Udział białka, tłuszczów i węglowodanów w dobowym

Zakład Higieny i Dietetyki
Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum
Kraków
Udział białka, tłuszczów i węglowodanów
w dobowym zapotrzebowaniu energetycznym
oraz
modyfikacja produktów zalecanych
w zależności od rodzaju diety
Prof. dr hab. Emilia Kolarzyk
Mgr Dorota Młynarska-Lang
% sumy dobowego zapotrzebowania
energetycznego
Rodzaj diety
Białko
Tłuszcz
ogółem (%) (%)
Węglowodany
(%)
Dieta podstawowa
15,5
29,5
55
Dieta bogatobiałkowa
20
28
52
Dieta łatwo strawna
15,5
29,5
55
Dieta łatwo strawna
z ograniczeniem tłuszczu
16,5
17
66,5
Dieta łatwo strawna z
ograniczeniem substancji
pobudzających wydzielanie soku
żołądkowego
16
31,5
52,5
Prof. Emilia Kolarzyk
% sumy dobowego zapotrzebowania
energetycznego
Rodzaj diety
Białko
ogółem
(%)
Tłuszcz
(%)
Węglowodany
(%)
Dieta ubogo-energetyczna
20 - 25
25
Uzupełniają
zapotrzebowanie
energetyczne
Dieta o kontrolowanej
zawartości kwasów
tłuszczowych
15
27
57,5
Dieta z ograniczeniem łatwo
przyswajalnych węglowodanów
15 – 20
30 - 35
45 -50
Dieta łatwo strawna
niskobiałkowa
8
30
62
Prof. Emilia Kolarzyk
% sumy dobowego zapotrzebowania
energetycznego
Rodzaj diety
Białko
ogółem
(%)
Tłuszcz Węglowodany
(%)
(%)
Papkowata
16
30
54
Płynna
-
-
-
Płynna wzmocniona
16
34
50
Dieta do żywienia przez zgłębnik lub
przetokę
15
33
52
Prof. Emilia Kolarzyk
Forma podaży poszczególnych produktów w zależności od rodzaju diety
Produkty
Dieta podstawowa
Dieta
łatwostrawna
Dieta łatwostrawna
papkowata
Cielęcina
kotlet cielęcy
panierowany
bitki cielęce
duszone
cielęcina gotowana
zmielona
Wołowina
pieczeń
klopsiki duszone
z warzywami
budyń z mięsa
mielonego z sosem
Drób
kura pieczona
potrawka z
kurczaka
rizotto z sosem
Dorsz, sola,
morszczuk
dorsz smażony
dorsz gotowany
z warzywami
dorsz gotowany zmielony
pstrąg duszony /w
folii/
pstrąg gotowany
zmielony
Pstrąg
pstrąg smażony
strumieniowy
Prof. Emilia Kolarzyk
Produkty
Dieta podstawowa
Dieta łatwo strawna Dieta łatwo strawna
Ziemniaki
frytki
gotowane w całości
z dodatkiem masła
puree z dodatkiem
mleka /2% -0,5%/
Makaron
makaron gruby
/rurki/
makaron wstążki
makaron drobny /nitki/
Ryż
ryż brązowy
ryż dobrze
ugotowany
ryż dobrze ugotowany
z sosem
Kasze
kasza wiejska
kasza perłowa
kasza drobna
Prof. Emilia Kolarzyk
Produkty
Dieta podstawowa
Dieta łatwo strawna
Dieta łatwo strawna
papkowata
Marchew
surówka z marchwi
marchew gotowana
puree z marchwi
Buraki
ćwikła
buraki gotowane
utarte
buraki gotowane utarte
zmiksowane
Pomidor
sałatka z pomidora
pomidor bez skórki
rozdrobniony
pomidor bez skórki
zmiksowany
Dynia
dynia duszona
dynia gotowana
dynia gotowana-puree
Prof. Emilia Kolarzyk
Produkty
Dieta
podstawowa
Dieta łatwo
strawna
Dieta łatwostrawna
papkowata
Twaróg
twaróg półtłusty
twaróg chudy
twaróg chudy
zmiksowany z mlekiem
0,5%
Serek
homogenizowany
serek homo.
półtłusty
serek homo.
chudy
serek homo. chudy
Polędwica z drobiu plasterki
plasterki
drobno posiekana lub
zmiksowana
Szynka chuda
plasterki
drobno posiekana lub
zmiksowana
plasterki
Prof. Emilia Kolarzyk
Napoje
Dieta
podstawowa
Dieta łatwo
strawna
Dieta łatwo strawna
papkowata
Herbata
herbata,
herbata
z mlekiem
słaba herbata,
herbata z mlekiem
0,5%-2% tł.
herbata z mlekiem
0,5%-2% tł.
Napoje mleczne
kakao z mlekiem kawa zbożowa z
2% tł.
mlekiem
0,5%-2% tł.
kawa zbożowa z mlekiem
0,5%-2% tł.
Jogurt, kefir,
maślanka,
serwatka
(zróżnicowane
owoce i
warzywa)
koktajl mlecznoowocowy lub
warzywny
truskawki całe
koktajl mlecznoowocowy lub
warzywny
truskawka
przetarta
koktajl mlecznoowocowy lub warzywny
truskawka
przetarta i zmiksowana
Soki owocowe
nektarowy
klarowany
rozcieńczony
klarowany rozcieńczony
Prof. Emilia Kolarzyk
Produkty
Dieta
podstawowa
Dieta łatwo
strawna
Dieta łatwo strawna
papkowata
Chleb
chleb z grubego
przemiału
chleb pszenny
chleb pszenny
rozmoczony
Bułki
bułka razowa
bułka pszenna
suchary pszenne
rozmoczone
Biszkopt
biszkopt
biszkopt z
ograniczoną
ilością żółtek
biszkopt rozmoczony
Pieczywo cukiernicze
pączek
ciasto
drożdżowe
czerstwe ciasto
drożdżowe
Prof. Emilia Kolarzyk
Owoce
dieta
podstawowa
dieta łatwo
strawna
Jabłka
jabłko surowe
jabłko gotowane, jabłko gotowane,
pieczone
zmiksowane
Morele
morele
morele bez
skórki
morele bez skórki
zmiksowane
Banany
banan
banan
banan miksowany
Winogrona
winogrona całe
winogrona bez
pestek i skórek
winogrona bez pestek i
skórek -miksowane
Prof. Emilia Kolarzyk
dieta łatwo strawna
papkowata
Produkty
Dieta
podstawowa
Dieta
łatwostrawna
Dieta łatwostrawna
papkowata
Masło
masło
masło
dodawane na
surowo
masło dodawane na
surowo do potraw
miksowanych
Margaryny
margaryna
miękka
margaryny
miękkie w
umiarkowanych
ilościach
margaryny miękkie w
umiarkowanych ilościach
Oleje: rzepakowy,
oliwa z oliwek
do smażenia i
na surowo
oleje dodawane
na surowo
oleje dodawane do
potraw na surowo
Oleje: słonecznikowy,
sojowy
oleje na
surowo
oleje dodawane
na surowo
oleje dodawane na
surowo
Prof. Emilia Kolarzyk
Forma podaży poszczególnych produktów w zależności od rodzaju diety
Dieta łatwo
strawna z
ograniczeniem
tłuszczu
Dieta łatwo strawna z
ograniczeniem substancji
pobudzających wydzielanie
soku żołądkowego
Cielęcina chuda bitki cielęce duszone
pulpety cielęce
potrawka cielęca
Wołowina
chuda
wołowina duszona
z warzywami
budyń z wołowiny
wołowina gotowana
z warzywami
Drób
kurczak pieczony w
folii
kurczak gotowany
potrawka z kurczaka ,
kurczak gotowany
Ryby morskie
mintaj duszony
w folii
dorsz gotowany
z warzywami
mintaj gotowany
z warzywami
Ryby
słodkowodne
pstrąg duszony
w folii
pstrąg gotowany
pstrąg gotowany
Produkty
Dieta łatwo
strawna
Prof. Emilia Kolarzyk
Forma podaży poszczególnych produktów w zależności od rodzaju diety
Produkty
Dieta łatwo strawna
Dieta łatwo strawna Dieta łatwo strawna z
z ograniczeniem
ograniczeniem substancji
tłuszczu
pobudzających
wydzielanie soku
żołądkowego
Ziemniaki
ziemniaki puree
z masłem
ziemniaki puree
z mlekiem chudym
ziemniaki gotowane
ze świeżym masłem
Makaron
makaron gotowany
wstążki
makaron gotowany
nitki nisko jajeczny
makaron gotowany nitki
Lane ciasto
lane ciasto na całym
jajku
lane ciasto na
białkach
lane ciasto na całym jajku
Prof. Emilia Kolarzyk
Forma podaży poszczególnych produktów w zależności od rodzaju diety
Produkty Dieta łatwo
strawna
Dieta łatwo strawna
z ograniczeniem
tłuszczu
Dieta łatwostrawna z
ograniczeniem substancji
pobudzających wydziel.
soku żołądkowego
Marchew marchew gotowana
oprószana mąką
marchew gotowana
marchew gotowana ,
z masłem
Buraki
buraki gotowane
utarte
buraki gotowane
utarte (bez tłuszczu)
buraki gotowane utarte
z olejem na surowo
Dynia
dynia gotowana
dynia gotowana
dynia gotowana
Pomidor
pomidor bez skórki
i pestek
pomidor bez skórki
po obróbce termicznej
Prof. Emilia Kolarzyk
Forma podaży poszczególnych produktów w zależności od rodzaju diety
Produkty
Dieta łatwo
strawna
Dieta łatwostrawna Dieta łatwo strawna z
z ograniczeniem
ograniczeniem substancji
tłuszczu
pobudzających wydzielanie
soku żołądkowego
Twaróg
twaróg chudy twaróg chudy
twaróg pół tłusty
Serek
homogenizowany
serek homo.
serek homo.
chudy
serek homogenizowany
pół tłusty
Jajka
jako na
miękko
białko
jajko na miękko
Szynka
szynka chuda
(nawet
wieprzowa)
szynka drobiowa
mięso drobiowe gotowane
Prof. Emilia Kolarzyk
produkty
Dieta łatwo
strawna
Dieta łatwo
strawna z
ograniczeniem
tłuszczu
Dieta łatwo strawna z
ograniczeniem substancji
pobudzających wydzielanie soku
żołądkowego
Chleb
chleb
pszenny
chleb pszenny pieczywo pszenne jasne, czerstwe
jasny, czerstwy
Bułki
bułki
pszenne,
jasne,
czerstwe
bułki pszenne,
jasne,
czerstwe
bułki pszenne, jasne, czerstwe
Biszkopty
biszkopt
biszkopt na
białkach
-
Pieczywo
pół
cukiernicze
pieczywo
drożdżowe
z dodatk.
owoców lub
twarogu
pieczywo
pieczywo drożdżowe czerstwe
drożdżowe z
bez dodatków
dodatkiem np.
jabłka
Prof. Emilia Kolarzyk
Napoje
Dieta łatwo
strawna
Dieta łatwo
strawna z
ograniczeniem
tłuszczu
Herbata
herbata z mlekiem
2% i poniżej
herbata z
herbata słaby napar z ewen.
mlekiem 1,5-0,5% dodatkiem mleka
Kawa
zbożowa
kawa z mlekiem2%i kawa zbożowa z
kawa zbożowa z niewielkim
poniżej
mlekiem 1,5-0,5% dodatkiem mleka
Mleko
mleko 2% i poniżej, mleko 1,5-0,5%
napoje mlecznoowocowe i
mleczno warzywne
wg indywidualnej tolerancji
mleczne napoje fermentowane
świeże
Jogurt
jogurt
jogurt 1,5-0,5%
jogurt
Soki
soki owocowe
i warzywne
soki rozcieńczone
---
Prof. Emilia Kolarzyk
Dieta łatwo strawna z
ograniczeniem substancji
pobudzających wydzielanie soku
żołądkowego
Owoce
Dieta łatwo Dieta łatwo
strawna
strawna z
ograniczeniem
tłuszczu
Dieta łatwo strawna z
ograniczeniem substancji
pobudzających wydzielanie
soku żołądkowego
Jabłka
jabłka
pieczone,
gotowane
bez skórki
jabłka
pieczone,
gotowane bez
skórki
jabłka gotowane (kompot)
Banany
banany
banany
banany - wg indywidualnej
tolerancji
Morele
morele
morele
gotowane
-
Winogrona
winogrona winogrona bez winogrona bez pestek-przecier
bez pestek i pestek i skórek gotowany
skórek
-przetarte
Jagodowe
jagodowe przeciery
jagodoweprzeciery
Prof. Emilia Kolarzyk
jagodowe –przeciery gotowane
Produkty
Dieta łatwostrawna
Dieta łatwostrawna z
ograniczeniem
tłuszczu
Dieta łatwostrawna z
ograniczeniem substancji
pobudzających wydzielanie
soku żołądkowego
Masło
masło
dodawane na
surowo
masło w
umiarkowanych
ilościach
masło dodawane na surowo
Margaryny
margaryny
miękkie
margaryny
miękkie w
umiarkowanych
ilościach
margaryny miękkie
Oleje:
rzepakowy,
oliwa z oliwek
oleje dodawane
na surowo
oleje w
umiarkowanych
ilościach na
surowo
oleje dodawane na surowo
Oleje:
słonecznikowy,
sojowy
oleje dodawane
na surowo
oleje w
umiarkowanych
ilościach na
surowo
oleje dodawane na surowo
Prof. Emilia Kolarzyk
Forma podaży poszczególnych produktów w zależności od rodzaju diety
Produkty
Dieta
podstawowa
Dieta bogatoresztkowa
Dieta o
kontrolowanej
zawartości
kwasów tłuszcz
Dieta ubogoenergetyczna
Cielęcina
kotlet
cielęcy
smażony
cielęcina
duszona w
jarzynach
potrawka z
chudej cielęciny
chuda cielęcina
gotowana
Wołowina
bitki
duszone
wołowina
duszona z
warzywami
-
chuda wołowina
gotowana
Mięso
drobiowe
pieczone,
smażone
pieczone,
duszone
z jarzynami
kurczak bez
indyk bez skóry
skóry gotowany z gotowany z
jarzynami
jarzynami
Ryby
morskie
smażone
mintaj pieczony
makrela
pieczona
w folii
dorsz duszony w folii
Ryby
słodkowodne
smażone
pstrąg pieczony
pstrąg gotowany
pstrąg gotowany
Prof. Emilia Kolarzyk
Produkty
Dieta
podstawowa
Dieta bogatoresztkowa
Dieta o
Dieta ubogokontrolowanej energetyczna
zawartości
tłuszczowych
Ziemniaki
pieczone,
smażone
ziemniaki
pieczone
gotowane w
łupinach (w
umiarkowanej
ilości)
ziemniaki
gotowane
z dodatkiem
oleju
ziemniaki pieczone
lub gotowane
(niedogotowane) w
umiarkowanych
ilościach, bez
dodatku tłuszczu
Ryż
gotowany
-
ryż gotowany
ryż brązowy,
gotowany
Makaron
gotowany
makaron
razowy
gotowany
makaron
gotowany
makaron ciemny
gotowany (al dente)
w umiarkowanych
ilościach
Kasze
gotowane
kasze grube
gotowane
/gryczana,
jęczmienna/
kasze
gotowane
kasze grube
gotowane
w umiarkowanych
ilościach
Prof. Emilia Kolarzyk
Forma podaży poszczególnych produktów w zależności od rodzaju diety
Produkty
Dieta
Dieta bogato- Dieta o
podstawowa resztkowa
kontrolowanej
zawartości
kwasów
tłuszczowych
Dieta ubogoenergetyczna
Marchew
surówka
surówka
grubo starta
surówka z
marchewki
surówka grubo
starta
Buraki
ćwikła z
chrzanem
buraki
gotowane
utarte
buraki gotowane
drobno starte
buraki gotowane
utarte
Dynia
grillowana
dynia na
surowo
dynia gotowana
dynia grillowana
Sałata
sałata
zielona ze
śmietaną
sałata zielona sałata zielona z
z sosem
dodatkiem oleju
śmietanowym
Prof. Emilia Kolarzyk
sałata zielona
Produkty
Dieta
podstawowa
Dieta bogatoresztkowa
Dieta o
kontrolowanej
zawartości kwasów
tłuszczowych
Dieta ubogoenergetyczna
Chleb razowy
graham
+
+
+
+
Chleb
pełnoziarnisty
+
+
+
+
Bułki grahamki
+
+
+
+
Pieczywo
chrupkie
+
+
+
+
Pieczywo
pszenne jasne
+
_
_
_
Prof. Emilia Kolarzyk
Produkty
Dieta
podstawowa
Dieta
bogatoresztkowa
Dieta o
kontrolowanej
zawartości
kwasów tłusz
Dieta ubogoenergetyczna
Twaróg
twaróg
twaróg
półtłusty
twaróg chudy
twaróg chudy
Serek
homogenizowany
serek homo.
w różnych
postaciach
serek homo.
półtłusty
serek homo.
chudy
serek homo.
chudy
Szynka
wieprzowa
szynka
szynka
chuda szynka w
umiarkowanych
ilościach
chuda szynka w
umiarkowanych
ilościach
Wędlina
drobiowa
każda wędlina
szynka
drobiowa
polędwica
indyka
polędwica z indyka
Jaja
jaja całe
w umiarkow.
ilościach
białko jaja
jajko w umiarkow.
ilościach
Prof. Emilia Kolarzyk
Napoje
Dieta
podstawowa
Dieta bogatoresztkowa
Dieta o
kontrolowanej
zawartości
kwasów tłuszcz
Dieta ubogoenergetyczna
Herbata
herbata
herbata
owocowa,
ziołowa
słaba herbata
herbata czarna,
owocowa, ziołowa bez
cukru
Kawa zbożowa
kawa zbożowa z
mlekiem
kawa zbożowa z
mlekiem 2%
kawa zbożowa z
mlekiem 0,5% bez
cukru
kawa zbożowa z mlekiem
1,5-0,5% bez cukru
Mleko 2%,
mleko
ukwaszone, kefir
mleko, mleko
ukwaszone, kefir
napoje owocowomlecz, warzywno
mleczne, kefir
młody
napoje mlecznoowoc, mlecznowarzy, kefir
odtłuszczone
napoje z chudego
kwaśnego mleka i
warzyw
Jogurt
jogurt
jogurt młody
jogurt chudy
jogurt chudy
Soki
soki z owoców i
warzyw
soki z warzyw i
owoców
( lepiej warzywa i
owoce w postaci
surówek)
soki z warzyw i
owoców bez
dodatku cukru
soki z warzyw bez
dodatku cukru
( lepiej warzywa i owoce
w postaci surówek)
Prof. Emilia Kolarzyk
Owoce
Dieta
podstawowa
Dieta bogatoresztkowa
Dieta o
kontrolowanej
zawartości
kwasów
tłuszczowych
Dieta ubogoenergetyczna
Jabłka
jabłka świeże
jabłka świeże
jabłka świeże,
gotowane,
pieczone
jabłka świeże w
ograniczonej ilości
Banany
banany
banany
banany
-
Morele
morele
morele świeże
i suszone
morele świeże
morele świeże w
ograniczonej ilości
Cytrusy
cytrusy różne
cytrusy różne
cytrusy różne
cytrusy różne
Owoce
jagodowe
owoce jagodowe
owoce
jagodowe
świeże
owoce
jagodowe
świeże
owoce jagodowe
świeże
Prof. Emilia Kolarzyk
Produkty
Dieta
podstawowa
Dieta bogatoresztkowa
Dieta o
kontrolowanej
zawartości kwasów
tłuszczowych
Dieta ubogoenergetyczna
Masło
masło
masło
masło w
umiarkowanych
ilościach
_
Margaryny
margaryny
miękkie
margaryny
miękkie
margaryny miękkie
margaryny miękkie w
umiarkowanych ilościach
Oleje: rzepakowy,
oliwa z oliwek
oleje, oliwa
oleje, oliwa
oleje, oliwa
w umiarkowanych
ilościach
Oleje:
słonecznikowy,
sojowy,
kukurydziany
oleje
oleje
oleje
w umiarkowanych
ilościach
w jadłospisie na 12001300 kcal podaje się
produktów tłuszczowych
10-25g/dobę
Prof. Emilia Kolarzyk