VIII Festiwal Nauki, Techniki i Sztuki w Łodzi

Kronika UŁ 3(109)2008
VIII Festiwal Nauki, Techniki i Sztuki w Łodzi
Mędrca szkiełko i oko
VIII Festiwal Nauki, Techniki i Sztuki w Łodzi rozpoczął
się 21 kwietnia i trwał tydzień. Podobnie, jak i w latach
minionych, była to wielka publiczna prezentacja, przede
wszystkim zaś promocja dorobku łódzkiej nauki, techniki i
sztuki akademickiej oraz popularyzacja najważniejszych w
świecie osiągnięć naukowych. Festiwal stanowił również
znakomitą okazją do dalszej integracji samego środowiska
akademickiego oraz tego środowiska ze społeczeństwem
miasta i regionu. Towarzyszyło mu hasło: Łódź w nauce i
sztuce europejskiej.
***
Przygotowano ponad 300 imprez, które pogrupowano
w dziesięć bloków tematycznych: Fizyka i chemia wśród
nas, Matematyka w praktyce, Poznaj język sztuki, Przyroda wokół nas, Technika i technologia w życiu człowieka,
Twoje duchowe wnętrze, Twoje zdrowie i uroda, Pikinik
Naukowy w Manufakturze, Ekonomia i prawo a społeczeństwo, Nobliści 2007. Znaczącą liczbę tych imprez
zorganizowali nauczyciele akademiccy i studenci Uniwersytetu Łódzkiego.
Łódzkie Eureka
Uroczysta inauguracja festiwalu odbyła się w Dużej Sali
Obrad Urzędu Miasta Łodzi. Tradycyjnie już stanowiła ona
okazję do wręczenia statuetek Łódzkie Eureka, które od
2004 r. przyznaje Rada ds. Szkolnictwa Wyższego i Nauki
przy Prezydencie Miasta Łodzi wybitnym twórcom nauki,
techniki i sztuki, których osiągnięcia w roku poprzedzającym festiwal zostały wyróżnione na arenie ogólnopolskiej
lub międzynarodowej, a oni sami związani są z Łodzią.
Tegoroczne Łódzkie Eureka otrzymali: prof. Maria Giller
z zespołem w składzie: dr hab. Zbigniew Szadkowski, dr
hab. Wiesław Tkaczyk, dr Andrzej Śmiałowski, mgr Grzegorz Wieczorek – za udział w eksperymencie Observatoriu
Pierre Auger i odkrycie, że promienie kosmiczne o najwyższych energiach przychodzą z kierunków aktywnych galaktyk; dr inż. Marek Kozicki z zespołem w składzie: mgr inż.
Elżbieta Sąsiadek, prof. Edward Rybicki, prof. Janusz Marian Rosiak, prof. Loukas Sakelliou, prof. Angeles Angelopoulos, prof. Panagiotis Papagiannis – za pracę „Dozymetry
do dwu- i trójwymiarowych pomiarów rozkładów dawek
promieniowania jonizującego w radioterapii” wyróżnioną
złotym medalem na wystawie wynalazków w Brukseli w
roku 2007; mgr Adam Piotrowski i prof. Andrzej Napieralski – za pracę „Kompilator języka C generujący programy
odporne na awarie sprzętowe” wyróżnioną złotym medalem na targach wynalazczości BRUSSELS EUREKA 2007;
dr inż. Małgorzata Napieralska z zespołem w składzie: dr
inż. Mariusz Zubert, mgr inż. Kamil Grabowski, mgr inż.
Wojciech Sankowski, prof. Andrzej Napieralski – za projekt
„IrisStation, czyli precyzyjny system akwizycji obrazu oka do
zastosowań biometrycznych” wyróżniony złotym medalem
z wyróżnieniem na wystawie wynalazków w Brukseli w
2007 r. oraz nagrodą specjalną Agencji Rozwoju Ekonomicznego Sewastopola; mgr Stanisław Kierner za osiągnięcia w
dziedzinie wokalistyki potwierdzone I nagrodą na XII Międzynarodowym Konkursie Sztuki Wokalnej im. Ady Sari w
Nowym Sączu 2007 r. oraz nagrodą Śląskiego Towarzystwa
Upowszechniania Muzyki SILESIA; dr hab. Sławomir Ćwiek
– za osiągnięcia w dziedzinie sztuk plastycznych potwierdzone Nagrodą Rektora ASP we Wrocławiu oraz ING Banku Śląskiego w III Międzynarodowym Konkursie Rysunku,
Nagrodą Główną na Międzynarodowym Biennale Gra�iki w
Guanlan – Chiny maj 2007, tytułem Artysta Miesiąca VI 2007
nadanym przez Stowarzyszenie Międzynarodowe Triennale
Gra�iki; prof. Janusz Jerzy Gajos – za osiągnięcia w sztuce aktorskiej potwierdzone Polską Nagrodą Filmową „Orły ‘2007”
za najlepsza rolę męską w �ilmie „Jasminum” oraz nagrodą
publiczności „Najlepszy Polski Aktor” w roku 2007.
Statuetki „Łódzkie Eureka” wręczył prezes Łódzkiego Towarzystwa Naukowego prof. dr hab. Stanisław Liszewski.
– Na początku program festiwalu zajmował kilka kartek.
Program tegorocznej edycji to już 48 stron gęstym drukiem.
Niezła książeczka. Pokazuje to, jak dalece festiwal się rozwinął – mówił na rozpoczynającej go uroczystości prezydent
Łodzi Jerzy Kropiwnicki.
Koncerty i wykłady
Wykład inauguracyjny nt. Czytanie i rozumienie współczesnego malarstwa wygłosił prof. dr hab. Grzegorz Sztabiński z Uniwersytetu Łódzkiego i Akademii Sztuk Pięknych w
Łodzi.
Wieczorem w Filharmonii Łódzkiej im. Artura Rubinsteina
odbył się uroczysty koncert z okazji rozpoczęcia festiwalu
w wykonaniu Orkiestry Symfonicznej i Chóru Akademii Muzycznej im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi pod dyrekcją Jana Miłosza Zarzyckiego. Ponadto w holu �ilharmonii
zorganizowano kiermasz książki naukowej Wydawnictwa
Uniwersytetu Łódzkiego.
Do tradycji festiwalu wszedł też już wykład przygotowywany przez jednego z rektorów szkół wyższych Łódzi. W
siedzibie Łódzkiego Towarzystwa Naukowego taki właśnie
wykład nt. Dzieła muzyczne własnością wielu instrumentów
wygłosił rektor Akademii Muzycznej prof. Antoni Wierzbiński. Skoro już jesteśmy przy sztuce warto jeszcze wspomnieć,
że w ostatnich dniach festiwalu, 27 i 28 kwietnia, w Muzeum
Historii Miasta Łodzi wystawiono spektakl operowy La
cambiale di matrimonio (Weksel małżeński) w wykonaniu
solistów – studentów Wydziału Wokalno-Aktorskiego oraz
Orkiestry Wydziału Instrumentalnego Akademii Muzycznej.
1
Kronika UŁ 3(109)2008
VIII Festiwal Nauki, Techniki i Sztuki w Łodzi
Mędrca szkiełko i oko
Zainaugurowany w minionym roku nowy cykl wykładów Nobliści utrzymano również w tym roku. W siedzibie
ŁTN 23 i 24 kwietnia wykłady wygłosili: prof. Wojciech
Jóźwiak (Profesor Gerhard Ertl – Nagroda Nobla 2007 z
chemii), dr hab. Witold Szmaja (Albert Fert i Peter Grunberg – Nagroga Nobla 2007 z �izyki), prof. Jacek Bartkowiak (Martin Evans, Mario Capecchi, Olivier Smithiers
– Nagroda Nobla 2007 w dziedzinie medycyny), dr Joanna
Dzionek-Kozłowska (Eric S. Maskin, Roger B. Mayerson,
Leonid Hurwicz – Nagroda Nobla 2007 z ekonomii), dr
Dorota Filipczak (Doris Lessing – laueratka Nagrody Nobla
z literatury), prof. Krzysztof Kożuchowski (Al Gore, IPCC
[Miedzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu] – Pokojowa
Nagroda Nobla 2007).
Piknik pod namiotem
Największym powodzeniem spośród festiwalowych
imprez niewątpliwie cieszył się Piknik Naukowy zorganizowany pod namiotem na Rynku Manufaktury i w korytarzach pobliskiego gmachu pofabrycznego, w którym
siedzibę ma m.in. Experymentarium – Interaktywne Centrum Nauki i Techniki.
Spędziliśmy pół dnia na pikniku i było na tyle interesująco, że nie wiadomo kiedy minął czas. Zaczęliśmy od
wystawy Człowiek istota wyjątkowa – w świetle badań
antropologów – przygotowanej przez Studencką Sekcję
Antropologiczną „Antropołowcy” z Uniwersytetu Łódzkiego. „Dyżurująca” tam dr Beata Borowska-Strugińska z
Katedry Antropologii UŁ powiedziała nam: – W prezentowanej przez nas ekspozycji skupiamy się na problematyce
dotyczącej czasów obecnych, ale też i przeszłych. Chcemy
pokazać, że zarówno człowiek wpływa na środowisko, jak
i środowisko wpływa na człowieka. Nasza wystawa składa
się z dwóch części. Pierwsza dotyczy ontogenezy, a więc
człowieka współczesnego. Skupiamy się tutaj na przybliżaniu metodyki badań, pokazywaniu jak my się obecnie rozwijamy, w jakich kierunkach idzie ten rozwój. Szczególnie
dotyczy to młodzieży Łodzi, bo to najbardziej interesuje
studentów z sekcji „Antropołowców” i naukowców z Katedry Antropologii UŁ, którzy zajmują się populacjami łódzkimi. Dzięki takim naszym badaniom możemy dowiedzieć
się czy warunki środowiska łódzkiego są obecnie korzystne dla człowieka, czy też nie. Czy powinniśmy się czymś
niepokoić, czy też podstaw do obaw nie ma. Okazuje się, że
warunki środowiskowe w Łodzi zdecydowanie się polepszają. Świadczy o tym najlepiej coraz wyższa i zdrowsza
młodzież, co oczywiście bardzo nas cieszy. Natomiast druga część wystawy poświęcona jest populacjom pradziejowym, a więc naszym przodkom. W tej dziedzinie współpracujemy z Instytutem Archeologii UŁ. Uczestniczymy w
pracach wykopaliskowych, badamy populacje, które żyły w
dawnych czasach, szczególnie w regionie łódzkim lub sąsiadujących z nim terenach. Dzięki temu zyskujemy wiedzę o
naszym pochodzeniu, o tym jak żyli i mieszkali nasi przodkowie. Zgromadzone na wystawie eksponaty pochodzą głównie z Łódzkiego i Kujaw. Wykopaliskowe materiały kostne
umożliwiają np. różnego rozpoznanie różnego schorzeń lub
urazów bitewnych. Są tu m.in. czaszki z widocznymi śladami
ran ciętych. Prezentujemy też piękne zabytki archeologiczne, które zostały znalezione na wczesnośredniowiecznych
cmentarzyskach, a więc pierścionki, kabłączki i inne ozdoby,
noszone niegdyś głównie przez kobiety.
Pod namiotem ustawionym na Rynku Manufaktury nieprawdopodobny tłok. W tłumie mnóstwo młodych ludzi.
Maciej Rogala ze Studenckiego Koła Naukowego Fizyków UŁ
informuje nas o eksperymentach prezentowanych na jego
stoisku: – Przygotowaliśmy różne pokazy związane z �izyką,
ale też i częściowo z informatyką. Od tych bardzo widowiskowych, łączących się z wysokim napięciem i wyładowaniami elektrycznymi w gazach po łączące się z podstawowymi prawami �izyki, takimi jak prawo zachowania energii,
prawo zachowania pędu i momentu pędu. Prezentujemy też
m.in. maszynę parową i różne „zabawki” �izyczne, po to by ludzie mogli przyjść, podotykać je i zobaczyć „śmieszność” ich
działania i w ten sposób poznać funkcjonowanie niektórych
praw �izyki. Oprócz tego pokazujemy trochę zjawisk „zdumiewających”, np. wrzenie wody w warunkach temperatury
pokojowej, utrzymanie przez cztery baloniki ciężaru dorosłego człowieka. Zainteresowanie naszymi eksperymentami
jest ogromne, co daje powody do satysfakcji, zważywszy iż
Piknik Naukowy organizowany jest dopiero po raz drugi.
Okazuje się więc, że przedsięwzięcie to jest „tra�ione”.
Na stoisku Studenckiego Koła Naukowego Chemików UŁ
dowiedzieć się można było i co ważniejsze zobaczyć m.in. jak
„rodzą” się „węże faraona” i „chemiczne kameleony”, jak powstaje „sztuczna krew”, jak z jednego grosza zrobić dziesięć
groszy lub jak wybrnąć z kłopotu, gdy dziewczynie nie podoba się czerwona róża, chce zaś dostać żółtą lub niebieską.
O tym wszystkim poinformowali nas studenci chemii z UŁ
Paweł Tokarz (wiceprzewodniczący koła chemików) i Piotr
Zagórski. Prezentowane eksperymenty zostały przygotowane przez wszystkich członków koła chemików pod opieką dr
Pawła Urbaniaka i mgr Anny Fenyk z Wydziału Chemii Uniwersytetu Łódzkiego.
Przed namiotem, na Rynku Manufaktury, natra�iamy na
spacerujących i siedzących na ławkach mężczyzn i kobiety
– niczym z zupełnie innej epoki. Ich kostiumy odtworzone
z wielką starannością i dbałością o szczegóły, sprawiają, że
wzbudzają nieskrywane zainteresowanie zarówno przypadkowych przechodniów, jak osób przybyłych na naukowy piknik. Wśród przebranych pań spotykamy prof. Jolantę
2
Kronika UŁ 3(109)2008
VIII Festiwal Nauki, Techniki i Sztuki w Łodzi
Mędrca szkiełko i oko
Alinę Daszyńską, która mówi nam: – Reprezentuję Zakład
Historii Powszechnej Nowożytnej Uniwersytetu Łódzkiego, a równocześnie Stowarzyszenie Miłośników Rekonstrukcji Historycznej „Żelazny Orzeł”, które zajmuje się
innym niż dotychczas podejściem do „przedstawiania” i
nauczania historii. Odchodzimy bowiem od konwencji
tradycyjnych, czyli podręcznik, wykład, spotkanie. Przede
wszystkim bowiem uczestniczymy w rekonstrukcjach
wydarzeń historycznych, a zwłaszcza tych, które rozegrały się na terenie naszego regionu, np. bitwa łódzka, jeśli chodzi o I wojnę światową lub walki toczone podczas
kampanii wrześniowej w okolicach Uniejowa, Łęczycy i
innych miast. Oczywiście zachęcamy przy tym również
do poznawania historii, ale nie poprzez wykład, a poprzez
własną prezentację, tak jak tutaj w Manufakturze, gdzie
pokazujemy stroje z epoki, albo też czynnie uczestniczymy
w rekonstrukcji konkretnych historycznych wydarzeń. Te
ubiory, które mamy na sobie są sprzed I wojny światowej,
ale nawiązują też nawet do „ziemi obiecanej”. To są stroje
mieszczańskie pań, przeładowane wręcz karykaturalnie
ozdobami, kapelusze z „ogrodami”. Głęboka secesja. Ale
tak wówczas było. Inne nasze panie nałożyły mundury
służby pomocniczej brygady spadochronowej gen. Sosabowskiego z czasów II wojny światowej. Mamy również
panów. Część z nich nosi mundury spadochroniarzy Sosabowskiego, a inni prezentują mundury pruskie z czasów I
wojny światowej. Odwiedzający Manufakturę zatrzymują
nas, chcą się z nami fotografować, pytają o różne szczegóły
związane z naszym strojem i epoką, z której pochodzą, co
siłą rzeczy nawiązuje do historii. To nas oczywiście najbardziej cieszy.
Pod namiotem w pobliżu stanowiska chemików z Uniwersytetu Łódzkiego prosimy o chwilę rozmowy Macieja
Łaskiego, słuchacza V roku studiów Politechniki Łódzkiej.
Powiedział nam, że na Pikniku Naukowym jest po raz
pierwszy, ale nie zawiódł się, bo pokazywane są tu bardzo
ciekawe wizualnie eksperymenty, interesujące nawet słuchacza PŁ, który przecież sporo już wie z dziedziny nauk
ścisłych.
Michał K. (nazwisko do wiadomości redakcji) przyszedł
na piknik z dwojgiem dzieci w wieku szkolnym. Znalazł się
tu przypadkiem, ale zaintrygowany „wysokim poziomem
pokazów, zwłaszcza studentów �izyki UŁ” postanowił zostać dłużej. Zwłaszcza że dzieci zaintrygowane pokazem
pływalności różnych elementów w zależności od ciśnienia
oddziaływującego na ciecz, nie chciały za nic opuścić piknikowego namiotu, ciągnąc tatę od stoiska do stoiska, by
podziwiać kolejne eksperymenty.
Mateusz Sikorski i Artur Dobrzelewski przyjechali do
Manufaktury ze Zgierza, gdzie uczą się w Samorządowym
Liceum Ogólnokształcącym. O pikniku dowiedzieli się
podczas jednego z otwartych wykładów na Uniwersytecie
Łódzkim. Mateusz ma zamiar studiować na Wydziale Fizyki
Technicznej, Informatyki i Matematyki Stosowanej Politechniki Łódzkiej, a Artur z kolei marzy o studiowaniu chemii,
także na PŁ. Poprzez uczestnictwo w pikniku i innych imprezach, o podobnym charakterze, pragną rozwijać swoje
zainteresowania przedmiotami ścisłymi, przede wszystkim
z myślą o przyszłych studiach.
Festiwal stworzył także okazję do odwiedzenia ciekawszych miejsc związanych z działalnością uczelni (Drzwi
otwarte Biblioteki Głównej Uniwersytetu Łódzkiego, Drzwi
otwarte Centrum Biologii Medycznej PAN), lepszego poznania łódzkiej historii i sztuki (Dni Otwartych Muzeów
- Muzeum Historii Miasta Łodzi - Pałac Poznańskiego) czy
też interesujących zakątków regionu (Park Krajobrazowy
Wzniesień Łódzkich).
Uroczyste zakończenie VIII Festiwalu Nauki, Techniki i
Sztuki odbyło się 28 kwietnia wieczorem w Teatrze im. Stefana Jaracza. Po części o�icjalnej aktorzy tej sceny oraz pracownicy Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Teatralnej i Telewizyjnej i studenci III roku Wydziału Aktorskie PWSFTviT
wystąpili w spektaklu Wyzwolenie Stanisława Wyspiańskiego, w reżyserii i scenogra�ii Waldemara Zawodzińskiego.
Podobnie jak i w latach poprzednich festiwal zorganizowało Łódzkie Towarzystwo Naukowe w porozumieniu z
Konferencją Rektorów Państwowych Uczelni Łodzi i Naczelną Organizacją Techniczną w tym mieście. Głównymi sponsorami były: Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego
oraz Urząd Miasta Łodzi, a patronat medialny objęły: „Gazeta
Wyborcza”, TVP Łódź, Radio Łódź, TVi LODMAN.
STANISŁAW BĄKOWICZ
3