System podatkowy (najważniejszy instrument polityki budżetowej

Z punktu widzenia związku miedzy ciężarem podatkowym a ponoszącym go
podatnikiem rozróżnia się:

podatki bezpośrednie – to takie podatki, w przypadku których istnieje
precyzyjnie określona zależność między płaconym podatkiem, tzn. rodzajem
podatku, jego wysokością, trybem płacenia, a podatnikiem. Do podatków
bezpośrednich zalicza się:

podatki dochodowe

od osób fizycznych PIT (obecnie 18%, 32%) (do 2008r. 19%,
30%, 40%)


od osób prawnych CIT (19%)
podatki majątkowe

podatek od nieruchomości

podatek od podatek od zysków z oszczędności, tak zwany
podatek Belki


podatek spadkowy

podatki nakładane na transfery majątku
podatki pośrednie – obciążają podatnika w sposób nie pozostający w ścisłym
związku z jego sytuacją dochodową i majątkową; są to podatki ukryte. Do
podatków bezpośrednich zalicza się:

VAT – podatek od towarów i usług (stawka podstawowa 23%, 8%, 5%,
0%, zw.)

akcyza

cło – z formalnego punktu widzenia nie jest podatkiem
1
Podział podatków związany władztwem podatkowym.
Według tego kryterium podatki dzielą się na:

podatki nakładane przez państwo,

podatki nakładane przez władze samorządowe.
Kryterium podmiotowe:

sektor przedsiębiorstw,

sektor instytucji finansowych,

sektor gospodarstw domowych,

sektor zagranicy.
Podatki można również podzielić, w zależności od intencji ustawodawcy, na dwie zasadnicze
grupy1:
o fiskalne – służą do napełnienia skarbu
o regulacyjne – mają wpłynąć na społeczeństwo i spowodować w nim jakieś
zmiany (np. zwiększenia bądź zmniejszenia liczby urodzeń, ograniczenia
danego przemysłu itp., spowodowanie „sprawiedliwszego” podziału
dochodów)
Zasady podatkowe A. Smith’a:
1
Korwin-Mikke J., „Podatki czyli rzecz o grabieży”
2




równość - równość obciążeń podatkowych, żadne stany, grupy społeczne nie
powinny być uprzywilejowane bądź dyskryminowane podatkowo, przykładem
łamania tego postulatu jest stosowanie stawek progresywnych
pewność - podatnicy odpowiednio z góry powinni wiedzieć jakie podatki, w jakiej
wysokości, w jakich terminach będzie płacić, podatnicy powinni wiedzieć jakie
konsekwencje spowoduje określona ich działalność, zasada ta jest wyrazem
dążenia do ochrony interesów podatników przed dowolnością działania władzy
administracyjnej, zasada ta jest nagminnie łamana,
dogodność – podatki powinny być płacone w najbardziej dogodnym dla podatnika
czasie, w najbardziej dla niego dogodnej formie, zasada nagminnie łamana np.:
 w podatku akcyzowym (wyroby spirytusowe, tytoniowe, piwa,
wina itp.) – obowiązek podatkowy w momencie wywozu w/w
wyrobów,
 dla podatku od towarów i usług – obowiązek podatkowy w
momencie wystawienia faktury [do 7 dni od wydania towaru],
taniość - koszt poboru powinien być jak najniższy dla podatnik
Zasady
podatkowe
Zasady
fiskalne
- zasada
wydajności
- zasada
elastyczności
- zasada
stałości
Zasady
ekonomicz
ne
- zasada
nienaruszalności
majątku
podatników
Zasady
sprawiedliwości
- zasada
powszechności
- zasada
równości
- zasada
zdolności
dochodowej
Zasady
techniczne
- zasada
pewności
- zasada
dogodnoś
ci
- zasada
taniości
3