Italica Wratislaviensia 2014, n.5

Italica
2014, nr 5
Wratislaviensia
Włoski Wrocław
UNA BRESLAVIA ITALIANA
redakcja naukowa
Katarzyna Biernacka-Licznar
Justyna Łukaszewicz
RADA NAUKOWA
Sonia Maura Barillari (Genua), Ingeborga Beszterda (Poznań), Giacomo Ferrari (Vercelli),
Nina Goga (Bergen), Monika Gurgul (Kraków), Margareth Hagen (Bergen),
Jadwiga Miszalska (Kraków), Nicolò Pasero (Genua), Olga Płaszczewska (Kraków),
Piotr Salwa (Rzym), Lucinda Spera (Siena), Joanna Ugniewska-Dobrzańska (Warszawa),
Monika Woźniak (Rzym)
REDAKTOR NACZELNY
Justyna Łukaszewicz
REDAKTORZY TEMATYCZNI
Katarzyna Biernacka-Licznar
Justyna Łukaszewicz
SEKRETARZ REDAKCJI
Katarzyna Biernacka-Licznar
REDAKTORZY JĘZYKOWI
Monica Mosca, Gabriele La Rosa – język włoski
Hanno contribuito alla correzione dei testi in lingua italiana anche alcuni valutatori.
Szymon Gumienik, Daniel Słapek – język polski
Korekta streszczeń w języku angielskim: Keith Horechka
REDAKCJA TECHNICZNA
Dariusz Żulewski / „Dartekst” Studio dtp
PROJEKT OKŁADKI
Krzysztof Galus
Czasopismo jest wydawane na zasadach licencji niewyłącznej Creative Commons
i dystrybuowane w wersji elektronicznej Open Access
poprzez Platformę Wydawnictwa Adam Marszałek.
Wersją pierwotną każdego numeru czasopisma jest wersja drukowana.
Współpraca wydawnicza Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Wrocławskiego
i Wydawnictwa Adam Marszałek
Publikacja dofinansowana przez miasto Wrocław
© Copyright by Wydawnictwo Adam Marszałek
Toruń 2014
ISSN 2084-4514
Redakcja „Italica Wratislaviensia”:
Instytut Filologii Romańskiej Uniwersytetu Wrocławskiego
pl. Bp. Nankiera 4, 50-140 Wrocław,
e-mail: [email protected], [email protected]
www.marszalek.com.pl/italicawratislaviensia
Wydawnictwo Adam Marszałek ul. Lubicka 44, 87–100 Toruń
tel. 56 660 81 60, e-mail: [email protected], www.marszalek.com.pl
Drukarnia nr 2, ul. Warszawska 52, 87–148 Łysomice, tel. 56 678 34 78
Józefowi Łukaszewiczowi,
profesorowi i rektorowi Uniwersytetu Wrocławskiego,
który pielgrzymował do Rzymu
Umiał dzielić się wiarą, miłością i nadzieją.
RECENZENCI:
prof. dr hab. Andrzej Józef Baranowski
prof. Marco Beghelli (Włochy)
prof. Lazzaro Rino Caputo (Włochy)
prof. dr hab. Krystian Complak
prof. Marco De Marinis (Włochy)
prof. Carmelo Dotolo (Włochy)
dr hab. Rafał Eysymontt, prof. UWr
prof. Marco Gargiulo (Norwegia)
prof. Giovanni Giorgio (Włochy)
prof. dr hab. Marek Górski
dr hab. Monika Gurgul
prof. Margareth Hagen (Norwegia)
prof. dr hab. Józef Heistein
prof. dr hab. Elżbieta Jamrozik
prof. Krystyna Jaworska (Włochy)
dr z kw. II st. Walentyna Węgrzyn-Klisowska,
prof. Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie
dr Michał Kurzej
prof. Roberta Lencioni (Włochy)
dr hab. Artur Ławniczak
ksiądz prof. dr hab. Jerzy Machnacz
dr hab. Jadwiga Miszalska, prof. UJ
dr Marika Piva (Włochy)
prof. dr hab. Krzysztof Ruchniewicz
dr hab. Roman Sosnowski
dr Lucinda Spera (Włochy)
prof. dr Mieczysława Demska-Trębacz
dr hab. Izabella Zatorska, prof. UW
Spis treści
STUDIA / STUDI
Związki włosko-wrocławskie / Legami fra Breslavia e l’Italia
Ziemowit Pazda
Co przewodnik turystyczny mówi we Wrocławiu Włochom o ich rodakach?. . 17
Che cosa una guida turistica di Breslavia dice agli italiani a proposito dei loro
connazionali? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
Artur Gałkowski
Osservazioni sul nome Wrocław nella sua veste storica e contemporanea,
polacca e internazionale. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
Dariusz Galewski
Artystyczna fundacja kanonika Johanna Jakoba Brunettiego dla katedry
wrocławskiej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
Arkadiusz Wojtyła
Podróż kardynała von Hessen-Darmstadt z Rzymu do Wrocławia
i jej artystyczna oprawa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
Walentyna Węgrzyn-Klisowska
Opera włoska we Wrocławiu (1725–1734) i jej związki z innymi ośrodkami
muzycznymi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
Luca Palmarini
Giacomo Casanova: l’amore, la storia e la bella compagnia a Breslavia. . . . . . 147
Luca Palmarini
Breslavia nelle lettere di Niccolò Paganini . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177
Grażyna Trzaskowska
Z ziemi włoskiej do Polski. Cmentarz Żołnierzy Włoskich we Wrocławiu
z okresu pierwszej wojny światowej i jego dalsze losy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207
6
Spis treści
Katarzyna Woźniak
Sulle tracce di Jerzy Grotowski: la tappa di Breslavia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221
Gabriele La Rosa
Pirandello a Breslavia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235
Lucio Saviani
A partire da Hans-Georg Gadamer. La koiné, il ponte e le “due culture” . . . . . 255
Giovanni Ferraro
Il Logos della Croce. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269
Giovanni Ferraro
Stazioni sulla Via verso la Libertà . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285
Polscy podróżnicy we Włoszech / Viaggiatori polacchi in Italia
Marek Bratuń
Królestwo Sardynii i Turyn w relacjach podróżniczych Michała Jerzego
Wandalina Mniszcha z roku 1767. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303
Małgorzata Ewa Kowalczyk
Polki w Wenecji w drugiej połowie XVIII wieku. Zapiski z podróży Teofili
z Radziwiłłów Morawskiej i Katarzyny z Sosnowskich Platerowej . . . . . . . . . 317
Joanna Ugniewska
Viaggiatori polacchi in Italia oggi: tra pellegrinaggio e decostruzione
del mito. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 339
Komparatystyka prawnicza / Diritto comparato
Maja Kozłowska
Prawo miejscowe w polskim i włoskim porządku prawnym –
wybrane aspekty. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 355
7
Spis treści
WŁOSI WE WROCŁAWIU, WROCŁAWIANIE WE WŁOSZECH:
WYWIADY, WSPOMNIENIA, WIERSZE
ITALIANI A BRESLAVIA, BRESLAVIANI IN ITALIA:
INTERVISTE, RICORDI, POESIE
Maurizio Mazzini
Breslavia, agosto 1979 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 369
Jolanta Małecka-Juchymiuk, Agnieszka Piasecka-Ceccato
Italia, che passione!. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383
Eleonora Kolar
La mia Breslavia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 409
Ludovico Fulci
Addio a Wrocław . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 417
Gianfranco Evangelista
Wroclaw solo andata. Perché, in realtà, non sono mai tornato. . . . . . . . . . . . . . 425
Angela Chermaddi
Poesia, scultura ed amicizia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429
Roberto Russano
“Civis wratislaviensis sum”. Io, pugliese, cittadino di Wrocław . . . . . . . . . . . . 435
Katarzyna Biernacka-Licznar, Justyna Łukaszewicz
Początki kariery uniwersyteckiej Nestora polskich italianistów
(wywiad z Profesorem Józefem Heisteinem). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 441
Anna Osmólska-Mętrak
Rzymskie kamienice mówią do mnie po łacinie
(wywiad z Markiem Krajewskim) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 453
Maria Łukaszewicz-Chantry
Profesor Józef Łukaszewicz – inicjator i organizator pieszej pielgrzymki
do Rzymu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461
Justyna Łukaszewicz
Z Uniwersytetu Wrocławskiego na Uniwersytet w Udine: „Andreas Utinensis
Polonus” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 465
Ewa Kofin
Muzyczna podróż Włochów do Wrocławia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 469
8
Spis treści
Tadeusz Zipser
Dante współczujący . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 475
Zbigniew Jędrychowski
Golfo di Salerno i inne wiersze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 485
RECENZJE / RECENSIONI
Artur Gałkowski
O Włoszech w „literaturze blogerskiej”. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 491
Karol Karp
Pirandello e Szaniawski: grandi drammaturghi europei. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 503
Ałła Brzozowska
W kręgu tragedii włoskiego renesansu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 509
Katarzyna Biernacka-Licznar
Włoska literatura na wielkim ekranie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 513
Justyna Łukaszewicz
O ludziach i aniołach po polsku i po włosku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 519
Anna Tylusińska-Kowalska
Powstanie styczniowe inaczej: sycylijska opowieść o polsko-włoskim
braterstwie broni i tragicznej historii oddziału generała Francesca Nulla. . . . . 525
Roman Sosnowski
La letteratura plurilingue vista con l’occhio del linguista . . . . . . . . . . . . . . . . . 529
Elżbieta Jamrozik
Włoska terminologia finansowo-księgowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 533
Noty o autorach / Note sugli autori . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 537
Contents
Studies
Italy & Wrocław. Cultural and historical ties
Ziemowit Pazda
What does a Wrocław city guide tell Italian tourists about their fellow
countrymen?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
Artur Gałkowski
Notes on the name Wrocław in its historical and contemporary as well as
Polish and international aspect . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
Dariusz Galewski
Art foundation of Johann Jakob Kanon Brunetti for the Wrocław Cathedral. . . 87
Arkadiusz Wojtyła
The journey of Cardinal von Hessen-Darmstadt from Rome to Wrocław and
its artistic milieu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
Walentyna Węgrzyn-Klisowska
Italian opera in Wrocław (1725–1734) and its links with other music centres. . 123
Luca Palmarini
Giacomo Casanova: love, history and the good company in Wrocław . . . . . . . 147
Luca Palmarini
Wrocław in the music and letters of Niccolò Paganini . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177
Grażyna Trzaskowska
From the Italian Land to Poland. The Italian Military Cemetery of World
War I in Wrocław . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207
Katarzyna Woźniak
Wandering towards Jerzy Grotowski: Wrocław. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221
10
Contents
Gabriele La Rosa
Pirandello in Wrocław. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235
Lucio Saviani
Starting from Hans-Georg Gadamer. The “koiné” and the bridge between two
cultures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255
Giovanni Ferraro
Logos of the Cross . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269
Giovanni Ferraro
Stations on the Road to Freedom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285
Polish travellers in Italy
Marek Bratuń
The Kingdom of Sardinia and Turin: the travelogues of Michał Jerzy
Wandalin Mniszech dated 1767 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303
Małgorzata Ewa Kowalczyk
Polish women in Venice in the second half of the eighteenth century. Travel
diaries of Teofila Konstancja Morawska née Radziwiłł and Katarzyna
Platerowa née Sosnowska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 317
Joanna Ugniewska
Today’s Polish journeys to Italy – between a pilgrimage and deconstruction
of a myth. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 339
Comparative law
Maja Kozłowska
Local law in Polish and Italian legal systems – chosen aspects. . . . . . . . . . . . . 355
Italians in Wroclaw, Wroclawians in Italy:
interviews, memories and poems
Reviews
Artur Gałkowski
book review: Lucia (Lucyna Kleinert), Dziennik badante czyli Italia
pod podszewką, Novae Res, Gdynia 2013, ss. 338 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 491
Contents
11
Karol Karp
book review: Sylwia Kucharuk, Pirandello i Szaniawski. Przyczynek do badań
komparatystycznych, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2011, ss.199 . . . . . . . . . . 503
Ałła Brzozowska
book review: Maria Maślanka-Soro, Powrót Melpomeny. Tragedia włoska
od średniowiecznego odrodzenia po renesansowy rozkwit, Księgarnia
Akademicka, Kraków 2013, ss. 256. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 509
Katarzyna Biernacka-Licznar
book review: Od Manzoniego do Maraini. Ekranizacje literatury włoskiej,
red. Artur Gałkowski, Anna Miller-Klejsa, Wydawnictwo Uniwersytetu
Łódzkiego, Łódź 2012, ss. 185. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 513
Justyna Łukaszewicz
book review: Jan Twardowski, Sullo spillo. Versi scelti / Na szpilce. Wybór
wierszy, scelta di testi: Stefano Redaelli in collaborazione con Aleksandra
Iwanowska, traduzione e cura di Stefano Redaelli, Àncora,
Milano 2012, ss. 135 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 519
Anna Tylusińska-Kowalska
book review: Vito Catalano, La sciabola spezzata, Rubbettino, Sovenia
Mannelli 2013, ss. 140 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 525
Roman Sosnowski
book review: Vesna Deželjin, Elementi alloglotti nella prosa dialogata degli
scrittori triestini Carpinteri e Faraguna come riflesso di contatti culturali
e linguistici, MTA Pécsi Területi Bizottsága Romanisztikai Munkacsoport
Pécsi Tudományegyetem, Francia Tanszék, Pécs 2012 (Újlatin filólogia 4),
ss. 260. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 529
Elżbieta Jamrozik
book review: Katarzyna Biernacka-Licznar, Ewa Żuchowska, Egzamin na
tłumacza przysięgłego. Finanse i księgowość – zbiór dokumentów. Język
włoski, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2013, ss. 193 . . . . . . . . . . . . . . . 533
Notes about authors . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 537