Dzieci urodzone przedwcześnie Pobierz Plik

Backgrounder
Dzieci przedwcześnie urodzone – najmniejsze z najmłodszych
Według definicji WHO (Światowej Organizacji Zdrowia) „wcześniak” to dziecko,
które urodziło się po 22., ale przed 37. tygodniem ciąży1. Co roku na świecie
rodzi się 15 milionów wcześniaków2, głównie problem ten dotyczy krajów
Afryki i Azji. Ale choć obserwuje się ogólny spadek liczby urodzonych dzieci,
to liczba przedwczesnych porodów utrzymuje się na tym samym poziomie,
a w wielu krajach rośnie. Dlatego niezbędne jest wprowadzenie takich
rozwiązań systemowych, które zapewnią wcześniakom zdrowy start. W życie
nie trzeba wchodzić z bagażem wcześniactwa, nowoczesna medycyna otwiera
równe szanse dla dzieci przedwcześnie urodzonych i urodzonych o czasie.
Źródło: Światowa Organizacja Zdrowia, Map Production, Public Health Information and Geographic Information System (GIS)
W Polsce w 2011 roku urodziło się 390.070 dzieci, o 6% mniej niż w 2010 3,
co wynika z obserwowanego malejącego przyrostu naturalnego. Niestety liczba
dzieci urodzonych przed planowanym terminem utrzymuje się na stałym poziomie –
stanowiąc ok. 7% wszystkich urodzeń4. W 2011 roku urodziło się w Polsce 28.035
wcześniaków3. To, czy wcześniak ma szanse przeżyć i jakie powikłania mu
zagrażają, zależy m.in od tego, w którym tygodniu ciąża została rozwiązana oraz od
masy urodzeniowej dziecka. Niezwykle ważna jest opieka, jaką otaczane są dzieci
przedwcześnie urodzone, zarówno zaraz po urodzeniu, jak i po opuszczeniu oddziału
szpitalnego przez pierwsze miesiące, a nawet lata, swojego życia.
Koalicjanci:
Podstawą działań powinna być skuteczna edukacja kobiet oraz wdrożenie działań
zapobiegających przedwczesnym porodom. Niezbędne są też inwestycje w zdrowie
kobiet i przyszłych matek. Problem wyrównania szans zdrowotnych i rozwojowych
dzieci przedwcześnie urodzonych i dzieci urodzonych o czasie powinien stać się
przedmiotem publicznej debaty.
Możliwe konsekwencje przedwczesnych narodzin
Przedwcześnie urodzone noworodki bywają czasem tak małe, że mieszczą się
w jednej dłoni rodzica. Współczesna medycyna jest jednak w stanie ratować dzieci
z masą urodzeniową sięgającą nawet 500 gramów. Trzeba mieć jednak świadomość,
że może się to wiązać z ryzykiem powikłań zdrowotnych w późniejszym życiu
dziecka.
Konsekwencjami przedwczesnych narodzin mogą być5,6,7:
 Zespół zaburzeń oddychania. Występuje u większości dzieci urodzonych
przedwcześnie, ale w 80% przypadków jest uleczalny. Powodem jest brak
surfaktanu, którego niedojrzałe płuca maluszków nie są w stanie produkować,
a który zapobiega zapadaniu się pęcherzyków płucnych.
 Dysplazja oskrzelowo-płucna. Występuje zwłaszcza u noworodków z masą
poniżej 1000g. Jest skutkiem znacznej niedojrzałości płuc i konieczności
stosowania wentylacji mechanicznych, jakim poddawane jest dziecko
w pierwszych tygodniach życia. Dotyczy wcześniaków, których
niedostatecznie rozwinięte płuca leczy się za pomocą tlenoterapii
i wspomagania oddychania. Większość chorych dzieci wraca do zdrowia wraz
z upływem czasu.
 Bezdech wcześniaka czyli zatrzymanie oddychania na okres powyżej
20 sekund połączone ze spadkiem czynności serca poniżej 100 uderzeń
na minutę Przyczyną jest nie w pełni rozwinięta część mózgu, która kontroluje
oddychanie. Jednocześnie zmienia się barwa skóry dziecka.
 Niedokrwistość wcześniaków, czyli zbyt mała liczba czerwonych krwinek
i niedobór hormonu erytropoetyny stymulującego ich wytwarzanie. Związana
jest z niewystarczającymi zapasami żelaza w ciele wcześniaka. Niedojrzały
szpik nie jest w stanie wyprodukować dostatecznej ilości erytrocytów, a ilość
żelaza i witamin jest bardzo niska.
 Niedojrzały układ odpornościowy. Może prowadzić do infekcji, które
w przypadku wcześniaków dotyczą najczęściej płuc, a wywołują je bakterie lub
wirusy, np. wirus RS. Infekcje rzadziej dotyczą układu moczowego,
czy zapalenia opon mózgowo – rdzeniowych.
Koalicjanci:
 Retinopatia. Groźna choroba atakująca narząd wzroku wcześniaków
spowodowana uszkodzeniem niedojrzałych naczyń krwionośnych siatkówki.
Wprowadzone dotychczas standardy opieki pozwoliły zapanować nad tym
problemem, a choroba nie prowadzi do najcięższych powikłań.
U 90% wcześniaków zmiany wywołane retinopatią cofają się samoistnie,
pozostawiając jedynie nieznaczne zaburzenia widzenia.
Przyczyny porodów przedwczesnych
Pomimo postępu medycyny i poprawy jakości życia, liczba porodów przedwczesnych
jest wciąż wysoka. Przyczyn takiej sytuacji może być wiele, a najczęściej wskazuje
się zły stan zdrowia przyszłych matek, nieprawidłowy przebieg wcześniejszych ciąż
i status ekonomiczno-społeczny. Niestety negatywną rolę odgrywa stres,
zanieczyszczenie środowiska, czy przepracowanie, o co w dzisiejszych czasach
nietrudno, szczególnie w krajach wysoko rozwiniętych.
Do najczęstszych przyczyn porodów przedwczesnych zalicza się8:
 Wiek kobiety ciężarnej – kobiety poniżej 16 i powyżej 35 roku życia
są bardziej narażone na przedterminowy poród
 Wady macicy - niewydolność ciśnieniowo-szyjkowa, mięśniaki, przegrody,
nadmierna pobudliwość skurczowa macicy
 Zakażenia wewnątrzmaciczne, które mogą prowadzić do przedwczesnego
pęknięcia błon płodowych
 Niski status ekonomiczno-socjalny – złe odżywianie, nadużywanie
alkoholu, palenie papierosów, ciężka praca
 Nadciśnienie w trakcie ciąży, zakażenia dróg moczowych, wielowodzie
Biorąc pod uwagę powikłania, jakie mogą się pojawić z powodu przedterminowego
porodu, nie ma wątpliwości, że wcześniaki mają trudniejszy start w dzieciństwo.
Na szczęście nowonarodzone dzieci wykazują niezwykłą wolę życia.
Właściwe i kompleksowe podejście w wielu przypadkach pozwala na wyrównanie
różnic rozwojowych wynikających z wcześniactwa. Na takie podejście powinna się
składać m.in., edukacja i wsparcie rodziców, stymulacja rozwoju i rehabilitacja,
profilaktyka zakażeń. Te trzy zagadnienia to obszary pracy „Koalicji dla wcześniaka”
zawiązanej przez Polskie Towarzystwo Neonatologiczne, we współpracy z Krajowym
Konsultantem ds. neonatologii, Krajowym Funduszem na Rzecz Dzieci oraz
Fundacją WHC (Watch Health Care).
Koalicja postawiła sobie za zadanie opracowanie programu kompleksowej opieki nad
dziećmi urodzonymi przedwcześnie, zwiększającego szanse na szybkie wyrównanie
Koalicjanci:
różnic rozwojowych u dzieci urodzonych przedwcześnie, który obejmować będzie
trzy wymienione wcześniej obszary:
 Edukacja – zwiększenie świadomości społecznej, na temat problemów dzieci
przedwcześnie urodzonych i ich rodziców. Edukacja przyszłych rodziców oraz
rodziców wcześniaków w zakresie prawidłowej opieki nad dzieckiem.
 Stymulacja rozwoju i rehabilitacja – edukacja rodziców wcześniaków
w zakresie możliwości stymulowania rozwoju dziecka i metod rehabilitacji
niemowlęcia, identyfikacji sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia niemowlęcia
oraz postępowania w przypadku zagrożenia życia dziecka;
 Profilaktyka zakażeń – zapobieganie rozprzestrzenianiu się zakażeń układu
oddechowego poprzez edukację rodziców wcześniaków w zakresie
dostępnych metod profilaktyki;
Dzięki temu spora część wcześniaków może „dogonić” swoich rówieśników
urodzonych o czasie, a czasem nawet ich prześcignąć. W Polsce istnieje potrzeba
utworzenia kompleksowego narodowego programu opieki nad przedwcześnie
urodzonymi obywatelami naszego kraju.
Zdrowy wcześniak to zdrowe, szczęśliwe dzieciństwo oraz rodzicielstwo.
Wprowadzenie konkretnych rozwiązań w obszarze edukacji, stymulacji rozwoju
i rehabilitacji oraz profilaktyki zakażeń, przyczyni się do wyrównania szans
rozwojowych dzieci przedwcześnie urodzonych w porównaniu do dzieci urodzonych
o czasie.
Warto zadbać o to, by dzieci nie niosły przez lata „bagażu wcześniactwa”, lecz
by mogły się zdrowo rozwijać.
Konsultacja merytoryczna materiałów informacyjnych – prof. dr hab. med. Maria Katarzyna
Borszewska-Kornacka
Kontakt:
Elżbieta Brzozowska, tel. 668 447 131, [email protected]
Adriana Misiewicz, tel. 607 404 160, [email protected]
Referencje:
1.Światowa Organizacja Zdrowia www.who.int
2.Raport WHO http://www.who.int/pmnch/media/news/2012/preterm_birth_report/en/index.html
3.Dane
Głównego
Urzędu
Statystycznego:
http://demografia.stat.gov.pl/bazademografia/Tables.aspx:
z dn. 7.08.2012.
4. Dane Krajowego Konsultanta ds. Neonatologii
5. Preemie Parent Handbook
6. http://www.wczesniaki.org.pl/b_3.php?&tplr=3
7. http://www.biomedical.pl/dziecko/najczestsze-problemy-zdrowotne-u-wczesniakow-2938.html
8.The Merck Manual. Podręcznik diagnostyki i terapii, trzecie wydanie polskie, Wrocław 2008
9. http://www.ciazowy.pl/artykul,dziecko-przed-czasem-przyczyny-porodow-przedwczesnych,1084,1.html
Koalicjanci:
dostęp