Scenariusz lekcji do utworu Ignacego Krasickiego „Hymn do miłości

Scenariusz lekcji do utworu Ignacego Krasickiego Hymn do miłości ojczyzny.
Lekcja 1
Temat: Na czym polega prawdziwy patriotyzm?
Cele:
poznanie postaci biskupa Ignacego Krasickiego,
przypomnienie realiów historycznych Polski w dobie rozbiorów,
dokonanie analizy i interpretacji utworu,
powiązanie tematyki wiersza z historią kraju w XVIII wieku.
Lektura: Hymn do miłości Ojczyzny Ignacy Krasicki.
1. Lekcję powinna poprzedzić praca domowa, w ramach której uczniowie
przygotowują:
a) krótkie i zwięzłe informacje o biskupie Krasickim,
b) rys historyczny Polski w dobie rozbiorów.
Omawiamy więc krótko podane zagadnienia:
a) Ignacy Krasicki zwany był księciem poetów polskich. Pochodził z rodziny
magnackiej. Został duchownym bardziej z wyboru niż z powołania. Był
człowiekiem bardzo inteligentnym, wykształconym i oczytanym. Dużo
podróżował, zwiedzał, obserwował. Był osobą lubianą i szanowaną.
Bardzo szybko potrafił zaskarbić sobie łaski u ludzi, którymi się otaczał.
Był ulubieńcem króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Często bywał
na królewskim dworze, był stałym gościem na słynnych obiadach
czwartkowych. Krasicki, jako poeta i bystry obserwator, potrafił wytknąć
ludziom wiele wad, jednak nie obrażał i nie wyśmiewał konkretnych osób,
ale raczej ich niedoskonałości. Znamienny jest fragment jego utworu: I
śmiech niekiedy może być nauką, kiedy się z przywar, nie z ludzi natrząsa.
Pisał bajki, satyry, poematy. Jak każdy polski patriota boleśnie przeżył
utratę niepodległości. Krasicki jest uznany za najwybitniejszego poetę
oświecenia.
b) Polska w roku 1772 utraciła część ziem na skutek I rozbioru, w którym
brały udział: Rosja, Prusy i Austria. Co prawda Polska utraciła wówczas
1/3 swych ziem, ale to nie przesądzało jeszcze o jej losie. W kraju zaszło
wiele korzystnych zmian gospodarczych, społecznych i kulturowych.
Rozwinęło się czasopiśmiennictwo i literatura. Ważnym politycznym
wydarzeniem był Sejm Wielki, na którym uchwalono 3 maja 1791 roku
słynną Konstytucję, która była dziełem myśli postępowej i patriotycznej.
Ustawa ta mogła uchronić Polskę przed katastrofą. Jednak nie uchroniła.
Zdrada magnatów doprowadziła do drugiego rozbioru Polski (1793). W
1
dwa lata później doszło do trzeciego rozbioru, który spowodował
zniknięcie Polski z map świata na ponad sto dwadzieścia lat.
Uwaga: Uważam, że podanie krótkiego rysu historycznego jest konieczne,
ponieważ właśnie w kontekście historycznym Hymn… będzie miał
pełniejszą wymowę. Do nauczyciela należy decyzja, czy uczniowie
powinni sporządzić notatki z powyższych zagadnień.
2. Przystępujemy do analizy i interpretacji utworu:
A) Utwór napisany w 1774 roku, czyli już po pierwszym rozbiorze Polski;
rodzaj – liryka; gatunek – hymn; jest to wiersz stychiczny (bez podziału
na strofy), zbudowany z ośmiu zaledwie wersów; utwór napisany
jedenastozgłoskowcem ze średniówką po piątej sylabie:
Świę – ta – mi – ło – ści // ko – cha – nej – oj – czyz – ny 11 (5+6)
Czu – ją – cię – tyl – ko // u – mys – ły – pocz – ci – we
11 (5+6)
Utwór jest regularny i rytmiczny; rymy żeńskie o układzie: ab, ab, ab, cc.
B) Określamy temat utworu: patriotyzm, miłość do ojczyzny której
wyrazem jest poświęcenie dla niej nawet życia.
Miłość jako uczucie szczególne została określona również szczególnym
epitetem: święta. Epitet ten wzmocnił znaczenie i podkreślił wagę
miłości, w tym przypadku miłości do ojczyzny.
Ojczyzna z kolei została określona prostym, ale wymownym epitetem –
kochana. Ojczyzna jest najwyższą wartością dla każdego „umysłu
poczciwego”. Tylko prawdziwy patriota potrafi kochać ojczyznę i
wyrażać swą miłość przez największe poświęcenia: walkę, niewolę,
ubóstwo, rany i śmierć: Dla ciebie zjadłe smakują trucizny,/ dla ciebie
więzy, pęta nie zelżywe.
Wydaje się, że takie poświęcenie, czyli służba żołnierska, staje się
najlepszym wyznacznikiem umiłowania ojczyzny: walka w polu,
odniesione rany, śmierć lub niewola. Niewola jest hańbiąca, ale bycie w
niewoli, która jest skutkiem walki za ojczyznę, jest wręcz zaszczytem.
Blizny szpecą, ale nie te, które zostały zadane w walce za ojczyznę, te
blizny są „chwalebne”, są świadectwem szlachetności, poświęcenia i
odwagi.
Poświęcenie dla kraju to obowiązek i zaszczyt. Zdrowie, życie i bogactwo
należy oddać na ołtarzu ojczyzny, jeśli tylko nadejdzie taka konieczność:
Byle cię można wspomóc, byle wspierać,/ nie żal żyć w nędzy, nie żal i
umierać.
2
Adresatem utworu jest miłość do ojczyzny, święta miłość. Podmiot
liryczny jest nieokreślony, może być to każdy patriota, który wie, czym
jest poświęcenie dla ojczyzny i miłość do niej.
Nastrój jest poważny, patetyczny, adekwatny do tematyki.
Hymn Krasickiego możemy zaliczyć do liryki patriotycznej.
3. Możemy się zastanowić, dlaczego utwór Krasickiego jest wciąż
aktualny, chociaż od czasu jego napisania minęło ponad 230 lat.
Pewne wartości dezaktualizują się w miarę upływu czasu. Jednak takie
wartości, jak ojczyzna, miłość do niej, poświęcenie dla niej są wciąż
aktualne. Co prawda w dzisiejszych czasach nie musimy walczyć zbrojnie
za ojczyznę, nie musimy przelewać krwi ani umierać w niewoli.
Za to powinniśmy okazywać swój patriotyzm w
inny sposób – przez rezygnację z własnych korzyści dla wspólnego
dobra, przez walkę z korupcją, oszustwem i prywatą.
4. Praca w domu:
Jakie znaczenie w dzisiejszej rzeczywistości i jakie emocje wywołują takie
pojęcia, jak patriotyzm i poświęcenie dla wspólnego dobra? Czy jesteś
patriotą? Rozważ problem na podstawie własnego doświadczenia.
3