Nowa Sól - Aktualizacja planów gospodarowania wodami

Projekt aktualizacji Planu gospodarowania wodami
na obszarze dorzecza Wisły
OPRACOWANIE AKTUALIZACJI PLANÓW
GOSPODAROWANIA WODAMI NA OBSZARACH
DORZECZY
Streszczenie projektu aktualizacji Planu gospodarowania
wodami na obszarze dorzecza Wisły
Warszawa, grudzień 2014 r.
Projekt aktualizacji Planu gospodarowania wodami
na obszarze dorzecza Wisły
Najważniejszym celem planowania w gospodarce wodnej jest zapewnienie zrównoważonego rozwoju
dla obszaru dorzecza Wisły, przy jednoczesnym zabezpieczeniu potrzeb dotyczących gospodarki
wodnej. Jedną z priorytetowych kwestii w procesie planowania inwestycji związanych z gospodarką
wodną jest implementacja założeń Ramowej Dyrektyw Wodnej 2000/60/WE (RDW) z dnia
23 października 2000 r. w celu zagwarantowania ochrony zasobów środowiska naturalnego, a także
niepogorszenie jego stanu.
Obowiązek sporządzenia planów gospodarowania wodami w dorzeczu (PGW) wynika z art. 13
dyrektywy 2000/60/WE z dnia 23 października 2000 r. ustanawiającej ramy wspólnotowego działania
w dziedzinie polityki wodnej – tzw. Ramowa Dyrektywa Wodna (RDW). Zgodnie z ww. artykułem
każde państwo członkowskie zapewnia opracowanie planów gospodarowania wodami dla wszystkich
obszarów dorzeczy, które leżą całkowicie w granicach danego kraju. Art. 13 ust 2-3 wyznacza też
zasady dotyczące opracowania planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy
międzynarodowych. Wymóg przygotowania planów gospodarowania wodami został transponowany do
prawa polskiego poprzez art. 90 ust. 1 punkt 1 a ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (tekst
jednolity: Dz. U. 2012 poz. 145 ze zm.), dalej ustawa Prawo wodne.
Po raz pierwszy plany gospodarowania wodami zostały opracowane w 2009 roku, a następnie
22 lutego 2011 roku zatwierdzone przez Radę Ministrów. Niniejszy dokument stanowi aktualizację
Planu gospodarowania wodami (aPGW) dla obszaru dorzecza Wisły. Po zatwierdzeniu przez Radę
Ministrów niniejsza aktualizacja jako dokument strategiczny stanowić będzie podstawę podejmowania
decyzji kształtujących stan zasobów wodnych, usprawniającym proces osiągania lub utrzymania
dobrego stanu wód oraz związanych z nimi ekosystemów, a także wskazującym na konieczność
wprowadzenia racjonalnych zasad gospodarowania wodami w przyszłości.
Obszar dorzecza Wisły zajmuje wschodnią część kraju i jednocześnie stanowi największą część
terytorium Polski spośród wszystkich wydzielonych obszarów dorzeczy, a jego powierzchnia wynosi
2
ok. 183 tys. km , co daje ok. 59% powierzchni kraju. Obszar dorzecza Wisły, oprócz dorzecza rzeki
Wisły, obejmuje dorzecza rzek uchodzących bezpośrednio do Morza Bałtyckiego: Słupi, Łupawy
i Łeby oraz rzek zasilających Zalew Wiślany m. in. Pasłęki, Baudy, Elbląga. Pod względem
administracyjnym obszar dorzecza Wisły leży w województwach śląskim, małopolskim, podkarpackim,
lubelskim, świętokrzyskim, łódzkim, mazowieckim, podlaskim, warmińsko-mazurskim, kujawskopomorskim i pomorskim.
W dokumencie przedstawiono analizę i identyfikację presji na wody powierzchniowe i podziemne
omawianego obszaru dorzecza, do których zaliczono m.in. zrzuty ścieków, spływy z terenów
rolniczych obciążonych ładunkami azotu i fosforu, zmiany hydromorfologiczne czy pobory wód.
W obecnym cyklu planistycznym monitoring wód został rozszerzony i dostosowany do wymogów
stawianych przez RDW, co stanowiło wypełnienie zarzutów KE do pierwszego PGW. Zagadnienie
monitoringu wód i oceny stanu omówiono w rozdziale 7.
W aPGW szczegółowo opisano zagadnienia związane z osiąganiem celów środowiskowych dla
poszczególnych typów wód powierzchniowych, wód podziemnych oraz obszarów chronionych. Oparto
się o dane z projektu realizowanego w 2013 roku „Ustalenie celów środowiskowych dla jednolitych
części wód powierzchniowych (JCWP), podziemnych (JCWPd) i obszarów chronionych” Wykaz celów
środowiskowych opracowany w obecnym cyklu planistycznym zawiera m. in. bardziej rygorystyczne
Projekt aktualizacji Planu gospodarowania wodami
na obszarze dorzecza Wisły
cele środowiskowe odnoszące się do obszarów chronionych, w obrębie których poszczególne JCWP
są umiejscowione. W pierwszym cyklu planistycznym nie wskazano celów środowiskowych, ale
przyjęto odpowiednio, iż dla naturalnych JCWP jest nim dobry stan ekologiczny i chemiczny, zaś dla
silnie zmienionych i sztucznych JCWP dobry potencjał ekologiczny i dobry stan chemiczny. Dla
JCWPd celem był dobry stan ilościowy i chemiczny. W pierwszym cyklu planistycznym nie określono
także celów środowiskowych dla obszarów chronionych. W obecnym cyklu planistycznym
wyznaczanie celów środowiskowych oparte zostało o zapisy RDW oraz wytyczne Komisji
Europejskiej, uwzględnione zostały jednak krajowe uwarunkowania i ograniczenia. Takie podejście
również, jak w przypadku monitoringu stanowi wypełnienie zarzutów KE do pierwszego PGW.
Istotnym zagadnieniem związanym z osiąganiem celów środowiskowych są odstępstwa. Ramowa
Dyrektywa Wodna dopuszcza zastosowanie odstępstwa od ich osiągnięcia. Odstępstwo takie jednak
powinno być stosowane jedynie w wyjątkowych sytuacjach i jest uzależnione od spełnienia ściśle
określonych warunków, wskazanych w art. 4 ust. 4 do 9 dyrektywy, omówionych szczegółowo
w rozdziale 9. Odstępstwa mogą dotyczyć:

przedłużenie terminu osiągnięcia celu,

ustanowienie mniej rygorystycznego celu,

tymczasowe pogorszenie stanu w wyniku wystąpienia zdarzeń nieprzewidzianych,

nieosiągnięcie celu w wyniku nowych form zrównoważonej działalności człowieka.
Dwa pierwsze przypadki dotyczą sytuacji, kiedy obecny stan JCW jest poniżej dobrego i nie jest
możliwa jego wystarczająca poprawa. Ramowa Dyrektywa Wodna dopuszcza wówczas zastosowanie
odstępstw, jednak uzależnia je od spełnienia warunków, określonych w art. 4 ust. 4 oraz 5. Kolejne
dwa przypadki dotyczą sytuacji, kiedy następuje pogorszenie stanu, w przypadku wystąpienia
nieprzewidzianych sytuacji, którym nie można było zapobiec (np. susza) lub też w wyniku nowych
zmian hydromorfologicznych wprowadzonych przez człowieka. Warunki zastosowania ww. odstępstw
regulują art. 4 ust. 6 oraz 7 RDW.
Na obszarze dorzecza Wisły ustalono odstępstwa dla 490 JCWP rzecznych, 87 JCWP jeziornych,
11 JCWP przejściowych i przybrzeżnych oraz dla 18 JCWPd.
W dokumencie zwarto podsumowanie działań zawartych w aktualizacji Programu wodno –
środowiskowego kraju, który określa działania zmierzające do poprawy lub utrzymania dobrego stanu
wód w poszczególnych obszarach dorzeczy, a także do osiągnięcia celów ustalonych dla obszarów
chronionych. Na obszarze dorzecza Wisły wskazywano głównie działania z kategorii działania
organizacyjno-prawne i edukacyjne, monitoring, gospodarka komunalna, rolnictwo.
Od chwili opublikowania pierwszego PGW w polskim prawodawstwie zaszło szereg zmian, które
pozwoliły w pełni dostosować je do zasad zarządzania zasobami wodnymi zgodnie z wymogami
RDW. Wszelkie zmiany oraz uaktualnienia zawarto w rozdziale 19.
Najistotniejsza z wprowadzonych zmian to wprowadzenie do ustawy Prawo wodne definicji celów
środowiskowych oraz zapisów warunkujących stosowanie odstępstw. Omawiana nowelizacja Prawa
wodnego wprowadza również narzędzia umożliwiające utrzymanie jednolitych części wód oraz
obszarów chronionych w stanie niepogorszonym. Zapewnia to art. 31 ust 2. Mówiący, iż „korzystanie
z wód w szczególności nie może powodować pogorszenia stanu wód i ekosystemów od nich
zależnych, w szczególności ustaleń planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza”.
Projekt aktualizacji Planu gospodarowania wodami
na obszarze dorzecza Wisły
Niniejsza aktualizacja Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły uwzględnia uwagi
oraz wytyczne KE opracowane w ramach Wspólnej strategii wdrażania Ramowej Dyrektywy Wodnej,
a także dokumenty oceny pierwszych planów. Ponadto, aPGW uwzględnia zintegrowane podejście
w zakresie zarządzania wodami, a także powiązania pomiędzy zarządzaniem wodami a celami
środowiskowymi ustalonymi zgodnie z RDW.