OverWindow Tapestry with Figures Holding Cornuncopias

Over­Window Tapestry with Figures Holding Cornuncopias
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Author after a cartoon by Perino del Vaga Performed by Master of Geometrical Mark workshop Date of production ca. 1555 Place of creation Brussels Dimensions height: left part: 70 cm; right part: 66 cm, width: left part: 99 cm; right part: 90 cm Author's designation Right part: weaver’s mark on the right side of the border; on top – denotation: A ID no. ZKWawel 134/1; 134/2 Museum Wawel Royal Castle – State Art Collection Availability in stock Subjects nature Technique weaving Material wool, silk, silver thread, gold thread Collector collection of King Sigismund Augustus • Object copyright Wawel Royal Castle – State Art Collection • Digital images copyright public domain • Digitalisation RDW MIC, Digitalisation of the most significant tapestries from the collection of Wawel Royal Castle project • Tags Wawel, renesans, tkanina, 3D plus, król, rośliny The tapestry has been preserved in two parts. Like other arcade tapestries of this type, which were designed to be put up above window recesses, it was damaged when it was kept in Russia in the nineteenth century. At that time, its central section was cut out.
In both sections of the textile, a goddess is shown with a palm wreath on her head. The seated figure holds a cornucopia in her hands, which allows us to identify her as Ceres, the Roman goddess of the harvest. The textile is framed with a border of intertwined blue and yellow ribbons filled with a floral ornament. Gold lion masks holding ends of flower­and­fruit swags in their mouths are place at regular intervals in the upper border. The figure of the goddess on the left side of the tapestry is dressed in a blue robe, while the one on the right is in a golden one.
Elaborated by Magdalena Ozga (Wawel Royal Castle), editorial team of Małopolska’s Virtual Museums, CC­BY 3.0 PL
Historia kolekcji arrasów Zygmunta Augusta
Zygmunt August zamówił część tkanin prawdopodobnie około 1548 roku. Według Wychwalnika weselnego Stanisława Orzechowskiego (Panagyricus Nuptiarum Sigimundi Augusti Poloniae Regis, wyd. 1553) trzy serie tapiserii (Dzieje pierwszych rodziców, Dzieje Mojżesza i Dzieje Noego) już 30 lipca 1553 roku zdobiły wnętrza zamku wawelskiego z okazji uroczystości weselnych Zygmunta Augusta i Katarzyny Habsburżanki. Przyjmuje się, że po tym roku król zamówił kolejne grupy tkanin, a około 1560 roku cała kolekcja znajdowała się już w jego posiadaniu.
W testamencie z 1571 roku bezpotomny Zygmunt August zapisał kolekcję arrasów swoim trzem siostrom: Zofii – księżnej brunszwickiej, Katarzynie – królowej szwedzkiej i Annie – przyszłej królowej Polski. Według woli króla, po ich śmierci kolekcja miała przejść na własność Rzeczypospolitej. Jeszcze w 1572 roku arrasy złożono w zamku królewskim w Tykocinie, następnie zaś rozdzielono między królewskie rezydencje (Kraków, Niepołomice, Grodno, Warszawa). W 1578 roku Anna przekazała część tego zbioru do Sztokholmu jednej ze spadkobierczyń – Katarzynie, natomiast zrządzeniem losu powrócił on do Polski w 1587 lub 1591 roku razem z synem tej ostatniej – Zygmuntem III Wazą.
Tradycyjnie tapiserie stanowiły oprawę artystyczną najważniejszych królewskich uroczystości, również po śmierci Zygmunta Augusta. Towarzyszyły jego ceremonii pogrzebowej w 1572 roku, a także koronacji Henryka Walezego w 1574 roku. Po tych wydarzeniach wróciły do swojej funkcji dopiero w 1592 roku, kiedy ozdobiły komnaty wawelskie podczas pierwszego wesela Zygmunta III Wazy z Anną Austriaczką, jak również drugiego – z jej siostrą Konstancją w 1605 roku. Zygmuntowskie arrasy stanowiły też dekorację kolegiaty św. Jana i zamku królewskiego w Warszawie podczas ślubu Władysława IV z Cecylią Renatą we wrześniu 1637 roku.
W czasie potopu szwedzkiego (1655–1657), kolekcję asekuracyjnie wywieziono w nieznane miejsce. Wbrew woli Zygmunta Augusta, arrasy traktowane przez ówczesnego króla Jana Kazimierza jak własność prywatna, stały się przedmiotem rozgrywek abdykującego władcy. Ekskról wziął pożyczkę pod zastaw „Opon Potopowych” (jak określano wówczas zbiorczo tapiserie), która została przekazana Franciszkowi Grattcie, gdańskiemu bankierowi i kupcowi. Następnie Jan Kazimierz w 1669 roku, aby zapewnić sobie zagwarantowaną mu prowizje pieniężną i ją regulować, polecił Grattcie ukryć arrasy. Mimo tej prywaty, w lutym 1670 roku kolekcja została wypożyczona z „tajemniczego” miejsca przechowywania w celu ozdobienia klasztoru i kościoła oo. Paulinów na Jasnej Górze z okazji ślubu Michała Korybuta Wiśniowieckiego z Eleonorą Habsburżanką oraz dla dekoracji kolegiaty św. Jana w Warszawie podczas koronacji Eleonory. Śmierć Jana Kazimierza nie rozwiązała sprawy, gdyż do będących wciąż w zastawie arrasów roszczenia mieli następnie spadkobierca ekskróla i Rzeczypospolita. W 1673 roku uchwalono Deklarację o Potopie, zgodnie z którą do kolekcji arrasów pretensje mogła mieć wyłącznie Rzeczpospolita i ona jedyna mogła je wykupić, co też się stało, ale dopiero w 1724 roku. Odzyskaną kolekcję tkanin złożono w klasztorze oo. Karmelitów Bosych w Warszawie. Od tej pory arrasy należały do Skarbu Koronnego, którym zajmowali się kolejni podskarbiowie. Były używane między innymi podczas świąt Bożego Ciała, a także do dekoracji kolegiaty św. Jana i zamku warszawskiego z okazji koronacji Stanisława Augusta Poniatowskiego w 1768 roku.
Od 1785 roku kolekcję przechowywano w Pałacu Rzeczypospolitej pełniącym funkcję archiwum państwowego. Dziesięć lat później, w listopadzie 1795 roku, podczas oblężenia Warszawy przez wojska zaborcy, z rozkazu Katarzyny II tkaniny zostały zrabowane i wywiezione do magazynów Pałacu Taurydzkiego w Petersburgu. Po 1860 roku rozdzielono kolekcję arrasów, której część wykorzystano do dekoracji Pałacu Zimowego w Petersburgu i carskich rezydencji w Gatczynie i Liwadii na Krymie, natomiast kolejne części przekazano do Muzeum Stajni Dworskich, zbiorów Akademii Sztuk Pięknych i Dyrekcji Teatrów. Dopiero po stu dwudziestu sześciu latach, na mocy postanowień traktatu ryskiego z 1921 roku rewindykowano większą część dawnej kolekcji arrasów ze Związku Radzieckiego, której zwrot realizowany partiami trwał do 1928 roku.
W momencie wybuchu II wojny światowej, we wrześniu 1939 roku, podjęto decyzję o wywiezieniu z Polski arrasów wraz z innymi dziełami ze skarbca wawelskiego. Zabytki ewakuowano przez Rumunię do Francji, gdzie w ośrodku tkackim w Aubusson poddane zostały reperacji. Jednak z czasem po złamaniu oporu francuskiego, w obliczu zagrożenia skarby przetransportowano drogą morską do Anglii. Ta ostatnia również okazała się niebezpiecznym miejscem z powodu rozpoczynającej się bitwy o Anglię. Wobec tej sytuacji dzieła przewieziono na polskim statku Batorym do Kanady, gdzie przebywały w bardzo dobrych warunkach. Po zakończeniu wojny władze tego państwa zwlekały z oddaniem depozytu w związku z zagrożeniami wynikającymi ze zmian ustroju i władzy w Polsce po 1945 roku. Szczególny opór w sprawie zwrotu arrasów stawiał ich ówczesny opiekun w Quebec – Maurice Duplessis. Zagrożenie przywłaszczenia arrasów przez rząd kanadyjski wywołało ogromny skandal i burzę zarówno w kraju, jak i wśród polskich władz emigracyjnych. Dopiero po śmierci Duplessisa w 1959 roku, dzięki licznym interwencjom i wielkiemu staraniu wybitnych polskich osobistości odzyskano arrasy, które wróciły na Wawel w lutym 1961 roku.
Dwie spośród rozpoznanych tapiserii z dawnej kolekcji Zygmunta Augusta znajdują się poza Wawelem. Pierwsza tkanina – Upadek moralny ludzkości z serii Dzieje Noego, odnaleziona na Kremlu, powróciła do Polski dopiero w 1977 roku jako dar władz radzieckich dla odbudowywanego wówczas zamku warszawskiego, w którym się dziś znajduje. Natomiast druga – jedyny zachowany w całości arras nadokienny – dostał się z Rosji niewiadomą drogą na rynek antykwaryczny. Zakupiony przez Rijksmuseum w Amsterdamie, od 1952 roku stanowi część jego zbiorów. Opracowanie: Magdalena Ozga (Zamek Królewski na Wawelu), Redakcja WMM, © wszystkie prawa zastrzeżone
Tags: World War II, fabric, Renaissance, manor house, ceremony, Russia, Wawel, event, King Textile Decoration of Interiors. Groups of Small Tapestries from the Collection of Sigismund Augustus and Their Function
Decorative textiles, such as tapestries, constituted a decoration for chambers of the Royal Residence, adding splendour and a stately nature thereto. All tapestries commissioned by King Sigismund Augustus, from large­format to quite small ones, had specific functions in the residence interiors, aside from their artistic value.
Forms and sizes of certain categories of textiles were adjusted directly to the place of their destination; therefore, they were closely related to architecture. These groups include small tapestries complementing the decor of the castle interiors, namely over­window, under­window, over­door and upholstery tapestries.
Textiles in a shape similar to a rectangle, ended with a segmental arch, could serve as over­window tapestries, mounted over the upper straight­ended window frame (see: Tapestry with the Arms of Poland on a Landscape Background with Animals – a Dormouse and a dog­like Predator ) and over­door tapestries mounted above a doorway lintel (see: Tapestry with the Arms of Lithuania on a Landscape Background with Animals ‒ Spotted Hyena and Monkey ).
It was different in the case of over­window tapestries intended to hang “over arches.” These were the arcade tapestries (in formam arcus), which, being in the shape of a semicircularly­ended window frame, were cut in the form of an arc at the bottom and were straight at the top. At present, in the Wawel Royal Castle – State Art Collection there are only fragments (e.g. arch areas) of such tapestries, since the straps joining them into a whole were cut out in the nineteenth century during their stay in Russia (see: Tapestry with Figures holding Cornuncopias). The only tapestry of this type preserved as a whole is now in the collection of the Rijksmuseum in Amsterdam. Its large spread (a width of 420 cm) lets one guess its function – it could have been a decoration of a span of an arcaded courtyard, a very wide portal or a pair of windows. However, researchers believe that among this group of textiles there were also smaller over­
window tapestries with the width of a single window frame.
Narrow, elongated and rectangular textiles also constituted a window decoration, but they were a bottom adornment, hence their name – under­window tapestries (see: Tapestry with Music­Making Figures). There is evidence to suggest that they could function as a cover for the sides of deep window frames. According to inventories, under­window tapestries were also used to cover benches or chests.
The last group is made up of upholstery tapestries, eleven pieces of which have survived to this day. These tapestries were smallest in size and had a completely practical function, namely they formed coverings of seats or backs of chairs, as well as cushions (see: Chair Upholstery Tapestry with a Bouquet of Flowers).
Currently, only part of the collection of this kind of small tapestry, once numbering seventeen sets of decorations of large windows alone, is in the Wawel collection.
Main narratives of this group of textiles was focused primarily on grotesque (under­window, over­
window and furniture tapestries), on a decorative function, as well as on heraldry (over­window and over­
door tapestries), having representative significance associated with the political agenda of the ruler. With reference to the latter, among furniture tapestries there are also monogram textiles, with the initials of the king – SA (Sigismundus Augustus).
Elaborated by Paulina Kluz (Editorial Team of Małopolska's Virtual Museums), CC­BY 3.0 PL
Bibliography:
Magdalena Piwocka, Arrasy z groteskami (Tapestries with grotesques), [in:] Arrasy wawelskie (The Wawel Tapestries), edited by Jerzy Szablowski, Anna Misiąg­Bocheńska, Maria Hennel­Bernasikowa, Magdalena Piwocka, Warszawa 1994, pp. 271–348;
Magdalena Piwocka, Arrasy Zygmunta Augusta (The Tapestries of Sigismund Augustus), Kraków 2007.
Tags: furniture, Renaissance, manor house, everyday life, Wawel, ornament, authority, King From Ornament of Late Antiquity to Netherlandish Grotesque
On one of the seven hills of Rome – the Esquiline Hill – caves full of ancient paintings were excavated around 1480 under the foundations of medieval buildings. Their walls were decorated with fantastic, light and symmetrical structures created of figural, animal and floral motifs. La grotte, or caves, were in fact ruins of the villa of the Emperor Nero. It was called Domus Aurea because of the extraordinarily rich decoration of the walls and the inner part of the dome, which were covered with gold and paintings. They were created between A.D. 54 and 68 and related to the turn of the Third Style and Fourth Style of Pompeian painting.
The term grotesque (grottesche) was derived from the name of the finding (la grotte). The way the ornament is called can also be translated as “weird, weirdness.” In its form, grotesque resembled ornaments of ancient origin popular in the Renaissance, namely arabesque or Islamic moresque. However, they both assumed the shape of a more or less stylised braided plants; on the other hand, grotesque was enriched with numerous additional motifs, and it created a fantastic structure. Formally, the latter was also close to its predecessor – the late medieval braided plants – since characters and animals were entwined in it in the same way. However, in medieval ornament it had an apotropaic or allegorical function.
Renaissance ornamentation was immensely influenced by the discovery of Domus Aurea. The finding was the main source of inspiration for artists, even though at that time there were known examples of other ancient grotesques decorating, for instance, the Colosseum and Hadrian's villa in Tivoli. The popularity and strengthening of the fashion for Renaissance grotesque was primarily an effect of the influence of works by artists from the early sixteenth Grotesque, Raphael Santi, decoration of the Vatican loggias, 1518, source: Wikipedia, public domain
century, which were travesty of ancient paintings. The most important works of art in this field were paintings of the Vatican loggias, the Villa Madama and Palazzo Baldassini – the works of Raphael and his apprentice Giovanni da Udine. They were almost a total novelty in the field of decoration and this contributed to their extraordinary popularity among contemporary artists. Grotesque became a decoration type widely known and used in the first half of the sixteenth century (especially after 1520) thanks to the Italian works mentioned above, as well as widely accessible patterns created by ornamentalists.
Through numerous imitations of ancient grotesque in various art centres, this ornament gained its local variants. Netherlandish grotesque, even though based on the same formula as the Italian one, had a slightly different structure and elements. It gained extraordinary popularity thanks to replicated in graphic arts designs of Cornelis Floris or Cornelis Bos (e.g. The Book of Moresque of 1554), ornamentalists unequalled in their skill and imagination.
Initially, Netherlandish grotesque included mostly floral motifs but in time, because of oriental inspirations, exotic animals and fantastic creatures appeared, as well. The following mythological motifs were depicted particularly frequently: pairs of deities, their frolics, Bacchic processions, and various fantastic creatures or hybrids of human, animals and plants. In their details, depictions of an allegorical nature and even allusions to the exoticism of the New World (e.g. figures of Indians) can be noticed.
Netherlandish grotesque seemed to be, above all, more filled up than the Italian one. It had a much richer repertoire of motifs, and its spaces, separated in a certain way by the structure (scaffolding), were almost entirely filled with ripe fruit garlands and putti, as well as exotic plants and animals. However, horror vacui did not disturb the sense of order, which was controlled by the symmetry of the arrangement of all elements of the decoration. Interestingly, in its expanded form, the scaffolding structure, on which individual elements were based, was similar to metal fittings and fragments of rolled metal sheet, heralding the ferrule ornament that appeared in the art of the Netherlands in the mid­sixteenth century.
The specificity of Netherlandish grotesque was its characteristic dualism manifested in the almost encyclopaedic realism of some depictions of plants and animals (species of which we are able to recognise), as well as fantasy affecting construction of its form, typical of this ornament.
See also:
Borders of tapestries of the Story of the First Parents, Story of Noah and Story of the Tower of Babel series;
Grotesque tapestries of monogram, heraldic and under­window types
Grotesque decoration of a pharmaceutical mortar
Elaborated by Paulina Kluz (Editorial Team of Małopolska's Virtual Museums), CC­BY 3.0 PL
Bibliography:
Aleksandra Bernatowicz, Niepodobne do rzeczywistości. Malowana groteska w rezydencjach Warszawy i Mazowsza 1777–1821 (Unlike reality. Painted grotesque in residences of Warsaw and Mazovia), Warszawa 2006;
Magdalena Piwocka, Arrasy z groteskami (Tapestries with grotesques), [in:] Arrasy wawelskie (Wawel Tapestries), edited by Jerzy Szablowski, Anna Misiąg­Bocheńska, Maria Hennel­Bernasikowa, Magdalena Piwocka, Warszawa 1994, pp. 271–348;
Słownik terminologiczny sztuk pięknych (Terminological Dictionary of Fine Arts), Krystyna Kubalska­
Sulkiewicz, Warszawa 2007.
Tags: Renaissance, plants, ornament, excavations, animals, Rome