projekt strategii rozwoju miasta jawor na lata 2014

Transkrypt

PROJEKT STRATEGII ROZWOJU MIASTA JAWOR NA LATA 2014-2020
OPRACOWANIE
GMINA JAWOR
GRUPA ERGO SP. Z O.O., UL. STRZEGOMSKA 3B/3C L. 91, 53-611 WROCŁAW
JAWOR 2015
Spis treści
Wstęp ...................................................................................................................................................... 3
1. Metodologia........................................................................................................................................ 4
2. Wizja ................................................................................................................................................... 6
3. Misja ................................................................................................................................................... 7
4. Pola strategiczne ................................................................................................................................ 8
4.1. Obszar strategiczny nr 1 – Miasto wzrostu gospodarczego ......................................................................... 9
4.2. Obszar strategiczny nr 2 – Miasto spójności infrastrukturalnej ................................................................. 16
4.3. Obszar strategiczny nr 3 – Miasto wysokiej jakości usług publicznych .................................................... 24
4.4. Obszar strategiczny nr 4 – Miasto solidarności społecznej i aktywności obywatelskiej ........................... 32
5. Opis finansowania ........................................................................................................................... 35
6. Spójność strategii............................................................................................................................. 36
6.1. Krajowe dokumenty strategiczne ............................................................................................................... 36
6.1.1. Strategia Europa 2020 ....................................................................................................................... 36
6.1.2. Polska 2030. Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności
(DSRK) ......................................................................................................................................................... 36
6.1.3. Strategia Rozwoju Kraju 2020 – Aktywne społeczeństwo, konkurencyjna gospodarka, sprawne
państwo (SRK) .............................................................................................................................................. 36
6.1.4. Krajowy Program Reform .................................................................................................................. 37
6.1.5. Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary Wiejskie (KSRR) 37
6.2. Regionalne dokumenty strategiczne .......................................................................................................... 38
6.2.1. Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego do 2020 ................................................................ 38
6.2.1. Regionalna Strategia Innowacji dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2011-2020 .................... 39
6.3. Programy Operacyjne ................................................................................................................................ 39
6.3.1. Regionalny Program Operacyjny Województwa Dolnośląskiego 2014-2020 .................................... 39
6.3.2 Inne programy operacyjne .................................................................................................................. 41
7. Monitoring i ewaluacja ................................................................................................................... 43
7.1. Cel procedury............................................................................................................................................. 43
7.2. Różnice między monitoringiem a ewaluacją ............................................................................................. 43
7.3. Podstawowe zasady monitoringu ............................................................................................................... 45
7.4. Narzędzia monitoringowe .......................................................................................................................... 46
7.5. Struktura organizacyjna oraz podział zadań .............................................................................................. 47
7.6. Terminy ..................................................................................................................................................... 48
7.7. Szczegółowy opis postępowania................................................................................................................ 49
7.8. Wskaźniki realizacji strategii ..................................................................................................................... 51
Załącznik nr 1 ...................................................................................................................................... 54
1. Ogólna charakterystyka Miasta Jawor .......................................................................................................... 54
1.1. Położenie i otoczenie ............................................................................................................................. 54
1.2. Historia Jawora..................................................................................................................................... 58
1.3. Zasoby naturalne i warunki przyrodnicze Jawora ................................................................................ 60
1.4. Gleby ..................................................................................................................................................... 65
1.5. Zieleń miejska ........................................................................................................................................ 65
1.6. Odnawialne źródła energii .................................................................................................................... 66
1.7. Transport ............................................................................................................................................... 68
1.7.1. Infrastruktura drogowa ...................................................................................................................... 68
1.8. Infrastruktura techniczna ...................................................................................................................... 68
1.8.1. Sieć wodociągowa i kanalizacyjna ..................................................................................................... 68
1.8.2. Sieć gazowa ........................................................................................................................................ 69
1.8.3. Gospodarka odpadami ....................................................................................................................... 70
1.8.4. Mieszkalnictwo ................................................................................................................................... 71
1.9. Analiza wskaźnikowa – infrastruktura techniczna ................................................................................ 71
2. Sfera społeczna ............................................................................................................................................. 74
1|Strona
2.1. Struktura demograficzna ....................................................................................................................... 74
2.2. Edukacja ................................................................................................................................................ 80
2.3. Sport ...................................................................................................................................................... 83
2.4. Kultura .................................................................................................................................................. 87
2.5. Turystyka ............................................................................................................................................... 91
2.4. Zabytki ................................................................................................................................................... 94
2.6. Ochrona i promocja zdrowia................................................................................................................ 97
2.7. Pomoc społeczna ................................................................................................................................... 98
2.8. Bezpieczeństwo publiczne.................................................................................................................... 100
2.8.1. Straż pożarna.................................................................................................................................... 100
2.8.2. Komenda Powiatowa Policji w Jaworze .......................................................................................... 101
2.9. Analiza wskaźnikowa: sfera społeczna ................................................................................................ 102
3. Gospodarka i rynek pracy ........................................................................................................................... 104
3.1. Rolnictwo ............................................................................................................................................. 104
3.2. Pozarolnicza działalność gospodarcza ............................................................................................... 105
3.2.1. Podmioty gospodarcze ..................................................................................................................... 105
3.2.2. Instytucje otoczenia biznesu ............................................................................................................. 109
3.2.3. Analiza wskaźnikowa: sfera gospodarcza ........................................................................................ 110
3.3. Bezrobocie ........................................................................................................................................... 113
3.4. Administracja publiczna ...................................................................................................................... 113
3.5. Organizacje pozarządowe ................................................................................................................... 115
4. Zarządzanie finansowe ............................................................................................................................... 117
4.1. Struktura finansowa budżetu Gminy Jawor......................................................................................... 117
4.2. Analiza finansowa ............................................................................................................................... 119
Załącznik nr 2 Analiza SWOT ......................................................................................................... 121
Załącznik nr 3 Wykaz zabytków na terenie Jawora ...................................................................... 124
Spisy .................................................................................................................................................... 129
Spis rysunków................................................................................................................................................. 129
Spis tabel......................................................................................................................................................... 129
Spis wykresów ................................................................................................................................................ 131
2|Strona
Wstęp
Strategia rozwoju jest dokumentem wyznaczający najistotniejsze kierunku rozwoju jednostki
samorządu terytorialnego. Określa wizję, misję, założone obszary i cele strategiczne oraz pola
operacyjne, jak również wskazuje na otwarte kierunki rozwoju. Zalecenia Komisji Europejskiej
mówią, że każda jednostka samorządowa swoje działania, a zwłaszcza inwestycje finansowane ze
środków Unii Europejskiej, powinna podejmować w oparciu o jasno sformułowany plan
długofalowego rozwoju. Jest to istotne tym bardziej teraz, gdy rozpoczyna się kolejny okres
programowania Funduszy Europejskich na lata 2014 – 2020. Profesjonalne budowanie dokumentu
strategicznego, wymaga wielomiesięcznej pracy interdyscyplinarnego zespołu oraz wdrożenia działań
uspołeczniających (konsultacje z głównymi interesariuszami strategii).
Budując Strategię Rozwoju Miasta Jawor na lata 2014-2020 (dalej: SRMJ 2014-2020)
przyjęto zasadę, że wszystkie zidentyfikowane kierunki działania powinny realizować zasady
podejścia obszarowego, tj. ukierunkowanego na realizację projektów zintegrowanych i partnerskich,
inkorporujących korzyści synergiczne, a za rozwój Miasta odpowiedzialność ponoszą nie tylko władze
samorządowe, ale także inne podmioty, w tym przedsiębiorstwa, organizacje samorządowe
i mieszkańcy.
3|Strona
1. Metodologia
Proces budowy Strategii Rozwoju Miasta Jawor na lata 2014-2020 przebiegał wieloetapowo:
1.
Opracowanie diagnozy społeczno-gospodarczej – celem było stworzenie obrazu obecnej sytuacji
gminy w aspektach społecznych i gospodarczych, a także ocena potencjału rozwojowego.
Efektem prac zespołu było powstanie diagnozy, opisującej podstawowe uwarunkowania
rozwojowe Jawora. Dokument został opracowany w oparciu o dane zastane, pozyskane m.in. z
Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego, Urzędu Miejskiego w Jaworze oraz
innych jednostek.
2.
Badanie ankietowe mieszkańców Miasta Jawor – celem było uzyskanie jak najszerszych
informacji od mieszkańców, przedsiębiorców, przedstawicieli organizacji pozarządowych
dotyczących poziomu jakości życia, warunków rozwoju działalności, identyfikacji problemów
oraz kluczowych kierunków rozwoju obszaru. Każdy uczestnik badania miał także możliwość
wskazania konkretnego rozwiązania, propozycji zadania do realizacji w okresie 2014-2020 na
terenie Miasta Jawor.
3.
Analiza mocnych i słabych stron, a także szans i zagrożeń jej rozwoju (analiza SWOT) – celem
było przeanalizowanie obecnych mocnych i słabych stron Jawora a także szans i zagrożeń
istotnych z punktu widzenia jego dalszego rozwoju społeczno-gospodarczego. Analiza SWOT
została podzielona na szereg obszarów tematycznych takich jak: położenie, zasoby naturalne,
demografia, infrastruktura społeczna, gospodarka, infrastruktura techniczna, powiązania
zewnętrzne.
Analizę
SWOT
przeprowadzono
między
innymi
w
trakcie
warsztatów
strategicznych.
4.
Przygotowanie projektu planu strategicznego – celem była identyfikacja kierunków rozwoju
Miasta Jawora lata 2014-2020 w podziale na cele strategiczne, operacyjne oraz otwarte kierunki
działania. Plan strategiczny powstał w oparciu o wcześniejsze analizy, opracowania, materiały
wypracowane w trakcie warsztatów, jak również w wyniku badania ankietowego mieszkańców.
Projekt strategii został opracowany także w oparciu o założenia w dokumentach strategicznych
wyższego szczebla tj. powiatowego, wojewódzkiego, krajowego oraz europejskiego.
5.
Opracowanie procesu monitorowania, ewaluacji i aktualizacji strategii.
Celem było opracowanie zasad monitorowania i ewaluacji celów i realizacji poszczególnych
kierunków działań oraz aktualizowania dokumentu.
Podstawą wyznaczania strategii rozwoju Miasta Jawor jest określenie misji i wizji oraz
wyznaczenie obszarów strategicznych i pól operacyjnych, a także przypisanie im celów strategicznych
i pól operacyjnych. Do każdego pola operacyjnego rekomendowano proponowane kierunki działania,
jednakże nie mają one charakteru zamkniętego, co oznacza, że mogą być modyfikowane i rozszerzane.
4|Strona
Decyduje zgodność z tematyką obszaru strategicznego. Okres obowiązywania Strategii Rozwoju
Miasta Jawor to przedział lat 2014-2020 (dalej: SRMJ 2014-2020).
Rysunek 1Podstawowe definicje
określa nadrzędny cel, któremu ma służyć opracowanie,
Misja
uspołecznienie i wdrożenie SRMJ 2014-2020
kreuje docelowy obraz obszaru pozwalający efektywnie
Wizja
Obszary
strategiczne
Pola
realizować wyznaczoną misję
określają kluczowe priorytety niezbędne dla osiągnięcia
wizji SRMJ 2014-2020 i realizacji wyznaczonej misji oraz
wskazują na cele strategiczne
stanowią wiązki kierunków działań i zostały wyznaczone
dla realizacji celów strategicznych
operacyjne
definiują kierunki działań niezbędne dla realizacji
Kierunki
poszczególnych celów operacyjnych
działania
Źródło: Opracowanie własne.
5|Strona
2. Wizja
Na potrzeby opracowania niniejszej Strategii wizja Miasta Jawor zdefiniowana została w następujący
sposób:
Miasto Jawor to obszar dynamicznego rozwoju gospodarczego
opartego o silną lokalną przedsiębiorczość i inwestorów
zewnętrznych oraz kreatywnie wykorzystujący dziedzictwo
przeszłości. Miasto Jawor jest przestrzenią wysokiej jakości
infrastruktury i usług publicznych, promującą idee zgody i
wielopłaszczyznowej współpracy.
Wizja precyzyjnie określa pożądane cechy Miasta Jawor oraz precyzuje kluczowe wartości Strategii.
Wizja została sformułowana w możliwie jak najbardziej przystępny sposób, tak aby przekaz był
czytelny dla każdego odbiorcy.
6|Strona
3. Misja
Na potrzeby opracowania niniejszej Strategii misja Miasta Jawor zdefiniowana została w następujący
sposób:
Miasto Jawor dąży do dynamicznego rozwoju gospodarczego
poprzez identyfikację i wzmacnianie przewag konkurencyjnych
lokalnej przedsiębiorczości i skuteczne pozyskiwanie inwestorów
zewnętrznych. Miasto Jawor rozwija, promuje i upowszechnia
zasoby dziedzictwa przeszłości. Miasto Jawor tworzy warunki
infrastrukturalne do świadczenia wysokiej jakości usług
publicznych. Miasto Jawor współpracuje i stymuluje do
współpracy sektor przedsiębiorstw, organizacji pozarządowych i
mieszkańców oraz podmioty otoczenia zewnętrznego.
Misja precyzyjnie wskazuje cel działania Miasta Jawor oraz precyzuje kluczowe obszary Strategii.
Misja została sformułowana w możliwie jak najbardziej przystępny sposób, tak aby przekaz był
czytelny dla każdego odbiorcy.
7|Strona
4. Pola strategiczne
W rezultacie analizy:
a.
−
wyzwań rozwojowych;
−
potrzeb inwestycyjnych;
−
nowej perspektywy finansowej Unii Europejskiej;
−
odgórnych rozwiązań instytucjonalizacji działalności rozwojowej;
zidentyfikowano następujące cechy warunkujące rozwój obszaru i społeczności lokalnej
zamieszkującej teren objęty Strategią:
−
korzystna lokalizacja w ujęciu transportowym, geograficznym i administracyjnym;
−
potencjalne tereny inwestycyjne oraz już istniejące tereny inwestycyjne i aktywności
gospodarczej, w tym objęte Kamiennogórską Specjalną Strefą Ekonomiczną Małej
Przedsiębiorczości;
−
tradycje przemysłowe i wytwórcze, rozwinięty ilościowo sektor przetwórstwa przemysłowego
równoważony przez usługi;
−
bogate zasoby dziedzictwa kulturowego i obszarów atrakcyjnych turystycznie i związana z
tym promocja Miasta;
b.
−
dobre warunki dla osadnictwa;
−
wykorzystanie przewag lokalizacyjnych;
−
napływ kapitału inwestycyjnego z sektorów wysoko specjalizacyjnych;
−
współpraca międzysektorowa oraz ukierunkowanie na przywództwo;
−
priorytet na projekty generujące wartość dodaną;
−
efektywne wykorzystanie zewnętrznych źródeł finansowania działań rozwojowych.
zidentyfikowano następujące cechy wpływające na konieczność restrukturyzacji lub stanowiące
barierę rozwojową:
−
brak współpracy sektorowej i międzysektorowej;
−
znaczny stopień dekapitalizacji przestrzeni publicznej;
−
negatywne zjawiska społeczne;
−
zanieczyszczenie powietrza, nadmierne obciążenia polutenami z niskiej emisji;
−
efemeryczna aktywność;
−
dekoniunktura gospodarcza/ spadek znaczenia i destabilizacja Unii Europejskiej;
−
rosnąca konkurencyjność innych ośrodków gospodarczych;
−
opóźnienia/ zmiany legislacyjne na poziomie ustawowym/ zmiany polityk sektorowych na
poziomie krajowym;
−
polaryzacja społeczna/ rozproszenie celów/ dekoncentracja zasobów/ brak synergii;
8|Strona
−
c.
drenaż mózgów, odpływ osób młodych, przedsiębiorczych i wykształconych.
rekomenduje się przyjęcie logiki interwencji opartej o następujące obszary strategiczne:
−
obszar strategiczny nr 1 – Miasto wzrostu gospodarczego;
−
obszar strategiczny nr 2 – Miasto spójności infrastrukturalnej;
−
obszar strategiczny nr 3 – Miasto wysokiej jakości usług publicznych;
−
obszar strategiczny nr 4 – Miasto solidarności społecznej i aktywności obywatelskiej.
4.1. Obszar strategiczny nr 1 – Miasto wzrostu gospodarczego
Celem obszaru strategicznego nr 1 jest zapewnienie podstaw gospodarczych do budowania trwałego
rozwoju obszaru. Działania te powinny cechować się zdolnością do generowania nadwyżek
finansowych i stanowić lokomotywy rozwoju Miasta Jawor. Ocenia się, że taką zdolnością legitymują
się działania prowadzące do wzmacniania lokalnej przedsiębiorczości oraz wykorzystania przewag
lokalizacyjnych pozwalających na skuteczną absorpcję zewnętrznych inwestorów (krajowych i
zagranicznych). Wyznaczenie, utworzenie, uzbrojenie terenów pod inwestycje i równoległe włączenie
ich do wybranej specjalnej strefy ekonomicznej oraz identyfikacja i pozyskanie pożądanych
inwestorów powinno przełożyć się na wzrost zatrudnienia, zmiany w profilu kształcenia zawodowego,
zwiększoną sprzedaż produktów i usług lokalnych podmiotów pełniących ważne funkcje w łańcuchu
dostaw.
Drugim filarem rozwoju Miasta Jawor jest szeroko rozumiana turystyka. Potencjał rozwojowy
drzemie głównie w zasobach dziedzictwa kulturalnego i przyrodniczego. Dla pełnego jego
wykorzystania niezbędne będzie zbudowanie atrakcyjnej i spójniej oferty turystycznej, której istotą
będą innowacyjne usługi na infrastrukturze.
Realizacja założeń obszaru strategicznego nr 1 wymaga wielopłaszczyznowej współpracy
szerokiej gamy podmiotów, które ponoszą solidarną odpowiedzialność.
9|Strona
Rysunek 2Obszar strategiczny nr 1 – logika interwencji
Pola operacyjne
Obszar
1.1.
Rozwój obszarów działalności gospodarczej
strategiczny nr 1
1.2.
Rozwój instrumentów wspierających lokalną
przedsiębiorczość
1.3.
Umiędzynarodowienie przedsiębiorstw
1.4.
Innowacje i działalność badawczo-rozwojowa
przedsiębiorstw
1.5.
Rozwój instrumentów wspierających
lokalny rynek pracy
Miasto wzrostu
gospodarczego
1.6.
Turystyka
10 | S t r o n a
Tabela 1Proponowane kierunki działania – obszar strategiczny nr 1
Proponowany kierunek działania
Pole operacyjne
Podmiot odpowiedzialny
Wyznaczenie, uporządkowanie i uzbrojenie nowych terenów
inwestycyjnych na potrzeby tworzenia podstrefy wybranej SSE1
PO 1.1.
– Gmina Jawor;
Zagospodarowanie KSSEMP2 i ewentualne wyznaczenie,
uporządkowanie i uzbrojenie nowej strefy/ nowych stref
aktywności gospodarczej
PO 1.1.
– Gmina Jawor;
Organizacja wyspecjalizowanego parku biznesu i/ lub inkubatora
przedsiębiorczości i/ lub zrzeszeń biznesu w postaci klastrów
(multisektorowość) oraz systematyczny rozwój spektrum
działalności, w tym w zakresie szerokiej współpracy
przedsiębiorców, samorządu, IOB i innych podmiotów z
potencjałem rozwojowym
PO 1.1.
– Gmina Jawor;
Włączenie obszarów działalności gospodarczej do systemu
specjalnych stref ekonomicznych
PO 1.1.
– Gmina Jawor;
Inwentaryzacja lokalnych przedsiębiorców (wraz z analizą oferty
produktowej i usługowej) oraz ocena zdolności do udziału
przedsiębiorstw w łańcuchu dostaw dużych inwestorów
Podmiot wspierający
– IOB3;
– organizacje przedsiębiorców;
– inne podmioty z potencjałem
rozwojowym;
– Specjalne Strefy Ekonomiczne;
– IOB;
PO 1.1.
– Gmina Jawor;
– organizacje pożytku publicznego;
– IOB;
Opracowanie spójnego systemu promocji gospodarczej i
inwestycyjnej Miasta, w tym w oparciu o analizy zasobów lokalnej
przedsiębiorczości
PO 1.1.
Stworzenie spójnej oferty produktowo-usługowej podmiotów
sekcji C oraz innych podmiotów z potencjałem do obsługi
łańcucha dostaw zewnętrznych inwestorów
PO 1.1.
Wprowadzenie instrumentów lokalnego obiegu gospodarczego w
tym w zakresie promocji (jak również wprowadzania,
PO 1.2.
– Gmina Jawor;
– Gmina Jawor;
– IOB;
– Powiat Jaworski;
– Gmina Jawor;
– Gminy powiatu jaworskiego;
1
SSE – specjalna strefa ekonomiczna.
KSSEMP – Kamiennogórska Specjalna Strefa Ekonomiczna Małej Przedsiębiorczości.
3
IOB – instytucja otoczenia biznesu.
2
11 | S t r o n a
– IOB;
rozwoju)lokalnych produktów oraz opracowanie, wdrożenie i
rozwój systemu lokalnej karty rabatowej
– IOB;
Wprowadzenie narzędzi doradczo-szkoleniowych i mentorskich
ukierunkowanych na rozwój lokalnych przedsiębiorstw
PO 1.2.
Wprowadzenie systemu ulg finansowych i pozafinansowych dla
nowopowstałych przedsiębiorstw oraz przedsiębiorstw z
potencjałem rozwojowym w szczególności generujących miejsca
pracy
PO 1.2.
– Gmina Jawor;
Promocja lokalnych liderów biznesu
PO 1.2.
– Gmina Jawor;
– Gmina Jawor;
– IOB;
Zwiększenie
przedsiębiorstw
międzynarodowej
ekspansji
lokalnych
PO 1.3.
– przedsiębiorcy;
–
– Gmina Jawor;
Promocja przedsiębiorstw na rynkach międzynarodowych
PO 1.3.
– IOB;
Wsparcie doradcze w zakresie wprowadzania produktów na rynki
zagraniczne
PO 1.3.
Wprowadzenie systemu oceny potencjału innowacyjnego i
możliwości
komercjalizacji
wyników
prac
badawczorozwojowych
PO 1.4.
Aktywizacja instytucji otoczenia biznesu i profesjonalizacja usług
PO 1.4.
– Gmina Jawor;
Rozwój współpracy sieciowej, w tym z jednostkami naukowobadawczymi
PO 1.4.
Rozwój innowacyjności i działalności badawczo-rozwojowej
przedsiębiorstw
PO 1.4.
Rozwój systemu równoważenia popytowo-podażowego rynku
PO 1.5.
– IOB;
– Gmina Jawor;
– Gmina Jawor;
– jednostki naukowo-badawcze;
– IOB;
– IOB;
– IOB;
– Gmina Jawor;
– Gmina Jawor;
– placówki kształcenia zawodowego;
12 | S t r o n a
pracy poprzez zmiany w strukturze kształcenia
ponadgimnazjalnego
– IOB;
Zwiększenie aktywizacji oraz mobilności zawodowej
mieszkańców
PO 1.5.
Wsparcie szkoleniowo-doradcze na rzecz tworzenia nowych
przedsiębiorstw i samozatrudnienia
PO 1.5.
– Powiatowy Urząd Pracy;
– Gmina Jawor;
– PCPR;
– MOPS;
– IOB;
– Gmina Jawor;
– jednostki edukacyjne;
Wprowadzenie programów podnoszących kompetencje zawodowe
na wszystkich etapach kształcenia
PO 1.5.
– Gmina Jawor;
– IOB;
– jednostki szkolnictwa wyższego;
– Gmina Jawor;
Wprowadzenie systemu udzielania pożyczek na rozpoczęcie
działalności gospodarczej
PO 1.5.
Rozwój narzędzi pośrednictwa pracy
PO 1.5.
– Gmina Jawor;
– Gmina Jawor;
Rozwój narzędzi komunikacji stron popytu i podaży pracy
PO 1.5.
– IOB;
– IOB;
– IOB;
– Gmina Jawor;
Opracowanie i promocja kompleksowej oferty turystycznej
uwzględniającej zasoby turystyki aktywnej, poznawczej,
kulturowej
PO 1.6.
– Jaworski Ośrodek Kultury;
– Miejska Biblioteka Publiczna w
Jaworze;
– nieformalne grupy kulturalne i inne
nieformalne organizacje;
– Muzeum Regionalne w Jaworze;
13 | S t r o n a
Utworzenie punktów informacji turystycznej przy obiektach
zabytkowych
PO 1.6.
– Gmina Jawor;
– Gmina Jawor;
Stworzenie aplikacji turystycznej na urządzenia mobilne,
zawierającej interaktywne mapy, proponowane ścieżki
zwiedzania, zagadki tematyczne, stałe trasy LARP4, etc.
PO 1.6.
Jaworze;
– Gmina Jawor;
Inwentaryzacja i promocja produktów regionalnych Jawora (np.
Jaworski Chleb, Jaworskie Pierniki), jak również wspólna
promocja produktów regionalnych jednostek współpracujących
PO 1.6.
Jaworze;
– Gmina Jawor;
Opracowanie i rozwój spójnej koncepcji wizualizacji turystycznej
Miasta (logotypy, kolorystyka, komunikaty, etc.)
PO 1.6.
Jaworze;
– podmioty prywatne;
– Gmina Jawor;
Zacieśnianie współpracy różnych podmiotów działających w
obszarze turystyki
PO 1.6.
Jaworze;
– podmioty prywatne;
Nawiązanie współpracy z touroperatorami i innymi podmiotami
rynku turystycznego celem promocji i sprzedaży oferty
turystycznej Miasta
PO 1.6.
– Gmina Jawor;
4
LARP – live action role-playing.
14 | S t r o n a
15 | S t r o n a
4.2. Obszar strategiczny nr 2 – Miasto spójności infrastrukturalnej
Celem obszaru strategicznego nr 2 jest zapewnienie wysokiej spójności i europejskich standardów
infrastruktury, w tym przede wszystkim infrastruktury publicznej.
Pola operacyjne
Obszar
2.1.
Spójność i dostępność komunikacyjna
strategiczny nr 2
Gospodarka niskoemisyjna
2.2.
Miasto spójności
infrastrukturalnej
2.3.
2.4.
2.5.
2.6.
Rewitalizacja
Infrastruktura edukacyjna
Infrastruktura społeczna i ochrony zdrowia
Infrastruktura turystyczna, rekreacyjna i sportowa
Infrastruktura dziedzictwa kulturowego i kultury
2.7.
Infrastruktura ochrony środowiska
2.8.
Mieszkalnictwo
2.9.
16 | S t r o n a
Szczególny nacisk zostanie położony na realizację zadań umożliwiających lub wspomagających
osiągnięcie założeń obszaru strategicznego nr 1, tj. w zakresie spójności i dostępności
komunikacyjnej; infrastruktury dziedzictwa kulturowego i kultury, rewitalizacji oraz infrastruktury
turystycznej, rekreacyjnej i sportowej. Ocenia się, że rewitalizacja Zamku Piastowskiego wraz z
międzymurzem i utworzenie w nim Centrum Edukacji Graficznej stanowić może centralny element
procesu rewitalizacji Miasta oraz flagowy projekt wdrażania SRMJ 2014-2020.
Największy ciężar odpowiedzialności za realizację założeń obszaru strategicznego
nr 2
spoczywać będzie na samorządzie Miasta Jawor, jednakże niezbędna będzie także współpraca, w tym
przede wszystkim z organizacjami pożytku publicznego, samorządem powiatowym i samorządami
gmin sąsiadujących.
17 | S t r o n a
Tabela 2 Proponowane kierunki działania – obszar strategiczny nr 2
Pole operacyjne
Skomunikowanie miasta z drogą ekspresową S3 (połączenie
systemu dróg lokalnych z węzłem Jawor I i Jawor II)
PO 2.1.
Lobbowanie na rzecz rozbudowy, modernizacji, poprawy
bezpieczeństwa i rozwoju infrastruktury towarzyszącej w pasach
dróg wojewódzkich i powiatowych na terenie gminy i terenach
sąsiednich
PO 2.1.
Systemowe rozwiązanie problemów transportu zbiorowego miasta,
w tym komunikacja z obszarami sąsiednimi oraz aglomeracjami
(np. Legnica, Wałbrzych, Wrocław)
PO 2.1.
– Gmina Jawor;
Uspokojenie ruchu kołowego w centrum miasta, w tym wskazanie
ciągów komunikacyjnych mogących spełniać funkcje deptaków;
wyznaczanie stref o ograniczonej prędkości; wyznaczenie stref
uprzywilejowujących pieszych i rowerzystów; wyznaczenie
ciągów ulic jednokierunkowych; zastępowanie skrzyżowań z
pierwszeństwem przejazdu, skrzyżowaniami równorzędnymi;
organizacja miejsc parkingowych poza strefami uspokojonego
ruchu; przebudowanie skrzyżowań tradycyjnych na skrzyżowania
z wyniesioną powierzchnią; organizacja obiektów park and ride
(P&R) i bike and ride (B&R)5;
PO 2.1.
– Gmina Jawor;
– Gmina Jawor;
– Gmina Jawor;
– Generalna Dyrekcja Dróg
Krajowych i Autostrad;
– Ministerstwo Infrastruktury i
Rozwoju;
– przedsiębiorstwa
telekomunikacyjnej
Budowa, rozbudowa i modernizacja sieci telekomunikacyjnych
zwiększających dostęp do szerokopasmowego Internetu
PO 2.1.
– Gmina Jawor;
– spółdzielnie mieszkaniowe;
– wspólnoty mieszkaniowe;
5
Park and ride (P&R) i bike and ride (B&R) obiekty umożliwiające pozostawienie samochodu na obrzeżach miasta i kontynuowanie podróży innymi środkami transportu –
komunikacja miejska, rowery, etc. Działanie to powinno być realizowane w połączeniu z rewitalizacją i rozwojem infrastruktury turystycznej.
18 | S t r o n a
– towarzystwa budownictwa
społecznego;
– Gmina Jawor;
– przedsiębiorstwa energetyczne;
Produkcja i dystrybucja energii ze źródeł odnawialnych
PO 2.2.
społecznego;
– jednostki sektora finansów
publicznych;
Efektywność energetyczna w przedsiębiorstwach
PO 2.2.
– przedsiębiorcy
– IOB;
– Gmina Jawor;
Efektywność energetyczna w budynkach użyteczności publicznej
PO 2.2.
– Gmina Jawor;
Efektywność energetyczna w sektorze mieszkaniowym
PO 2.2.
Zastosowanie energooszczędnego oświetlenia ulicznego
PO 2.2.
społecznego;
– Gmina Jawor;
– Gmina Jawor;
Opracowanie i wdrożenie Lokalnego Programu Rewitalizacji lub
innego równoważnego dokumentu programującego działania
rewitalizacyjne, w tym identyfikacja obszarów o szczególnych
potrzebach rewitalizacyjnych, które mogą zostać wykorzystane na
potrzeby działalności kulturalnej, turystycznej, społecznej,
gospodarczej (w tym np. Zamek Piastowski wraz z międzymurzem
oraz obszar tzw. Starego Jawora)
– IOB;
PO 2.3.
– Gmina Jawor
społecznego;
– kościoły, związki wyznaniowe oraz
19 | S t r o n a
osoby prawne kościołów i
związków wyznaniowych
– jednostki organizacyjne Gminy
Jawor;
publicznych;
– Gmina Jawor;
Przebudowa lub adaptacja zdegradowanych budynków lub
obiektów celem przywrócenia lub nadania im nowych funkcji
społecznych, gospodarczych, edukacyjnych, kulturalnych lub
rekreacyjnych, i innych
społecznego;
PO 2.3.
– przedsiębiorstwa;
– kościoły, związki wyznaniowe
oraz osoby prawne kościołów i
związków wyznaniowych;
publicznych;
– Gmina Jawor;
Przebudowa lub adaptacja zdegradowanych terenów lub
przestrzeni celem przywrócenia lub nadania im nowych funkcji
społecznych, gospodarczych, edukacyjnych, kulturalnych lub
rekreacyjnych, i innych
społecznego;
PO 2.3.
– przedsiębiorstwa;
– kościoły, związki wyznaniowe
oraz osoby prawne kościołów i
związków wyznaniowych;
publicznych;
Rewitalizacja zasobów mieszkaniowych
PO 2.3.
– Gmina Jawor;
20 | S t r o n a
społecznego;
– prywatni inwestorzy;
– deweloperzy;
Upowszechnienie i zwiększenie dostępności do edukacji
żłobkowej i przedszkolnej poprzez tworzenie nowych miejsc w
żłobkach i przedszkolach lub innych formach edukacji żłobkowej i
przedszkolnej oraz doposażenie tychże placówek w sprzęt
dydaktyczny, w tym do wczesnej nauki przedmiotów
matematyczno‐przyrodniczych, informatycznych, języków obcych
i przedsiębiorczości
– Gmina Jawor;
PO 2.4.
– inne podmioty świadczące usługi
opieki żłobkowej i przedszkolnej;
– organizacje pożytku publicznego
– Gmina Jawor;
Doposażenie jednostek edukacji podstawowej i gimnazjalnej w
sprzęt i materiały dydaktyczne oraz organizacja pracowni w tym
do
nauki
przedmiotów
matematyczno‐przyrodniczych,
informatycznych, języków obcych i przedsiębiorczości
PO 2.4.
Poprawa warunków nauczania w placówkach edukacyjnych
obejmująca przebudowę, rozbudowę lub adaptację, a w
uzasadnionych przypadkach także budowę infrastruktury
edukacyjnej
PO 2.4.
Rozwój mieszkalnictwa socjalnego, wspomaganego i chronionego
PO 2.5.
Rozwój infrastruktury całodobowej opieki nad osobami
zagrożonymi wykluczeniem społecznym zgodnie z potrzebami
PO 2.5.
– inne podmioty świadczące usługi
edukacji podstawowej i
gimnazjalnej;
– Gmina Jawor;
– Gmina Jawor;
– Gmina Jawor;
– PCPR;
– Gmina Jawor;
Dostosowanie infrastruktury ochrony zdrowia do trendów
demograficzno-epidemiologicznych, w tym rozwój i modernizacja
zasobów infrastrukturalnych ochrony zdrowia
PO 2.5.
Wypracowanie spójnej koncepcji szlaków/ ścieżek rowerowych i
tras turystycznych w mieście oraz budowa nowych,
uporządkowanie i oznakowanie istniejących szlaków/ ścieżek
rowerowych i tras turystycznych
PO 2.6.
– PCM Jawor oraz inne jednostki
ochrony zdrowia;
– PCM Jawor
– Gmina Jawor;
21 | S t r o n a
Jaworze;
– Gmina Jawor;
Współpraca w zakresie łączenia szlaków/ ścieżek rowerowych i
tras turystycznych, w tym ścieżek i szlaków rowerowych
PO 2.6.
Rozbudowa infrastruktury Ośrodka Wypoczynkowego Jawornik
PO 2.6.
Budowa, przebudowa, rozbudowa, modernizacja obiektów
sportowych i rekreacyjnych, w tym m.in. basenów i kąpielisk oraz
boisk sportowych
PO 2.6.
Budowa, przebudowa, rozbudowa,
hotelarskich i gastronomicznych
PO 2.6.
– właściciele prywatni;
PO 2.6.
– Gmina Jawor;
modernizacja
obiektów
Planowanie i realizacja inwestycji w infrastrukturę drogową z
uwzględnieniem potrzeb rozwoju turystyki (system P&R i B&R,
organizacji tras turystycznych)
– PTTK Jawor;
– Gmina Jawor;
– Gmina Jawor;
– Gmina Jawor;
Zachowanie, ochrona, udostępnianie i przyjazne wykorzystanie,
promocja budynków, obiektów i przestrzeni dziedzictwa
kulturowego
PO 2.7.
Jaworze;
Rozbudowa i modernizacja infrastruktury uzdatniania i przesyłu
wody
PO 2.8.
– Gmina Jawor;
Rozbudowa i modernizacja infrastruktury odprowadzania i
oczyszczania ścieków oraz zagospodarowania osadów ściekowych
PO 2.8.
– Gmina Jawor;
Wsparcie infrastruktury monitoringu zagrożeń naturalnych i
alarmowania
PO 2.8.
– Gmina Jawor;
– Krajowy System RatowniczoGaśniczy
– Ochotnicze Straże Pożarne;
– Państwowa Straż Pożarna;
– Nadleśnictwo Jawor;
Planowanie, rozbudowa i modernizacja infrastruktury technicznej
PO 2.8.
– Gmina Jawor;
– Krajowy
System
Ratowniczo-
22 | S t r o n a
dla potrzeb zarządzania kryzysowego i
publicznego; przeciwdziałania zagrożeniom
antropogenicznym
bezpieczeństwa
naturalnym i
Gaśniczy;
– Państwowa Straż Pożarna;
– Ochotnicze Straże Pożarne;
– Służba Policji;
6
Wyposażenie jednostki OSP w specjalistyczny sprzęt ratowniczogaśniczy
PO 2.8.
– Gmina Jawor;
Doskonalenie procesów ratowniczo-gaśniczych OSP i innych
organizacji ratowniczych przez system specjalistycznych szkoleń
PO 2.8.
– Gmina Jawor;
Rozwój narzędzi monitoringu miejskiego
PO 2.8.
– Gmina Jawor;
– Służba Policji;
Wytyczenie, uzbrojenie i promocja terenów pod zabudowę
mieszkaniową
PO 2.9.
– Gmina Jawor;
–
6
OSP – Ochotnicza Straż Pożarna.
23 | S t r o n a
4.3. Obszar strategiczny nr 3 – Miasto wysokiej jakości usług publicznych
Celem obszaru strategicznego nr 3 jest zapewnienie wysokiej jakości usług publicznych dla
efektywnej obsługi interesariuszy, w tym głównie mieszkańców. Jednakże szczególne znacznie będzie
miało opracowanie bogatej i zróżnicowanej oferty kulturalnej, które zostanie wykorzystana na
potrzeby realizacji założeń obszaru strategicznego nr 1. Ocenia się, że unikatowym elementem oferty
kulturalnej Miasta, która będzie atrakcyjna nie tylko dla mieszkańców, ale także dla turystów stanie
się narracja oparta o:
–
malarstwo Henryka Szydłowskiego, pochodzącego z Jawora wynalazcy autorskiej techniki
druku, tzw. polprint, wokół którego można utworzyć stałą wystawę; prowadzić warsztaty z
techniki polprint; utworzyć Centrum Edukacji Graficznej; nawiązać współpracę z ośrodkami
akademickimi sztuk pięknych i politechnicznych;
–
rozwój i promocja wydarzenia Jaworskie Losy Rękopisu Kopernika „O Obrotach Sfer
Niebieskich” – rozbudowa oferty kulturalnej w oparciu o jaworskie dziedzictwo Mikołaja
Kopernika;
–
rozwój i promocja wydarzeń i imprez kulturalnych, sportowych, etc. w szczególności o
znaczeniu ponadregionalnym i w oparciu o markowe produkty regionalne Święto Chleba i
Piernika.
Największy ciężar odpowiedzialności za realizację założeń obszaru strategicznego nr 3
spoczywać będzie na samorządzie Miasta Jawor, jednakże niezbędna będzie także współpraca, w tym
przede wszystkim z organizacjami pożytku publicznego, samorządem powiatowym i samorządami
gmin sąsiadujących.
24 | S t r o n a
Pola operacyjne
Obszar
3.1.
Innowacyjna edukacja przedszkolna, podstawowa i
gimnazjalna
3.2.
Usługi opieki zdrowotnej
strategiczny nr 3
3.3.
Włączenie społeczne
Miasto wysokiej
jakości usług
3.4.
Oferta kulturalna
publicznych
3.5.
E-usługi
3.6.
Doskonalenie kadr administracji publicznej
3.7.
Gmina Jawor liderem współpracy międzysektorowej i
sieciowej
25 | S t r o n a
Budowanie programów edukacyjnych w zakresie kompetencji
kluczowych na rynku pracy, wsparcie nauki języków obcych, nauk
matematyczno‐przyrodniczych i ICT7 oraz postaw kreatywności,
innowacyjności, przedsiębiorczości, itp. na wszystkich etapach
kształcenia;
Budowa innowacyjnego programu edukacyjnego inspirowanego
życiem i działalnością naukową Mikołaja Kopernika w zakresie
nauk o astronomii, fizyce, matematyce, prawie, ekonomii, strategii
wojskowej i medycynie (z wykorzystaniem zaangażowania
ośrodków akademickich)
Pole operacyjne
Jaworze;
– Gmina Jawor;
PO 3.1.
PO 3.1.
– Narodowe Centrum Badań i
Rozwoju;
Jaworze;
– ośrodki akademickie;
Jaworze;
– ośrodki akademickie;
Utworzenie Centrum Edukacji Graficznej w Zamku Piastowskim,
prowadzącego projekty edukacyjne w zakresie przemysłów
kreatywnych, np. grafik, projektant i informatycznych oraz
pełniącego
funkcje
inkubatora
artystyczno-kulturalnoedukacyjnego
PO 3.1.
Efektywne wykorzystanie potencjału Miejskiej Biblioteki
Publicznej w edukacji na wszystkich etapach kształcenia
PO 3.1.
Jaworze;
Opracowanie i realizacja programów pomocy stypendialnej dla
uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych (m.in. uczniowie
niepełnosprawni, uczniowie uzdolnieni, zagrożeni przedwczesnym
kończeniem nauki)
PO 3.1.
– Gmina Jawor;
Wprowadzenie narzędzi identyfikacji potencjału dzieci i
młodzieży, m.in. poprzez symulację sytuacji życiowych,
PO 3.1.
– Gmina Jawor;
– Gmina Jawor;
– Gmina Jawor;
– Gmina Jawor;
7
ICT – techniki informacyjne i komunikacyjne.
26 | S t r o n a
zawodowych, środowiskowych z wykorzystaniem narzędzi
procesów rekrutacyjnych i dostosowanych do potrzeb i
możliwości grup wiekowych
Wprowadzenie doradztwa zawodowego i planowania ścieżki
edukacyjnej na poziomie edukacji gimnazjalnej
PO 3.1.
Promocja nauki na kierunkach zawodowych oraz edukacji
technicznej, udostępnianie wiedzy na temat kierunków
zamawianych
PO 3.1.
Systemowa współpraca z pracodawcami z zakresie opracowania i
wdrażania programów staży i praktyk, tworzenia klas patronackich
oraz nowoczesnych metod kształcenia
– Gmina Jawor;
– Gmina Jawor;
PO 3.1.
– organizacje przedsiębiorstw;
– Gmina Jawor
Wprowadzenie szkoleń, doradztwa oraz innych form
podwyższania kwalifikacji dla nauczycieli i pracowników
pedagogicznych pod kątem kluczowych kompetencji uczniów
niezbędnych do poruszania się po rynku pracy, tj. ICT,
matematyczno-przyrodniczych, języków obcych, nauczania
eksperymentalnego, właściwych postaw uczniów (kreatywności,
innowacyjności,
pracy
zespołowej)
oraz
metod
zindywidualizowanego podejścia do ucznia oraz wykorzystania
narzędzi wspierających pomoc psychologiczno-pedagogiczną na
każdym
etapie
edukacyjnym
(m.in.
dla
uczniów
niepełnosprawnych,
uczniów
uzdolnionych,
zagrożonych
przedwczesnym kończeniem nauki)
PO 3.1.
– Jednostki edukacyjne;
– Gmina Jawor;
– jednostki ochrony zdrowia;
– Gmina Jawor;
Identyfikacja jednostek chorobowych specyficznych dla obszaru
Identyfikacja potrzeb zdrowotnych specyficznych dla obszaru
PO 3.2.
PO 3.2.
– Powiatowa Stacja SanitarnoEpidemiologiczna;
– Dolnośląski Wojewódzki Oddział
Narodowego Funduszu Zdrowia;
– Gmina Jawor;
27 | S t r o n a
Budowa kompleksowych populacyjnych programów zdrowotnych
zawierających między innymi komponent edukacji zdrowotnej
(ukierunkowany na zmianę postaw i zachowań), profilaktykę
pierwotną, profilaktykę wtórną i rehabilitację medyczną oraz
promocję zdrowia
Budowa kompleksowych populacyjnych programów zdrowotnych
zawierających między innymi komponent edukacji zdrowotnej
(ukierunkowany na zmianę postaw i zachowań), profilaktykę
pierwotną, profilaktykę wtórną i rehabilitację medyczną oraz
promocję zdrowia skierowanych do dzieci i młodzieży
Budowa kompleksowych programów opieki perinatalnej
uwzględniającej m.in. opiekę psychologiczną i doradztwo
żywieniowe
– Gmina Jawor;
PO 3.2.
– Gmina Jawor;
PO 3.2.
PO 3.2.
– Gmina Jawor;
Tworzenie i/lub rozwój działalności podmiotów integracji
społecznej, w tym m.in. centrów integracji społecznej, klubów
integracji społecznej, zakładów aktywności zawodowej,
warsztatów terapii zajęciowej, itp.
– Gmina Jawor;
PO 3.3.
– Miejski Ośrodek Pomocy
Społecznej;
– Powiatowe Centrum Pomocy
Rodzinie;
– Gmina Jawor;
Aktywizacja społeczno‐zawodowa i edukacyjna osób/ rodzin
zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym;
PO 3.3.
Społecznej;
Rodzinie;
– Gmina Jawor;
Tworzenie, wdrażanie i rozwój usług opieki środowiskowej
skierowanej do seniorów, w tym aktywizujących i integrujących
PO 3.3.
Społecznej;
Rodzinie;
28 | S t r o n a
Tworzenie, wdrażanie i rozwój usług opieki środowiskowej
skierowanej do osób niepełnosprawnych, w tym aktywizujących i
integrujących
– Gmina Jawor;
PO 3.3.
Społecznej;
Rodzinie;
– Gmina Jawor;
Rozwój usług asystenckich i bytowych skierowanych do osób
niesamodzielnych, w tym niepełnosprawnych
PO 3.3.
Społecznej;
Rodzinie;
Rozwój usług świadczonych w ramach placówek zapewniających
dzienną opiekę nad osobami w podeszłym wieku; przewlekle
somatycznie chorymi; przewlekle psychicznie chorymi;
niepełnosprawnymi intelektualnymi lub fizycznie; uzależnionymi
od alkoholu
– Gmina Jawor;
PO 3.3.
Rodzinie;
– Gmina Jawor;
Rozwój usług na rzecz wspierania rodziny i sytemu pieczy
zastępczej
PO 3.3.
Rodzinie;
Jaworze;
Oferta kulturalna skierowana do dzieci – edukacja przez sztukę
PO 3.4.
– Gmina Jawor;
– nieformalne grupy kulturalne i
inne nieformalne organizacje;
Wykorzystanie malarstwa Henryka Szydłowskiego dla rozwoju
oferty kulturalnej i promocji Miasta (utworzenie stałej wystawy;
prowadzenie warsztatów z autorskiej techniki druku malarza
(polprint); nawiązanie współpracy z ośrodkami akademickimi
sztuk pięknych i politechnicznych
– Gmina Jawor;
PO 3.4.
Jaworze;
29 | S t r o n a
– Archiwum Państwowe w Legnicy;
– Muzeum w Nysie;
Rozwój i promocja wydarzenia Jaworskie Losy Rękopisu
Kopernika „O Obrotach Sfer Niebieskich”8 – rozbudowa oferty
kulturalnej w oparciu o jaworskie dziedzictwo Mikołaja Kopernika
– Gmina Jawor;
PO 3.4.
– Muzeum Uniwersytetu
Jagiellońskiego;
– Collegium Maius w Krakowie;
– Młodzieżowe Obserwatorium
Astronomicznym w
Niepołomicach;
– Gmina Jawor;
Rozwój wydarzeń i imprez (kulturalnych, sportowych, etc.) w
szczególności o znaczeniu ponadregionalnym – w tym
cyklicznych: Święto Chleba i Piernika
PO 3.4.
Jaworze;
Organizacja cyklicznego wydarzenia nocne zwiedzanie miasta
połączonego z prowadzeniem gier miejskich typu LARP
PO 3.4.
Jaworze;
Rozwój elektronicznych usług publicznych szczebla regionalnego
i lokalnego m.in. projekty z zakresu e-administracji, e-zdrowia, ekultury, e-edukacji typu (A2A, A2C, A2B9)
w tym
z
uwzględnieniem rozwoju systemów back-office oraz digitalizację
zasobów
PO 3.5.
Szkolenia zawodowe pracowników administracji samorządowej
oraz jednostek organizacyjnych administracji samorządowej
PO 3.6.
– Gmina Jawor;
Stymulowanie współpracy samorządowej w obszarach związanych
z przedsiębiorczością, rynkiem pracy, edukacją, kulturą, turystyką,
promocją, opieką zdrowotną i pomocą społeczną oraz
PO 3.7.
– Gmina Jawor;
– Gmina Jawor;
– instytucje kultury;
– Gmina Jawor;
– instytucje samorządowe szczebla
powiatowego i wojewódzkiego;
– administracja rządowa w powiecie i
województwie;
– Jednostki organizacyjne Gminy
Jawor;
8
Wystawa pod tym tytułem odbyła się we wrześniu 2014 r. Planuje się dalsze wykorzystanie dziedzictwa Mikołaja Kopernika dla rozwoju i promocji oferty kulturalnej
Miasta.
9
A2A – administracja dla administracji, A2B – administracja dla biznesu, A2C – administracja dla obywatela.
30 | S t r o n a
bezpieczeństwem publicznym
Stymulowanie
współpracy
samorządu
z
organizacjami
pozarządowymi oraz innymi jednostkami z potencjałem
rozwojowym, w tym przede wszystkim w obszarze rozwoju
gospodarczego, kultury, opieki społecznej, promocji zdrowia i
zdrowego trybu życia, aktywizacji osób starszych i wychowania
młodzieży
PO 3.7.
– Gmina Jawor;
Stymulowanie współpracy międzynarodowej na płaszczyźnie
stosunków dwustronnych i wielostronnych z samorządami
partnerskimi
PO 3.7.
– Gmina Jawor;
Opracowanie i wydanie multimedialnego i mobilnego informatora
Gminy Jawor i/ lub regionu
PO 3.7.
– Gmina Jawor;
Uczestnictwo w krajowych i zagranicznych targach i imprezach
branżowych
PO 3.7.
– Gmina Jawor;
Uczestnictwo w działaniach promocyjnych realizowanych przez
instytucje regionalne i krajowe
PO 3.7.
– Gmina Jawor;
– Urząd Marszałkowski
Województwa Dolnośląskiego;
31 | S t r o n a
4.4. Obszar strategiczny nr 4 – Miasto solidarności społecznej i aktywności
obywatelskiej
Celem obszaru strategicznego nr 4 jest pobudzenie społeczeństwa i organizacji pożytku publicznego
do większego zaangażowania w sprawy lokalne. Planuje się zaangażowanie mieszkańców i ich
przedstawicieli oraz organizacji pozarządowych w proces konsultowania i opiniowania działań
prowadzonych przez samorząd Miasta Jawor. Podmioty zaangażowane w realizację założeń obszaru
strategicznego nr 4 to przede wszystkim organizacje pożytku publicznego oraz jednostki
organizacyjne samorządu Miasta Jawor.
Pola operacyjne
Obszar strategiczny
nr 4
Aktywizacja społeczności lokalnej
4.1.
Miasto solidarności
społecznej i
aktywności
obywatelskiej
4.2.
Aktywizacja organizacji pożytku publicznego
32 | S t r o n a
Pole operacyjne
Rozwój inicjatyw lokalnych
PO 4.1.
społecznego;
– Gmina Jawor;
Opracowanie i wdrożenie budżetu obywatelskiego
PO 4.1.
– Gmina Jawor;
społecznego;
– mieszkańcy;
Rozwój innych form demokracji partycypacyjnej w zakresie
współuczestnictwa w życiu publicznym, współdecydowania o
prawodawstwie lokalnym, kluczowych inwestycjach i kierunkach
zmian (ożywienie formy konsultacji społecznych)
PO 4.1.
– Gmina Jawor;
Promocja postaw ekologicznych wśród mieszkańców
PO 4.1.
– jednostki organizacyjne
samorządu gminnego;
Budowanie oferty międzypokoleniowej, przeciwdziałanie erozji
więzi społecznych
Upowszechnianie aktywnych i twórczych metod spędzania
wolnego czasu w tym promocja uczestnictwa i współtworzenia
oferty kulturalnej miasta
PO 4.1.
PO 4.1.
– PCPR;
– instytucje kultury;
– MOPS
– placówki edukacyjne;
– Kościoły i związki wyznaniowe;
Jaworze;
– PTTK Jawor;
Strona | 33
– OSiR Jawor;
Wpieranie działań na rzecz rozwoju ekonomii społecznej
PO 4.1.
Promocja i upowszechnienie wolontariatu
PO 4.1.
– Gmina Jawor
– Gmina Jawor;
– kościoły i związki wyznaniowe;
Inwentaryzacja, integracja, wspieranie, aktywizacjaorganizacji
pożytku publicznego
PO 4.2.
Wypracowanie mechanizmów współpracy i określenie typów
projektów partnerskich
PO 4.2.
Ewaluacja możliwości finansowania projektów partnerskich
PO 4.2.
Opracowanie, pozyskiwanie finansowania i realizacja projektów
partnerskich
PO 4.2.
– Gmina Jawor;
– Gmina Jawor;
– Gmina Jawor;
– Gmina Jawor;
– OSiR Jawor;
Strona | 34
5. Opis finansowania
Najważniejszym źródłem finansowania działań strategicznych będą środki z funduszy unijnych
(Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego – EFRR, Europejskiego Funduszu Społecznego –
EFS i Funduszu Spójności - FS).Ponadto w finansowaniu działań SRMJ 2014-2020 niezbędne będzie
zaangażowanie prywatnych środków, w tym pochodzących z bezzwrotnych i zwrotnych funduszy oraz
rozwój instrumentów finansowych opartych na partnerstwie publiczno-prywatnym i partnerstwie
publiczno-społecznym. Źródła finansowania SRMJ 2014-2020:
1.
Środki własne Gminy Jawor.
2.
Krajowe i zagraniczne mechanizmy finansowe, w tym:
−
środki finansowe transferowane w ramach Perspektywy Finansowej Unii Europejskiej na lata
2014-2020;
−
środki finansowe z Mechanizmów Finansowych Europejskiego Obszaru Gospodarczego i
Mechanizmu Norweskiego;
−
inne zagraniczne środki finansowe;
−
krajowe środki finansowe, w tym m.in. Narodowego Funduszy Ochrony Środowiska i
Gospodarki Wodnej, Narodowego Centrum Badań i Rozwoju;
−
3.
inne źródła finansowania.
Komercyjne instrumenty finansowe, w tym:
−
pożyczki i kredyty bankowe;
−
leasing finansowy;
−
inne.
35 | S t r o n a
6. Spójność strategii
6.1. Krajowe dokumenty strategiczne
6.1.1. Strategia Europa 2020
Strategia Rozwoju Miasta Jawor na lata 2014-2020 wpisuje się w logikę interwencji Strategii Europa
2020 przede wszystkim na poziomie dwóch wzajemnie ze sobą powiązanych priorytetów:
−
rozwój zrównoważony: wspieranie gospodarki efektywniej korzystającej z zasobów, bardziej
przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej;
−
rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu: wspieranie gospodarki o wysokim poziomie
zatrudnienia, zapewniającej spójność społeczną i terytorialną.
6.1.2. Polska 2030. Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju Polska 2030. Trzecia fala
nowoczesności (DSRK)10
Strategia Rozwoju Miasta Jawor na lata 2014-2020 wpisuje się w logikę interwencji Długookresowej
Strategii Rozwoju Kraju Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności, m.in. na poziomie następujących
wyzwań:
−
sytuacja demograficzna;
−
wysoka aktywność zawodowa oraz adaptacyjność zasobów pracy;
−
odpowiedni potencjał infrastruktury;
−
solidarność i spójność regionalna;
−
poprawa spójności społecznej;
−
sprawne państwo;
−
wzrost kapitału społecznego Polski.
Tym samym wdrażanie założeń SRMJ2014-2020 przyczyni się do poprawy jakości życia
mieszkańców, w tym przede wszystkim dotkniętych niekorzystnymi zjawiskami ekonomicznospołecznymi.
6.1.3. Strategia Rozwoju Kraju 2020 – Aktywne społeczeństwo, konkurencyjna
gospodarka, sprawne państwo (SRK)11
Strategia Rozwoju Miasta Jawor na lata 2014-2020 wpisuje się w logikę interwencji Strategii Rozwoju
Kraju 2020 – Aktywne społeczeństwo, konkurencyjna gospodarka, sprawne państwo na poziomie:
10
Polska 2030. Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności, Ministerstwo
Administracji i Cyfryzacji. https://mac.gov.pl/files/wp.../12/Polska2030_final_november2012.pdf.
11
Strategia Rozwoju Kraju 2020 – Aktywne społeczeństwo, konkurencyjna gospodarka, sprawne państwo,
Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju,
http://www.mir.gov.pl/rozwoj_regionalny/polityka_rozwoju/srk_2020/strony.
36 | S t r o n a
1.
Obszaru strategicznego I. Sprawne i efektywne państwo – poprzez zwiększenie efektywności
instytucji
publicznych,
wdrażanie
działań
zapewniających
ład
administracyjny
oraz
prowadzących do rozwoju kapitału społecznego.
2.
Obszaru
strategicznego
II.
Konkurencyjna
gospodarka
–rozwój
kapitału
ludzkiego;
bezpieczeństwo energetyczne i środowisko; wzrost wydajności gospodarki; zwiększenie
innowacyjności gospodarki oraz zwiększenie wykorzystania technologii cyfrowych.
3.
Obszaru strategicznego III. Spójność społeczna i terytorialna – poprzez zwiększenie aktywności
osób wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem społecznym; zmniejszenie ubóstwa w grupach
najbardziej nim zagrożonych; zapewnienie dostępu i określonych standardów usług publicznych
oraz podnoszenie jakości i dostępności usług publicznych.
Polityka spójności zaproponowana na okres po 2013 roku umożliwia wszystkim państwom
członkowskim i regionom aktywne dążenie do inteligentnego i zrównoważonego rozwoju
sprzyjającego włączeniu społecznemu12. Założenia te w pełni realizuje SRMJ 2014-2020.
6.1.4. Krajowy Program Reform
Strategia Rozwoju Miasta Jawor na lata 2014-2020wpisuje się w logikę interwencji Krajowego
Programu Reform na poziomie:
1.
Celu w zakresie zatrudnienia.
2.
Celu energetycznego.
3.
Celu w zakresie edukacji.
4.
Celu w zakresie przeciwdziałania ubóstwu.
Realizacja SRMJ 2014-2020 przyczyni się do odrabiania zaległości rozwojowych, w tym na
zmniejszeniu dystansu infrastrukturalnego m.in. w energetyce, infrastrukturze społecznej oraz
podniesienia jakości usług świadczonych przez administrację publiczną.
6.1.5. Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary
Wiejskie (KSRR)13
Strategia Rozwoju Miasta Jawor na lata 2014-2020wpisuje się w logikę interwencji Krajowej Strategii
Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary Wiejskie na poziomie realizacji polityki
regionalnej wspierającej konkurencyjność regionów i zapewniająca spójność terytorialną kraju w
ramach takich obszarów strategicznych jak:
1.
Przeciwdziałanie negatywnym trendom demograficznym oraz pełniejsze wykorzystanie zasobów
pracy.
2.
Poprawa jakości zasobów pracy.
12
Inwestowanie w przyszłość Europy, Piąty raport na temat spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej,
Luksemburg, Urząd Publikacji Unii Europejskiej, 2010 r.,ISBN 978-92-79-17791-0,doi: 10.2776/26602 13
Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary Wiejskie, 13 lipca 2010r.
37 | S t r o n a
3.
Ochrona i racjonalne wykorzystanie zasobów przyrodniczych.
4.
Wykorzystanie potencjału kulturowego i turystycznego dla rozwoju regionalnego.
5.
Wspieranie rozwoju kapitału społecznego.
6.2. Regionalne dokumenty strategiczne
6.2.1. Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego do 2020
Strategia Rozwoju Miasta Jawor na lata 2014-2020wpisuje się w logikę interwencji Strategii Rozwoju
Województwa Dolnośląskiego2020 na poziomie14:
1.
Harmonii gospodarczej w wymiarze innowacji, pracy i biznesu, nauki, zdrowia i
przedsiębiorczości
poprzez
podniesienie
atrakcyjności
inwestycyjnej
Dolnego
Śląska
(przyczynianie się do wspierania inwestycji krajowych i zagranicznych i marketing gospodarczy
Dolnego Śląska.; tworzenia obszarów oraz ośrodków wzrostu i rozwoju; wspierania instytucji
otoczenia biznesu); budowę gospodarki opartej na wiedzy (przyczynianie się do rozwoju
nowoczesnych technik i technologii, wzmacniania potencjału innowacyjności oraz wspierania
transferu technologii); wspieranie aktywności gospodarczej na Dolnym Śląsku (wspieranie
rozwoju MMŚP; promowanie i efektywne wykorzystanie zewnętrznych źródeł finansowania
przedsięwzięć gospodarczych; promowanie produktów regionalnych i ich marketing;
promowanie współpracy gospodarczej w regionie; dążenie do rozszerzania współpracy
międzyregionalnej i międzynarodowej; wspieranie zmian postaw mieszkańców regionu
ukierunkowanych na przedsiębiorczość; promowanie i wspieranie eksportu; wspieranie rozwoju
potencjału turystycznego).
2.
Harmonii przestrzennej w wymiarze administracyjnym, transportowym, bezpieczeństwa,
osiedleńczym
i
środowiskowym
poprzez
poprawę
spójności
przestrzennej
regionu
(przeciwdziałanie degradacji obszarów zagrożonych marginalizacją; kształtowanie układów
komunikacyjnych sprzyjających zrównoważonemu rozwojowi społecznemu i gospodarczemu;
wspieranie inwestycji infrastrukturalnych związanych z udostępnieniem terenów pod zabudowę
mieszkaniową);
poprawę
ładu
przestrzennego,
harmonijności
struktur
przestrzennych
(rewitalizacja obszarów zdegradowanych i ochrona dziedzictwa kulturowego); zapewnienie
bezpieczeństwa ekologicznego
społeczeństwa i gospodarki (poprawę jakości powietrza
atmosferycznego; poprawę jakości wód powierzchniowych i podziemnych; ograniczenie
negatywnego oddziaływania odpadów komunalnych i przemysłowych na środowisko;
podniesienie jakości gleb zdegradowanych i zrekultywowanych; ochronę zasobów naturalnych
poprzez ich racjonalne wykorzystanie oraz propagowanie wiedzy ekologicznej); zapewnienie
bezpieczeństwa energetycznego (promowanie wykorzystania źródeł energii odnawialnej; budowa
i modernizacja systemów grzewczych oraz alternatywnych źródeł ciepła).
14
Spójność poszczególnymi działaniami SRWD 2020.
38 | S t r o n a
3.
Harmonii społecznej w wymiarze demograficznym, obywatelskim, edukacyjnym, kulturowym,
czasu wolnego, opieki społecznej, zdrowotnym poprzez integrację społeczną i przeciwdziałanie
wykluczeniu społecznemu; umacnianie społeczeństwa obywatelskiego, rozwój kultury; poprawę
jakości i efektywności systemu edukacji i badań naukowych; stałe podnoszenie stanu
bezpieczeństwa i zdrowia mieszkańców województwa; aktywną politykę rynku pracy oraz
wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich poprzez promocję samozatrudnienia oraz zwiększanie
dostępu do zatrudnienia.
6.2.1. Regionalna Strategia Innowacji dla Województwa Dolnośląskiego na lata 20112020
Strategia Rozwoju Miasta Jawor na lata 2014-2020 wpisuje się w logikę interwencji Regionalnej
Strategii Innowacji dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2011-2020 na poziomie:
1.
Celu strategicznego 1.Wzmacnianie innowacyjnych umiejętności i postaw, kluczowych dla
gospodarki opartej na wiedzy, w tym poprzez wspieranie postaw przedsiębiorczych i
innowacyjnych
2.
Celu strategicznego 2. Zwiększenie szansy na sukces innowacyjnych projektów biznesowych
poprzez informowanie przedsiębiorstw o formach wsparcia w postaci kapitału, wiedzy i
infrastruktury
w
ramach
Dolnośląskiego
Systemu
Innowacji;
promowanie
usług
proinnowacyjnych świadczonych przez instytucje otoczenia biznesu, przyczyniania się do
zwiększania liczby tych usług oraz poprawy ich jakości; promowanie i wspieranie działalności
badawczo-rozwojowej w przedsiębiorstwach;
3.
Celu strategicznego 4. Rozwój współpracy w gospodarce w obszarze innowacji poprzez
tworzenie warunków dla rozwoju współpracy w obszarze innowacji.
6.3. Programy Operacyjne
6.3.1. Regionalny Program Operacyjny Województwa Dolnośląskiego 2014-2020
Strategia Rozwoju Miasta Jawor na lata 2014-2020 wpisuje się w logikę interwencji Regionalnego
Programu Operacyjnego Województwa Dolnośląskiego na lata 2014-2020.
Tabela 5 Spójność SRMJ 2014-2020 ze Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa
Dolnośląskiego 2014-2020
Obszar strategiczny
SRMJ 2014-2020
Obszar strategiczny nr 1
Miasto wzrostu gospodarczego
Pole operacyjne
SRMJ 2014-2020
Rozwój obszarów
gospodarczej
Rozwój
wspierających
przedsiębiorczość
RPO WD 2020
działalności
– Oś
priorytetowa
1
Przedsiębiorstwa i innowacje;
instrumentów
lokalną
– Oś
priorytetowa
1
– Oś priorytetowa 8 Rynek
39 | S t r o n a
Pracy;
Umiędzynarodowienie
przedsiębiorstw
– Oś
priorytetowa
1
Innowacje i działalność badawczo
– Oś
priorytetowa
1
Rozwój
instrumentów
wspierających lokalny rynek pracy
Pracy;
– Oś
priorytetowa
1
Turystyka
Spójność
i
komunikacyjna
– Oś
priorytetowa
1
dostępność
– Oś
priorytetowa
3
Gospodarka niskoemisyjna;
– Oś priorytetowa 5 Transport;
– Oś
priorytetowa
3
– Oś
priorytetowa
„Środowisko i Zasoby”;
4
– Oś
priorytetowa
6
Infrastruktura
spójności
społecznej;
– Oś
priorytetowa
3
Rewitalizacja
– Oś
priorytetowa
2
Technologie informacyjnokomunikacyjne;
Miasto spójności infrastrukturalnej
– Oś
priorytetowa
6
Infrastruktura
spójności
społecznej;
– Oś
priorytetowa
Infrastruktura edukacyjna;
Infrastruktura społeczna i ochrony
zdrowia
Infrastruktura
turystyczna,
rekreacyjna i sportowa
7
– Oś
priorytetowa
2
– Oś
priorytetowa
6
Infrastruktura
spójności
społecznej;
– Oś
priorytetowa
2
– Oś
priorytetowa
4
Infrastruktura
dziedzictwa
kulturowego i kultury
– Oś
priorytetowa
4
– Oś
4
priorytetowa
40 | S t r o n a
– Oś
priorytetowa
6
Infrastruktura
spójności
społecznej;
Mieszkalnictwo
Innowacyjna
przedszkolna,
gimnazjalna
edukacja
podstawowa
i
– Oś
priorytetowa
2
Pracy;
– Oś priorytetowa 9 Włączenie
społeczne;
– Oś priorytetowa 10 Edukacja;
społeczne;
Miasto wysokiej jakości usług
publicznych
– Oś
priorytetowa
Oferta kulturalna
4
społeczne;
E-usługi
– Oś
priorytetowa
2
– Oś
priorytetowa
Infrastruktura edukacyjna;
Miasto solidarności społecznej i
aktywności obywatelskiej
7
Doskonalenie kadr administracji
publicznej
Gmina Jawor liderem współpracy
międzysektorowej i sieciowej
– -;
społeczne;
Aktywizacja organizacji pożytku
publicznego
społeczne;
6.3.2 Inne programy operacyjne
Strategia Rozwoju Miasta Jawor wpisuje się w logikę interwencji programów operacyjnych o zasięgu
krajowym i europejskim, takich jak Program Polska Cyfrowa 2014-2020; Program Wiedza Edukacja
Rozwój; Program Infrastruktura i Środowisko 2014-2020; Program Inteligentny Rozwój oraz
Europejska Współpraca Terytorialna 2014-2020. Nie wszystkie z w/w programów operacyjnych
otwierają możliwości pozyskiwania środków dla samorządu gminnego, ale spójność SRMJ 2014-2020
umożliwia aplikowanie o środki finansowe innym podmiotom, które bezpośrednio lub pośrednio
przyczyniają się do rozwoju obszaru.
41 | S t r o n a
42 | S t r o n a
7. Monitoring i ewaluacja
7.1. Cel procedury
Niniejsza procedura ma na
Celu określenie sposobu funkcjonowania systemu monitorowania i ewaluacji SRMJ 2014-2020.
Opisuje na schemat i tryb postępowania, wskazuje narzędzia monitoringu i ewaluacji oraz sposób
pozyskiwania za ich pomocą danych ,wprowadza zestaw wskaźników monitorowania, a także określa
strukturę
organizacyjną
wraz
z
podziałem
obowiązków
pomiędzy
uczestników
procesu
i harmonogramem pracy. Dzięki tak skonstruowanej procedurze założenia uwzględnione w SRMJ 20142020zostaną zrealizowane w formie procesu ciągłego i dynamicznego.
7.2. Różnice między monitoringiem a ewaluacją
Integralną częścią SRMJ 2014-2020 jest monitorowanie i ewaluacja efektów jej wdrażania.
Sformułowanej raz strategii nie należy traktować jako zamkniętego dokumentu, który ma
obowiązywać cały czas w niezmienionym kształcie, gdyż funkcjonująca jej postać została
ukształtowana w określonych warunkach społecznych, ekonomicznych oraz politycznych, które są
stanami dynamicznymi. Dlatego też osiąganie założonych celów wymaga systematycznego
monitorowania zmian wewnętrznych oraz zewnętrznych uwarunkowań rozwoju danej jednostki,
ciągłej obserwacji oraz oceny pozytywnych i negatywnych doświadczeń przy wdrażaniu strategii
i opracowywania, a także wdrażania programów korygujących odstępstwa od uprzednio przyjętych
planów15.
Monitorowanie można zdefiniować jako proces systematycznego zbierania i analizowania
ilościowych i jakościowych informacji na temat wdrażanych w ramach strategii zadań oraz samej
strategii, mający na celu zapewnienie zgodności realizacji zadań i strategii z wcześniej
zatwierdzonymi jej założeniami i celami. Terminem ewaluacja nazywamy natomiast ocenę realizacji
strategii rozwoju pod względem skuteczności, efektywności, użyteczności i trwałości zaplanowanych
oraz wdrażanych działań zgodnych z celami zapisanymi w dokumencie16.
Ewaluacja jest funkcjonalnie powiązana z monitoringiem, gdyż jest on podstawowym źródłem
informacji (danych wtórnych) bardzo istotnych z punktu widzenia wykonujących ewaluację danej
strategii. Efektywność i skuteczność funkcjonowania systemu monitoringu w dużej mierze
determinuje jakość i rzetelność oraz koszt przeprowadzonych badań ewaluacyjnych17.
15
„System monitorowania i ewaluacji strategii. Nowotarski — nowatorski. Samorząd zorientowany projektowo”,
Nowy Targ 2012, s. 17–18.
16
„Co to jest monitoring projektu? Co to jest ewaluacja projektu?”, dostęp online:
www.poradnik.ngo.pl/x/619933 [2014-03-20].
17
Tamże
43 | S t r o n a
Podobieństw między monitorowaniem a ewaluacją należy dopatrywać się w tym, że jeden i
drugi proces bazuje na analizie informacji, której podstawą są wskaźniki. Podstawową różnicą jest to,
że monitoring jest narzucony i obowiązkowy. Ponadto jest to proces współbieżny z harmonogramem.
Ewaluacja natomiast może występować punktowo, w postaci: ex ante – oceny szacunkowej przed
rozpoczęciem realizacji, mid term – przeprowadzenia nie później niż w ciągu roku następującego po
zakończeniu połowy okresu realizacji oraz ex post – pełnej, przeprowadzanej najpóźniej w rok
po zakończeniu realizacji.
Krótkie porównanie procesu monitoringu z ewaluacją przedstawia się w następujący sposób18:
−
monitorowanie:
rejestrowanie postępów z prowadzonych działań;
bieżące weryfikowanie zarówno tempa, jak i kierunku, w którym zmierza strategia;
−
ewaluacja – szersze spojrzenie na strategię oraz sposób jej realizacji; zidentyfikowanie
i ocena:
celów przedsięwzięcia;
sposobów realizacji, zamierzonych i niezamierzonych efektów wybiegających poza czas
i miejsce wdrażania strategii.
Tabela 6 Różnice między monitoringiem a ewaluacją
Pytania
Czym jest?
Czemu służy?
Monitoring
Ewaluacja
− proces zbierania informacji systematyczne badanie, które
opiera się na pytaniach: czy
strategia przebiega zgodnie z
planem, czy udaje się osiągać
zamierzone
produkty
i rezultaty?;
− monitoring wykonywany jest
w trakcie realizacji strategii,
bada jej trzy elementy:
harmonogram działań, budżet
oraz zaplanowane rezultaty;
− osoby
odpowiedzialne
za
monitoring
to
osoby
zarządzające strategią.
− proces ciągły, systematyczne
badanie wybranych elementów
strategii;
− odpowiada na pytanie: czy
udało nam się osiągnąć
zamierzone cele oraz w jaki
sposób udało nam się je
osiągnąć?;
− ewaluacja wykonywana jest po
wybranym elemencie strategii
lub po całościowej realizacji
strategii;
− osoby
odpowiedzialne
za
ewaluację
to
osoby
zarządzające strategią (przy
ewaluacji wewnętrznej) albo
wynajęta instytucja/osoba (przy
ewaluacji zewnętrznej).
− pozwala
ocenić
prowadzonych
zweryfikować
i kierunek, w którym
strategia;
− pozwala także na
− pozwala
pomóc
w zaplanowaniu
kolejnych
działań;
− dostarcza konkretnej oceny
strategii,
analizując
poszczególne
kryteria
postępy
działań,
tempo
zmierza
bieżącą
18
B. Ledzion, Teoria i praktyka zastosowania metod pozyskiwania danych z systemów monitoringu dla ewaluacji
– sposoby weryfikacji i kontroli rzetelności i jakości danych monitoringowych, Ministerstwo Gospodarki i Pracy.
44 | S t r o n a
modyfikację
działań,
harmonogramu i budżetu, aby
w
razie
potrzeby
móc
dostosować
strategię
do
zmieniających się warunków
bądź do aktualnej sytuacji;
− dane pochodzące z monitoringu
są
podstawą
do
ich
wykorzystania w ewaluacji.
i precyzując tym samym, jakie
elementy
strategii
trzeba
usprawnić i jak to zrobić;
− dostarcza
informacji
niezbędnych
do
podjęcia
decyzji;
− ocenia czy i jak udało się
osiągnąć zakładany cel;
− dane pochodzące z ewaluacji
pomagają
w
planowaniu
kolejnych strategii, a nie
stanowią krytycznej oceny
naszej pracy.
Źródło: „Co to jest monitoring projektu? Co to jest ewaluacja projektu?”, http://poradnik.ngo.pl/x/619933 [201403-20].
7.3. Podstawowe zasady monitoringu
Podstawą skutecznego wdrażania założeń strategii rozwoju jest system informacji
o zjawiskach i procesach społeczno-gospodarczych zachodzących na obejmowanym przez nią terenie.
Inicjując działania mające na celu osiągnięcie wytyczonych w strategii pól, należy systematycznie
gromadzić informacje o efektach ich realizacji i skuteczności zastosowanych instrumentów.
Głównymi obszarami monitorowania i ewaluacji strategii są, zatem wyznaczone kierunki działań jej
realizacji oraz wskaźniki. Istotą prowadzenia monitoringu tychże obszarów jest wyciąganie wniosków
z tego, jakie zadania w określonych kierunkach zadań zostały zrealizowane. Jest nią również
modyfikowanie dalszych poczynań w taki sposób, aby osiągnąć zakładane cele w przyszłości. Dlatego
też kluczowym elementem monitorowania jest wypracowanie takich technik zbierania informacji,
które będą jak najbardziej miarodajnie odzwierciedlały efektywność prowadzonych działań19.
Monitoring będzie, zatem skutecznym narzędziem wdrażania założeń strategicznych tylko
wówczas, gdy będzie kierował się następującymi zasadami20:
−
zasada wiarygodności – informacja musi być wiarygodna i musi opierać się na
niepodważalnych danych; niedokładne dane w systemie monitorowania oznaczają powstanie
ryzyka podjęcia niewłaściwych działań korygujących;
−
zasada aktualności – informacje powinny być gromadzone, przekazywane i oceniane w sposób
ciągły, który umożliwia podjęcie działań korygujących;
−
zasada obiektywności – monitorowanie prowadzone w oparciu o analizę wskaźników
porównawczych
daje
możliwość
prowadzenia
obiektywnej
oceny
niezakłóconej
subiektywnością wynikającą z przywiązania do własnych pomysłów i dążeń;
−
zasada koncentracji na punktach strategicznych – monitorowanie powinno skupiać się przede
wszystkim na tych obszarach życia społeczno-gospodarczego, w których istnieje
19
„System monitorowania i ewaluacji strategii. Nowotarski – nowatorski. Samorząd zorientowany projektowo”,
Nowy Targ 2012, s. 19.
20
Tamże, s .19
45 | S t r o n a
prawdopodobieństwo
wystąpienia
największych
odchyleń,
mogących
wywoływać
zahamowania w realizacji założeń strategii lub ich zatrzymanie;
−
zasada realizmu – monitorowanie musi być zgodne z realiami realizowanych zadań; dana
jednostka wdrażając strategię, powinna dostrzegać przede wszystkim te elementy procesu,
które świadczą o wydajności i jakości dostarczanych produktów;
−
zasada koordynacji informacji – monitorowanie musi być prowadzone w taki sposób, aby było
skoordynowane z tokiem prowadzonych prac i jednocześnie nie wpływało na ich
zahamowanie oraz nie przeszkadzało w realizacji podejmowanych działań; informacje płynące
z prowadzonego monitoringu powinny docierać do wszystkich zainteresowanych, tak aby
umożliwić im właściwe podejmowanie decyzji mających znaczenie strategiczne;
−
zasada elastyczności – proces monitorowania musi być bardzo elastyczny i zapewniający
szybkie reagowanie na zachodzące zmiany; także w przypadku zmian i korekt należy
modyfikować system oceny w sposób dostosowany do zmieniających się oczekiwań
w przyszłości.
7.4. Narzędzia monitoringowe
Dla miarodajnej oceny realizacji przyjętych założeń strategii potrzebne są konkretne dane
ilościowe o charakterze statystycznym, które po przetworzeniu powinny zostać ujęte w serie
wskaźników. Dzięki tym wskaźnikom można określić poziom wyjściowy oraz stopień osiągnięcia
zakładanych celów. Wyniki zapisane w postaci wskaźników czy bezwzględnych informacji
statystycznych mają także duże znaczenie w procesie uzyskiwania poparcia społecznego dla
wprowadzanych zmian oraz świadczenia usług. Dają one czytelny i jednoznaczny obraz sytuacji,
a analiza ich wartości pozwala ocenić, na ile podejmowane działania są zgodne z zakładanymi celami.
Źródłem pochodzenia danych, które stanowią zobrazowanie stopnia przyjętych w strategii założeń,
mogą być: jednostka własna, informacje ogólnodostępne, jak i sfera benchmarkingu. Ideą mierników
opartych na danych wewnętrznych jednostki jest stworzenie narzędzi do pozyskiwania wiarygodnych i
miarodajnych informacji przy minimalnym zaangażowaniu jej pracowników. W tym zakresie należy
korzystać z materiałów przekazywanych obowiązkowo do GUS-u, urzędu wojewódzkiego,
właściwego ministerstwa itp. Osobną grupę danych stanowią ogólnodostępne informacje publikowane
w Banku Danych Lokalnych na stronach internetowych Głównego Urzędu Statystycznego. Ich
pozytywną stroną jest ich zakres oraz obiektywizm, zaś negatywną ich publikacja z rocznym
opóźnieniem. Mając jednakże na uwadze fakt, iż zarządzanie strategiczne jest procesem rozłożonym w
czasie, należy uznać źródło GUS-u jako cenny materiał do globalnej oceny podjętych działań.
Kolejnym narzędziem służącym do oceny efektów realizacji strategii może być porównanie
osiąganych wyników z tymi, jakie osiągają inne jednostki. Taka sposobność może prowadzić do
zidentyfikowania najlepszych wzorów, których wspólnym mianownikiem jest wydajność, gdyż
46 | S t r o n a
benchmarking jest swojego rodzaju badaniem porównawczym polegającym na zestawianiu procesów
i działań stosowanych przez własną jednostkę z tymi preferowanymi przez inne, uważane za najlepsze
w danej dziedzinie, gdzie wynik niniejszej analizy służy jako podstawa doskonalenia.
W oparciu o informacje własne jednostki oraz te ogólnodostępne, możliwym jest szybkie
reagowanie na negatywne efekty podejmowanych działań w ramach strategii rozwoju. To, przy
założeniu, iż uda się pozyskać do współpracy inne jednostki z zakresu benchmarkingu, daje szansę na
dostęp do kompletu informacji zarządczej umożliwiającej nie tylko ocenę wewnętrznej zmiany,
ale również zobiektywizowanie pozyskanej informacji w odniesieniu do globalnej sytuacji danej
jednostki.
7.5. Struktura organizacyjna oraz podział zadań
Dla prowadzenia kompleksowego i szczegółowego procesu monitoringu strategii wskazane jest
powołanie Zespołu roboczego ds. opracowania, monitorowania i ewaluacji strategii rozwoju,
w którym powinni znaleźć się kierownicy wydziałów/referatów związanych z różnymi dziedzinami
życia społeczno-gospodarczego gminy Jawor. Koordynatorem prac Zespołu roboczego powinna
zostać natomiast osoba znajdująca się na stanowisku, któremu instytucjonalnie powierzono
kompetencje nadzorowania wdrażania i monitoringu strategii. Powołując Zespół roboczy ds.
opracowania, monitorowania i ewaluacji strategii rozwoju należy ustalić tryb działania zgodnie
z punktem 7.7. niniejszego rozdziału. Najbardziej optymalnym rozwiązaniem jest, aby wszystkie
czynności związane z procesem monitoringu strategicznego były wykonywane systematycznie –
zgodnie ze specyfiką przyjętych w strategii założeń, a wnioski z ich przeprowadzania były zestawiane
corocznie, najlepiej w formie raportu monitoringowego. Tak przygotowane analizy i raporty powinny
zostać podane do publicznej wiadomości po pozytywnym zaopiniowaniu przez Burmistrza Miasta.
Aby proces opracowywania, monitorowania i ewaluacji SRMJ 2014-2020 przebiegał bez problemów,
a jego efekt był zgodny z oczekiwaniami, to oprócz opracowania struktury organizacyjnej procesu
niezbędne jest określenie i opisanie modelu współpracy zawierającego dokładny opis ról, funkcji
i zadań poszczególnych jego członków:
Wydział Funduszy Europejskich:
Prowadzi systematyczny monitoring i ewaluację zgodnie z zapisami niniejszej procedury zadań
ujętych w SRMJ 2014-2020, w tym:
–
gromadzi informacje o prowadzonych przez inne Wydziały Urzędu Miejskiego oraz inne
jednostki organizacyjne Gminy Jawor, działaniach strategicznych;
–
sporządza roczną informację o stanie realizacji SRMJ 2014-2020i przedstawia ją
Burmistrzowi Miasta.
47 | S t r o n a
Burmistrz Miasta:
–
zatwierdza roczne Raporty o stanie realizacji SRMJ 2014-2020;
–
prezentuje roczne Raporty o stanie realizacji SRMJ 2014-2020 Radzie Miejskiej w Jaworze;
–
przedstawia do publicznej informacji Raporty o stanie realizacji SRMJ 2014-2020;
Rada Miejska w Jaworze:
–
opiniuje projekt uchwały zatwierdzającej SRMJ 2014-2020;
–
uchwala SRMJ 2014-2020.
Prawidłowo przeprowadzony proces monitoringu strategicznego w oparciu o wyżej wskazany schemat
postępowania powinien przynieść korzyści w postaci:
−
pozyskiwania danych pozwalających dokonać oceny postępu w realizacji strategii i jej
wpływu na rozwój jednostki;
−
efektywnej realizacji zadań zapisanych w strategii;
−
osiągania założonych rezultatów;
−
identyfikacji ewentualnych opóźnień lub nieprawidłowości w realizacji zadań i działań;
−
podejmowania działań naprawczych;
−
wniosków z systematycznie prowadzonego procesu monitorowania dokumentu strategicznego;
−
wniosków z prowadzonego monitoringu, które mogą być również podstawą do przyjęcia
założeń rozwoju strategicznego w następnym okresie.
Wyniki z corocznych raportów monitoringowych powinny stanowić podstawę ewaluacji
przyjętych w strategii założeń, gdyż monitorowanie to sposób mierzenia tego, co się dzieje, natomiast
ewaluacja pozwala nam stwierdzić, co to oznacza.
7.6. Terminy
Terminy dotyczące przekazywania uczestnikom procesu dokumentów stanowiących narzędzia
monitoringu i ewaluacji przedstawia poniższa tabela.
Tabela 7 Terminy dotyczące przekazywania dokumentów uczestnikom procesu
Dokument
Częstotliwość
opracowywania
Uczestnicy procesu monitorowania, ewaluacji
Podanie
i aktualizacji realizacji strategii rozwoju
informacji do
Wydział Funduszy
Europejskich
raport
monitoringowy
jednorazowo, każdego roku
o stanie realizacji
obowiązywania strategii
strategii rozwoju
publicznej
Burmistrz
Rada
maj
czerwiec
czerwiec
listopad
grudzień
grudzień
wiadomości
do kwietnia roku
następującego po
okresie monitorowania
śródokresowy
jednorazowo, nie później niż
do października roku
raport
w ciągu roku następującego po
następującego po
48 | S t r o n a
ewaluacyjny
zakończeniu połowy okresu
o stanie realizacji
realizacji strategii
okresie ewaluacji
strategii rozwoju
końcowy raport
ewaluacyjny
jednorazowo, najpóźniej w rok
do października roku
po zakończeniu realizacji
następującego po
strategii
okresie ewaluacji
o stanie realizacji
strategii rozwoju
listopad
grudzień
grudzień
Z uwagi na prace służb statystycznych i częstotliwość ukazywania się wyników, monitoring
strategii odbywa się w trybie rocznym, uwzględniającym opóźnienie wynikające z czasu publikacji
danych statystycznych, gdzie ostateczny raport z jego przeprowadzenia powinien być upubliczniony
w czerwcu każdego następnego roku po okresie monitoringu.
Z kolei w połowie okresu realizacji strategii powinna zostać wykonana analiza celów
strategicznych oraz ewaluacja śródokresowa (mid-term), z przeprowadzenia, której ostateczny raport
powinien zostać upubliczniony w grudniu następnego roku po okresie realizacji niniejszej ewaluacji.
Po zakończeniu okresu trwania strategii rozwoju powinna natomiast nastąpić ewaluacja końcowa (expost), z przeprowadzenia, której ostateczny raport powinien zostać upubliczniony w grudniu
następnego roku po okresie realizacji niniejszej ewaluacji.
7.7. Szczegółowy opis postępowania
Szczegółowy plan przygotowywania Rocznego raportu monitoringowego o stanie realizacji
SRMJ 2014-2020powinien być przedkładany Burmistrzowi Miasta przy zachowaniu niżej wskazanej
ścieżki postępowania.
Tabela 8 Szczegółowy plan postępowania w ramach przygotowania Rocznego raportu
monitoringowego
Lp.
Realizator
Opis czynności
Termin
Występuje o informacje dotyczące realizacji SRMJ
1
Wydział
Europejskich
Funduszy
2014-2020. Niezwłocznie dostarczone dane
gromadzi i na ich podstawie sporządza roczny
Raport o stanie realizacji Strategii
luty każdego kolejnego roku
obowiązywania Strategii
2
Wydział
Europejskich
Funduszy
Przedstawia roczny Raport o stanie realizacji
Strategii Burmistrzowi Jawora
3
Burmistrz Miasta
Opiniuje i zatwierdza przedłożony materiał.
Po otrzymaniu Raportu.
4
Burmistrz Miasta
Prezentuje materiał Radzie Miejskiej w Jaworze
Niezwłocznie
zatwierdzeniu raportu
Pierwsza
połowa
maja
każdego następnego roku
obowiązywania Strategii
po
49 | S t r o n a
Po otrzymaniu uzupełnionego
5
Rada Miejska w Jaworze
Zatwierdza roczny Raport o stanie realizacji
Strategii.
Raportu – jednak nie później
niż do końca maja każdego
następnego
roku
obowiązywania Strategii.
Niezwłocznie
6
Burmistrz Miasta
Zleca umieszczenie zatwierdzonej wersji Raportu na
właściwej stronie internetowej.
po
zatwierdzeniu przez Radę
Miejską w Jaworze jednak nie
później niż do końca czerwca
każdego następnego roku
obowiązywania Strategii.
Dla Śródokresowego i Końcowego raportu monitoringowo-ewaluacyjnego o stanie realizacji
SRMJ 2014-2020szczegółowy plan postępowania powinien przedstawiać się w analogiczny sposób,
z dostosowaniem ram czasowych niniejszej procedury.
50 | S t r o n a
7.8. Wskaźniki realizacji strategii
Tabela 9 Zagregowane wskaźniki realizacja SRMJ 2014-2020
Obszar strategiczny
SRMJ 2014-2020
Pole operacyjne
SRMJ 2014-2020
Rozwój obszarów działalności
gospodarczej
Miasto wzrostu
gospodarczego
Liczba podmiotów działających na obszarach działalności gospodarczej
lokalną przedsiębiorczość
Liczba wdrożonych instrumentów wspierających lokalną przedsiębiorczość
Umiędzynarodowienie przedsiębiorstw
Liczba wydarzeń/ projektów doradczych/ szkoleniowych z zakresu prowadzenia działalności
eksportowej
Innowacje i działalność badawczorozwojowa przedsiębiorstw
Liczba wspartych instytucji otoczenia biznesu działających na terenie Jawora
lokalny rynek pracy
Liczba wdrożonych instrumentów wspierających rynek pracy
Turystyka
Liczba zrealizowanych wydarzeń/ projektów z zakresu turystyki
Spójność i dostępność komunikacyjna
Liczba zrealizowanych projektów z zakresu infrastruktury drogowej
Liczba projektów zrealizowanych z zakresu gospodarki niskoemisyjnej w obiektach użyteczności
publicznej
Rewitalizacja
Miasto spójności
infrastrukturalnej
Liczba wyznaczonych i uruchomionych obszarów działalności gospodarczej
Liczba projektów rewitalizacyjnych zrealizowanych na terenie Jawora
Liczba osób wspartych w wyniku realizacji projektów rewitalizacyjnych
Liczba zrealizowanych projektów infrastrukturalnych w jednostkach edukacyjnych
Liczba zakupionego sprzętu badawczo-laboratoryjnego, multimedialnego, TiK dla jednostek
edukacyjnych
Liczba uczniów korzystających ze wspartej infrastruktury i zakupionego wyposażenia
Infrastruktura społeczna i ochrony
zdrowia
Liczba zrealizowanych projektów infrastrukturalnych w zakresie opieki społecznej i ochrony
zdrowia
Liczba osób korzystających ze wspartej infrastruktury opieki społecznej i ochrony zdrowia
51 | S t r o n a
Liczba zrealizowanych projektów infrastrukturalnych w zakresie turystyki
Infrastruktura turystyczna, rekreacyjna i
sportowa
Długość wybudowanych/ zmodernizowanych/ oznakowanych ścieżek/ szlaków rowerowych i tras
turystycznych
Liczba osób korzystających ze wspartej infrastruktury turystyki
Infrastruktura dziedzictwa kulturowego i
kultury
Mieszkalnictwo
Liczba zrealizowanych projektów infrastrukturalnych w zakresie dziedzictwa kulturowego i kultury
Liczba osób korzystających ze wspartej infrastruktury w zakresie dziedzictwa kulturowego i
kultury
Liczba zrealizowanych projektów infrastrukturalnych w zakresie ochrony środowiska
Liczba osób korzystających ze wspartej infrastruktury w zakresie ochrony środowiska
Liczba zrealizowanych projektów infrastrukturalnych w zakresie mieszkalnictwa
Liczba osób korzystających ze wspartej infrastruktury w zakresie mieszkalnictwa
Liczba zrealizowanych projektów edukacyjnych
Innowacyjna edukacja przedszkolna,
podstawowa i gimnazjalna
Liczba uczniów uczestniczących w zrealizowanych projektach edukacyjnych
Liczba nauczycieli uczestniczących w zrealizowanych projektach edukacyjnych
Liczba zrealizowanych projektów ochrony zdrowia, w tym profilaktyki, promocji i edukacji w
zdrowiu
Liczba osób uczestniczących w zrealizowanych projektach ochrony zdrowia
Liczba dzieci uczestniczących w zrealizowanych projektach ochrony zdrowia
Miasto wysokiej jakości
usług publicznych
Liczba personelu medycznego uczestniczącego w zrealizowanych projektach ochrony zdrowia
Liczba zrealizowanych projektów w zakresie włączenia społecznego
Liczba osób uczestniczących w zrealizowanych projektach włączenia społecznego
Liczba dzieci uczestniczących w zrealizowanych projektach włączenia społecznego
Liczba zrealizowanych projektów kulturalnych
Oferta kulturalna
Liczba osób uczestniczących w zrealizowanych projektach kulturalnych
Liczba dzieci uczestniczących w zrealizowanych projektach kulturalnych
E-usługi
Liczba wdrożonych e-usług
Liczba osób korzystających z wdrożonych e-usług
52 | S t r o n a
Doskonalenie kadr administracji
publicznej
Gmina Jawor liderem współpracy
międzysektorowej i sieciowej
Liczba zrealizowanych projektów edukacyjnych i szkoleniowych skierowanych do kadr
administracji publicznej
Liczba osób, które wzięły udział w zrealizowanych projektach edukacyjnych i szkoleniowych
skierowanych do kadr administracji publicznej
Liczba inicjatyw ponadlokalnych podjętych na wniosek Gminy Jawor
Liczba wdrożonych inicjatyw lokalnych
Miasto solidarności
społecznej i aktywności
obywatelskiej
Liczba przeprowadzonych konsultacji społecznych
Liczba projektów skierowanych do mieszkańców
Liczba projektów partnerskich zrealizowanych z udziałem organizacji pożytku publicznego
Aktywizacja organizacji pożytku
publicznego
Liczba organizacji pożytku publicznego uczestniczących w projektach partnerskich
53 | S t r o n a
Załącznik nr 1
1. Ogólna charakterystyka Miasta Jawor
1.1. Położenie i otoczenie
Miasto Jawor jest położone w południowo-zachodniej Polsce (Makroregion południowo-zachodni),
w województwie dolnośląskim, w powiecie jaworskim. Jest to gmina miejska. Jej współrzędne
geograficzne wynoszą: 51°02′55″N szerokości geograficznej północnej oraz 16°11′49″E
długości
geograficznej wschodniej.
Długość granic administracyjnych Jawora wynosi 23 km. Rozciągłość z południa na północ to 7
km, ze wschodu na zachód: 6 km. Powierzchnia miasta wynosi 18,8 km2, co stanowi 3,2% powiatu
jaworskiego, 0,09 % województwa dolnośląskiego, 0,006% powierzchni Polski.
Jawor zamieszkuje ponad 24 tyś. mieszkańców (stan na 31.12.2013 r.). Gęstość zaludnienia
w mieście jest wysoka i wynosi 1273 osoby/km2. Dla porównania w poniższej tabeli przedstawiono dane
dotyczące powierzchni, ludności, gęstości zaludnienia w Jaworze, powiecie jaworskim, województwie
dolnośląskim oraz na terenie Polski.
Tabela 10 Powierzchnia Jawora na tle powiatu jaworskiego, województwa i Polski [stan na 2013r.]
Powierzchnia
[km2]
Ludność
[os.]
Gęstość zaludnienia
[os./km2]
Udział procentowy
powierzchni [%]
Jawor
18,8
24 044
1273
-
Powiat jaworski
582
52 070
90
3,2
19 947
2 909 997
146
0,09
312 679
38 495 659
123
0,006
Jednostka
Województwo dolnośląskie
Polska
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Głównego Urzędu Statystycznego.
Miasto Jawor sąsiaduje z:
–
Gminą Mściwojów (od wschodu);
–
Gminą Paszowice (od południowego – zachodu);
–
Gminą Męcinka (od północnego- zachodu).
Od strony południowej Jawor jest ograniczony Pogórzem Kaczawskim, od południowo- wschodniej
Wzgórzem Strzegomskim. Najwyższym punktem wysokościowym, leżącym na wysokości 203,7 m n.p.m.
jest plac przy kościele św. Marcina. Z kolei najniższy usytuowany jest nad rzeką Nysą Szaloną w
południowo-zachodniej części miasta.
54 | S t r o n a
Jawor znajduje się w zasięgu oddziaływania społeczno-gospodarczego większego ośrodka miejskiego –
Legnicy. Posiada ona dogodne położenie komunikacyjne. Odległe jest w prostej linii od Warszawy
o około 370 km, Berlina 225 km, Pragi 160 km i od Wiednia 325 km. Poniżej zaprezentowane zostało
położenie Jawora w formie graficznej – mapy Polski, zarysu powiatu jaworskiego, a także planu miasta
Jawor.
Rysunek 6 Położenie Jawora na tle Polski
Źródło: Rozkład jazdy kolei PKP, Polskie Koleje Państwowe,www.rozklady.miasta.pl
55 | S t r o n a
Rysunek 7 Jawor na tle powiatu jaworskiego
Źródło: Opracowanie własne; Statystyczne Vademecum Samorządowca, Główny Urząd Statystyczny,
http://stat.gov.pl/vademecum/vademecum_dolnoslaskie/portrety_gmin/powiat_jaworski/gmina_m_jawor.pdf
Największą powierzchnię w Jaworze zajmują użytki rolne (ok. 67%), w tym przede wszystkim
grunty orne (64,7%)21. Z kolei tereny zabudowane i zurbanizowane zajmują 28,15% powierzchni miasta,
w tym:
–
tereny mieszkaniowe: 7,22%;
–
tereny komunikacyjne: 7,08%;
–
inne tereny zabudowane: 5,25%;
–
tereny przemysłowe: 4,67%;
–
tereny rekreacyjne, wypoczynkowe: 2,31%;
–
zurbanizowane tereny niezabudowane: 1,61%;
–
użytki kopalniane: 0,08 %.
21
Dane pochodzą z Wydziału Gospodarki Nieruchomościami Urzędu Miejskiego w Jaworze. Zostaną opublikowane
w aktualizacji Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Jawora.
56 | S t r o n a
Wody zajmują w mieście 2,9%, a tereny różne i nieużytki 1,93 %. Najmniejszy udział w ogólnej
powierzchni gruntów stanowią lasy i zadrzewienia tj. 2,94 ha, co stanowi 0,16% ogólnej powierzchni
miasta Jawor. Poniższa tabela porównuje strukturę użytkowania gruntów na terenie Jawora, powiatu
jaworskiego i województwa dolnośląskiego.
Tabela 11Struktura użytkowania gruntów w Jaworze, powiecie jaworskim i województwie
dolnośląskim [stan na 2013 r.]
Użytki rolne [ha]
w tym:
Jednostka
Jawor
Powiat jaworski
razem
grunty
orne
1 880
1 192
40 387
34 057
114
818 554
685 962
5 949
sady
łąki
pastwiska
Pozosta
łe
grunty i
nieużyt
ki
[ha]
Lasy i
grunty
leśne
[ha]
44
3
641
2 552
949
489
986
91 979
34 665
13 335
34 950
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Zasoby informacyjne Urzędu Miejskiego w Jaworze, Urząd Miejski
Jawora.
W Jaworze najwięcej gruntów jest własnością osób fizycznych i stanowią one 30,7% ogólnej
powierzchni. Drugą grupą są grunty należące do Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, które zajmują
łącznie 24,6% powierzchni. Grunty Skarbu Państwa (z wyłączeniem gruntów Zasobu Własności Rolnej
Skarbu Państwa), stanowią 16,1% powierzchni. Gmina Jawor jest właścicielem 15,2% ogólnej
powierzchni gruntów, z kolei Powiat Jaworski: 1,4%. Pozostałe grunty należą m.in. do: spółdzielni,
kościołów i związków wyznaniowych. Poniższa tabela przedstawia strukturę własności gruntów
w Jaworze.
Tabela 12Struktura własności gruntów w Jaworze [stan na 2013 r.]
Własność
Powierzchnia ogólna gruntów [ha]
Grunty wchodzące w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa
462
Grunty SP z wyłączeniem gruntów Zasobu Własności Rolnej
102
Grunty SP przekazane w użytkowanie wieczyste
199
Grunty spółek Skarbu Państwa, przedsiębiorstw państwowych i innych
państwowych osób prawnych
Grunty gmin i związków międzygminnych
z wyłączeniem gruntów przekazane w użytkowanie wieczyste
Grunty gmin i związków międzygminnych przekazane w użytkowanie
wieczyste
2
244
41
Grunty osób fizycznych
577
Grunty spółdzielni
175
57 | S t r o n a
Grunty kościołów i związków wyznaniowych
Grunty powiatów z wyłączeniem gruntów przekazane w użytkowanie
wieczyste
4
27
Grunty województw z wyłączeniem gruntów przekazane w użytkowanie
wieczyste
9
Grunty będące przedmiotem własności i władania innych podmiotów lud
jednostek
37
Ogólna powierzchnia Jawora
1 879
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Zasoby informacyjne Urzędu Miejskiego w Jaworze, Urząd Miejski.
Jawora.
1.2. Historia Jawora
Na terenie miasta Jawor zachował się historyczny układ urbanistyczny, zbliżony do promienistego, oparty
na usytuowaniu zabudowy wzdłuż ważniejszych dróg z pominięciem naturalnych barier w postaci
np. doliny rzeki Nysy Szalonej.
Jawor zawdzięcza swoją nazwę od gatunku drzewa jawor (Acer pseudoplatanu). Jedna
z najwcześniejszych wzmianek o mieście pochodzi z dokumentu wydanego przez kancelarię ks. Bolesław
Rogatki z 1242 r. W tym piśmie został wymieniony ks. Walenty, proboszcz z Jawora. Prawa miejskie
zostały nadane w 2 połowie XIII w. Późniejszy dokument z 1300 r. dokumentuje pierwszego burmistrza
Jawora o imieniu Walter.
Od ok. 1274 r. miasto Jawor pełniło funkcję stolicy księstwa, którego założycielem był książę
Henryk V Gruby. Dzięki licznym przywilejom gospodarczym miasto się rozwijało. Otoczone było
murami obronnymi z czterema bramami wjazdowymi. W latach 1510- 1538 zbudowano drugi pierścień
fortyfikacji, który przystosowany był do broni palnej.
Obniżenie warunków rozwoju miasta nastąpiło wraz z trwaniem wojny trzydziestoletniej (16181648). Miasto było wielokrotnie zdobywane, niszczone, grabione przez żołnierzy cesarskich, saskich,
szwedzkich. Po pokoju westfalskim w 1648 r., w 1655 r. wybudowany zostaje Kościół Pokoju. W 1665 r.
odbudowano Zamek Piastowski. Od lat 50. XVII w. trwała odbudowa miasta, rozwinęły się cechy
rzemieślnicze, założono drukarnię. Kolejnym złym okresem gospodarczym były wojny śląskie, które
zakończyły się przyłączeniem Śląska do Prus w 1742 r. Miasto zostało zdegradowane do roli powiatu.
W 2. połowie XIX w. do Jawora doprowadzona została linia kolejowa z Jaworzyny Śląskiej do
Legnicy, a potem dalej do Marciszowa i Malczyc. Powstały także fabryki, a produktem eksportowym
zostały powozy konne. Od XX w. rozwinięto eksport kuchni węglowych i gazowych, a także z produktów
spożywczych: jaworska kiełbasa i pierniki.
Od 1945 r. Śląsk został przyłączony do Polski. Pierwszym polskim burmistrzem został Józef
Bartosiewicz. W latach 70. XX w. rozbudowano Śląską Fabrykę Mydła – powstały Jaworskie Zakłady
58 | S t r o n a
Chemii Gospodarczej „Pollena”. W latach 1973- 1976 wybudowano Zakłady Kuziennicze i Maszyn
Rolniczych. Powstało Osiedle Piastowskie, Metalowiec oraz Przyrzecze (są to robocze nazwy osiedli).
Miasto Jawor posiada herb, który jest przedstawiony w formie tarczy, w którego polu w dolnej
części znajduje się postać żebraka z uniesionymi rękami oraz św. Marcina na koniu, który odcina
mieczem połowę płaszcza. Pole tarczy herbowej jest błękitne, zaś tło św. Marcina znajduje się w złotej
aureoli. Koń ma białe umaszczenie; płaszcz św. Marcina jak i chusta żebraka mają odcień czerwony.
Rada Miejska na wniosek Kapituły przyznaje Tytuł „Honorowego Obywatela Miasta Jawora”,
oraz Nagrodę Miasta Jawora – osobom o wysokim poziomie moralnym oraz wybitnych zasług w skali
lokalnej, regionalnej, krajowej, międzynarodowej dla miasta Jawora.
Laureaci Tytułu Honorowego Obywatela Miasta Jawora to: śp.Pan Stefan Mielczarek,
śp.ks. prałat Walenty Szałęga, śp.Pan Józef Ziętek, Reinhard Blaschke, Pan Aleksander von Freyer, Pan
Aleksander Pruszkowski, śp.Pan Wiesław Kozikowski, śp. Pan prof. Andrzej Tomaszewski, Pan Jan
Rybotycki, śp.ks. prałat Zbigniew Tracz, Pan Tadeusz Caban, Pan Edward Gaździcki, Pani Urszula
Karolina Spilarewicz, ks. kanonik Waldemar Hawrylewicz, śp.Karol Wojtyła Papież Jan Paweł II, Pani
Janina Lemańska,Pan Jacek Krajewski, Pan Henryk Antkowiak, Pan Krystian Adam Krzeszowiak, śp.Pan
Mieczysław Bieniusiewicz.
Nagroda Miasta Jawor przyznawana jest osobom fizycznym oraz innym podmiotom
zamieszkałym lub działającym na terenie miasta Jawora za wybitne zasługi w rozwoju miasta oraz
działalności społecznej na rzecz jego mieszkańców. W szczególnych przypadkach przyzwana jest za
wybitne zasługi w obronie życia i zdrowia obywateli.
Laureaci Nagrody Miasta Jawora: Pani Katarzyna Mroczkowska, Pan Stanisław Furtak, Pan Jan
Białek,
Pan Sławomir Miłoń, Pani Władysława Zielińska. Ekspozycja sylwetek laureatów Tytułu
Honorowych Obywateli Miasta oraz Laureatów Nagrody Miasta Jawora mieści się w Ratuszu – Rynek 1
- na II piętrze w holu Sali Rajców w Galerii Honorowych Obywateli Miasta Jawora – utworzonej w 2009
roku z inicjatywy mieszkańców. Uroczyste odsłonięcie nastąpiło w 11 listopada 2009 r.
Kalendarium ważnych dat dla miasta Jawor:
–
ok. 5000 lat przed naszą erą – początki osadnictwa w Jaworze;
–
1242 r. – jedna z pierwszych wzmianek o Jaworze;
–
2. poł. XIII w. – lokacja miasta na prawie niemieckim;
–
od ok. 1274 r. – Jawor staje się stolicą księstwa;
–
1373 r. wzmianka o Ratuszu;
–
1538 r. – budowa wodociągu, który doprowadza wodę do studni w Rynku;
–
1542 r. – budowa nowego mostu na Nysie Szalonej;
–
od 1554 r. – wieża Ratusza służyła za strażnicę przeciwpożarową;
59 | S t r o n a
–
1618-1648 – wojna trzydziestoletnia; wielokrotne najazdy, grabieże, plądrowanie miasta –
zatrzymanie rozwoju miasta;
–
1655 – wybudowanie Kościoła Pokoju w Jaworze;
–
1683 r. – powstała drukarnia;
–
1742 r. – przyłączenie Śląska do Prus w wyniku wojen śląskich; zdegradowanie miasta z roli
księstwa do powiatu;
–
1856 r. – doprowadzenie linii kolejowej z Jaworzyny Śląskiej do Legnicy; potem dalej do
Marciszowa i Malczyc;
–
12.03.1895 pożar w mieście, który niszczy m.in. gmach Ratusza;
–
16 listopada 1896 r. – burmistrz Gronenberg położył kamień węgielny pod budowę nowego
ratusza; projekt architektoniczny nowego gmachu opracował architekt Gute;
–
1897 r. – zamówienie i wykonanie witraży do Sali Rajców w Królewskim Instytucie Witraży
(Konihliche Instytut fur Glasmalerei) w Berlinie;
–
1926 – powstanie skarbca w wieży ratuszowej;
–
1945 r. – przyłączenie Śląska do Polski; pierwszy polski burmistrz: Józef Bartosiewicz;
–
14.02.1945 – wyzwolenie miasta Jawor;
–
lata 70. XX w. powstają Jaworskie Zakłady Chemii Gospodarczej „Pollena” na bazie Śląskiej
Fabryki Mydła;
–
w latach 1973-1976 – wybudowano Zakłady Kuziennicze i Maszyn Rolniczych;
–
w latach 70.- 80. XX w. – powstały Osiedla: Piastowskie, Metalowiec oraz Przyrzecze.
1.3. Zasoby naturalne i warunki przyrodnicze Jawora
Jawor jest położony na Nizinie Śląsko-Łużyckiej nad rzeką Nysą Szaloną, która stanowi prawobrzeżny
dopływ Kaczawy. Ponadto przez teren miasta przepływają następujące potoki: Jawornik i Paszówka,
stanowiące dopływy Nysy Szalonej22.
Przez teren Jawora przebiega Kanał Młynówka. Jego wlot znajduje się we wsi Czernica w gminie
Dobromierz. Kanał zasila w wodę staw znajdujący się w Parku Miejskim w Jaworze. W chwili obecnej
Młynówka jest głównym kanałem odbierającym wody opadowe i roztopowe z terenów miasta oraz rowów
melioracyjnych, całkowita jej długość wynosi ok. 12 km.
22
Rzeka Nysa Szalona stanowi prawobrzeżny dopływ Kaczawy. Jest ona rzeką górską, cechującą się krótkimi, ale
gwałtowanymi wezbraniami w okresie letnim (opady) i rzadziej wiosennymi (topnienie pokrywy śnieżnej).Nysa
Szalona rozciąga się na długości 51 km i wypływa z pn. - zach. stoku Pustelnik (575 m n.p.m.) w Masywie Krąglaka
w Górach Wałbrzyskich, w okolicach Domanowa. Źródła licznych potoków np. Sadówki, które zasilają początkowy
bieg Nysy Szalonej są rozsiane na pograniczu Gór Kaczawskich i Pogórza Bolkowskiego.
60 | S t r o n a
W latach 1974-1978 na Nysie Szalonej utworzono zbiornik retencyjny Słup, znajdujący się na jej
przebiegu poniżej Jawora w odległości ok. 1 km. Powierzchnia wód otwartych i sieci rzek w mieście
wynosi łącznie 53 ha. Spośród rzek przepływających przez Jawor monitoringiem objęta jest Nysa Szalona.
Jej wody zaliczone zostały docelowo do II klasy czystości. Wody w badanych przekrojach nie
odpowiadały normom. O takiej klasyfikacji zdecydowały wysokie stężenia azotu azotynowego, wysokie
wskaźniki hydro-biologiczne oraz zły stan sanitarny.
Jakość wody w użytkowych piętrach wodonośnych wykazuje znaczne zróżnicowanie. Wody
piętra czwartorzędowego charakteryzują się średnią jakością, wymagającą szerokiego uzdatniania. Z kolei
wody piętra trzeciorzędowego charakteryzują się dobrą jakością, wymagającą odpowiedniego uzdatniania
ze względu na przekroczone stężenia żelaza oraz w mniejszym stopniu manganu23.
Na terenie Jawora identyfikuje się ryzyko powodziowe na rzece Nysa Szalona. Skala zagrożenia
powodziowego jest widoczna na mapie Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej. Zagrożone są przede
wszystkim południowe i wschodnie części miasta.
23
Zasoby informacyjne Urzędu Miejskiego w Jaworze, Urząd Miejski Jawora.
61 | S t r o n a
Rysunek 8Mapa zagrożenia powodziowego na terenie Jawora
Źródło: Mapy zagrożenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego, Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej, http://mapy.isok.gov.pl/imap/.
62 | S t r o n a
Jawor znajduje się na Równinie Jaworskiej, która jest częścią Wysoczyzny Chojnowskiej. Okolica miasta
ma charakter przede wszystkim rolniczy. Jawor i jego okolice charakteryzuje czyste środowisko naturalne,
które jest atrakcyjne pod kątem rekreacji, turystyki poznawczej i aktywnej. Występuje stosunkowo
niewielkie zanieczyszczenie powietrza, które sprzyja m.in. występowaniu pstrągów w rzece Nysa Szalona.
W porównaniu do średniej województwa dolnośląskiego, teren Jawora i okolic posiada duży
udział obszarów prawnie chronionych, który obejmuje ogółem 24,1 % powierzchni tj. 14 035 ha.
W otoczeniu Jawora znajdują się dwa sztuczne zbiorniki wodne:
–
zbiornik wodny „Mściwojów” na rzece Wierzbak o powierzchni lustra wody (przy max.
spiętrzeniu) – 57 ha i pojemności całkowitej – 1,35 mln m³;
–
zbiornik „Słup” na Nysie Szalonej o powierzchni lustra wody (przy max. spiętrzeniu) – 490 ha
i pojemności całkowitej – 38,6 mln m³.
Jawor pod względem geologicznym należy do prasudetów zwanych Blokiem Przedsudeckim. Z kolei od
południowego wschodu miasto jest ograniczone wzgórzami Masywu Strzegomskiego, które są znane
m.in. z zasobów granitu.
Na terenie Nadleśnictwa Jawor i Złotoryja znajduje się Park Krajobrazowy „Chełmy”, który
obejmuje obszar 14 887 ha, w tym 7450 ha lasów. Wyróżnia się tutaj 41 gatunków roślin naczyniowych
podlegających ochronie oraz wiele rzadkich i ginących okazów. Na terenie parku przeważają lasy
liściaste. Występuje tam wiele pomników przyrody oraz cennych walorów przyrodniczych. Do nich
zalicza się w szczególności:
–
wychodnie kwarcu „Kamień św. Jadwigi”;
–
wzgórze bazaltowe „Małe organy”;
–
kamieniołom wapieni oraz stożek wulkaniczny – „Czartowska skała”.
Rezerwaty zlokalizowane w okolicy Jawora to:
–
rezerwat przyrody „Wąwóz Myśliborski” o typie florystycznym (9,6 ha, gmina Paszowice). Cel
ustanowienia rezerwatu to ochrona: paproci języcznika zwyczajnego (jedynego stanowiska w
Sudetach),
stanowisko
jemioły
jodłowej,
śledziennicy
naprzeciwlistnej
(to
gatunek
charakterystyczny dla Sudetów Zachodnich), grąd, staropaleozoiczne lawy poduszkowe;
–
rezerwat przyrody „Wąwóz Lipa” o typie florystyczno-geologicznym (68 ha, gmina Paszowice);
–
Rezerwat przyrody „Wąwóz Siedmicki” o typie florystyczno-geologicznym (68 ha, gmina
Paszowice);
–
Rezerwat przyrody „Nad Groblą” o typie leśno-krajobrazowym (87,8 ha, gmina Paszowice).
63 | S t r o n a
Rysunek 9Obszary chronione na terenie Jawora i w okolicach
Źródło: Opracowanie na podstawie: Geoserwis, Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy/.
64 | S t r o n a
1.4. Gleby
Jawor posiada gleby o wysokich klasach bonitacji. Niekorzystnie na stan gleb wpływa m.in. rozwój
transportu drogowego, co powoduje nagromadzenie w nich metali ciężkich w szczególności: kadmu,
miedzi, niklu, ołowiu i cynku. Analiza klas bonitacyjnych gleb została prowadzona dla terenu powiatu
jaworskiego w 2009 r. W efekcie badań powstał raport pt. Badania zanieczyszczenia gleb na terenie
powiatu jaworskiego. Na terenie miasta przeważają gleby klasy II i III. Podział gruntów ornych został
przedstawiony w poniższej tabeli:
Tabela 13Charakterystyka bonitacyjna gruntów ornych Jawora
Klasa bonitacyjna
Powierzchnia [ha]
Udział procentowy [%]
-
-
Klasa II
352
26,9
Klasa III a i III b
790
60,6
Klasa IV a i IV b
142
10,9
20
1,5
-
-
Klasa I
Klasa V
Klasa VI
Jawora.
1.5. Zieleń miejska
Formy występowania zieleni miejskiej na terenie Jawora to: ogrody działkowe, parki i skwery, cmentarze
oraz zieleń towarzysząca głównie zabudowie mieszkaniowej i obiektom użyteczności publicznej24. Do
kluczowych obiektów zieleni miejskiej należy zaliczyć park Miejski, który powstawał w dwóch etapach.
Część parku (dawniej nazywana Kępą Strzelecką), która jest położona nad Nysą Szaloną, powstała
w 1844 r. w miejscu dawnej strzelnicy bractwa kurkowego. Młodsza część parku, znajdująca się za rzeką,
została założona w 1911 r. z inicjatywy kupca Brunona Fuchsa. Po zakończeniu w 2014 r. rewitalizacji
parku Miejskiego w tym fragmencie zieleni miejskiej znajduje się aktualnie siłownia plenerowa, plac
zabaw dla dzieci oraz pergola na wzgórzu. Obecnie na terenie parku funkcjonują: Europejskie Centrum
Młodzieży Euroregionu Nysa, Basen Letni (obecnie nieczynny). W pobliżu znajduje się stadion sportowy.
Ponadto ważnym elementem jest zrewitalizowany w 2010 r. park Pokoju w Jaworze, który jest położony
pomiędzy ul. Limanowskiego, pl. Wolności, ul. 1 Maja i ul. Rapackiego25, który wpisany jest do rejestru
zabytków województwa dolnośląskiego. Park rozciąga się wokół Kościoła Pokoju (zabytku klasy
24
Jest to obiekt wpisany do rejestru zabytków województwa dolnośląskiego decyzją w sprawie wpisania zabytku do
rejestru zabytków Dolnośląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków we Wrocławiu WiD-ES-6000-9/10 z
dnia 29.06.2010 r.
25
65 | S t r o n a
UNESCO) pod wezwaniem Świętego Ducha. W miejscu tym znajdował się niegdyś cmentarz
ewangelicki, zlikwidowany w 1972 r. park Pokoju po odnowieniu zyskał ogrodzenie, zaprojektowane na
wzór jego pierwotnej, historycznej formy oraz nowe alejki z kostki granitowej. Część parku zajmuje
parking dla samochodów osobowych, zlokalizowany od strony ulicy 1 Maja.
1.6. Odnawialne źródła energii
Stosowanie najlepszych dostępnych technologii gospodarki niskoemisyjnej w połączeniu ze zmianami
bilansu paliwowo-energetycznego na rzecz wzrostu wykorzystania OZE poprawia stan środowiska
naturalnego m.in. poprzez redukcję emisji zanieczyszczeń do atmosfery, gleby i wód. Obecnie na terenie
Jawora nie są wykorzystywane odnawialne źródła energii takie jak np. energia wiatrowa, słoneczna,
biomasa. Planowana jest budowa farmy fotowoltaicznej o mocy min. 1 MW, montaż paneli
fotowoltaicznych i kolektorów słonecznych na dachach szkół i budynków użyteczności publicznej, a także
zamknięcie komory fermentacyjnej na oczyszczalni ścieków celem wykorzystania biogazu.
Na terenie powiatu jaworskiego działa jedna elektrownia wiatrowa o mocy 0,16 MW, a także dwie
elektrownie wodne o mocy 0,11 MW. Poniższa mapa przedstawia zestawienie wykorzystywania energii
ze źródeł odnawialnych na terenie powiatu oraz w jego sąsiedztwie26.
26
Objaśnienie skrótów występujących na mapie: WIL: elektrownia wiatrowa; WOA: elektrownia wodna; BGO:
wytwarzanie z biogazu z oczyszczalni ścieków; BGS: wytwarzanie z gazu składowiskowego; PVA: energia z
promieniowania słonecznego; WSB: realizujące technologię współspalania.
66 | S t r o n a
Rysunek 10Mapa wykorzystywania energii ze źródeł odnawialnych w powiecie jaworskim i okolicach
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Mapa odnawialnych źródeł energii; Urząd Regulacji Energetyki; http://www.ure.gov.pl/uremapoze/mapa.html.
67 | S t r o n a
1.7. Transport
1.7.1. Infrastruktura drogowa
Jawor jest położony przy ważnych szlakach komunikacyjnych. Atutem jest przede wszystkim jego dobra
dostępność komunikacyjna — zarówno drogowa, jak i kolejowa. Ponadto jest on usytuowany w
odległości 69 km do Portu Lotniczego we Wrocławiu27. Układ komunikacyjny stwarza dobre warunki do
przewozu osobowego i towarowego. Usytuowanie w niewielkiej odległości (11 km) od autostrady A4
zwiększa potencjał obszaru dla tworzenia konkurencyjnej oferty inwestycyjnej oraz rozwoju wielu branż
gospodarczych. Na terenie Jawora występuje gęsta sieć dróg, w tym krajowych i wojewódzkich:
–
droga krajowa nr 3: Szczecin – Zielona Góra – Legnica – Jawor – Bolków – Jelenia Góra –
Jakuszyce;
–
droga wojewódzka nr 374: Jawor – Strzegom – Wałbrzych;
–
droga wojewódzka nr 373: Jawor – Ujazd Górny;
–
droga wojewódzka nr 363: Jawor – Złotoryja.
Ponadto w granicach miasta usytuowane są drogi powiatowe wychodzące w kierunku:
Godziszowej, Snowidzy, Myśliborza i Słupa. Rozkład dróg gminnych jest nierównomierny, jednak
odpowiada zagęszczeniu zabudowy na terenie Jawora. Stan techniczny dróg gminnych i powiatowych
określa się jako dobry. Ich obecny stopień zużycia wymaga poprawy nawierzchni jezdni, a także
poszerzenia pasów drogowych. Jawor jest również węzłem kolejowym. Na ten węzeł kolejowy składają
się:
–
linia kolejowa nr 137 w kierunku: Katowice – Legnica przez Nysę, Dzierżoniów, Świdnicę,
Jaworzynę Śląską, Strzegom;
–
linia 331 znaczenia miejscowego Jawor – Roztoka (sporadyczny ruch towarowy).
Na terenie miasta została wykonana ścieżka rowerowa w kierunku Myśliborza w 2014 r.
Wzmożony ruch rowerowy obserwowany jest w Jaworze w okresie letnim m.in. w kierunku zbiornika
Słup i Myśliborza.
1.8. Infrastruktura techniczna
1.8.1. Sieć wodociągowa i kanalizacyjna
Jawor dysponuje czynną wodociągową siecią rozdzielczą o długości 50,5 km oraz kanalizacyjną
o długości 45,3 km (stan na rok 2013, dane GUS). Ludność, która korzysta z sieci wodociągowej wynosi:
23 671 osób (stan na 2013 r.), co stanowi 94,4% ogółu mieszkańców. Z kolei z sieci kanalizacyjnej
korzysta 22 374 osób (stan na 2013 r.), co wynosi 93,5% łącznej liczby ludności Jawora. Dla porównania
27
Przy założeniu, że jedzie się trasa A4. Dane www.googlemaps.pl
68 | S t r o n a
w powiecie jaworskim udział ludności, która korzysta z sieci kanalizacyjnej wynosi 50,8%, a
wodociągowej to 87,3% ogółu. Z kolei w mieście Bolkowie, przynależącym do powiatu jaworskiego,
proporcja liczby ludności korzystającej z sieci jest niższa w przypadku sieci kanalizacyjnej tj. 76,5%, a
wyższa w zakresie sieci wodociągowej tj. 97,3%. Przy ocenie końcowej należy wziąć pod uwagę także
stopień zurbanizowania powiatu jaworskiego, strukturę jego zabudowy. Ogólna sytuacja związana ze
stopniem skanalizowania i zwodociągowania Jawora wypada bardzo korzystnie.
Tabela 14Charakterystyka sieci wodociągowej i kanalizacyjnej na terenie Jawora [stan na rok 2013]
sieć wodociągowa
sieć kanalizacyjna
długość
czynnej sieci
rozdzielczej
[km]
Udział procentowy
ludności
korzystającej z sieci
[%]
długość czynnej sieci
rozdzielczej
[km]
Udział procentowy
ludności korzystającej z
sieci [%]
Jawor
45,3
98,9
50,5
93,5
Powiat jaworski
271,8
50,7
322
87,8
Miasto Bolków
21,3
76,5
28,9
97,3
Jednostka
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. http://stat.gov.pl/.
Do sieci wodociągowej podłączone jest ogółem 1 661 budynków mieszkalnych i zbiorowego
zamieszkania. Z kolei do sieci kanalizacyjnych jest podłączonych łącznie 1334 budynków mieszkalnych
i zbiorowego zamieszkania (zgodnie ze stanem na 2013 r., dane GUS).
1.8.2. Sieć gazowa
Jawor dysponuje dobrze rozwiniętą gazociągową siecią rozdzielczą. Łączna długość sieci wynosi 56 453
m. W latach 2010–2013 nastąpił przyrost sieci gazowej o 3,6% w stosunku do roku 2010. Liczba osób,
która korzysta z sieci gazowej w Jaworze to 22 692 osób, co stanowi 94,8% ogółu mieszkańców. Miasto
posiada większy udział osób korzystających z sieci gazowej niż na terenie powiatu jaworskiego (56,5%),
czy w porównaniu do miasta Bolków (93,1%).Do rozdzielczej, czynnej sieci gazociągowej podłączonych
jest ogółem 1 374 budynków mieszkalnych i niemieszkalnych. Liczba gospodarstw domowych, które
ogrzewają mieszkania gazem wynosi 1992, co w porównaniu z rokiem 2010 oznacza wzrost o 163
gospodarstwa. Poniższa tabela przedstawia ogólną charakterystykę sieci gazowej na terenie miasta Jawor,
powiatu jaworskiego oraz miasta Bolków.
Tabela 15Charakterystyka sieci gazowej na terenie miasta Jawor, powiatu jaworskiego, miasta
Bolków
Sieć gazowa
Jednostka
Miasto Jawor
Długość czynnej
sieci [m]
korzystający z instalacji w %
ogółu ludności
56 453
94,4
Przyrost długości czynnej sieci
gazowej w latach 2010- 2013 [%]
8,9
69 | S t r o n a
Powiat Jaworski
174 219
56,5
2
Miasto Bolków
17 962
93,1
4,2
1.8.3. Gospodarka odpadami
Po wprowadzeniu 1 lipca 2013 r. zmian w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach
obowiązek gospodarowania odpadami komunalnymi należy do gmin. Gminy mają obowiązek
zorganizowania odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości. Wiąże się to
z dodatkowym obciążeniem administracyjno- prawnym i finansowym gmin, związanym z wdrożeniem
i funkcjonowaniem nowego systemu gospodarowania odpadami.
Według stanu na rok 2013 na terenie Jawora zostały wytworzone w ciągu roku 7,6 tysięcy ton
odpadów, z czego 78,7% pochodziło z gospodarstw domowych. Dane statystyczne dotyczące ogólnej
charakterystyki gospodarki odpadami na terenie miasta prezentuje poniższa tabela. W porównaniu lat
2010 i 2013 wszystkie parametry z poniższej tabeli zmalały w tym liczba odpadów o 39,2%, liczba
odpadów z gospodarstw domowych o 41,8%.
Tabela 16Charakterystyka gospodarki odpadami na Miasta Jawor [stan na rok 2013]
Wyszczególnienie
Liczba
Przyrost w latach 2010 i 2013
[%]
odpady ogółem [t]
7 646,1
-39,2
odpady z gospodarstw domowych [t]
6 014,5
-41,8
budynki mieszkalne objęte zbieraniem odpadów z
gospodarstw domowych [szt.]
1 736
-40,8
odpady z gospodarstw domowych przypadające na 1
mieszkańca [kg]
250,1
-2,8
3,0
-25,0
jednostki odbierające odpady w badanym roku wg obszaru
działalności [szt.]
Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami przypisuje Jawor do Regionu środkowosudeckiego, dla
którego Regionalną Instalacją Przetwarzania Odpadów Komunalnych jest Spółka „SANIKOM” w
Lubawce. Obecnie składowisko na terenie Jawora pełni funkcję rezerwową.
Jawor posiada oczyszczalnię ścieków oraz automatyczną nowoczesną stację uzdatniania wody. Na
terenie składowiska odpadów komunalnych działa punkt selektywnej zbiórki odpadów komunalnych i
punkt przeładunkowy. Wprowadzono selektywny odbiór odpadów tzw. u źródła w gospodarstwach
domowych, który polega segregacji odpadów: papieru/tektury, szkła, opakowań suchych oraz pozostałych
odpadów zmieszanych. Jawor wdrożył system selekcji m.in. poprzez opracowanie regulaminu
70 | S t r o n a
regulującego kwestię odpadów w budynkach mieszkalnych (wielorodzinnych i jednorodzinnych), firmach,
instytucjach, wyposażenie wszystkich nieruchomości zamieszkałych i niezamieszkałych w pojemniki na
odpady zmieszane, zorganizowanie odbioru baterii i akumulatorów małogabarytowych, dostarczyła do 10
aptek pojemniki na przeterminowane i niepotrzebne leki; co kwartał organizuje akcyjną zbiórkę odpadów
wielkogabarytowych oraz ZSEE.
1.8.4. Mieszkalnictwo
Na zasoby mieszkaniowe miasta składa się łącznie 8 776 mieszkań, w tym komunalnych: 1750,
socjalnych: 7 (dane GUS z 2013 r.). Średnia powierzchnia użytkowa mieszkania wynosi 63,5 m2.
Analogiczny wskaźnik dla powiatu jaworskiego wynosi 73,4 m2, województwa dolnośląskiego 72 m2, dla
Polski 73,1 m2. Na przestrzeni lat 2010 i 2013 liczba mieszkań na terenie Jawora nieznacznie wzrosła
o 0,8%. Standardy średniej powierzchni użytkowej mieszkania są niższe niż dla powiatu jaworskiego,
województwa dolnośląskiego i Polski.
Tabela 17Liczba mieszkań oraz ich średnia powierzchnia na terenie Jawora, powiatu jaworskiego,
województwa dolnośląskiego, Polski [stan na rok 2013]
Jednostka
Liczba mieszkań
[szt.]
Średnia powierzchnia
[m2]
Przyrost liczby mieszkań w
latach 2010 i 2013 [%]
8 776
63,5
0,8
17 690
73,4
1,2
1 110 600
72
3,5
13 852 896
73,1
2,8
Jawor
Powiat jaworski
Polska
O standardzie i komforcie życia decyduje m.in. podłączenie mieszkania do mediów (gaz,
wodociągi) czy też wyposażenie w łazienkę, posiadanie centralnego ogrzewania. Poniżej przedstawione
zostały dane statystyczne prezentujące warunki mieszkania na terenie miasta. Budynki mieszkalne w
Jaworze są wyposażone w:
–
ustęp spłukiwany – 97% ogółu mieszkań;
–
łazienkę – 95,4% ogółu mieszkań;
–
centralne ogrzewanie – 78,8% ogółu mieszkań.
1.9. Analiza wskaźnikowa– infrastruktura techniczna
W ramach sfery technicznej przeanalizowano następującą grupę wskaźników:
–
korzystający z wodociągu jako % ogółu mieszkańców;
–
korzystający z kanalizacji jako % ogółu mieszkańców;
–
korzystający z gazu sieciowego jako % ogółu mieszkańców;
71 | S t r o n a
–
przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania na 1 osobę.
Najlepiej sytuacja społeczna przedstawia się w mieście Jawor oraz Bolków, a najgorzej w Bolkowie na
terenach wiejskich, w gminie Mściwojów, gminie Wądroże Wielkie.
72 | S t r o n a
Tabela 18 Analiza wskaźnikowa gmin wchodzących w skład powiatu jaworskiego [stan na 2013 r.]
Korzystający z
wodociągu jako%
ogółu mieszkańców
Korzystający z
kanalizacji jako%
liczba
ranking
liczba
ranking
liczba
ranking
liczba
ranking
Ogólne miejsce
w rankingu
z wszystkich
kategorii
Miasto Jawor
98,9
1
93,5
1
94,8
1
63,5
7
1
Gmina Bolków - miasto
97,3
2
76,5
2
93,1
2
64,7
6
2
Gmina Bolków – obszar wiejski
42,6
7
7,3
7
1,0
5
85,7
4
6
Gmina Męcinka
74,1
6
49,5
6
11,9
4
95,4
1
4
Gmina Mściwojów
93,1
3
64,6
3
0
7
76,2
5
5
Gmina Paszowice
80,9
5
61,6
4
28,3
3
95,1
2
3
Gmina Wądroże Wielkie
83,9
4
51,9
5
0,1
6
88,7
3
5
Wyszczególnienie
Korzystający z gazu
sieciowego jako%
Przeciętna
powierzchnia użytkowa
mieszkania na 1 osobę
.
73 | S t r o n a
2. Sfera społeczna
2.1. Struktura demograficzna
Jawor zamieszkuje 24 044 osób, co stanowi 46,2% ludności powiatu jaworskiego, 0,8% województwa
dolnośląskiego oraz 0,06% ludności Polski (stan na rok 2013). Gęstość zaludnienia w Jaworze wynosi
1273 os./km2. W poniższej tabeli zostały przedstawione podstawowe dane dotyczące demografii w
Jaworze oraz z otoczenia: dla powiatu jaworskiego, województwa dolnośląskiego, Polski.
Tabela 19Liczba ludności Jawora na tle powiatu jaworskiego, województwa dolnośląskiego i Polski
[stan na rok 2013]
Liczba ludności [os.]
udział ludności [%]
Gęstość zaludnienia
[os/km2]
Miasto Jawor
24 044
-
1273
Powiat jaworski
52 070
46,2
90
2 909 997
0,8
146
38 495 659
0,06
123
Wyszczególnienie
Polska
Na tle poszczególnych gmin należących do powiatu jaworskiego, miasto Jawor należy do
najbardziej zaludnionych obszarów pod względem gęstości zaludnienia i liczby ludności.
Tabela 20Liczba ludności i gęstość zaludnienia w gminach należących do powiatu jaworskiego [stan
na rok 2013]
Gęstość zaludnienia [os/m2]
24 044
1272
Miasto Bolków
5 314
692
Gmina Bolków (tereny wiejskie)
5 558
38
Gmina Męcinka
4 968
34
Gmina Mściwojów
4 181
58
Gmina Paszowice
4 015
40
Gmina Wądroże Wielkie
4 097
46
Gmina
Miasto Jawor
W latach 2010– 2013 liczba ludności zmalała na terenie Jawora. W wartości bezwzględnej
przyrost mieszkańców wynosi -449 osób, co stanowi spadek o 1,84% ogólnej liczby ludności. Wskaźnik
feminizacji, czyli liczba kobiet na 100 mężczyzn, w 2013 roku wyniósł 108.
74 | S t r o n a
Wykres 1Liczba ludności w podziale na płeć w Jaworze w latach 2010–2013
W poszczególnych grupach wiekowych od 0 do 39 roku życia zauważalna jest przewaga liczebna
mężczyzn. Z kolei wśród osób od 40 roku życia przeważają kobiety. Największa dysproporcja kobiet w
stosunku do liczby mężczyzn widoczna jest w grupie 70 lat i więcej, która wynosi łącznie ~1400 osób.
Odwrotna dysproporcja – mężczyzn do kobiet widoczna jest w wieku 15-24 lata, która wynosi ~100 osób.
Największy udział w strukturze wiekowej ludności w Jaworze mają osoby w przedziale wiekowym 25-34
lat oraz 50-64. Niniejsze dane zostały przedstawione na wykresie z podziałem na kobiety i mężczyzn.
75 | S t r o n a
Wykres 2Struktura wiekowa mieszkańców miasta Jawor w podziale na płeć [stan na rok 2013]
76 | S t r o n a
Wykres 3 Zmiany w strukturze wieku mieszkańców między 2009 a 2013 r.
Analiza struktury wiekowej ludności Jawora jest wstępem do opracowania struktury grup
ekonomicznych z podziałem na osoby w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym.
Od 2010 r. utrzymuje się odsetek osób w wieku przedprodukcyjnym (czyli do 17 roku życia) na poziomie
około 16% ogółu społeczeństwa (dla porównania: 2010 r.: 16,4%, 2013 r.: 16,7%). Udział osób w wieku
produkcyjnym w mieście w 2013 r. wynosił: 66%, a w 2010 r.: 68,2% ogółu. Analizując lata 2010- 2013,
notuje się wzrost udziału mieszkańców w wieku poprodukcyjnym o 2,9 punktu procentowego. W 2010 r.
wynosił on: 15,4%, a w 2013 r.: 18,3%. Porównując wartość udziału osób w wieku przedprodukcyjnym
do poprodukcyjnego w 2013 r., należy zwrócić uwagę, że jest więcej osób w wieku poprodukcyjnym o 1,6
punktu procentowego. Wskaźnik ludności w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku
przedprodukcyjnym w latach 2010- 2013 wzrósł z poziomu 93,6 punktu do 116,4. Jest to zjawisko
77 | S t r o n a
negatywne, świadczące o starzejącym się społeczeństwie Jawora. Z kolei na 100 osób w wieku
produkcyjnym przypada 51,5 osób w wieku nieprodukcyjnym. W piramidzie wiekowej miasta zatem
przeważa obecnie liczba osób w wieku poprodukcyjnym (powyżej 64 roku życia) nad osobami młodymi
(do 17 roku życia).Udział ludności według ekonomicznych grup wieku przedstawia się następująco:
Tabela 21Udział ludności Jawora według ekonomicznych grup wieku
Grupy ekonomiczne wieku
2010
2011
2012
2013
Przyrost w latach 2010 – 2013 [%]
w wieku przedprodukcyjnym
16,4
16,2
15,9
15,7
-0,7
w wieku produkcyjnym
68,2
67,5
66,9
66,0
-2,2
w wieku poprodukcyjnym
15,4
16,2
17,2
18,3
2,9
Należy zwrócić uwagę, że tylko grupy w wieku poprodukcyjnym odnotowały wzrost o 2,9 punktu
procentowego, a pozostałe zmalały: o 2,2 w wieku produkcyjnym i 0,7 w wieku przedprodukcyjnym.
Wykres 4Struktura ludności według ekonomicznych grup wieku w Jaworze w latach 2010–2013
Liczba urodzeń w Jaworze w latach 2010-2013 spadła o 36 punktów. W 2010 r. urodziło się 226
niemowląt, a w 2013 r. 190. Z kolei liczba zgonów rośnie. W latach 2010- 2013 nastąpił wzrost o 22
przypadki tj. w 2010 r.: 214 osób, w 2013: 236 osób.
Przyrost naturalny dla miasta od 2011 r. utrzymuje się na ujemnym poziomie. Jego wartość w
2013 r. w porównaniu do 2010 r. spadła o 58 punktów. W 2010 r. przyrost naturalny wyniósł 12,a w 2013
78 | S t r o n a
r. -46. W 2013 roku współczynnik przyrostu naturalnego na 1000 osób wynosił -1,9, co stanowiło spadek
wskaźnika w stosunku do roku 2010 o 2,4.
Tabela 22Urodzenia, zgony i przyrost naturalny w Jaworze w latach 2010–2013
2010
2011
2012
2013
Przyrost w latach
2010 - 2013
Urodzenia żywe
226
208
208
190
-36
Zgony
214
211
252
236
22
Przyrost naturalny
12
-3
-44
-46
-58
Współczynnik przyrostu naturalnego (na 1000
os.)
0,5
-0,1
-1,8
-1,9
-2,4
Wskaźniki
Współczynnik przyrostu naturalnego w Jaworze (-1,9) jest niższy niż jego wartość dla powiatu
jaworskiego (-2,8), ale wyższy niż dla województwa dolnośląskiego (-1,6) i Polski (-0,5).
Z punktu widzenia dalszego rozwoju miasta duże znaczenie ma saldo migracji wewnętrznych
i zagranicznych. Przyrost napływu ludności do Jawora w latach 2010-2013, wyrażony poprzez
zameldowania na pobyt stały, jest dodatni na poziomie 75 punktów. Liczba wymeldowań jest jednak
wyższa niż liczba zameldowań w mieście. Z tego większość to są wymeldowania na wieś, a nie do innych
miast. Od 2011 r. nastąpił także wzrost wymeldowań za granicę. W 2013 roku w Jaworze zameldowało
się 235 osób, a wymeldowało 319 osób. Saldo migracji jest ujemne, co oznacza, że więcej osób
wymeldowuje się z miasta niż się w nim zameldowuje. W 2013 r. wynosiło -84 punkty.
Tabela 23Saldo migracji na pobyt stały w Jaworze w latach 2010–2013
Wskaźniki
2010
2011
2012
2013
Przyrost w latach 2010-2013
Zameldowania ogółem
160
178
148
235
75
Zameldowania z miast
62
65
43
94
32
Zameldowania ze wsi
94
109
92
136
42
4
4
13
5
1
Wymeldowania ogółem
264
321
308
319
55
Wymeldowania do miast
127
140
117
114
-13
Wymeldowania na wieś
133
158
170
166
33
4
23
21
39
35
-104
-143
-160
-84
20
Zameldowania z zagranicy
Wymeldowania za granicę
Saldo migracji
Saldo migracji w Jaworze utrzymuje się na poziomie ujemnym. W porównaniu lat 2010 i 2013 r.
saldo migracji zmalało w mieście. Z kolei w powiecie jaworskim wystąpiła tendencja rosnąca dla salda
migracji zewnętrznych, podobnie jak w Polsce. W województwie dolnośląskim jednak, porównując lata
79 | S t r o n a
2010 i 2013 r. odnotowano gwałtowny przyrost zameldowań na pobyt stały, co przejawia się w dodatnim
wyniku salda migracji na poziomie 2016 punktów.
Tabela 24 Saldo migracji w Jaworze, powiecie jaworskim, województwie dolnośląskim, w Polsce w
latach 20010–2013
Jednostka
2010
2011
2012
2013
Przyrost salda migracji w
latach 2010-2013 [%]
Jawor
-104
-143
-160
-84
20
-30
-148
-169
-133
-103
-1316
-2082
-795
2016
3332
Polska
-2114
-4334
-6617
-19904
-17790
Powiat jaworski
Kwestia liczby ludności na terenie Jawora jest ważnym zagadnieniem także jeśli chodzi
o prognozowanie stanu w kolejnych latach, tj. 2015–2035, szacowane przez Główny Urząd Statystyczny.
Takie dane szacunkowe jedynie są podawane dla powiatu jaworskiego, dla którego udział liczby ludności
Jawora oscyluje wokół 40%. Według GUS liczba ludności miasta Jawor będzie spadać. Prognozę liczby
ludności przedstawia poniższa tabela.
Tabela 25Prognoza liczby ludności dla powiatu jaworskiego w latach 2015- 2035
Rok
2015
49616
2020
48030
2030
44055
2035
41648
Przyrost liczby ludności w latach 2015-2035
-7968
2.2. Edukacja
Miasto Jawor jest organem prowadzącym dla łącznie 9 placówek edukacyjnych. Na terenie miasta jest
placówka pełniąca rolę opieki żłobkowej pod nazwą Niepubliczny Żłobek - Tęczowy Zakątek oraz
Przedszkole Niepubliczne „Prymusek”.
. Łączna liczba uczniów w 2014 r. (stan na 1.09.2014 r.) wynosił: 2 577 uczniów, a łączna liczba etatów
kadry nauczycielskiej to: 237,46. W poniższej tabeli został przedstawiony wykaz szkół i przedszkoli (stan
na 2014 r.).
80 | S t r o n a
Tabela 26Wykaz placówek, których organem prowadzącym jest Gmina Jawor [stan na 2014 r.]
Adres placówki
Liczba uczniów
[os.]
Liczba etatów
nauczycieli [etat]
Szkoła Podstawowa Nr 1
ul. Limanowskiego 10,
Jawor
425
38,3
2.
ul. Starojaworska 82,
Jawor
75
12,7
3.
ul. Armii Krajowej 9,
Jawor
731
61,2
4.
Gimnazjum Nr 1
ul. Moniuszki 4,
Jawor
252
32,5
5.
Gimnazjum Nr 2
pl. Bankowy 1,
Jawor
392
41,4
6.
Przedszkole Publiczne Nr 2
ul. Piłsudskiego 14,
Jawor
150
10,8
7.
ul. Chopina 10,
Jawor
215
19,1
8.
ul. Moniuszki 8,
Jawor
212
16,4
Razem:
2 452
232,4
L.p.
Nazwa placówki
1.
Jawora.
Liczba uczniów w Jaworze przyjęła w większości placówek tendencję malejącą poza Gimnazjum nr 2.
Bardzo niewiele jest dzieci niepełnosprawnych (z dysfunkcją fizyczną lub umysłową), które uczą się w
szkołach publicznych. Udział liczby uczniów z terenów wiejskich w większości szkół się zmniejsza poza
Gimnazjum nr 2 w Jaworze. Największy spadek liczby uczniów odnotowało Gimnazjum nr 1 w Jaworze o
ok. 48%.
Tabela 27Liczba uczniów w szkołach według płci, miejsca zamieszkania, występującej
niepełnosprawności
Szkoła Podstawowa nr 1 im. K. Makuszyńskiego w Jaworze
2010
2011
2012
2013
Przyrost w latach 2010 i
2013 [%]
Liczba kobiet [os.]
218
221
215
205
-5,9%
Liczba mężczyzn [os.]
215
217
222
209
-2,7%
Uczniowie z dysfunkcją ruchową [os.]
0
0
0
0
-
Uczniowie z upośledzeniem umysłowym [os.]
1
0
0
0
-100%
19
19
23
26
36,8%
Uczniowie z obszarów wiejskich [os.]
Szkoła Podstawowa Nr 4 im. Henryka Sienkiewicza w Jaworze
81 | S t r o n a
Liczba kobiet [os.]
49
42
39
40
-18,4%
48
45
46
44
-8,3%
0
0
0
0
-
0
0
0
0
-
32
16
12
17
-46,8%
Szkoła Podstawowa nr 5 im. Janusza Korczaka w Jaworze
Liczba kobiet [os.]
350
348
349
345
-1,4%
329
328
325
328
-0,3%
0
0
0
0
-
0
0
0
0
-
80
92
91
96
20%
Liczba kobiet [os.]
179
175
161
170
-5%
252
224
216
143
-43,2%
39
29
25
26
-33,3%
0
0
0
0
-
1
1
1
1
0
Liczba kobiet [os.]
184
166
158
192
4,3%
186
162
157
180
-3,2%
64
63
66
90
40,6%
0
0
0
0
-
0
0
0
0
-
Gimnazjum nr 1 w Jaworze
Gimnazjum nr 2 im. Marszałka Józefa Piłsudskiego
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Badania kwestionariuszowego placówek edukacyjnych Gminy Jawor.
Liczba etatów w szkołach publicznych w Jaworze w latach 2010- 2013 uległa zmniejszeniu.
Najmniej etatów jest dla nauczycieli stażystów, a najwięcej dla nauczycieli dyplomowanych. Poniższe
zestawienie przedstawiania liczbę zatrudnionej kadry pedagogicznej w poszczególnych szkołach
publicznych.
Tabela 28 Liczba nauczycieli w Jaworze według podziału na staż w latach 2010-2013
Szkoła Podstawowa nr 1 im. K. Makuszyńskiego w Jaworze
2010
2011
2012
2013
Przyrost w latach 2010 i 2013 [%]
Nauczyciel stażysta
1
1
0
0
-100%
Nauczyciel kontraktowy
6
3
2
3
-50%
Nauczyciel mianowany
9
10
10
10
11,1
21
21
21
22
4,8
Nauczyciel dyplomowany
82 | S t r o n a
Szkoła Podstawowa Nr 4 im. Henryka Sienkiewicza w Jaworze
0
0
1
0
0
2
2
2
2
0
8
8
7
8
0
3
3
3
3
0
Szkoła Podstawowa nr 5 im. Janusza Korczaka w Jaworze
0,82
1,1
0
0
-100
3,3
2,7
3,3
1,8
-46,1
11,9
8,8
8,9
7,4
-38,3
36,4
36,9
37,9
10,6
-70,8
0
0
0
0
-
2
2
1
0
-100
8
7
8
7
-12,5
22
23
23
25
13,6
Gimnazjum nr 1 w Jaworze
Gimnazjum nr 2 im. Marszałka Józefa Piłsudskiego
0,2
0,0
0,6
0,6
159,1
5,3
5,3
3,5
1,5
-71,9
11,9
9,6
10,6
12,4
3,9
21,0
21,1
18,3
18,2
-13,3
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Badania kwestionariuszowego placówek edukacyjnych Gminy Jawor.
2.3. Sport
Na terenie Jawora istnieje rozbudowana baza sportowa, która sprzyja aktywności sportowej. Do
najbardziej popularnych wśród mieszkańców i turystów należy zaliczyć: Kryty Basen „Słowianka”i
Ośrodek Wypoczynkowy „Jawornik”. Wśród obiektów sportowych w mieście można wyróżnić:
–
obiekty będące w zarządzie Ośrodka Sportu i Rekreacji w Jaworze tj.:
Ośrodek Wypoczynkowy „Jawornik” w skład, którego wchodzą: 3 boiska do plażowej
piłki siatkowej o nawierzchni piaszczystej, zespół boisk o nawierzchni sztucznej: 2 boiska
do piłki koszykowej, kort do
tenisa ziemnego, skate park, plenerowa ściana
wspinaczkowa, kąpielisko naturalne, wypożyczalnia sprzętu pływającego, mini golf w
plenerze,
Zespół boisk wielofunkcyjnych „ORLIK” z zapleczem socjalnym, sztucznym
oświetleniem w skład którego wchodzą: boisko do piłki nożnej o nawierzchni trawiastej,
zespół boisk o nawierzchni sztucznej: boisko do piłki siatkowej, boisko do piłki
koszykowej,
83 | S t r o n a
Stadion Miejski z pełnym zapleczem socjalnym i sztucznym oświetleniem: płyta główna
do piłki nożnej o nawierzchni trawiastej (70 x 102 m) z widownią na 650 miejsc, płyta
boczna do piłki nożnej o nawierzchni trawiastej (52 x 94 m), siłownia w plenerze – 10
stanowisk,
Stadion Miejski „Przyrzecze” (bez zaplecza socjalnego): płyta główna do piłki nożnej
o nawierzchni trawiastej (67 x 93 m), bieżnia okólna o długości 400 m o nawierzchni
szutrowej, skocznia do skoku w dal, boisko o nawierzchni naturalnej do piłki ręcznej,
boisko o nawierzchni naturalnej do piłki koszykowej, boisko o nawierzchni naturalnej do
piłki siatkowej,
Kryta Pływalnia „Słowianka”, który posiada m.in.: zjeżdżalnię o długości 36 m z basenem
rekreacyjnym o głębokości 0,6 m, niecka główna (12,5 x 25 m o głębokości 1,2 do 1,9 m
z wypłyceniem 1 toru do nauki pływania), przyrządy do masażu ciała: np. kurtyna
wodna, masaż karku), jaquzzi, sauna sucha i na podczerwień, siłownia na 15 stanowisk,
gabinet masażu ciała i rehabilitacji,
Basen letni (obecnie nieczynny, planowana modernizacja): niecka główna o głębokości od
1,2 do 1,5 m (20 x 50 m) z wieżami do skoku, niecka rekreacyjna o głębokości 0,6 do 1,2
m (25 x 50 m), niecka dla dzieci o głębokości do 0,4 m (35,4 x 12 m),
–
obiekt w zarządzie Jaworskiego
Ośrodka Kultury - Klub Osiedlowy „Mrowisko”, boisko
osiedlowe ogólnodostępne;
–
obiekty Gimnazjum nr 1 w Jaworze: sala gimnastyczna (24 x 12 m);
–
obiekty będące w zarządzie Gimnazjum nr 2 im. J. Piłsudskiego:
hala sportowa o nawierzchni pakietowej (18 x 38 m) z zapleczem socjalnym,
obiekty w plenerze boiska ogólnodostępne: boisko do piłki ręcznej, boisko do piłki
koszykowej,
–
obiekty będące w zarządzie: Szkoły Podstawowej nr 4 im. H. Sienkiewicza: sala gimnastyczna o
nawierzchni parkietowej (20 x 17,4 m): boisko do piłki siatkowej, boisko do piłki koszykowej,
boisko do badmintona, zajęcia aerobiku;
–
obiekty na zewnątrz: Zespół boisk o nawierzchni asfaltowej (32,1 x 63 m);
–
obiekty będące pod zarządem Szkoły Podstawowej nr 5 w Jaworze: obiekt lekkoatletyczny, w
skład którego wchodzi: bieżnia lekkoatletyczna z 4-torową okólną o obwodzie 200 m z
nawierzchnią syntetyczną o szerokości toru 1,22 m; bieżnia do sprintu 6-torową o długości 100 m
(120 m ze startem i wybiegiem) z nawierzchnią syntetyczną, o szerokości toru 1,22 m; skocznia w
dal o wymiarach 2,75 x 10 m z rozbiegiem o rozmiarach dł. 40 m z nawierzchnią syntetyczną;
–
obiekty będące w zarządzie: Szkoły Podstawowej nr 5 im. Janusza Korczaka:
84 | S t r o n a
sala gimnastyczna (21 x 18 m) z zapleczem socjalnym,
sala gimnastyczna (30 x 21 m) z zapleczem socjalnym,
sala gimnastyczna (18 x 9 m),
–
obiekty w zarządzie I Zespołu Szkół Ogólnokształcących im. Ks. Bolka I w Jaworze:
sala sportowa (24 x 12 m),
boisko do siatkówki,
boisko do koszykówki,
boiska zewnętrzne: boisko do piłki ręcznej, do koszykówki, do siatkówki,
kort tenisowy,
–
obiekty w zarządzie: Powiatowego Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w
Jaworze:
hala sportowa, ul. Wiejska 5: z pełnym zapleczem socjalnym,
sala gimnastyczna (22,5 x 19 m),
boiska plenerowe ogólnodostępne,
boisko Orlik z zapleczem socjalnym i oświetleniem,
sala gimnastyczna (10 x 20 m),
–
Specjalistyczny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Jaworze: boiska wielofunkcyjne do gier
zespołowych;
–
Spółdzielnia Mieszkaniowa Lokatorsko-Własnościowa w Jaworze, ul. Moniuszki 5
kort asfaltowy do tenisa ziemnego przy ul. Moniuszki,
boisko o nawierzchni naturalno-szutrowej,
–
Zespół Szkół w Jaworze, ul. Rapackiego 1: boisko użytkowane do zajęć szkolnych
–
Przedsiębiorstwo Transportu i Maszyn Drogowych S.A.: kort plenerowy asfaltowy do tenisa
ziemnego, ogólnodostępny.
Na terenie Jawora funkcjonuje 14 klubów sportowych z łącznie 19 sekcjami, o łącznej liczbie członków
592 osoby (dane GUS za 2012 r.). Zdecydowanie więcej jest członków klubów wśród mężczyzn niż
kobiet. Dane dotyczące liczby osób ćwiczących w ramach sekcji sportowych na terenie miasta
przedstawia poniższa tabela:
Tabela 29Liczba osób zewidencjonowanych w rejestrach sekcji sportowych na terenie Jawora
Liczba osób ćwiczących w sekcjach sportowych
Ogółem
w tym mężczyźni
Liczba [szt.]
2010 [os.]
2012 [os.]
Przyrost w latach 2010
i 2012 [%]
685
642
-6,3%
428
444
3,7%
62,5%
69,1%
-
85 | S t r o n a
w tym kobiety
Liczba [szt.]
257
198
-22,9%
37%
30,9%
-
Wśród funkcjonujących klubów sportowych w Jaworze wyróżnia się28:
–
Jaworskie Towarzystwo Sportowe Oldboys Dziubek (piłka nożna);
–
Jaworski Klub Brydża Sportowego;
–
MRKS „Kuźnia: Jawor (piłka nożna);
–
MKS „Victoria” Jawor m.in. skoki na trampolinie;
–
KS „Olimpia” Jawor – sekcja piłki siatkowej dziewcząt we współpracy z Zespołem Szkół
Ogólnokształcących nr 2 w Jaworze;
–
UKS „Olimpia –Dwójka” (siatkówka);
–
Ognisko TKKF Piast Jawor „Siłownia” (kulturystyka);
–
Klub Sportów Wodnych "Farwater" – sekcja sportów wodnych: żeglarstwo, narty wodne,
wakeboarding, parasailing, skimboarding, wakeskate, kitesurfing oraz windsurfing, narciarstwo
i snowboarding;
–
Uczniowski Klub Sportowy 5 SALTO;
–
Jaworski Klub Sportowy "Spartakus" – sekcja piłki siatkowej dla chłopców;
–
MKS Kormed Tytan;
–
UKS „Javoria”;
–
UKS „Sprint”;
–
Jaworskie Towarzystwo Tenisowe.
Jednym z głównych organizatorów imprez sportowych w Jaworze Ośrodek Sportu i Rekreacji w Jaworze.
Poniżej przedstawiony został wykaz imprez cyklicznych, które odbywają się na terenie miasta.
Tabela 30Wykaz imprez cyklicznych organizowanych przez Ośrodek Sportu i Rekreacji w Jaworze
Lp.
Nazwa imprezy
1.
Ferie na sportowo
2.
Cykl turniejów piłki siatkowej – 6 turniejów
3.
Turniej piłki siatkowej – gimnazja
4.
Turniej koszykówki – gimnazja
5.
Festyn rekreacyjny – szlachetne zdrowie
6.
Dzień dziecka
7.
Cykl zawodów strzeleckich z kbks – 4 imprez
28
Wykaz klubów sportowych dostępny jest na stronie: http://www.jawor.pl/ w zakładce sport.
86 | S t r o n a
8.
Turniej plażowej piłki siatkowej – gimnazja
9.
Turniej piłki nożnej – gimnazja
10.
Cykl turniejów koszykówki streetball – 3 turniejów (otwarty)
11.
Turniej plażowej piłki siatkowej – cykl turniejów (zawody otwarte) – 6 turniejów
12.
Turniej piłki nożnej żaków „Memoriał imienia Mieczysława Bieniusiewicza”
13.
Międzynarodowe grand prix polski modeli pływających klasy FSR– V”
14.
Gimnazjada – zawody lekkoatletyczne
15.
Dzień sportu Dni Jawora
16.
Akcja „lato w mieście”
17.
Gimnazjada – zawody lekkoatletyczne
18.
Turniej piłki siatkowej – dla młodzieży
19.
Turniej koszykówki – dla młodzieży
20.
Zawody pływackie „Mikołaj 2015”
Źródło: Zasoby informacyjne Urzędu Miejskiego w Jaworze, Urząd Miejski Jawora.
2.4. Kultura
Jaworski
Ośrodek
Kultury
jest
samorządową
instytucją
kultury,
prowadzącą
działalność
w zakresie upowszechniania kultury. W jego skład wchodzą następujące działy:
−
Teatr Miejski,
−
Klub „Art – Kadia”,
−
Klub „Mrowisko”,
−
Europejskie Centrum Młodzieży Euroregionu Nysa,
−
Gminne Centrum Informacji Turystycznej.
JOK prowadzi działalność edukacyjną w zakresie kultury, adresowaną do dzieci, młodzieży oraz
dorosłych. Działają tu następujące sekcje edukacyjno – kulturalne
−
zajęcia wokalne dla dzieci i młodzieży,
−
zajęcia śpiewu dla dorosłych – Chór „Albertówka”,
−
zajęcia sztuk cyrkowych dla dzieci i młodzieży,
−
zespół wokalno – instrumentalny,
−
zajęcia teatralne dla dzieci dla dzieci i młodzieży,
−
zajęcia szachowe dla dzieci, młodzieży i dorosłych,
−
klub Kinomaniaka.
Jaworski Ośrodek Kultury organizuje m. in.:
−
imprezy plenerowe: Dni Jawora oraz Święto Chleba i Piernika (razem z Gminą Jawor);
87 | S t r o n a
−
Konkurs „Jaworskie Impresje Teatralne” o zasięgu powiatowym; prezentacja amatorskich teatrów
ze szkół i przedszkoli;
−
„Teatroman” – prezentacja dorobku artystycznego młodego pokolenia aktorów;
–
cykle koncertów edukacyjnych z zakresu muzyki klasycznej dla przedszkoli, szkół
podstawowych, gimnazjalnych i średnich (we współpracy z Lubuskim Biurem Koncertowym);
–
Konkurs „Jaworskie Gody – Przegląd kolęd, pastorałek i widowisk jasełkowych” o zasięgu
powiatowym;
–
Konkurs Recytatorski „Pegazik”, który ma kilka etapów selekcji m.in. szkolny, miejski,
powiatowy z finałem w Centrum Edukacji Kulturalnej w Kłodzku;
–
Ogólnopolski Konkurs Recytatorski (etap powiatowy), skierowany do młodzieży i dorosłych;
–
Festiwal Piosenki i Tańca „Słoneczny Uśmiech” z okazji Dnia Dziecka;
–
Jaworskie Biesiady Literackie, podczas których prezentuje się twórczość młodych literatów;
–
Konkursy plastyczne: „Anielskie Anioły”, „Serce z byle czego” oraz „Pisanka Kraszanka”;
–
cykl koncertów „Pokój światu – miłość ludziom” w jaworskich parafiach
–
inne m.in. spektakle teatralne, wigilia miejska, akademie okolicznościowe: Dzień Zwycięstwa,
Rocznica wybuchu II wojny światowej, Dzień Niepodległości, Rocznica Konstytucji 3 maja.
Miejska Biblioteka Publiczna w Jaworze rozpoczęła swoją działalność w 1947 roku, a dzisiaj jest
znaczącą instytucją kultury w mieście. Obecna siedziba biblioteki - plac Seniora 4 w Jaworze- znajduje się
w samym centrum miasta i mieści w sobie Wypożyczalnię i Czytelnię dla Dorosłych, Oddział DziecięcoMłodzieżowy oraz Dział Muzyczny. Ponadto na Osiedlu Piastowskim w zachodniej części miasta przy
ulicy Moniuszki 10 jest usytuowana Filia Nr 1 biblioteki.
Miejska Biblioteka Publiczna w Jaworze działa w Dolnośląskim Zasobie Bibliotecznym
tj. platformie informatycznej, dzięki której możliwe jest optymalne udostępnianie zbiorów
zgromadzonych w bibliotekach publicznych różnego stopnia w
województwie dolnośląskim.
Biblioteczny system umożliwia czytelnikom jaworskim korzystanie ze zbiorów biblioteki dzięki wielu
e-usługom . Biblioteka proponuje swoim czytelnikom zdalny dostęp do e-czytelni IBUK LIBRA. Tworzy
również Jaworską Bibliotekę Cyfrową na Cyfrowym Dolnym ŚLĄSKU i prowadzi Biblioteczkę
Regionalną. Biblioteka oferuje też dostęp do portalu informacyjnego Mega Matma uczy w bibliotece.
Biblioteka współpracuje:
–
z
wszystkimi przedszkolami
i szkołami stopnia podstawowego i ponadpodstawowego,
wspierając edukację pozaszkolną;
–
Muzeum Regionalnym w Jaworze;
–
Stacją Sanitarno- Epidemiologiczną w Jaworze;
88 | S t r o n a
–
Dziennym Ośrodkiem Wsparcia przy Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej oraz Domem
Pomocy Społecznej;
–
Organizacjami
i stowarzyszeniami (Uniwersytet Trzeciego Wieku, Stowarzyszenie Kobiet
Aktywnych „przed Siebie”, Związek Sybiraków , Związek Emerytów i Rencistów);
Jaworska Biblioteka proponuje usługi dla osób niepełnosprawnych
–
Książka na telefon – dostarczanie zbiorów bibliotecznych do domów dla osób niepełnosprawnych
i obłożnie chorych;
–
Czytak Plus – udostępnia
urządzenie umożliwiające odtwarzanie książek w systemie audio
(swoich zasobach posiada 923 tytuły );
–
posiada stanowisko komputerowe przystosowane dla osób niepełnosprawnych (komputer,
drukarka, program powiększający obraz i udźwiękawiający system, biurko przeznaczone dla osób
niepełnosprawnych;
–
Biblioteka planuje uruchomienie Jaworskiego Klubu Głuchego Czytelnika we współpracy
z Europejskim Centrum Obsługi Głuchych.
Biblioteka prowadzi wiele form działalności kulturalnej
–
spotkania autorskie z twórcami, podróżnikami czy ciekawymi ludźmi ( Andrzej Stasiuk, Izabela
Sowa, Roman Pankiewicz, Wiktor Walasik, Edward Lutczyn, Jan Stelczyk, Stefan Darda,
Stanisława Jeske –Cybulska, Ryszard Zawada, Zbigniew Masternak w wielu innych);
–
działania edukacyjnie propagujące i rozwijające wiedzę o
Regonie we współpracy z Muzeum
Regionalnym w Jaworze- „Spacerkiem po Jaworze” , „Podróże małe i duże”;
–
spotkania międzypokoleniowe – „Razem z mamą , razem z tatą” , „Senior w sieci”.
–
spotkania edukacyjne, okolicznościowe i tematycznie związane z programem nauczania
szkolnego np. „Św. Marcin, żebrak, gęsi i rogale”, „Ale jaja”, „Co kombinuje Baba Jaga”,
„Niekonwencjonalne lekcje o wartościach”, „Czytanie z bajaniem i pląsaniem”;
–
spotkania online ( we współpracy z Akademią Orange dla Bibliotek) – „Spotkania z pasjami”,
„Link do przyszłości. Młodzi. Internet .Kariera”;
–
cykl spotkań dla seniorów, które propagują zdrowy styl życia;
–
2 Dyskusyjne Kluby Książki.
W Jaworze działa także Muzeum Regionalne, którego celem nadrzędnym jest promowanie i
rozpowszechnianie wiedzy o dziedzictwie kulturowym regionu, a przede wszystkim miasta Jawor, w
ramach m. in. zadań określonych w statucie instytucji. Muzeum oferuje także różne formy edukacyjne. Są
to m.in. lekcje muzealne (w muzeum i w terenie), warsztaty , konkursy, spotkania z cyklu poznajemy
region. Instytucja muzealna prowadzi także własną działalność badawczą, przygotowuje publikacje,
prowadzi prace konserwatorskie muzealiów i zabytków w Jaworze. Ponadto organizuje imprezy
89 | S t r o n a
i współpracuje z innymi podmiotami (np. Urzędem Miejskim w Jaworze, Miejską Biblioteką Publiczną w
Jaworze). W 2010 roku muzeum odwiedziło 3 184 osoby, a w 2014: 6671 osób. Przyrost zwiedzających
wzrósł w 2014 r. o 109,5%. Główną przyczyną było otwarcie wystawy „Jaworskie pierniki” w 2014, w
ramach której otworzono kawiarenkę oraz warsztat wytwarzania pierników z historycznych form. Do
wystaw zorganizowanych bądź kontynuowanych, zmodernizowanych w latach 2010- 2014 należą:
–
„Skarbiec Sudetów” (2010 r.) – kolekcje minerałów oraz unikatowe egzemplarze kamieni;
–
„Przekraczanie niemożliwego – Kościół Pokoju w Jaworze w X rocznicę wpisania na listę
światowego dziedzictwa UNESCO" (2011 r.),
–
„Warczą karabiny i dzwonią pałasze” (2012 r.) – wystawa broni białej i palnej od średniowiecza
do początków XX w.;
–
„Jaworskie pierniki” (2013) – wystawa stała, w ramach której zaprezentowano
formy
piernikarskie, sprzęt i akcesoria piekarnicze; uruchomiona została kawiarenka w jednej z sal, w
kolejnej odbywają się warsztaty wypieku pierników z dawnych XVIII- i XIX- wiecznych form
piernikarskich
–
„Z dziejów jaworskiego więziennictwa” (2014) – stała ekspozycja w dawnych celach
więziennych; obrazuje historię więziennictwa w Jaworze od początków XVIII w. do 1954 roku;
–
“Jaworskie losy dzieła Kopernika o obrotach sfer niebieskich” (2014)– wystawa w Zamku
Piastowskim, zorganizowana z okazji 500-lecia odkrycia teorii heliocentrycznej.
Ponadto muzeum organizuje:
–
konkursy skierowane do dzieci i młodzieży m.in. wiedzy o historii miasta, międzynarodowy
konkurs plastyczny „Salon sztuki dziecięcej" (projekt we współpracy z miastem partnerskim
Turnov); konkurs plastyczno – cukierniczy związany
z jaworskimi piernikami; konkurs
fotograficzny „Inny Jawor";
–
cykliczne imprezy: Noc Muzeów, Ferie w muzeum, Lato w mieście;
–
Koncerty Pokoju – impreza organizowana we współpracy z Parafią Ewangelicką w Jaworze.
Muzeum planuje rozbudować eksponaty dotyczące historii Kościoła Pokoju w Jaworze m.in. o
wykonanie interaktywnej konstrukcji szkieletowej kościoła w skali 1:25 (także dostosowaną do potrzeb
osób słabowidzących lub niedowidzących). Ponadto jest zainteresowane modernizacją ekspozycji
dotyczącej sztuki ludowej w Jaworze i okolicach, promowaniem gotyckiego malarstwa ściennego oraz
uruchomieniem
warsztatów
tkackich.
Istotne
jest
także
zagospodarowanie
średniowiecznego
międzymurza, który stanowi teren przyległy do posesji muzeum (ok. 80x 30 m).
Wśród najbardziej znanych cyklicznych imprez w Jaworze wskazuje się:
–
Jaworskie Koncerty Pokoju (od maja do września) – międzynarodowy festiwal muzyki
kameralnej. Organizatorem projektu jest Muzeum Regionalne w Jaworze we współpracy z Parafią
90 | S t r o n a
Ewangelicką w Jaworze; koncerty odbywają się w Kościele Pokoju, obiekcie wpisanym na Listę
Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO; w Jaworskich Koncertach Pokoju występowali już
m. in. Chór Poznańskie Słowiki, Chór Uniwersytetu Wrocławskiego „Gaudium”, Orkiestra
Królewskiego Miasta Krakowa „Sinfonietta Cracovia” oraz soliści: Wanda Wiłkomirska, Peter
Meyer, Lindsay Davidson, Leszek Możdżer, Wojciech Malajkat;
–
Święto Chleba i Piernika (sierpień) – impreza promująca ponad 700-letnie tradycje piekarnicze
w Jaworze; prezentowane są m.in. staropolskie wyroby związane z pieczywem i piernikami.
Odbywają się konkursy m.in. Rzeźby Piekarskiej, Piekarza Roku, czy Bezpiecznej Piekarni;
–
Międzynarodowe Zawody Modeli Ślizgów Klas FSR Grand Prix Polski – impreza rodzinna,
jedyne w Polsce zawody modeli pływających. Impreza połączona z eliminacjami dla kadry
narodowej dla polskich zawodników;
–
Jaworska Wegetariada – jeden z największych festiwali wegetariańskich w Polsce; celem imprezy
jest także promocja zdrowej żywności, degustacja potraw ekologicznych i wegetariańskich;
w ramach Wegetariady odbywają się koncerty muzyki reggae oraz dancehall.
–
Dni Jawora – trzydniowe święto miasta; w ramach imprezy odbywają się koncerty lokalnych
artystów oraz gwiazd polskiej muzyki (na scenie wystąpili m.in. Myslovitz, Kult, Kombi, De
Mono).
2.5. Turystyka
Za informację turystyczną w Jaworze jest odpowiedzialne Gminne Centrum Informacji Turystycznej,
którego siedziba znajduje się w Rynku. W ramach promocji Jawora wydano m.in. folder w języku
polskim, angielskim, niemieckim i czeskim z informacjami o walorach turystycznych i zabytkowych
miasta i okolic, a także o bazie noclegowej i turystycznej (wraz z mapami i zwięzłymi opisami).
Organizowane są wymiany polsko- niemieckie, które mają na celu m.in. popularyzowanie Jawora.
Miasto stanowi ostatni etap euroregionalnego szlaku ER-4 Szlakiem Miast Średniowiecznych od
Hermsdorf (Niemcy) do Jawora. Jest ono najdalej wysuniętym terenem na wschód na terenie Euroregionu
Nysa. Jego trasa turystyczna wpisuje się w już istniejące ścieżki na terenie Gminy Bolków oraz Gminy
Paszowice. A przez to umożliwiają zwiedzanie Euroregionu Nysa w całym jego ciągu.
Na terenie Jawora jest wytyczona trasa rowerowo-spacerowa „Śladami historii”, oznakowana
znakami pionowymi i tablicami informacyjnymi o zabytkach. Łączna długość trasy wynosi ok. 12 km.
Trasa ma przebieg pętli (start i koniec trasy jest przy Kościele Pokoju): Kościół Pokoju – Rynek –
gotycki kościół pw. Św. Marcina, Dom Księżnej Agnieszki, renesansowy portal kamienicy przy ul.
Legnickiej, Kaplica św. Barbary, Baszta Strzegomska, Muzeum Regionalne, kaplica Św. Wojciecha,
Zamek Piastowski – sala teatralna w Rynku, Ratusz (sala rajców), zabytkowe kamienice. Dalszy przebieg
91 | S t r o n a
trasy został skierowany w kierunku parku Miejskiego, dalej do Ośrodka Wypoczynkowego „Jawornik”;
potem wzdłuż rzeki do Krytej Pływalni „Słowianka” i z powrotem do Kościoła Pokoju. Poniższa mapa
obrazuje przebieg szlaku przez centrum Jawora.
Ważną atrakcją turystyczną miasta jest Ośrodek Wypoczynkowy „Jawornik”, który zajmuje 11 ha
(w tym 4,6 ha tworzy lustro wody). Ośrodek posiada:
–
pływające molo sportowe, na którym co roku w czerwcu organizowane są Międzynarodowe
Zawody Modeli Pływających klasy FSR);
–
sprzęt pływający (m.in. łódki, kajaki i rowery wodne);
–
kort tenisowy ze sztuczną nawierzchnią, boiska sportowe, skate park oraz plac zabaw, boisko do
minigolfa29.
Akwen wodny na terenie Ośrodka Wypoczynkowego „Jawornik” jest zarybiany i znajduje się pod
zarządem Polskiego Związku Wędkarskiego30.
Ciekawą ofertę rekreacyjno-edukacyjną posiada Multicentrum działające przy Gimnazjum nr 1 w
Jaworze, które stanowi Centrum Nauki i Zabawy. Składa się z pięciu oddzielnych sal: Multimuzyka,
Multisztuka, Multiśrodowisko, Multikid i Plac Zabaw Logiki. Instytucja pozwala na zwiększenie
umiejętności w zakresie posługiwania się nowymi technologiami. Zadaniem Multicentrum jest również
uzupełnianie wiedzy oferowanej w tradycyjnym systemie edukacji, dostosowując program nauczania do
różnych grup wiekowych i społecznych (dla dzieci, dorosłych, a także dla osób niepełnosprawnych).
W pobliżu Jawora znajduje się Park Krajobrazowy „Chełmy” - kraina wygasłych wulkanów.
Unikatowym w skali ogólnopolskim jest las jaworowy z paprocią tzw. języcznikiem zwyczajnym.
W Wąwozie Myśliborskim wytyczono ścieżki dydaktyczne. Na terenie Parku Krajobrazowego znajdują
się Małe Organy Myśliborskie – bazaltowy czop wulkanu z widocznymi ciosami słupowymi znajdujący
się na wzgórzu Rataj (350 m n.p.m.)31.
Do miejsc turystycznych zalicza się także:
–
Ostrzycę, najwyższe wzniesienie Pogórza Kaczawskiego o wulkanicznym rodowodzie (501 m
n.p.m.). Znajdują się tutaj gołoborza bazaltowe;
–
Czartowską Skałę – komin wulkaniczny (468 m n.p.m.);
–
Muzeum Gross-Rosen w Rogoźnicy – na terenie byłego obozu koncentracyjnego, powstałego w
1940 r. Więźniowie obozu pracowali w kamieniołomach. Oferta muzeum: wystawy, zwiedzanie
terenów poobozowych oraz kamieniołomów.
29
Infrastruktura Ośrodka Wypoczynkowego „Jawornik” została szerzej opisana w podrozdziale 2.3. Sport.
Wędkowanie jest dopuszczone jedynie na zasadach określonych przez Polski Związek Wędkarski.
31
Więcej informacji o zasobach krajobrazowych i dziedzictwie przyrodniczych w Jaworze i okolicach znajduje się w
podrozdziale 1.3. Zasoby naturalne i warunki przyrodnicze Jawora.
30
92 | S t r o n a
Poniżej została przedstawiona mapa szlaków turystycznych na terenie Jawora i okolic,
opracowana przez zespół PTTK.
Rysunek 11Schemat szlaków turystycznych w Jaworze i okolicach
Źródło: Schemat Szlaków Turystycznych, PTTK Oddział w Jaworze http://www.pttkjawor.pl/
Jawor należy do Subregionu Gór i Pogórza Kaczawskiego. W jego okolicy są cenne turystycznie
obiekty, które pozwalają na aktywny wypoczynek.
Główny Urząd Statystyczny opublikował dane dotyczące liczby turystów, która skorzystała w
latach 2010-2013 z noclegów. W 2013 r. odnotowano 1298 osób, a w 2010 r. 2150 osób, co oznacza
spadek o 65,6 punktów procentowych.
93 | S t r o n a
Liczba obiektów noclegowych uległa zmniejszeniu w analizowanym okresie z 5 podmiotów w
2010 r. do 3 w 2013 r.32. Obecnie wyróżnia się obiekty sklasyfikowane jako: 1 hotel, 1 motel, 1 pole
biwakowe. Jednocześnie liczba oferowanych miejsc noclegowych zmalała z 298 (2010 r.) do 272 (2013
r.), zaś liczba miejsc noclegowych całorocznych spadła z 60 (2010 r.) do 48 (2013 r.). Spośród tych
obiektów tylko jeden (Ośrodek „Jawornik”) posiada własną bazę sportowo – rekreacyjną, a także jeden
jest przystosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych (dane za 2013 r.).
Należy jednak zauważyć, że udział turystów zagranicznych w tym samym okresie wzrósł z 200
(2010 r.) do 327 osób (2013 r.); z tego najwięcej jest osób z Niemiec (75 os. – 2010; 175 os. – 2013 r.)
oraz z Ukrainy (59 os. – 2010 r.; 35 – 2013 r.).
Położenie Jawora w pobliżu Aglomeracji Legnickiej oraz Aglomeracji Wrocławskiej, przy
autostradzie A4 oraz w pobliżu granicy z Czechami oraz Niemcami, jest dogodnym usytuowaniem dla
rozwoju turystyki i rekreacji na terenie miasta i w okolicy.
Tabela 31Charakterystyka noclegów w Jaworze w latach 2010-2013
Wyszczególnienie
2010
2013
Przyrost w latach 2010 – 2013
[%]
korzystający z noclegów ogółem
2150
1298
-65,6
200
327
63,5
5
3
-40
298
272
-8,7
4
2
-50
60
48
-20
korzystający z noclegów turyści zagraniczni
Liczba turystycznych obiektów noclegowych
ogółem
Liczba miejsc noclegowych ogółem
Liczba turystycznych obiektów noclegowych
całorocznych ogółem
Liczba miejsc noclegowych całorocznych ogółem
2.4. Zabytki
Jedną z atrakcji turystycznych Jawora są liczne zabytki, usytuowane głównie w obrębie starej historycznej
zabudowy centrum. Wśród nich wyróżnia się Kościół Pokoju, wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa
Kultury UNESCO. Do najważniejszych obiektów zabytkowych w mieście Jawor należy zaliczyć33:
–
Kościół Pokoju w Jaworze - został wybudowany w 1655 roku według projektu Albrechta von
Säbisch34. Jego powstanie wiąże się postanowieniami pokoju westfalskiego, który zakończył
wojnę trzydziestoletnią (1618- 1648). Na jego mocy cesarz wyraził zgodę na wzniesienie 3
kościołów ewangelickich na Śląsku. Miały one być zlokalizowane na przedmieściach, zbudowane
32
Dane statystyczne nie obejmują agroturystyk oraz oferowanych pokoi.
Główne źródło informacji o zabytkach www.jawor.pl oraz Przewodnik o Jaworze.
34
Jest to jeden z 3 kościołów pokoju, które powstały w tym okresie. Do dzisiaj zachowały się obiekty w Jaworze i
Świdnicy. Natomiast w Głogowie spłonął w 1758 r.
33
94 | S t r o n a
z drewna, gliny i słomy, a także nie posiadać wieży (obecna pochodzi z I połowy XVIII w.). Jest
to trójnawowa bazylika na planie prostokąta, zakończona trójbocznym prezbiterium; o drewnianej
konstrukcji ryglowej; z barokowym wnętrzem i kasetonowym sklepieniem z dekoracją malarską.
Jest to unikatowy obiekt architektury sakralnej, wyróżniający się na tle sztuki europejskiej 2
połowy XVII w., co potwierdza wpisanie go na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i
Naturalnego UNESCO. Wokół Kościoła Pokoju wytyczono park, na którym pierwotnie mieścił
się cmentarz ewangelicki35.
–
Kościół pw. św. Marcina – jeden z najstarszych obiektów w Jaworze; zbudowany w stylu
gotyckim na przełomie XIII i XIV w. Obecny wystrój kościoła jest zbarokizowany. W ołtarzu
głównym znajduje się cenny obraz autorstwa Feliksa Antona Schefflera z wizerunkiem św.
Marcina;
–
Zamek Piastowski - wybudowany w XIII w. jako siedziba kasztelana, później księcia Bolka I i
jego następców, a od 1392 r. starostów królewskich. Od XVI w. był siedzibą namiestnika
cesarskiego. Od 1746 r. do lat 50. XX w. znajdowało się tu więzienie (w latach 1888-1945 tylko
dla kobiet). W czasie II wojny światowej więziono tu uczestników ruchu oporu z Norwegii i
Francji, co upamiętnia pomnik znajdujący się na dziedzińcu. W lipcu 2013 roku zostało
udostępnione dla turystów pomieszczenie sali wystawienniczej, w którym mieści się wejście na
wieżę, gdzie miejscowi artyści prezentują swoje dzieła;
–
Kościół i Klasztor Franciszkanów – zbudowany w latach 50. XVIII w. W latach 1812-1847 miała
tu siedzibę szkoła ewangelicka dla dziewcząt, a następnie, do 1904 r., szkoła katolicka. W 1905r.
na parterze urządzono bibliotekę i czytelnię, a na piętrze prewentorium dla chorych na płuca.
Obecnie obiekt należy do Kościoła Zielonoświątkowego;
–
Kaplica św. Wojciecha – wybudowany w okresie średniowiecza, barokowy wystrój i
wyposażenie. W tym miejscu znajdowała się synagoga, która została przebudowana w 1 połowie
XV w. na kościół. Po 1945 r. pełniła funkcję kaplicy chrzcielnej;
–
Siedziba Muzeum Regionalnego (dawny zespół klasztorny ojców Bernardynów) - zespół składa
się z gotyckiego kościoła pw. Wniebowzięcia NMP i budynku klasztornego. Wybudowany w 2
połowie XV w. W latach 1565-1638 w klasztorze urządzono m. in. szkołę protestancką. W 1810 r.
w wyniku kasacji zakonu utworzono tam arsenał wojskowy oraz policyjny urząd śledczy. Od
1964 r. budynek został przekazany Muzeum Regionalnemu;
–
Mury obronne z końca XIII w. Do dziś zachowały się fragmenty murów, w tym basteja zwana
Zamkiem Anioła oraz basteja przy placu Seniora (na zapleczu Domu Opieki Społecznej);
–
35
Ulica Legnicka, ulica Chrobrego – zabytkowe kamienice;
Więcej informacji o zabytkach Jawora: www.jawor.pl
95 | S t r o n a
–
Kaplica św. Barbary - wybudowana pod koniec XIII w., a w XVIII w. odbudowana w stylu
barokowym; po przeprowadzeniu remontu w 1987 r. ponownie stała się kaplicą pogrzebową. We
wnętrzu zachował się późnorenesansowy ołtarz ze sceną Adoracji Dzieciątka Jezus;
–
Wieża ciśnień - pierwszy wodociąg powstał w 1538r. przy ulicy Myśliborskiej. Woda była
dostarczana drewnianymi rurami do studni w Rynku. W 1889 r. zbudowano ceglaną wieżę
ciśnień;
–
Baszta Strzegomska – z okresu średniowiecza, na planie kwadratu; od drugiej kondygnacji
przechodzi w przekrój ośmiokąta. Do połowy XVI w. pełniła rolę wieży obserwacyjnej, a
następnie więzienia. Pod koniec XVIII w. była prochownią.
–
Ratusz – z XIV w.; pierwotnie wzniesiono wieżę ratuszową. W latach 1895-1897 budynek
Ratusza wybudowano niemal od podstaw w stylu neorenesansowym. Wejście na pierwsze i drugie
piętro zdobią dwa okna z zachowanymi zabytkowymi oszkleniem. W Ratuszu dwa pomieszczenia
wyróżniono szczególnie bogatym wyposażeniem. Jest to gabinet burmistrza miasta na pierwszym
piętrze. Tu strop wyłożony jest boazeriami w stylu neorenesansowym, a ściany otrzymały
przejrzysty podział pionowy przez zastosowanie boazerii z gzymsami i płycinami. W narożniku
umieszczono kominek. Sala posiedzeń Rady Miejskie została zlokalizowana na drugim piętrze.
Przykryta pozornym sklepieniem kolebkowym z wydatną fasetą, obłożonymi boazeriami. Od
strony południowej w miejscu zetknięci się boazerii ścian z fasetą umieszczono kartusze
zawierające następujące godła: cieśli, oświaty, handlu, ślusarstwa, na ścianie północnej
bartnictwa, rzeźnictwa, garbarstwa i kołodziejstwa. W wielkich oknach od wschodu i zachodu
umieszczono witraże. Ze względu na wysoką rangę artystyczną są one najpiękniejszymi
elementami wyposażenia Sali rajców. Okna w Sali rajców są jednakowe pod względem wielkości
i podziałów. Zawierają dwa różne przedstawienia. Okno zachodnie utrzymane jest w intensywnej
kolorystyce czerwieniami, zieleniami i żółciami. W prawym dolnym rogu witraża znajduje się
sygnatura : Konigl (iche) Institut fur Glasmalerei Berlin 1897, a nd nią kartusz z godłem
handlarza. W części środkowej trzy kompozycje: od lewej alegoria zgody i alegoria niezgody. W
środku na tronie marmurowym siedzi bogini Javoria . W prostokątnych polach po obu stronach
umieszczono herby miast śląskich na tle gałęzi dębu: Bolkowa, Złotoryi, Legnicy, Świdnicy,
Strzegomia, Kamiennej Góry.
Witraż wschodni utrzymany jest w kompozycji pastelowej; zielenie, fiolety, żółcie. Na tle której
znajduje się panorama Pogórza Kaczawskiego, a skrzydła ozdabiają alegorie dobrobytu oraz
motywy roślinne.
–
Teatr Miejski - funkcjonował od końca XVIII w. do połowy XIX w. Od 2 połowy XIX w. mieścił
się tutaj Bank Przemysłowy, a później na Giełda Zbożowa. Po bankructwie giełdy przywrócono
96 | S t r o n a
dawną funkcję budynku jako teatru. Od 1933 r. pełnił rolę Teatru Prowincjonalnego Dolnego
Śląska.
–
Kamienice w Rynku – zabytkowe domy mieszczańskie z arkadami. W pierzei południowej
znajdują się najstarsze domy pochodzące z XVI, XVII i XVIII w. Do najciekawszych należy
kamienica nr 23. W pierzei zachodniej znajduje się kamienica nr 8 z wizerunkiem ula na elewacji
(symbol pierników).
2.6. Ochrona i promocja zdrowia
Liczba przychodni na terenie Jawora wynosiła ogółem 9 placówek (dane GUS za 2013 r.), co
w porównaniu z 2010 r. oznacza spadek o 2 podmioty lecznicze. W 2014 r. odnotowuje się następujące
podmioty świadczące działalność leczniczą na terenie miasta:
–
Jaworskie Centrum Medyczne Sp. z o.o. (szpital);
–
Przychodnię Rejonową w Jaworze – samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej;
–
Centrum Diagnostyczno-Terapeutyczne MEDICUS Sp. z o.o.;
–
NZOZ KORMED Sp. z o.o.;
–
NZOZ SALUS;
–
Domiński Andrzej Praktyka Lekarza Rodzinnego;
–
Maruszczak Krzysztof Praktyka Lekarza Rodzinnego;
–
Przychodnia Rehabilitacyjna Jerzy Gulewicz.
Jedyna placówka publiczna w Jaworze - Przychodnia Rejonowa w 2010 r. odnotowała 9089
pacjentów, a w 2013 r. 7062 osoby. Oznacza to spadek o 28,2%. Liczba zatrudnionych lekarzy wynosi 29
osób, a personelu medycznego 23 osoby. Spośród personelu liczba osób, które posiadają 1 stopień
specjalizacji to 7 osób, a 2 stopień: 21 osób. Placówka nie prowadzi programów profilaktycznych.
Według danych GUS w ramach podstawowej opieki medycznej udzielono łącznie 138 915 porad
lekarskich, czyli na 1 statystycznego mieszkańca Jawora przypada 17,3 porad. W porównaniu do 2010 r.
łączna liczba porad lekarskich spadła o 13 813 usług. W ramach ambulatoryjnej opieki zdrowotnej
zrealizowano 240 685 usług, co w porównaniu do roku 2012 oznacza spadek o 20 540 porad36. Obrazuje
to poziom dostępności do usług medycznych oraz potrzeby zdrowotne mieszkańców Jawora.
Na terenie Jawora funkcjonuje 11 aptek według stanu na rok 2013 r. (dane GUS). Wskaźnik
ludności przypadającej na 1 aptekę w mieście wynosi 2 174 osób. W analizowanym okresie 2010- 2013
powstała 1 apteka i zwiększyła się liczba zatrudnionych mgr farmacji z 14 do 18 osób.
36
GUS nie publikuje danych dotyczących ambulatoryjnej opieki zdrowotnej sprzed roku 2012.
97 | S t r o n a
Na podstawie danych opublikowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia wynika, że w latach
2010 –2012 nastąpił wzrost zachorowalności wśród mieszkańców Jawora na choroby cywilizacyjne,
nowotwory, choroby tarczycy i układu nerwowego. W stosunku do roku 2010 ogólna liczba zachorowań
na terenie miasta wzrosła ponad dwukrotnie wśród ogólnej populacji.
2.7. Pomoc społeczna
Na terenie Jawora głównymi obszarami problemowymi w ujęciu społecznym są bezrobocie i ubóstwo. Są
to główne przyczyny odnotowywane przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Jaworze wśród osób,
które korzystają z pomocy społecznej. W analizowanych latach 2010-2013 największy wzrost wystąpił w
udzielanej formie pomocy z powodu ochrony macierzyństwa o 83,3% oraz przemocy w rodzinie o 160%.
Największy spadek odnotowano przy udzielaniu wsparcia z przyczyny trudności w przystosowaniu do
życia po opuszczeniu zakładu karnego o 15,4%. W pozostałych kategoriach powodów udzielanego
wsparcia odnotowano wzrost świadczonej pomocy przez instytucje pomocy społecznej. Liczba osób, które
korzystają z pomocy społecznej (według danych MOPS) się zmniejszyła w latach 2010 i 2013 o 24% tj.
z poziomu 1716 do 1 303 osób.
Tabela 32 Powody trudnej sytuacji życiowej w Jaworze w latach 2010-2013
Powody trudnej sytuacji życiowej
Liczba rodzin korzystających z pomocy
2010
2011
2012
2013
Przyrost w latach 2010- 2013
[%]
Ubóstwo
405
388
419
469
15,8
Bezrobocie
464
447
483
527
13,6
Niepełnosprawność
230
214
225
276
20
Długotrwała choroba
291
278
288
373
28,2
5
9
8
13
160
30
37
42
55
83,3
Bezradność w sprawach opiekuńczowychowawczych
152
147
138
204
34,2
Alkoholizm
104
110
131
144
38,5
Trudności w przystosowaniu do życia
po opuszczeniu zakładu karnego
13
12
10
11
-15,4
Klęska żywiołowa lub ekologiczna/
Zdarzenie losowe
0/3
0/5
0/8
0/7
-
1 716
1 552
1 492
1 303
-24
289
292
284
257
-11
Przemoc w rodzinie
Ochrona macierzyństwa
Liczba osób korzystających
zasiłków rodzinnych
Fundusz alimentacyjny
z
Źródło: Zasoby informacyjne Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Jaworze, Miejski Ośrodek Pomocy
Społecznej w Jaworze.
98 | S t r o n a
Jak podaje GUS, łączna liczba gospodarstw domowych, która korzystała ze środowiskowej
pomocy społecznej wynosiła w 2010 r. 720, a w 2013 r.: 778, czyli nastąpił wzrost o 8,1%, ale łączna
liczba osób w gospodarstwach domowych, które korzystają z pomocy zmalała o 1,8%. Spadł również
udział dzieci w wieku do lat 17, na które rodzice otrzymują zasiłek rodzinny w ogólnej liczbie dzieci w
tym wieku z poziomu 31,2 do 22,7, czyli o 27,2%. Największy spadek wartości ma wskaźnik obrazujący
liczbę rodzin otrzymujących zasiłki rodzinne na dzieci z 1018 w 2010 r. do 511 w 2013 r., a więc o
49,8%.
Tabela 33 Liczba mieszkańców Jawora, którzy otrzymali świadczenia w ramach pomocy społecznej
w latach 2010- 2013
2010
2011
2012
2013
Przyrost w latach 20112013 [%]
720
718
750
778
8,1
1706
1596
1616
1675
-1,8
udział osób w
gospodarstwach domowych
korzystających ze
środowiskowej pomocy
społecznej w ludności
ogółem [%]
7,0
6,6
6,7
7,0
0
rodziny otrzymujące zasiłki
rodzinne na dzieci
1018
629
535
511
-49,8
dzieci, na które rodzice
otrzymują zasiłek rodzinny –
ogółem [os.]
1388
1138
998
940
-32,3
dzieci w wieku do lat 17, na
które rodzice otrzymują
zasiłek rodzinny [os.]
1251
1035
923
864
-30,94
udział dzieci w wieku do lat
17, na które rodzice
otrzymują zasiłek rodzinny w
ogólnej liczbie dzieci w tym
wieku
31,2
26,3
23,8
22,7
-27,2
Wyszczególnienie
gospodarstwa domowe
korzystające ze
społecznej
osoby w gospodarstwach
domowych korzystających ze
społecznej [os.]
Istotnym aspektem jest także dostosowanie miejsc na terenie Jawora do potrzeb osób
niepełnosprawnych. Przestrzeń publiczna jest obecnie mało przystosowana do funkcjonowania osób
z niepełnosprawnościami przede wszystkim fizycznymi. Głównym problem jest brak zinwentaryzowania
takich miejsc niedostosowanych do funkcjonowania niepełnosprawnych oraz braki funduszy na realizację
99 | S t r o n a
kompleksowych rozwiązań na poziomie miasta, a nie tylko punktowym dla konkretnych podmiotów, czy
budynków użyteczności publicznej.
Na terenie miasta funkcjonuje Dom Pomocy Społecznej, który posiada 65 lokatorów (dane GUS
na 2013 r.), który jest ośrodkiem przeznaczonym dla osób przewlekle chorych.
2.8. Bezpieczeństwo publiczne
2.8.1. Straż pożarna
Organizowaniem i prowadzeniem akcji ratowniczych w czasie pożarów, klęsk żywiołowych oraz innych
miejscowych zagrożeń na terenie miasta Jawor zajmuje się Komenda Powiatowa Państwowej Straży
Pożarnej wspomagana przez wchodzącą w skład Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego Ochotniczą
Straż Pożarną w Jaworze. Podstawowymi jednostkami w strukturze organizacyjnej Komendy Powiatowej
Państwowej Straży Pożarnej w Jaworze którą kieruje Komendant Powiatowy jest Jednostka RatowniczoGaśnicza, Wydział Operacyjno- Kontrolno- Rozpoznawczy, Sekcja Kwatermistrzowsko- Techniczna.
W latach 2012 do 2014 podjęto szereg interwencji na terenie powiatu jaworskiego. Odnotowuje
się wzrost zagrożeń miejscowych w porównaniu 2014 r. do 2012 r. o 33%, z kolei spadła liczba akcji przy
pożarach o 24,8%. W dalszym ciągu Komenda Powiatowa Straży Pożarnej musi się mierzyć z fałszywymi
alarmami, których liczba wyniosła: 18 alarmów w 2012 r., 20 w 2013 r. oraz 19 w 2014 r. Dane dotyczące
akcji KPPSP w Jaworze obrazuje poniższa tabela.
Tabela 34 Akcje Straży Pożarnej na terenie powiatu jaworskiego
Typ zagrożeń
2012
2013
Zagrożenia miejscowe [szt.]
115
162
Pożary [szt.]
173
134
18
20
Fałszywe alarmy [szt.]
Źródło: Opracowane na podstawie danych Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Jaworze.
Na wyposażeniu Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Jaworze znajdują się w
szczególności:
–
średni samochód ratowniczo-gaśniczy GBARt 3/28 MERCEDES ATEGO 1530;
–
średni samochód ratowniczo-gaśniczy GBARt 2,4/16 MERCEDES ATEGO 1326;
–
ciężki samochód ratowniczo-gaśniczy GCBA 5/40 MAN 18.340;
–
samochód cysterna GCBM 18/9 JELCZ 316 o pojemności 18 tys. L;
–
samochód podnośnik SH-25 MAN TGL 12.240 z drabiną o maksymalnym wysięgu 25 m;
–
samochód rozpoznawczo - ratowniczy SLLR Nissan NP300, przystosowany do ciągnięcia
przyczepy z łodzią;
100 | S t r o n a
–
łódź ślizgowa, płaskodenna Marine 17H.
Na terenie Jawora funkcjonuje także Ochotnicza Straż Pożarna, która jest włączona do Krajowego
Systemu Ratowniczo- Gaśniczego. Podstawowym zadaniem Ochotniczej Straży Pożarnej w Jaworze jest
współdziałanie z Jednostką Ratowniczo- Gaśniczą Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w
prowadzeniu działań ratowniczych. W składzie członków Ochotniczej Straży Pożarnej w Jaworze działa
jednostka operacyjno- techniczna (JOT), która liczy 25 ratowników. Ukończyli oni szkolenie podstawowe
strażaków ratowników, a część składu osobowego posiada również ukończony kurs w zakresie
kwalifikowanej pierwszej pomocy, szkolenie naczelników OSP, szkolenie dowódców OSP, szkolenie
z zakresu działań przeciwpowodziowych oraz ratownictwa na wodach, szkolenie kierowcówkonserwatorów, szkolenie z zakresu ratownictwa technicznego.
Na swoim wyposażeniu Ochotnicza Straż Pożarna posiada m.in.:
–
średni samochód ratowniczo-gaśniczy GBARt 2/24 MAN;
–
średni samochód ratowniczo-gaśniczy GBA 2,9/16 BERLIET 770 KKE;
–
samochód lekki ratownictwa technicznego SLRt - LUBLIN 3;
–
3 agregaty prądotwórcze, 3 piły spalinowe, 2 aparaty powietrzne nadciśnieniowe, 2 motopompy
przenośne szlamowe, 1 motopompa pływająca NIAGARA, 1 motopompa dużej wydajności
ANDORIA, 4 radiotelefony przenośne i 2 przewoźne Motorola, gaśnica, zestaw hydrauliczny
LUKAS.
2.8.2. Komenda Powiatowa Policji w Jaworze
Na terenie miasta funkcjonuje Komenda Powiatowa Policji w Jaworze. Największy odsetek przestępstw
i wykroczeń stanowią kradzieże i kradzieże z włamaniem. Analizując liczbę stwierdzonych przestępstw
w latach 2010– 2013, można dostrzec, iż ich liczba maleje.
Tabela 35 Przestępstwa na terenie miasta Jawor w latach 2010-2013
Kategoria
2010
2011
2012
2013
Przyrost w latach 2010- 2013 [%]
30
32
4
4
-86,67
5
13
5
4
-20,00
Kradzież cudzej rzeczy
85
101
96
91
7,06
Kradzież samochodu
10
13
6
4
-60,00
Kradzież z włamaniem
81
58
49
69
-14,81
Rozbój
15
21
11
5
-66,67
Uszkodzenie rzeczy
46
74
44
61
32,61
Uszczerbek na zdrowiu
Udział w bójce lub
pobiciu
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Powiatowej Komendy Policji w Jaworze.
101 | S t r o n a
W celu zapewnienia ostrzegania i alarmowania ludności Jawora o zagrożeniach oraz
przekazywania zasad zachowania się w sytuacji ich wystąpienia, na terenie miasta utworzono system
wykrywania, ostrzegania i alarmowania37. System ostrzegania i alarmowania jest zintegrowany z
systemem województwa dolnośląskiego i powiatu jaworskiego. Informacje w systemie przekazywane są
przy pomocy dostępnych środków łączności, poczty elektronicznej, informatycznego systemu
wspomagania, ostrzegania i alarmowania pod nazwą „System Ostrzegania, Alarmowania i Informowania
Województwa Dolnośląskiego”. W celu szybkiego przekazu informacji o zagrożeniach dla mieszkańców
miasta wykorzystywany jest system SISMS (Samorządowy Informator SMS) polegający na przekazie
krótkich informacji na telefony komórkowe mieszkańców zarejestrowanych w systemie.
2.9. Analiza wskaźnikowa: sfera społeczna
W ramach sfery społecznej przeanalizowano następującą grupę wskaźników:
–
ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym;
–
przyrost naturalny;
–
saldo migracji;
–
udział osób korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej w ludności ogółem [%];
–
korzystający z noclegów ogółem.
Najlepiej sytuacja społeczna przedstawia się w gminie Bolków na terenach wiejskich, w gminie
Mściwojów, gminie Paszowice. Najgorzej w Wądrożach Wielkich, mieście Bolków oraz Jawor.
37
Dane: Urząd Miejski w Jaworze.
102 | S t r o n a
Wyszczególnienie
ludność w wieku
nieprodukcyjnym
na 100 osób w
wieku
produkcyjnym
Przyrost naturalny
Saldo migracji
udział osób
korzystających ze
społecznej w ludności
ogółem [%]
korzystający z
noclegów ogółem
Ogólne
miejsce w
rankingu z
wszystkich
kategorii
liczba
ranking
liczba
ranking
liczba
ranking
liczba
ranking
liczba
Ranking
Miasto Jawor
51,5
1
-46
6
-84
7
7,0
1
1298
3
5
Gmina Bolków miasto
58,6
6
-51
7
-51
6
bd
bd
2150
1
7
Gmina Bolków –
obszar wiejski
56,5
4
-7
2
-4
3
bd
bd
1649
2
1
Gmina Męcinka
57,9
5
-11
4
25
1
12,7
4
bd
bd
4
Gmina Mściwojów
56,3
3
1
1
-19
5
13,1
5
110
4
2
Gmina Paszowice
51,9
2
-9
3
-14
4
7,2
2
bd
bd
3
Gmina Wądroże
Wielkie
58,7
7
-22
5
14
2
9,1
3
bd
bd
6
103 | S t r o n a
3. Gospodarka i rynek pracy
3.1. Rolnictwo
Struktura obszarowa gospodarstw rolnych jest rozdrobniona. Jest 70 takich podmiotów. Przeważają małe
gospodarstwa rolne o areale od 1 do 5 ha. Najwięcej z nich ma powierzchnię od 2 do 5 ha (34
podmiotów). Na drugim miejscu są gospodarstwa mające 5 do 10 ha (21 podmiotów). Najmniej jest
gospodarstw powyżej 10 ha. Struktura podziału gospodarstw według kryterium wielkości wygląda
następująco:
Tabela 37Struktura wielkości gospodarstw rolnych na terenie Jawora [stan na 2013 r.]
Wielkość [ha]
Liczba gospodarstw [szt.]
1-2 ha
16
2- 5 ha
34
5- 10 ha
21
10 – 15 ha
3
15- 20 ha
5
20 – 50 ha
1
Powyżej 50 ha
0
Jawora.
Małe gospodarstwa rolne cechuje niska rentowność produkcji, a przez to istnieje konieczność
poszukiwania dodatkowych, pozarolniczych źródeł dochodu. Jednym z głównych problemów rolnictwa
jest przede wszystkim zmienna rentowność produkcji rolniczej oraz brak szerszej możliwości podjęcia
zajęć pozarolniczych.
Największy areał na terenie Jawora jest obsiewany zbożami tj. łącznie 674 ha zasiewów; z tego
600 ha to pszenica ozima. W drugiej kolejności jest rzepak ozimy (200 ha zasiewów) oraz burak cukrowy
(125 ha). Dane dotyczące rodzaju upraw polowych znajdujących się na obszarze Jawora przedstawia
poniższa tabela, po analizie których wyniki wskazują iż najwyższy jest udział upraw pszenicy i rzepaku.
Tabela 38Struktura upraw rolnych na terenie Jawora [stan na 2013 r.]
Wyszczególnienie
Plan – zasiewy [ha]
Zbiory [t]
Zboża ogółem:
674
4282,4
pszenica ozima
600
3840
pszenica jara
12
61,2
jęczmień ozimy
60
372
mieszanka zbożowa
2
9,2
104 | S t r o n a
Rzepak:
200
760
Ozimy
200
760
Buraki cukrowe
125
8250
Ziemniaki
40
1040
Kukurydza
6
-
kukurydza na zielonkę
4
192
kukurydza na ziarno
2
15
Jawora.
Na terenie Jawora leśna przestrzeń produkcyjna jest bardzo organiczna, ponieważ lasy i grunty
leśne oraz grunty zadrzewione i zakrzewione niemalże nie występują, nie tworzą one zwartych
kompleksów leśnych i obejmują powierzchnię nie większą niż 3ha, co stanowi 0,16% ogólnej powierzchni
miasta. Z uwagi na niski udział tych terenów zaleca się w kierunkach zagospodarowania Jawora chronić
pozostałości terenów leśnych i zadrzewionych, a także dążyć do zwiększenia udziału terenów lasów i
terenów zadrzewionych poprzez dolesianie i zadrzewianie np. przy drogach polnych, drogach publicznych
oraz wewnętrznych, w postaci zadrzewień śródpolnych38.
3.2. Pozarolnicza działalność gospodarcza
3.2.1. Podmioty gospodarcze
Według danych GUS w 2013 roku na terenie miasta Jawor zarejestrowanych było 2 522 podmioty
gospodarcze z sektora prywatnego, ujętych w systemie REGON. Ponadto w sektorze publicznym
odnotowanych jest 94 podmioty, z tego 56 państwowych i samorządowych jednostek prawa budżetowego
(stan na 2013 r.). Na przestrzeni lat 2010-2013 zaobserwowano spadek liczby przedsiębiorstw o 197
podmiotów tj. -7,2%. Tendencję spadkową odnotowano także w powiecie jaworskim (-3,4%); z kolei w
województwie dolnośląskim nastąpił wzrost liczy podmiotów o 4,9%; w skali ogólnopolskiej tendencja
także przyjmuje wartości dodatnie dla przyrostu podmiotów gospodarczych (w latach 2010- 2013 o 4,2%).
Tabela 39Liczba podmiotów gospodarczych w Jaworze w latach 2010–2013
2010
2011
2012
2013
liczba
Liczba
liczba
Liczba
Dynamika wzrostu
w latach 2010–2013
Jawor
2719
2568
2540
2522
-7,2%
Powiat jaworski
4782
4566
4578
4619
-3,4%
316269
312524
321590
332013
4,9%
Polska
3787854
3748026
3 851 828
3 947 500
4,2%
Jednostka
38
105 | S t r o n a
Najwięcej podmiotów gospodarczych to osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. W latach
2010- 2013 w tym sektorze nastąpił największy spadek tj. o -7,2%. W pozostałych kategoriach nastąpił
wzrost. Najwięcej przybyło spółek handlowych z udziałem kapitału zagranicznego (11,4%) oraz spółek
handlowych (15,9%). Liczba spółdzielni i fundacji pozostała bez zmian od 2010 r. (stan 2013 r.).
Tabela 40Struktura podmiotów gospodarczych w Jaworze w latach 2010-2013
Sektor podmiotu
2010
2011
2012
2013
Przyrost w latach
2010- 2013 [%]
sektor prywatny - osoby fizyczne prowadzące
działalność gospodarczą
2234
2074
1996
1974
-7,2%
119
120
134
138
15,9%
sektor prywatny - spółki handlowe z udziałem
kapitału zagranicznego
35
34
38
37
11,4%
sektor prywatny – spółdzielnie
12
12
12
12
0
1
1
1
1
0
61
64
67
67
9,8%
sektor prywatny - spółki handlowe
sektor prywatny – fundacje
sektor prywatny - stowarzyszenia i
organizacje społeczne
W Jaworze największy udział w strukturze gospodarczej mają firmy z branży usługowej. Najmniej jest
jednostek gospodarczych z sektora rolnictwa, leśnictwa, łowiectwa i rybactwa, które stanowią 1% łącznej
liczby podmiotów gospodarczych w mieście. Poniższa tabela przedstawia szczegółowe zestawienie
podmiotów według sekcji PKD 2007.
Tabela 41 Szczegółowe zestawienie podmiotów według sekcji PKD 2007
Sekcja A
rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo
Sekcja B
górnictwo i wydobywanie
Sekcja C
przetwórstwo przemysłowe
Sekcja D
wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i
powietrze do układów klimatyzacyjnych
0
Sekcja E
dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z
rekultywacją
6
Sekcja F
Budownictwo
307
Sekcja G
handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając
motocykle
839
Sekcja H
transport i gospodarka magazynowa
129
Sekcja I
działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi
54
Sekcja J
informacja i komunikacja
41
Sekcja K
działalność finansowa i ubezpieczeniowa
78
27
5
301
106 | S t r o n a
Sekcja L
działalność związana z obsługą rynku nieruchomości
146
Sekcja M
działalność profesjonalna, naukowa i techniczna
191
Sekcja N
działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca
41
Sekcja O
administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne
13
Sekcja P
Edukacja
86
Sekcja Q
opieka zdrowotna i pomoc społeczna
Sekcja R
działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją
103
72
pozostała działalność usługowa oraz gospodarstwa domowe zatrudniające
Sekcje S i T pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na
własne potrzeby
Sekcja U
177
Organizacje i zespoły eksterytorialne
0
Z perspektywy zdolności nawiązywania współpracy z przyszłymi inwestorami duży potencjał
wykazują podmioty gospodarcze sekcji C – przetwórstwo przemysłowe. Podmioty te posiadają silną
reprezentację w strukturze działalności gospodarczej, co stanowi istotny atut w procesie absorpcji
inwestycji bezpośrednich.
Tabela 42 Szczegółowe zestawienie podmiotów sekcji C PKD 2007
Dział
Opis
Liczba podmiotów
Dział 10
produkcja artykułów spożywczych
Dział 11
produkcja napojów
3
Dział 12
produkcja wyrobów tytoniowych
0
Dział 13
produkcja wyrobów tekstylnych
4
Dział 14
produkcja odzieży
Dział 15
produkcja skór i wyrobów ze skór wyprawionych
Dział 16
produkcja wyrobów z drewna oraz korka, z wyłączeniem mebli; produkcja
wyrobów ze słomy i materiałów używanych do wyplatania
Dział 17
produkcja papieru i wyrobów z papieru
5
Dział 18
poligrafia i reprodukcja zapisanych nośników informacji
8
Dział 19
wytwarzanie i przetwarzanie koksu i produktów rafinacji ropy naftowej
0
Dział 20
produkcja chemikaliów i wyrobów chemicznych
2
Dział 21
produkcja podstawowych substancji farmaceutycznych oraz leków
i pozostałych wyrobów farmaceutycznych
0
Dział 22
produkcja wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych
16
Dział 23
produkcja wyrobów z pozostałych mineralnych surowców niemetalicznych
56
Dział 24
produkcja metali
Dział 25
produkcja metalowych wyrobów gotowych, z wyłączeniem maszyn
i urządzeń
19
22
2
25
0
47
107 | S t r o n a
Dział 26
produkcja komputerów, wyrobów elektronicznych i optycznych
3
Dział 27
produkcja urządzeń elektrycznych
5
Dział 28
produkcja maszyn i urządzeń, gdzie indziej niesklasyfikowana
8
Dział 29
produkcja pojazdów samochodowych, przyczep i naczep, z wyłączeniem
motocykli
3
Dział 30
produkcja pozostałego sprzętu transportowego
0
Dział 31
produkcja mebli
13
Dział 32
pozostała produkcja wyrobów
30
Dział 33
naprawa, konserwacja i instalowanie maszyn i urządzeń
30
Sekcja C
301
Wśród podmiotów gospodarczych prowadzących działalność na terenie Jawora najwięcej jest
mikroprzedsiębiorstw, które stanowią w 96,4% ogólnej liczby podmiotów. Małych przedsiębiorstw (od 10
do 49 pracowników) jest 2,5%. Dużą wartością jest obecność dużych przedsiębiorstw, które zatrudniają
od 250 do 999 pracowników, a takich firm jest w mieście są 3.
Tabela 43Podmioty gospodarcze według klas wielkości na terenie Jawora [stan na rok 2013]
Liczba podmiotów
gospodarczych
Udział procentowy w
strukturze wielkości
podmiotów gospodarczych [%]
2522
96,4%
małe przedsiębiorstwa (10–49 pracowników)
67
2,5%
średnie przedsiębiorstwa (50–249 pracowników)
24
0,9%
duże przedsiębiorstwa (250–999 pracowników)
3
0,2%
Wielkość podmiotu gospodarczego
mikroprzedsiębiorstwa (do 9 pracowników)
W latach 2010–2013 najwyższą dynamikę zmian odnotowały małe przedsiębiorstwa; ich liczba
zmniejszyła się o 14,1%. Drugie w kolejności były mikroprzedsiębiorstwa, których stan został
pomniejszony o -5%. Z kolei zupełnie nie było zmian w przypadku dużych przedsiębiorstw (powyżej 250
pracowników); ich liczba jest stała w analizowanym okresie 2010- 2013.
Tabela 44 Podmioty gospodarcze w Jaworze według klas wielkości w latach 2010–2013
Lata
Podmioty według liczby
zatrudnionych
2010
2011
2012
2013
Mikroprzedsiębiorstwa
2678
2530
2542
2522
-5,8%
Małe przedsiębiorstwa
78
76
68
67
-14,1
Średnie przedsiębiorstwa
25
24
24
24
-4%
3
3
3
3
0
Duże przedsiębiorstwa
Dynamika 2010–2013 (%)
108 | S t r o n a
Wskaźnik przedsiębiorczości w 2013 r. w Jaworze jest wyższy niż średnia przyjęta w powiecie
jaworskim, ale niższa niż dla województwa dolnośląskiego oraz Polski. W 2013 roku na 10 tys.
mieszkańców Jawora przypadało 1093 podmioty gospodarcze, wpisane do rejestru REGON, z kolei w
powiecie jaworskim wskaźnik wynosił 934, dla województwa dolnośląskiego 1194 podmioty, natomiast w
Polsce 1057 podmiotów gospodarczych.
W 2013 roku liczba nowo zarejestrowanych jednostek w rejestrze REGON na 10 tys. ludności
wynosiła dla miasta 85 firm, co jest wynikiem wyższym od powiatu jaworskiego o 7 punktów, a także
Polski o 3 punkty, ale niższym niż dla województwa dolnośląskiego. Poniżej zaprezentowane zostały
poszczególne wskaźniki porównujące wskaźniki dotyczące przedsiębiorczości w Jaworze, powiecie
jaworskim, województwie dolnośląskim i w Polsce.
Tabela 45Wskaźniki dla podmiotów gospodarczych w Jaworze, powiecie jaworskim, województwie
dolnośląskim i w Polsce [stan na rok 2013]
Miasto
Jawor
Powiat
jaworski
Województwo
dolnośląskie
Polska
1093
934
1194
1057
liczba nowo zarejestrowanych jednostek w rejestrze
REGON na 10 tys. ludności
85
78
113
82
osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą
na 100 osób w wieku produkcyjnym
82
10,6
12,6
12,1
fundacje, stowarzyszenia i organizacje społeczne
na 10 tys. Mieszkańców
28
31
34
32
165,6
93
119
166,7
Wyszczególnienie
podmioty wpisane do rejestru REGON na 10 tys.
Ludności
podmioty na 1000 mieszkańców w wieku
produkcyjnym
3.2.2. Instytucje otoczenia biznesu
Jawor aktywnie działa na rzecz wspierania przedsiębiorczości, w szczególności mikro, małych i średnich
przedsiębiorstw. W tym zakresie jest stale wzmacniana oferta instytucji otoczenia biznesu.
W szczególności duże znaczenie mają zrzeszenia przedsiębiorców oraz pracodawców, a także organizacji
i instytucji wspierających biznes. Najważniejszym z nich jest Związek Pracodawców Ziemi Jaworskiej,
który działa od 1999 r.; zrzesza zainteresowane osoby fizyczne i prawne, prowadzące działalność
gospodarczą. Podstawowym celem Związku jest zapewnienie zrzeszonym przedsiębiorcom pomocy w
realizacji działalności gospodarczej, reprezentowanie ich interesów oraz kształtowanie jednolitego
stanowiska we wszystkich sprawach związanych z prowadzeniem firm.
109 | S t r o n a
Gmina Jawor jest udziałowcem Specjalnej Strefy Ekonomicznej Małej Przedsiębiorczości
w Kamiennej Górze. Ponadto posiada tereny włączone do Specjalnej Strefy Ekonomicznej o łącznej
powierzchni ok. 60 ha. Oferta inwestorska poza ulgami podatkowymi, oferuje stabilność podatków oraz
wszelką pomoc w zakresie uruchomienia i prowadzenia inwestycji. Lokalizacja terenów włączonych do
Specjalnej Strefy Ekonomicznej – Podstrefa Jawor przedstawia się następująco:
Tabela 46Wykaz terenów inwestycyjnych na terenie Gminy Jawor [stan na 2013 r.]
Nazwa ulicy
ul. Wrocławska
ul. Ptasia/ ul. Kuziennicza
ul. Cukrownicza/ ul. Starojaworska
Nr działki
Powierzchnia [ha]
87
2,25
82/4
3,93
91
0,49
93
0,03
94
0,34
23/11
1,86
25/2
0,5
19
3,98
17
2,4
18
2
4/36
4,34
4/35
4,02
4/31
14,73
4/30
12,63
4/29
16,58
Jawora.
Jawor nie posiada własnych inkubatorów przedsiębiorczości i klastrów. Przedsiębiorcy
zainteresowani wsparciem inkubatorów mogą skorzystać z infrastruktury w pobliskich miejscowościach.
3.2.3. Analiza wskaźnikowa: sfera gospodarcza
W ramach analizy wskaźnikowej sfery gospodarczej miasta Jawor przeanalizowano następujące czynniki:
–
podmioty wpisane do rejestru REGON na 10 tys. ludności;
–
jednostki nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. ludności;
–
osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 1000 ludności.
Sytuacja gospodarcza według powyższych wskaźników najlepiej wygląda w gminie Wądroże
Wielkie, Jaworze oraz gminie Paszowice. Najgorzej zaś w gminie Bolków – zarówno miasto jak i tereny
wiejskie oraz w gminie Męcinka.
110 | S t r o n a
111 | S t r o n a
Tabela 47Wskaźniki dla podmiotów gospodarczych w gminach wchodzących w skład powiatu jaworskiego [stan na 2013]
Wyszczególnienie
podmioty
wpisane do
rejestru
REGON na 10
tys. Ludności
liczba nowo
zarejestrowanych
jednostek w rejestrze
REGON na 10 tys.
ludności
osoby fizyczne
prowadzące
działalność
gospodarczą na 100
osób w wieku
produkcyjnym
fundacje,
stowarzyszenia i
organizacje
społeczne na 10 tys.
mieszkańców
podmioty na 1000
mieszkańców w
wieku
produkcyjnym
Ogólne
miejsce w
rankingu z
wszystkich
kategorii
liczba
Ranking
liczba
ranking
liczba
ranking
liczba
ranking
liczba
ranking
Miasto Jawor
1093
1
85
3
82
1
28
6
165,6
1
2
Gmina Bolków miasto
1073
2
52
7
58
4
21
7
84
7
6
Gmina Bolków –
obszar wiejski
617
7
75
4
46
7
34
5
118
4
6
Gmina Męcinka
664
6
56
6
53
6
38
2
89
6
5
Gmina Mściwojów
775
5
67
5
57
5
36
3
105
5
4
Gmina Paszowice
834
4
102
1
67
3
35
4
155
2
3
Gmina Wądroże
Wielkie
840
3
88
2
70
2
39
1
139
3
1
112 | S t r o n a
3.3. Bezrobocie
W 2013 roku w Powiatowym Urzędzie Pracy zarejestrowanych było 1554 osób. Liczba bezrobotnych
spadła w stosunku do roku 2010 o 8,6%. Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w
wieku produkcyjnym wyniósł 9,8%, z tego kobiet: 11,4%, a mężczyzn: 8,4%. Wskaźnik ten zmniejszył
się o 0,4% w stosunku do roku 2010, wśród mężczyzn o 1,2%, a u kobiet wzrósł o 0,5%. Stopa bezrobocia
jest podawana przez Główny Urząd Statystyczny jedynie dla poziomu powiatu; dla powiatu jaworskiego
wyniosła w 2013 r. 24,3. Jest to wyższy wskaźnik niż dla województwa dolnośląskiego oraz Polski
(13,2%). Poniższy wykres prezentuje dynamikę wzrostu stopy bezrobocia w latach 2010–2013 w
powiecie jaworskim, województwie dolnośląskim oraz w Polsce. Linie trendu dla województwa
dolnośląskiego i Polski są stosunkowo zbieżne, jak pokazuje wykres. W 2012 r. odnotowano wzrost
wartości stopy bezrobocia, co jest widoczne zarówno dla powiatu jaworskiego, województwa
dolnośląskiego oraz w skali kraju.
W mieście odnotowuje się wyższy udział kobiet w strukturze bezrobotnych niż mężczyzn.
W 2013 roku liczba bezrobotnych kobiet stanowiła 54,7% wszystkich zarejestrowanych. Wyższa liczba
kobiet wśród bezrobotnych to problem występujący w całej Polsce. Niezbędne jest kontynuowanie
realizacji projektów wyrównujących szanse kobiet na rynku pracy. Wskaźnik liczby osób pracujących na
1000 ludności dla Jawora wynosi 206. Jest to mniej niż dla województwa dolnośląskiego (244 w 2013 r.),
ale wyższym niż dla powiatu jaworskiego (144). Im wyższy wskaźnik tym lepsza jest sytuacja związana z
aktywnością zawodową mieszkańców.
3.4. Administracja publiczna
Zgodnie z Regulaminem organizacyjnym, pracą Urzędu Miejskiego w Jaworze kieruje Burmistrz, przy
pomocy Zastępcy Burmistrza, Sekretarza Gminy oraz Skarbnika Gminy. Struktura organizacyjna Urzędu
Miejskiego w Jaworze przedstawia się następująco:
–
Wydział Organizacyjny;
–
Wydział Księgowości Urzędu;
–
Wydział Finansowo-Podatkowy;
–
Wydziału Gospodarki Nieruchomościami, Planowania Przestrzennego i Ochrony Środowiska;
–
Wydział Gospodarki Komunalnej;
–
Wydział Oświaty, Kultury, Sportu, Zdrowia i Pomocy Społecznej;
–
Wydział Spraw Obywatelskich;
–
Wydział Promocji Miasta i Współpracy Zagranicznej;
–
Wydział Funduszy Europejskich;
113 | S t r o n a
–
Urząd Stanu Cywilnego;
–
Referat Wodociągów i Kanalizacji;
–
Referat Gospodarki Odpadami;
–
Referat Gospodarki Mieszkaniowej;
–
Biuro Rady Miejskiej;
–
Biuro Burmistrza.
Jednostki organizacyjne to poza Urzędem Miejskim w Jaworze:
–
Jaworski Ośrodek Kultury;
–
Miejska Biblioteka Publiczna;
–
Ośrodek Sportu i Rekreacji;
–
Muzeum Regionalne;
–
Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej;
–
Zarząd Lokalami Komunalnymi;
–
Gimnazjum Nr 1;
–
Gimnazjum Nr 2;
–
Szkoła Podstawowa nr 1;
–
–
–
Przedszkole Publiczne nr 2;
–
–
–
„Inwestycje” Spółka z o.o. w Jaworze;
–
Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Przychodnia Rejonowa w Jaworze.
Miasto Jawor realizuje programy współpracy partnerskiej z następującymi samorządami w:
–
Roseto degli Abruzzi we Włoszech – umowa o partnerskiej współpracy została podpisana 11
listopada 2003 r.;
–
Niepołomicach w Polsce – umowa o partnerskiej współpracy została podpisana 11 listopada
2006 r.;
–
Niesky w Niemczech – umowa o partnerskiej współpracy została podpisana 11 listopada2001 r.,
–
Berdyczowie na Ukrainie – umowa o partnerskiej współpracy została podpisana 31 sierpnia
2003 r.;
–
Turnov w Czechach – umowa o partnerskiej współpracy została podpisana 11 listopada 1999 r.
114 | S t r o n a
3.5. Organizacje pozarządowe
Burmistrz Jawora corocznie zgodnie z ustawą o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie z dnia
24 kwietnia 2003 r. (Dz. U. 2014 r. poz. 1118) ogłasza otwarte konkursy ofert na wsparcie bądź
powierzenie realizacji zadań publicznych w sferze działalności pożytku publicznego z zakresu:
–
ochrony i promocji zdrowia oraz pomocy społecznej;
–
działalności na rzecz osób niepełnosprawnych;
–
działalności na rzecz osób w wieku emerytalnym;
–
wypoczynku dzieci i młodzieży;
–
kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego;
–
wspierania i upowszechniania kultury fizycznej;
–
ekologii i ochrony zwierząt oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego;
–
turystyki i krajoznawstwa.
Organizacje, które aktywnie współpracują z Gminą Jawor przy realizacji zadań publicznych to:
–
Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze Oddział Jawor;
–
Jaworskie Stowarzyszenie Rozwoju Kultury;
–
Stowarzyszenie „Bank Żywności”;
–
Stowarzyszenie Dzieci Wojny w Polsce oddział w Jaworze;
–
Charytatywne Stowarzyszenie Niesienia Pomocy Osobom Uzależnionym oraz Ofiarom Przemocy
„AZYL” w Jaworze;
–
Liga Obrony Kraju w Jaworze Zarząd Powiatowy;
–
Stowarzyszenie Kobiet Aktywnych „Przed Siebie”;
–
Towarzystwo Aktywności Kulturalnej „TAK” Jawor;
–
Towarzystwo Przyjaciół Dzieci – Koło przy Specjalnym Ośrodku Szkolno – Wychowawczym
w Jaworze;
–
Parafia Rzymskokatolicka pw. Miłosierdzia Bożego w Jaworze;
–
Parafia Rzymskokatolicka pw. Matki Boskiej Różańcowej w Jaworze;
–
Parafia Św. Marcina w Jaworze;
–
Związek Harcerstwa Polskiego Chorągiew Dolnośląska Hufiec w Jaworze;
–
Uczniowski Klub Sportowy 5 „Salto”;
–
Uczniowski Klub Sportowy „Olimpia – Dwójka”;
–
Uczniowski Klub Sportowy „Sprint”;
115 | S t r o n a
–
Międzyrobotniczy Klub Sportowy „Kuźnia” Jawor;
–
Międzyszkolny Klub Sportowy „TYTAN”;
–
Uczniowski Klub Sportowy „Javoria”;
–
Uczniowski Klub Sportowy „Spartakus”;
–
Jaworski klub Sportowy „Spartakus”;
–
Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej „Jaworzanie”;
–
Jaworskie Towarzystwo Sportowe „Old Boys Dziubek”;
–
Międzyszkolny Klub Sportowy „Victoria”;
–
Klub Żeglarski „Reda”;
–
Klub Sportów Wodnych „Farwater”;
–
Jaworski Klub Sportowy „Vorenus”;
–
Klub Sportowy „Olimpia”;
–
Jaworski Klub Brydża Sportowego;
–
Liga Ochrony Przyrody Oddział w Jaworze;
–
Zarząd Powiatowy Ligi Obrony Kraju;
–
Międzyzakładowy Robotniczy Klub Sportowy „Kuźnia” Jawor;
–
Stowarzyszenie Międzynarodowe Targi Chleba;
–
Jaworskie Towarzystwo Sportowe Old Boy`S Dziubek;
–
Ochotnicza Straż Pożarna W Jaworze;
–
Ognisko TKKF „Piast”;
–
Klub Karate I Samoobrony „Satori”;
–
Stowarzyszenie Przyjaciół Szkoły „Siódemka”;
–
Stowarzyszenie Wyższej Użyteczności;
–
Stowarzyszenie Emerytów I Rencistów Resortu Spraw Wewnętrznych Rzeczypospolitej Polskiej,
–
Społeczne Towarzystwo Promocji Miasta Jawora Im. Świętego Marcina;
–
Stowarzyszenie Kobiet Aktywnych „Przed siebie”;
–
Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Francuskiej Oddział W Jaworze;
–
Towarzystwo Aktywności Kulturalnej;
–
Towarzystwo Społeczno-Kulturalne „Księstwo Jaworskie”;
–
Uczniowski Klub Sportowy 5 „Salto”;
–
Polski Związek Niewidomych;
–
Związek Pracodawców Ziemi Jaworskiej.
116 | S t r o n a
4. Zarządzanie finansowe
4.1. Struktura finansowa budżetu Gminy Jawor
W latach 2011-2013 dochody i wydatki Gminy Jawor oscylowały w przedziale od 66 mln PLN do 70 mln PLN.
Tabela 48Struktura finansów Gminy Jawor w latach 2011- 2013
2011
Kategoria finansowa
2012
2013
Skrót
Plan
Wykonanie
Plan
Wykonanie
Plan
Wykonanie
całkowite dochody budżetowe
DcB
66 899 071,8
61 422 383,4
65 999 741,1
60 540 618,6
70 028 936,5
65 563 615,1
bieżące dochody budżetowe
DbB
57 014 579,5
55 284 096,1
59 081 758,9
57 551 160,0
61 854 535,6
59 149 030,4
majątkowe dochody budżetowe
DmB
9 884 492,3
6 138 287,3
6 917 982,2
2 989 458,5
8 174 400,9
6 414 584,7
całkowite wydatki budżetowe
WcB
68 695 137,8
62 070 344,9
65 206 425,0
58 259 627,5
67 667 945,5
62 828 413,4
bieżące wydatki budżetowe
WbB
56 749 099,8
53 681 384,1
57 822 606,8
54 364 912,6
60 186 488,5
56 068 637,9
majątkowe wydatki budżetowe
WmB
11 946 038,0
8 388 960,8
7 383 818,2
3 894 714,8
7 481 457,0
6 759 775,5
przychody budżetowe
PB
3 998 802,0
3 998 802,2
1 283 181,9
2 148 104,7
0,0
0,0
rozchody budżetowe
RB
2 202 736,0
2 202 736,0
2 022 136,0
2 022 136,0
2 257 136,0
2 257 136,0
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych ze Sprawozdania Rb-NDSa za 2011 rok, 2012 rok, 2013 rok oraz 2014 rok, Gmina,
http://bip.jawor.dolnyslask.pl/index.php?a=1&id=14468.
117 | S t r o n a
Tabela 49Struktura dochodów Gminy Jawor [stan na 2013 r.]
Dochody gminy według klasyfikacji budżetowej
Suma [zł]
Rolnictwo i łowiectwo
70 908,84
0,1%
3 217 010,28
4,9%
188 265,18
0,3%
12 254,37
0,0%
1 824 689,99
2,8%
Działalność usługowa
228 127,81
0,3%
Administracja publiczna
155 242,26
0,2%
4 300,00
0,0%
400,00
0,0%
1 000,00
0,0%
Dochody od osób prawnych, od osób fizycznych i od innych jednostek nieposiadających osobowości prawnej oraz
wydatki związane z ich poborem
25 865 406,37
39,5%
Różne rozliczenia
13 183 133,69
20,1%
3 999 555,82
6,1%
Ochrona zdrowia
4 947,54
0,0%
Pomoc społeczna
7 192 515,98
11,0%
Pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej
210 702,81
0,3%
Edukacyjna opieka wychowawcza
229 915,94
0,4%
8 914 819,64
13,6%
260 368,54
0,4%
0,00
0,0%
50,00
0,0%
Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę
Transport i łączność
Turystyka
Gospodarka mieszkaniowa
Urzędy naczelnych organów władzy państwowej, kontroli i ochrony prawa oraz sądownictwa
Obrona narodowa
Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa
Oświata i wychowanie
Gospodarka komunalna i ochrona środowiska
Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego
Ogrody botaniczne i zoolog. oraz naturalne obszary i obiekty chronionej przyrody
Kultura fizyczna
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. http://stat.gov.pl.
118 | S t r o n a
4.2. Analiza finansowa
W ocenie sytuacji finansowej miasta wykorzystano grupę wskaźników płynności, które mierzą zdolność
do wywiązywania się z krótkoterminowych zobowiązań. Płynność finansowa to zdolność danego
podmiotu do osiągania przepływów pieniężnych umożliwiających regulowanie wymagalnych zobowiązań
i pokrywanie niespodziewanych wydatków gotówkowych. Analizę płynności finansowej przeprowadzono
na podstawie dwóch wskaźników:
–
wskaźnik całkowitej płynności finansowej w ujęciu planowanym i rzeczywistym (WcPF):
–
wskaźnik bieżącej płynności finansowej w ujęciu planowanym i rzeczywistym (WbPF):
–
DcB - całkowite dochody budżetowe;
–
PB - przychody budżetowe;
–
WcB - całkowite wydatki budżetowe;
–
RB - rozchody budżetowe;
–
WbB - bieżące wydatki budżetowe.
Tabela 50Wskaźniki płynności finansowej dla Miasta Jawor
Wskaźnik
2011
2012
2013
Plan
Wykonanie
Plan
Wykonanie
Plan
Wykonanie
WcPF
1,00
1,02
1,00
1,04
1,00
1,01
WbPF
1,24
1,18
1,14
1,15
1,13
1,17
W jednostce samorządu terytorialnego wskaźnik płynności finansowej zarówno całkowitej i bieżącej
w ujęciu planowanym powinien być zawsze co najmniej równy jeden, co wynika z zasad planowania
budżetowego. Natomiast w ujęciu rzeczywistym może przybierać następujące wartości:
–
WPF = 1 – oznacza pełne pokrycie wydatków i rozchodów budżetowych;
–
WPF > 1 –oznacza pełne pokrycie wydatków i rozchodów budżetowych oraz dodatkowo na
koniec roku występuje nadwyżka środków pieniężnych, która może wynikać z realizacji założeń
119 | S t r o n a
budżetowych zawierających nadwyżkę lub z realizacji ponadplanowych dochodów lub
niewykonania wydatków;
–
WPF < 1 oznacza brak pokrycia wydatków budżetowych i zobowiązania wymagalne, które może
wynikać z niewykonania planu dochodów lub przekroczenia planu wydatków.
Analiza wartości historycznych wskaźników płynności wskazuje iż Gmina Jawor jest zdolna do
pokrywania zobowiązań typu OPEX i CAPEX i cechuje się płynnością finansową.
120 | S t r o n a
Załącznik nr 2 Analiza SWOT
Celem analizy SWOT jest przeanalizowanie głównych mocnych i słabych stron w aktualnej sytuacji
społeczno-gospodarczej dotyczącej Jawora. Ponadto do każdego zagadnienia zostały przypisane szanse i
zagrożenia, które mogą się wydarzyć w przyszłości oraz wynikają z otoczenia miasta.
Tabela 51Analiza SWOT dla Jawora – przestrzeń, infrastruktura, środowisko
Mocne strony
Słabe strony
– położenie
w
obrębie
ważnego
centrum
komunikacyjnego i gospodarczego – Wrocławia i
Legnicy;
– zły stan techniczny infrastruktury drogowej i
towarzyszącej (przystanki, chodniki);
– korzystne połączenia drogowe:
– dobre połączenie
Wrocław;
w
kierunku
Zgorzelec
–
– niewystarczająca
liczba
ścieżek
pieszorowerowych i ścieżek rowerowych na terenie
miasta;
– występowanie obiektów użyteczności publicznej
niedostosowanych
do
potrzeb
osób
niepełnosprawnych;
– bliskość do autostrady a4,
– korzystne połączenia kolejowe
– m.in. na odcinku Jawor – Legnica;
– atrakcyjne tereny
mieszkaniowego;
pod
rozwój
budownictwa
– infrastruktura
przyjazna
i młodym pokoleniom;
rodzicom
– cenne dziedzictwo kulturowe w tym przede
wszystkim Kościół Pokoju (wpisany na Listę
UNESCO) oraz Sala Rajców w Ratuszu w
Jaworze;
– atrakcyjne okolice pod względem turystycznym
m.in. Park Krajobrazowy Chełmy, Wąwóz
Myśliborski, Góry i Pogórze Kaczawskie;
– bogata infrastruktura sportowa i rekreacyjna w
Jaworze;
– ład urbanistyczny i przestrzenny miasta;
– wzrost
liczby
turystów
odwiedzających Jawor;
zagranicznych
– niewystarczająco
rozwinięta
turystyczna w tym gastronomiczna;
infrastruktura
– niewystarczająco wykorzystany potencjał Zamku
Piastowskiego,
Kościoła
Pokoju,
Muzeum
Regionalnego, Jaworskiego Ośrodka Kultury jako
miejsc kultury, edukacji i integracji;
– słaba informatyzacja dziedzictwa kultury (w tym
wykorzystanie technologii mobilnych) m.in.
w muzeum , Sali Rajców
– niewystarczająca liczba miejsc noclegowych w tym
o wysokim standardzie;
– słabo wykreowana marka produktu lokalnego –
pierniki jaworskie;
– nieuregulowany stan prawny niektórych zabytków,
uniemożliwiający ich pełne wykorzystanie oraz
prowadzenie prac remontowych, konserwatorskich,
adaptacyjnych.
Szanse
Zagrożenia
– rozwój transportu publicznego zapewniającego
spójną, zintegrowaną na poziomie powiatowym
komunikację;
– wzrost zanieczyszczenia środowiska naturalnego;
– postępująca degradacja infrastruktury drogowej i
około drogowej, ograniczających dostępność
121 | S t r o n a
– promowanie odnawialnych źródeł energii;
komunikacyjną powiatu;
– wzrost inwestycji zapewniających bezpieczeństwo
publiczne
– rozwój turystyki kwalifikowanej, krajoznawczej,
zabytkoznawczej;
– niestabilna polityka państwa;
– niskie kontrakty dla szpitala w Jaworze –
utrudnienie dostępu do opieki medycznej dla
mieszkańców;
– wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców;
– rozwój miasta jako miejsca przyjaznego dla
mieszkańców;
– rozwój infrastruktury
młodym pokoleniom
niepełnosprawnym;
przyjaznej
i osobom
rodzinom,
starszym,
– zapewnienie konkurencyjności usług medycznych
– wzrost liczby placówek i świadczonych usług
medycznych;
– pozyskiwanie kapitału w ramach
zewnętrznych na rozwój infrastruktury;
funduszy
Tabela 52Analiza SWOT – sfera społeczna
Mocne strony
Słabe strony
– dobre wyposażenie placówek edukacyjnych;
– spadek liczby mieszkańców;
– dostępność usług opieki zdrowotnej i pomocy
społecznej;
– dobrze rozwinięty system pomocy społecznej;
– niekorzystna sytuacja demograficzna- wyższy
odsetek osób w wieku poprodukcyjnym niż
przedprodukcyjnym;
– wysoki poziom bezpieczeństwa;
– ujemny wskaźnik przyrostu naturalnego;
– ujemny odsetek salda migracji;
– wysoki
odsetek
ludności
korzystającej
ze środowiskowej pomocy społecznej;
– wysoki udział osób bezrobotnych wśród osób w
wieku produkcyjnym;
Szanse
Zagrożenia
– prorodzinna polityka państwa;
– depopulacja powiatu;
– wzrost liczby terenów przeznaczonych
budownictwo mieszkaniowe;
pod
– kryzys gospodarczy;
– rozwój oferty spędzania czasu wolnego;
– likwidacja zakładów pracy na terenie miasta i w
okolicy (Legnica, Wrocław);
– rozwój turystyki pieszej, wodnej, rowerowej;
– niestabilna polityka społeczna państwa;
– wzrost
poziomu
świadomości
i ekologicznej mieszkańców;
zdrowotnej
– rozwój współpracy z instytucjami sfery społecznej,
ośrodkami naukowymi;
– rozwój
społeczeństwa
informacyjnego,
w tym szeroka dostępność do e-usług;
– efektywne pozyskiwanie funduszy europejskiej;
122 | S t r o n a
Tabela 53Analiza SWOT – gospodarka
Mocne strony
– obecność kapitału zagranicznego
inwestycje na terenie miasta;
Słabe strony
–
nowe
– atrakcyjna oferta terenów inwestycyjnych na
terenie miasta;
– efektywne wykorzystanie funduszy zewnętrznych
na rozwój przedsiębiorczości i powstawanie
nowych miejsc pracy – w tym przez Powiatowy
Urząd Pracy na rzecz aktywizacji osób
bezrobotnych;
– szeroki i bezpłatny dostęp mieszkańców do
informacji publicznych, kulturalnych, w tym do
Samorządowego Informatora SMS;
– rozwinięta współpraca międzynarodowa.
– niewystarczająca
zainteresowanych
uczniów;
liczba
przedsiębiorców
kształceniem
zawodowym
– relatywnie niski potencjał przedsiębiorstw do
tworzenia nowych miejsc pracy;
– słaba innowacyjność oferty przedsiębiorstw na
terenie powiatu;
– niewystarczający
biznesu;
rozwój
instytucji
otoczenia
– brak inkubatora przedsiębiorczości i klastrów;
– brak centrum dla organizacji pozarządowych;
– trudności formalne w pozyskiwaniu środków
zewnętrznych przez przedsiębiorstwa i organizacje
pozarządowe;
– brak inicjatyw
prywatnym;
w
partnerstwie
publiczno-
– brak współpracy i wymiany doświadczeń między
firmami o długim stażu i nowo powstającymi
przedsiębiorstwami.
Szanse
Zagrożenia
– duże inwestycje z udziałem kapitału zagranicznego
i krajowego;
– kryzys gospodarczy i pogorszenie sytuacji na
rynku pracy;
– rozwój współpracy międzynarodowej;
– migracje
ludności
powodujące
wykształconej kadry specjalistów;
– dywersyfikacja zatrudnienia poza branżę rolniczą;
– rozwój podmiotów ekonomii społecznej, w tym
pozyskiwanie
środków
zewnętrznych
na
zakładanie i rozwój podmiotów;
ubytek
– rosnące koszty pracy;
– brak rozwoju partnerstwa publiczno- prywatnych.
– rozwój współpracy między przedsiębiorcami, w
tym dzielenie się wiedzą i doświadczeniami.
123 | S t r o n a
Załącznik nr 3 Wykaz zabytków na terenie Jawora
Tabela 54 Wykaz rejestru zabytków na terenie miasta Jawor
Miejscowość
Obiekt
Adres
Jawor
Ośrodek historyczny miasta Jawor
Jawor
Kaplica pw. Św. Wojciecha
ul. Czarnieckiego
Jawor
Kościół pofranciszkański (ob. Muzeum)
ul. Klasztorna
Jawor
Klasztor pofranciszkański (ob. Muzeum)
ul. Klasztorna
Jawor
Kościół parafialny pw. Św. Marcina
pl. Kościelny
Jawor
Plebania
ul. Św. Marcina
Jawor
Cmentarz przy kościele Św. Marcina
pl. Kościelny
Jawor
Kościół Pokoju, ewangelicki, pw. Św.
Ducha
ul. Limanowskiego
Jawor
Dom dzwonnika (ob. Plebania)
Park Pokoju
Jawor
Cmentarz ewangelicki (ob. Park Pokoju)
Jawor
Kaplica pw. Św. Barbary
ul. Lipowa
Jawor
Dawny kościół Beginek w zespole (ob.
Kościół Zielonoświątkowy Zbór
„Anastasis”
ul. Żeromskiego
Jawor
Cmentarz
Jawor
Nr
Rodzaj obiektu
Rejestr zabytków
Data rejestru
Obszar
A/2638/363
25-11-1956
Kaplica
A/1902/1387
07-09-1965
7
Kościół
A/3216/837
29-12-1960
6
Klasztor
A/3215/407
24-11-1956
Kościół
A/1899/79
29-03-1949
Plebania
A/2948/584/L
14-04-1981
Cmentarz
A/1900/834/L
16-02-1990
Kościół
A/1905/990
04-09-1963
Budynek mieszkalny
A/1097
31-12-2008
Park
A/2433
29-06-2010
2
Kaplica
A/1901/1386
06-09-1965
11
Kościół
A/1904/1955
14-03-1969
ul. Kuziennicza
Cmentarz
A/1903/835/L
16-02-1990
Cmentarz żydowski
ul. Głucha
Cmentarz
A/1906/836/L
16-02-1990
Jawor
Zamek Piastowski
ul. Zamkowa
Zamek
A/2956/351
22-11-1956
Jawor
Mury miejskie (wraz z „międzymurzem”
oraz tzw. „Zamkiem Anioła”)
Mury
A/2936/1076
27-02-1964
1
2
2
124 | S t r o n a
Jawor
Ratusz
Rynek
1
Publiczny
A/2950/493/L
16-04-1977
Jawor
Wieża ratuszowa
Rynek
1
Publiczny
A/2951/995
08-10-1963
Jawor
Teatr miejski
Rynek
5
Publiczny
A/2953/1020/L
13-04-1994
Jawor
Budynek dawnej siedziby loży
wolnomularskiej oraz ogród przy ww.
budynku
ul. Armii Krajowej
7
Publiczny
533/1-2/A/05
31-05-2005
Jawor
Budynek mieszkalny
ul. Barbary
8
Budynek mieszkalny
A/2936/2068
06-06-1972
Jawor
Budynek mieszkalny
ul. Chopina
3
Budynek mieszkalny
A/2940/2069
06-06-1972
Jawor
Budynek mieszkalny
ul. Chopina
12
Budynek mieszkalny
A/2941/2070
06-06-1972
Jawor
Budynek mieszkalny
ul. Chrobrego
4
Budynek mieszkalny
A/2938/641
10-02-1960
Jawor
Budynek mieszkalny
ul. Chrobrego
7
Budynek mieszkalny
A/2937/2071
06-06-1972
Jawor
Budynek mieszkalny
ul. Chrobrego
41
Budynek mieszkalny
A/2939/1388
08-09-1965
Jawor
Budynek mieszkalny
ul Czarnieckiego
10
Budynek mieszkalny
A/2942/1389
08-09-1965
Jawor
Dworzec kolejowy
ul. Kolejowa
Dworzec
A/2935/526/L
12-08-1977
Jawor
Budynek mieszkalny
ul. Kościelna
10
Budynek mieszkalny
A/2943/2072
06-06-1972
Jawor
Budynek mieszkalny
ul. Legnicka
3
Budynek mieszkalny
A/2944/1390
08-09-1965
Jawor
Budynek mieszkalny
ul. Legnicka
12
Budynek mieszkalny
A/2945/1391
08-09-1965
Jawor
Budynek mieszkalny
ul. Lipowa
4, 5
Budynek mieszkalny
A/2946/2073
06-06-1972
Jawor
Budynek mieszkalny
Rynek
3
Budynek mieszkalny
A/2952/1077
27-02-1964
Jawor
Budynek mieszkalny
Rynek
6
Budynek mieszkalny
A/2955/328
06-11-1956
Jawor
Budynek mieszkalny
Rynek
7
Budynek mieszkalny
A/2954/1392
08-09-1965
Jawor
Domy podcieniowe
Rynek
11-19,
21-24,
Budynek mieszkalny
A/2955/328
06-11-1956
125 | S t r o n a
33-37
Jawor
Zespół budynków przemysłowo –
administracyjnych cukrowni:
ul. Starojaworska
Jawor
Budynek mieszkalny w zespole
ul. Starojaworska
Jawor
Budynek świetlicy i stołówki w zespole
Jawor
Zespół
A/2949/824/L
28-12-1988
90A i
B
Budynek mieszkalny
A/2949/824/L
28-12-1988
ul. Starojaworska
92
Publiczny
A/2949/824/L
28-12-1988
Dom kultury w zespole
ul. Starojaworska
92
Publiczny
A/2949/824/L
28-12-1988
Jawor
ul. Starojaworska
94
Budynek mieszkalny
A/2949/824/L
28-12-1988
Jawor
ul. Starojaworska
94A
Budynek mieszkalny
A/2949/824/L
28-12-1988
Jawor
Budynek willowy w zespole
ul. Starojaworska
100
Budynek mieszkalny
A/2949/824/L
28-12-1988
Jawor
ul. Starojaworska
101
Budynek mieszkalny
A/2949/824/L
28-12-1988
Jawor
ul. Starojaworska
102
Budynek mieszkalny
A/2949/824/L
28-12-1988
Jawor
ul. Starojaworska
103
Budynek mieszkalny
A/2949/824/L
28-12-1988
Jawor
Budynek garaży i mieszkań w zespole
ul. Starojaworska
104
Przemysłowy
A/2949/824/L
28-12-1988
Jawor
Budynek magazynu i acetylenowni w
zespole
ul. Starojaworska
104
Przemysłowy
A/2949/824/L
28-12-1988
Jawor
Budynek pomp buraczanych w zespole
ul. Starojaworska
104
Przemysłowy
A/2949/824/L
28-12-1988
Jawor
Budynek stolarni w zespole
ul. Starojaworska
104
Przemysłowy
A/2949/824/L
28-12-1988
Jawor
Budynek pras wysłodków w zespole
ul. Starojaworska
104
Przemysłowy
A/2949/824/L
28-12-1988
Jawor
Budynek magazynu technicznego i biuro
techniczne w zespole
ul. Starojaworska
104
Przemysłowy
A/2949/824/L
28-12-1988
Jawor
Budynek warsztatu mechanicznego w
zespole
ul. Starojaworska
104
Przemysłowy
A/2949/824/L
28-12-1988
Jawor
Budynek pieca wapiennego w zespole
ul. Starojaworska
104
Przemysłowy
A/2949/824/L
28-12-1988
126 | S t r o n a
Jawor
Budynek biura technicznego w zespole
ul. Starojaworska
104
Przemysłowy
A/2949/824/L
28-12-1988
Jawor
Budynek cukrowni w zespole
ul. Starojaworska
104
Przemysłowy
A/2949/824/L
28-12-1988
Jawor
Budynek saturacji w zespole
ul. Starojaworska
104
Przemysłowy
A/2949/824/L
28-12-1988
Jawor
Budynek szatni w zespole
ul. Starojaworska
104
Przemysłowy
A/2949/824/L
28-12-1988
Jawor
Budynek suszarni w zespole
ul. Starojaworska
104
Przemysłowy
A/2949/824/L
28-12-1988
Jawor
Budynek spawalni i laboratorium w
zespole
ul. Starojaworska
104
Przemysłowy
A/2949/824/L
28-12-1988
Jawor
Budynek błotniarek w zespole
ul. Starojaworska
104
Przemysłowy
A/2949/824/L
28-12-1988
Jawor
Budynek produktowni w zespole
ul. Starojaworska
104
Przemysłowy
A/2949/824/L
28-12-1988
Jawor
Budynek skrzyń wodnych w zespole
ul. Starojaworska
104
Przemysłowy
A/2949/824/L
28-12-1988
Jawor
Budynek pakowni i magazyn w zespole
ul. Starojaworska
104
Przemysłowy
A/2949/824/L
28-12-1988
Jawor
Budynek kotłowni w zespole
ul. Starojaworska
104
Przemysłowy
A/2949/824/L
28-12-1988
Jawor
Budynek magazynu nawozów i nasion w
zespole
ul. Starojaworska
104
Przemysłowy
A/2949/824/L
28-12-1988
Jawor
Budynek magazynów akumulatorów w
zespole
ul. Starojaworska
104
Przemysłowy
A/2949/824/L
28-12-1988
Jawor
Budynek magazynu cukru w zespole
ul. Starojaworska
104
Przemysłowy
A/2949/824/L
28-12-1988
Jawor
Budynek biura głównego w zespole
ul. Starojaworska
104
Przemysłowy
A/2949/824/L
28-12-1988
Jawor
Budynek ośrodka zdrowia w zespole
ul. Starojaworska
104
Publiczny
A/2949/824/L
28-12-1988
Jawor
Biuro gospodarcze placu w zespole
ul. Starojaworska
104
Budynek
administracyjny
A/2949/824/L
28-12-1988
Jawor
Budynek stodoły w zespole
ul. Starojaworska
104
Przemysłowy
A/2949/824/L
28-12-1988
Jawor
ul. Starojaworska
107
Budynek mieszkalny
A/2949/824/L
28-12-1988
Jawor
ul. Starojaworska
108
Budynek mieszkalny
A/2949/824/L
28-12-1988
127 | S t r o n a
Jawor
ul. Starojaworska
111
Budynek mieszkalny
A/2949/824/L
28-12-1988
Jawor
ul. Starojaworska
116
Budynek mieszkalny
A/2949/824/L
28-12-1988
Jawor
ul. Starojaworska
120
Budynek mieszkalny
A/2949/824/L
28-12-1988
Jawor
ul. Starojaworska
122
Budynek mieszkalny
A/2949/824/L
28-12-1988
Jawor
ul. Starojaworska
126
Budynek mieszkalny
A/2949/824/L
28-12-1988
Jawor
Budynek wagi samochodowej w zespole
ul. Starojaworska
Przemysłowy
A/2949/824/L
28-12-1988
Jawor
Budynek mieszkalny
ul. Staszica
1
Budynek mieszkalny
A/2947/2074
06-06-1972
Jawor
Budynek mieszkalny
ul. Staszica
4
Budynek mieszkalny
A/2957/1078
27-02-1964
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Zasoby informacyjne Urzędu Miejskiego w Jaworze, Urząd Miejski Jawora.
128 | S t r o n a
Spisy
Spis rysunków
Rysunek 1 Podstawowe definicje ............................................................................................................ 5
Rysunek 2 Obszar strategiczny nr 1 – logika interwencji ..................................................................... 10
Rysunek 6 Położenie Jawora na tle Polski ............................................................................................ 55
Rysunek 7 Jawor na tle powiatu jaworskiego ....................................................................................... 56
Rysunek 8 Mapa zagrożenia powodziowego na terenie Jawora ........................................................... 62
Rysunek 9 Obszary chronione na terenie Jawora i w okolicach ........................................................... 64
Rysunek 10 Mapa wykorzystywania energii ze źródeł odnawialnych w powiecie jaworskim i
okolicach ............................................................................................................................................... 67
Rysunek 11 Schemat szlaków turystycznych w Jaworze i okolicach ................................................... 93
Spis tabel
Tabela 1 Proponowane kierunki działania – obszar strategiczny nr 1 .................................................. 11
Tabela 5 Spójność SRMJ 2014-2020 ze Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa
Dolnośląskiego 2014-2020 .................................................................................................................... 39
Tabela 6 Różnice między monitoringiem a ewaluacją .......................................................................... 44
Tabela 7 Terminy dotyczące przekazywania dokumentów uczestnikom procesu ................................ 48
Tabela 8 Szczegółowy plan postępowania w ramach przygotowania Rocznego raportu
monitoringowego .................................................................................................................................. 49
Tabela 9 Zagregowane wskaźniki realizacja SRMJ 2014-2020 ............................................................ 51
Tabela 10 Powierzchnia Jawora na tle powiatu jaworskiego, województwa i Polski [stan na 2013 r.] 54
Tabela 11 Struktura użytkowania gruntów w Jaworze, powiecie jaworskim i województwie
dolnośląskim [stan na 2013 r.] .............................................................................................................. 57
Tabela 12 Struktura własności gruntów w Jaworze [stan na 2013 r.] ................................................... 57
Tabela 13 Charakterystyka bonitacyjna gruntów ornych Jawora.......................................................... 65
Tabela 14 Charakterystyka sieci wodociągowej i kanalizacyjnej na terenie Jawora [stan na rok 2013]
............................................................................................................................................................... 69
129 | S t r o n a
Tabela 15 Charakterystyka sieci gazowej na terenie miasta Jawor, powiatu jaworskiego, miasta
Bolków .................................................................................................................................................. 69
Tabela 16 Charakterystyka gospodarki odpadami na Miasta Jawor [stan na rok 2013] ....................... 70
Tabela 17 Liczba mieszkań oraz ich średnia powierzchnia na terenie Jawora, powiatu jaworskiego,
województwa dolnośląskiego, Polski [stan na rok 2013] ...................................................................... 71
Tabela 18 Analiza wskaźnikowa gmin wchodzących w skład powiatu jaworskiego [stan na 2013 r.] 73
Tabela 19 Liczba ludności Jawora na tle powiatu jaworskiego, województwa dolnośląskiego i Polski
[stan na rok 2013] .................................................................................................................................. 74
Tabela 20 Liczba ludności i gęstość zaludnienia w gminach należących do powiatu jaworskiego [stan
na rok 2013] .......................................................................................................................................... 74
Tabela 21 Udział ludności Jawora według ekonomicznych grup wieku............................................... 78
Tabela 22 Urodzenia, zgony i przyrost naturalny w Jaworze w latach 2010–2013 .............................. 79
Tabela 23 Saldo migracji na pobyt stały w Jaworze w latach 2010–2013 ............................................ 79
Tabela 24 Saldo migracji w Jaworze, powiecie jaworskim, województwie dolnośląskim, w Polsce w
latach 20010–2013 ................................................................................................................................ 80
Tabela 25 Prognoza liczby ludności dla powiatu jaworskiego w latach 2015- 2035 ............................ 80
Tabela 26 Wykaz placówek, których organem prowadzącym jest Miasto Jawor [stan na 2014 r.] ...... 81
Tabela 27 Liczba uczniów w szkołach według płci, miejsca zamieszkania, występującej
niepełnosprawności ............................................................................................................................... 81
Tabela 28 Liczba nauczycieli w Jaworze według podziału na staż w latach 2010-2013 ...................... 82
Tabela 29 Liczba osób zewidencjonowanych w rejestrach sekcji sportowych na terenie Jawora ...... 85
Tabela 30Wykaz imprez cyklicznych organizowanych przez Ośrodek Sportu i Rekreacji w Jaworze 86
Tabela 31 Charakterystyka noclegów w Jaworze w latach 2010-2013 ................................................. 94
Tabela 32 Powody trudnej sytuacji życiowej w Jaworze w latach 2010-2013 ..................................... 98
Tabela 33 Liczba mieszkańców Jawora, którzy otrzymali świadczenia w ramach pomocy społecznej w
latach 2010- 2013 .................................................................................................................................. 99
Tabela 34 Akcje Straży Pożarnej na terenie powiatu jaworskiego ..................................................... 100
Tabela 35 Przestępstwa na terenie miasta Jawor w latach 2010-2013 ................................................ 101
............................................................................................................................................................. 103
Tabela 37 Struktura wielkości gospodarstw rolnych na terenie Jawora [stan na 2013 r.]................... 104
Tabela 38 Struktura upraw rolnych na terenie Jawora [stan na 2013 r.] ............................................. 104
Tabela 39 Liczba podmiotów gospodarczych w Jaworze w latach 2010–2013 .................................. 105
Tabela 40 Struktura podmiotów gospodarczych w Jaworze w latach 2010-2013............................... 106
Tabela 41 Szczegółowe zestawienie podmiotów według sekcji PKD 2007 ....................................... 106
Tabela 42 Szczegółowe zestawienie podmiotów sekcji C PKD 2007 ................................................ 107
Tabela 43 Podmioty gospodarcze według klas wielkości na terenie Jawora [stan na rok 2013] ........ 108
130 | S t r o n a
Tabela 44 Podmioty gospodarcze w Jaworze według klas wielkości w latach 2010–2013 ................ 108
Tabela 45 Wskaźniki dla podmiotów gospodarczych w Jaworze, powiecie jaworskim, województwie
dolnośląskim i w Polsce [stan na rok 2013] ........................................................................................ 109
Tabela 46 Wykaz terenów inwestycyjnych na terenie miasta Jawor [stan na 2013 r.] ....................... 110
Tabela 47 Wskaźniki dla podmiotów gospodarczych w gminach wchodzących w skład powiatu
jaworskiego [stan na 2013].................................................................................................................. 112
Tabela 48 Struktura finansów Gminy Jawor w latach 2011- 2013 ..................................................... 117
Tabela 49 Struktura dochodów Gminy Jawor [stan na 2013 r.] .......................................................... 118
Tabela 50 Wskaźniki płynności finansowej dla Miasta Jawor ............................................................ 119
Tabela 51 Analiza SWOT dla Jawora – przestrzeń, infrastruktura, środowisko ................................. 121
Tabela 52 Analiza SWOT – sfera społeczna ....................................................................................... 122
Tabela 53 Analiza SWOT – gospodarka ............................................................................................. 123
Tabela 54 Wykaz rejestru zabytków na terenie miasta Jawor ............................................................. 124
Spis wykresów
Wykres 1 Liczba ludności w podziale na płeć w Jaworze w latach 2010–2013 ................................... 75
Wykres 2 Struktura wiekowa mieszkańców miasta Jawor w podziale na płeć [stan na rok 2013] ....... 76
Wykres 3 Zmiany w strukturze wieku mieszkańców między 2009 a 2013 r. ....................................... 77
Wykres 4 Struktura ludności według ekonomicznych grup wieku w Jaworze w latach 2010–2013 .... 78
131 | S t r o n a

projekt strategii rozwoju miasta jawor na lata 2014

Transkrypt

Podobne dokumenty

Nasz Powiat Nasza Gmina

JAWOR od A do Z Tom 2 M - Towarzystwo Miłośników Jawora

Wzmocnienie potencjału edukacyjnego

Raport z pomiary propagacji w podziemnych wyrobiskach górniczych ANEKS nr 2

raport dotyczący badań dokumentacja naukowa

Cennik 19 kwiecień 2013