustaleń z danymi przedstawianymi przez beneficjenta we wnioskach o płatność (bądź
innych dokumentach);
 ustalenie, czy projekt jest realizowany zgodnie z przyjętym harmonogramem;
 określenie realnych możliwości zakończenia realizacji projektu w wymaganym
terminie;
 kontrolę dokumentacji finansowej obejmującej m.in. prawidłowość wystawiania
dokumentów finansowych (np. faktur, przejściowych świadectw płatności,
przelewów), a także prawidłowość zaliczenia poniesionych wydatków do wydatków
kwalifikowanych;
 kontrolę systemu księgowania wydatków kwalifikowalnych przez Beneficjenta,
sposób archiwizowania danych finansowo – księgowych;
 sprawdzenie dokumentów formalno-prawnych związanych z projektem i kontraktami
(tj. m.in. dokumentacji technicznej, pozwoleń na budowę, podpisanych kontraktów,
protokołów konieczności, protokołów negocjacji, poleceń wprowadzenia zmian,
zgłoszenia do odbioru, protokołu odbioru końcowego);
 weryfikację ewentualnych prac dodatkowych pod kątem zgodności z zakresem
projektu określonym w umowie o dofinansowanie, zasadami dotyczącymi
kwalifikowania wydatków oraz, czy zostały zlecone zgodnie z prawem i warunkami
umowy podstawowej;
 prowadzenie przez Beneficjenta działań informacyjnych i promocyjnych;
 zachowanie przez Beneficjenta zasad dotyczących archiwizacji dokumentów;
 zapewnienie przez Beneficjenta odpowiedniego nadzoru nad prowadzonymi pracami
budowlanymi;
 weryfikację, czy majątek wytworzony lub zakupiony w celu realizacji projektu jest
wykorzystywany zgodnie z celami projektu.
Instytucje uczestniczące w procesie wdrażania PO IG przeprowadzają również kontrole
innego typu tj.:
a) kontrolę doraźną na miejscu realizacji projektu, zakres kontroli jest ustalany
indywidualnie dla każdej kontroli w ramach procesu rozpatrywania zasadności
przeprowadzenia kontroli doraźnej. Podstawą do przeprowadzenia kontroli
doraźnych może być skarga, wniosek opiekuna projektu, informacja o podejrzeniu
nieprawidłowości uzyskana od instytucji, podejrzenie niepełnego wykonania zaleceń
pokontrolnych z poprzedniej kontroli. W szczególnie skomplikowanych przypadkach
7/12
kontrole doraźne przeprowadzane są z udziałem biegłego sądowego, który
wypowiada się m.in. na temat jakości oraz wyceny infrastruktury.
b) kontrolę trwałości - celem kontroli jest potwierdzenie, że Beneficjent nie wprowadził
zasadniczych zmian do zrealizowanego projektu przez trwający 3 lata okres trwałości.
Weryfikacji podlega:
 utrzymanie celów projektu;
 utrzymanie wskaźników na poziomie zadeklarowanym we wniosku o dofinansowanie;
 posiadanie i używanie zgodnie z przeznaczeniem środków trwałych zakupionych
w ramach realizacji projektu, bądź środków trwałych którymi Beneficjent zastąpił
środki projektowe i przypisał je do projektu w zastępstwie pierwotnie zakupionych.
c) kontrolę na zakończenie – celem kontroli jest potwierdzenie posiadania przez
Instytucję Wdrażającą oryginałów wszystkich dokumentów niezbędnych do
przeprowadzenia ścieżki audytu dla danego projektu.
d) kontrolę zamówień - kontrola zapytań ofertowych jakie są udzielane w ramach
Działania 8.4 polega na weryfikacji procesu wyboru wykonawcy w ramach
przedmiotowych zapytań w zakresie zgodności tej czynności z procedurą określoną
w umowie o dofinansowanie oraz wytycznych w zakresie kwalifikowania wydatków.
Ponadto w projektach działania 8.4 uzupełnieniem czynności kontrolnych wykonywanych
przez pracowników IW są czynności techniczne wykonywane przez pracowników UKE.
Pracownicy delegatur regionalnych UKE jadą na miejsce budowy infrastruktury i weryfikują
parametry techniczne oraz jej zgodność z wnioskiem o dofinansowanie. Czynności
techniczne przeprowadzane są na potrzeby kontroli planowych, kontroli doraźnych, kontroli
na zakończenie realizacji projektu oraz kontroli trwałości. Zgodnie z przyjętym wskaźnikiem
w latach 2014-2015 pracownicy UKE wykonali 432 czynności technicznych.
Każda potencjalna nieprawidłowość w realizacji projektu, o której została powiadomiona IP,
jest zgłaszana do sprawdzenia przez IW. W wyniku takich sygnałów (np. dotyczących
niezgodności budowy z otrzymanymi pozwoleniami, lub w przypadku budowy bez
wymaganych zezwoleń), potwierdzonych przez kontrolę lub decyzje administracyjne
właściwych organów lub wyroki sądu, możliwe jest rozwiązanie nieprawidłowo
realizowanych umów i cofnięcie dofinansowania z obowiązkiem zwrotu dofinansowania
wraz z odsetkami. IW korzystało już z takiej możliwości.
Warto podkreślić, że ww. inwestycje mogą również podlegać kontroli ze strony Urzędu
Skarbowego, który ma szersze uprawnienia kontrolne i dyscyplinujące, niż instytucje
zaangażowane w proces wdrażania PO IG (IZ, IP, czy IW).
Ad.12
Zgodnie z Rozporządzeniem Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiającym
przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego
Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr
1260/1999 państwa członkowskie, w tym Polska, utworzyły własne systemy zarządzania
i kontroli, w ramach których sprawdzają prawidłowość funkcjonowania całego systemu oraz
8/12
poszczególnych projektów. Niemniej jednak Komisja Europejska posiada odpowiednie
organy uprawnione do przeprowadzania kontroli, które przeprowadzają zarówno audyty
instytucji uczestniczących w procesie wdrażania PO IG, jak i kontrole projektów
realizowanych w ramach poszczególnych działań.
Ad. 13
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 września
2010 r. w sprawie udzielania przez Władzę Wdrażającą Programy Europejskie pomocy
finansowej na dostarczenie usługi szerokopasmowego dostępu do Internetu na odcinku
„ostatniej mili” w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 2007—2013
przez dostarczenie usługi szerokopasmowego dostępu do Internetu na odcinku „ostatniej
mili” rozumie się podejmowanie przez mikroprzedsiębiorstwa, małe przedsiębiorstwa lub
średnie przedsiębiorstwa inwestycji polegających na realizacji usługi przyłączenia do sieci
telekomunikacyjnej w celu dostarczenia usługi szerokopasmowego dostępu do Internetu
użytkownikowi końcowemu przez zbudowanie infrastruktury telekomunikacyjnej pomiędzy
najbliższym lub najbardziej efektywnym punktem dystrybucji Internetu a użytkownikiem
końcowym.
Powyższy cytat oznacza, że w świetle obowiązujących przepisów nie jest możliwe
dofinansowanie projektu polegającego na wykorzystaniu istniejącej sieci. Nie wyklucza to
jednak dzierżawy fragmentów infrastruktury w sytuacji, kiedy pozwoli ona na rozbudowę
sieci i dostarczenie sygnału do odbiorców, którzy dotychczas takiej możliwości byli
pozbawieni (np. umożliwiając podłączenie fragmentu sieci do sieci/węzła innego operatora).
Ad. 14
Kwestie zgodności stosowanych przez przedsiębiorców praktyk z zasadami uczciwej
konkurencji może co do zasady rozstrzygać Prezes Urzędu Ochrony Konsumentów
i Konkurencji, który na podstawie ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji
i konsumentów (Dz. U. z 2007 r. Nr 50, poz. 331) jest organem powołanym w celu
przeciwdziałania niedozwolonym oraz niezgodnym z ustawą praktykom naruszającym
konkurencję.
Również każdy przedsiębiorca może wystąpić niezależnie z powództwem cywilnym
przeciwko nieuczciwemu konkurentowi na podst. art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia
1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (t.j. Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503, z późń.
zm.)
Każdorazowo zgłoszone do IP lub IW naruszenie ww. zasad jest badane, jednakże stosowne
środki mogą być przez ww. instytucje podjęte wyłącznie w wyniku stwierdzenia naruszenia
prawa przez Prezesa UOKiK lub sąd. W takich jednak przypadkach umowa rozwiązywana jest
natychmiast ze względu na realizację niezgodną z prawem.
Ad. 15
Zgodnie z zasadami uczciwej konkurencji oraz udzielania pomocy publicznej – nie jest
możliwe udzielanie dofinansowania podmiotom wyłącznie na podstawie kryterium
9/12
obszarowego. Co do zasady – każdy przedsiębiorca powinien mieć dostęp do środków
publicznych na równych i przejrzystych zasadach.
Celem działania 8.4 PO IG było zapewnienie usług dostępu do szerokopasmowego Internetu,
a nie wzmacnianie konkretnych firm. Udzielanie dofinansowania odbywało się w ramach
otwartego konkursu, którego zasady były publikowane na 2 tygodnie przed rozpoczęciem
konkursu. Złożone wnioski oceniali niezależni eksperci z dziedziny telekomunikacji i funduszy
unijnych, wybierając takie, które ich zdaniem dawały szanse na najlepsze osiągnięcie celów
programu. Wnioski mogli składać operatorzy działający już na danym obszarze, lub tacy,
którzy dopiero planowali na nim inwestycję.
Ad. 16
Ocena wykonania projektów dokonywana jest dwukrotnie – poprzez rozliczenie końcowego
wniosku o dofinansowanie oraz podczas kontroli projektu (również na miejscu). W zależności
od stopnia wykonania projektu rozliczany jest on całkowicie (jeśli wykonanie jest zgodne
z założeniami przedstawionymi we wniosku o dofinansowanie), lub nakładana jest tzw.
korekta finansowa (obniżenie dofinansowania), lub umowa jest rozwiązywana
z obowiązkiem zwrotu całości dofinansowania wraz z odsetkami.
Ocena, czy dany obszar jest nadal „białą plamą” dokonywana jest przez UKE podczas
wspomnianej wyżej inwentaryzacji.
Instytucje udzielające dofinansowania na budowę sieci szerokopasmowych nie mają prawnej
możliwości zbadania, czy abonenci operatora otrzymującego dofinansowanie nie byli
przedtem abonentami innego operatora. Należy też wskazać, iż prawo polskie nie narzuca na
obywateli obowiązku zakupu dowolnych usług od konkretnych podmiotów. Swoboda obrotu
gospodarczego zakłada możliwość wypowiedzenia każdej umowy na rzecz usługodawcy
oferującego korzystniejsze warunki świadczenia usługi. Należy jednak wspomnieć o tym, że
każdy projekt realizowany w ramach środków europejskich musi zachować tzw. trwałość,
w tym przypadku oznacza to, że każdy operator, który otrzymał dofinansowanie musi (pod
rygorem zwrotu całości lub części dofinansowania) świadczyć deklarowaną usługę określonej
liczbie abonentów przez okres 3 lat. Projekt musi być zatem rentowny. Cena abonamentu
powinna być zatem skalkulowana w sposób pozwalający na utrzymanie sieci i niepogorszone
świadczenie usług przez co najmniej 3 lata od zakończenia projektu.
Obligatoryjny wskaźnik rezultatu liczba użytkowników końcowych podłączonych do
szerokopasmowego Internetu w ramach projektu pozwala ocenić, czy projekt osiągnął cel
działania 8.4 PO IG, którym jest zapewnienie szerokopasmowego dostępu do Internetu
użytkownikom końcowym, czy usługa o odpowiednich parametrach rzeczywiście jest
świadczona. Wskaźnik ten pozwala zbadać, czy środki publiczne zostały wydatkowane
efektywnie i zgodnie z prawem. Zgodnie z wymogami kryterium Wnioskodawca zapewni
trwałość rezultatów projektu przez okres minimum 3 lat od zakończenia projektu. Dostęp ten
ma być utrzymany w sposób zgodny z zasadami działania, zapewniający efektywne
wykorzystanie w okresie trwałości (wymóg ten wynika z art. 57 Rozporządzenia (WE)
nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r.).
10/12
Ponieważ realizacja projektu ma prowadzić do rozpoczęcia przez beneficjenta konkretnej
działalności biznesowej na danym obszarze, w ramach kryterium Środki wykorzystane są
w sposób efektywny (relacja nakład/ rezultat) badane jest m. in, czy wskazano
przewidywany, spójny z przedstawionymi prognozami, termin zwrotu nakładów na całe
przedsięwzięcie, rozumianych jako całkowite koszty projektu wraz z kosztami kontynuacji
świadczenia usługi.
Taka konstrukcja dokumentów konkursowych ma zagwarantować efektywne i zgodne
z prawem wykorzystanie środków UE, a jednocześnie zabezpieczyć interesy Wnioskodawcy,
wymuszając przeprowadzenie rzetelnej analizy popytu i prognozy efektów biznesowych
inwestycji. Z doświadczeń Instytucji Pośredniczącej wynika jednak, że przedsiębiorcy
składający wnioski w ramach Działania 8.4 PO IG nierzadko nie przeprowadzali rzeczywistego
rozeznania terenu, na którym chcą budować infrastrukturę, a w celu uzyskania
dofinansowania zawyżali liczbę przewidywanych użytkowników końcowych.
Wszystkie czynniki przyczyniające się do nieosiągnięcia ww. wskaźnika, choć niezależne od
przedsiębiorcy, powinny mu być znane i przeanalizowane na etapie przygotowania wniosku.
Przypadki, gdy wskaźnik rezultatu nie zostaje osiągnięty z uwagi na drastyczną zmianę
sytuacji na danym terenie, praktycznie się nie zdarzają.
Jednocześnie należy dodać, że uzależnienie przyznania dofinansowania oraz jego rozliczenie
od osiągnięcia zadeklarowanych wskaźników biznesowych obowiązuje we wszystkich
rodzajach interwencji dotyczących sektora przedsiębiorstw i obciążone jest podobnie
restrykcyjnymi warunkami.
Zgodnie z § 13 wzoru umowy o dofinansowanie dla działania 8.4 PO IG w przypadku
rozwiązania Umowy w jednym z trybów, o których mowa w § 12 ust. 1 - 3, Beneficjent jest
zobowiązany do zwrotu dofinansowania, w terminie 30 dni od dnia rozwiązania Umowy,
wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych naliczonymi od dnia
przekazania środków na rachunek bankowy Beneficjenta. Oznacza to, że beneficjent, który
nie zachowa zasady trwałości, zobowiązany jest do zwrotu uzyskanego dofinansowania wraz
z odsetkami.
Ad. 17
Jak wskazano powyżej, to inwentaryzacja UKE przygotowana na podstawie
przekazanych przez operatorów telekomunikacyjnych wykaże „białe plamy”.
danych
Ad. 18
Co do zasady samorządy gminne są wyłączone z procesu oceny stopnia nasycenia usługami
szerokopasmowego dostępu do Internetu oraz infrastrukturą telekomunikacyjną. Również
z powodu braku odpowiednich narzędzi prawnych (na podstawie ustawy Prawo
Telekomunikacyjne jedynie Prezes UKE posiada uprawnienia kontrolne w tym zakresie).
11/12
Ad. 19
Inwentaryzacja dotyczy wyłącznie infrastruktury szerokopasmowego dostępu do Internetu
i usług udostępniania szerokopasmowego dostępu do Internetu. Badania dotyczące
wykluczenia cyfrowego ze względu na ubóstwo, bezrobocie itp. przeprowadzane są m. in.
przez GUS.
Ad. 20
Ministerstwo Administracji i cyfryzacji nie dysponuje takimi informacjami.
Z poważaniem,
z up. Ministra Administracji i Cyfryzacji
Jurand Drop
Podsekretarz Stanu
/podpisano elektronicznie/
Do wiadomości:
Kancelaria Prezesa Rady Ministrów
12/12