PLIK

164
ZARZĄDZANIE BEZPIECZEŃSTWEM W TRANSPORCIE KOLEJOWYM
Streszczenie
Ryzykiem można zarządzać we wszystkich obszarach działalności człowieka. Nieformalnie praktykujemy je od zawsze, jednakże wraz ze wzrostem nacisku na poziom
i bezpieczeństwo oferowanych usług, proces ten przybiera charakter coraz bardziej
uporządkowany i formalny, tworząc nową dyscyplinę nauki - zarządzanie ryzykiem (Risk
Management). Zarządzanie ryzykiem stało się obecnie jednym z podstawowych narzędzi wykorzystywanych przez operatorów kolejowych do utrzymywania i zwiększania
poziomu bezpieczeństwa świadczonych usług. Proces ten od fazy projektowania (poprzez produkcję, użytkowanie, utrzymanie) do zakończenia procesu głównego (charakterystycznego dla danego podmiotu) wykorzystywany jest przez wszystkich przedstawicieli branży kolejowej i wynika z wdrożenia wymagań prawnych i zaleceń mających na
celu poprawę bezpieczeństwa transportu. Obowiązek zarządzania ryzykiem obejmuje
obecnie wszystkie podmioty zaangażowane pośrednio lub bezpośrednio w prowadzenie
ruchu kolejowego (przewoźnicy kolejowi, zarządcy infrastruktury kolejowej, podmioty
odpowiedzialne za utrzymanie, warsztaty utrzymaniowe, producenci wyrobów dla kolejnictwa). Proces ten staje się więc działaniem globalnym w branży kolejowej, tworząc
zintegrowany system oddziaływania pomiędzy nimi. Możemy zatem powiedzieć, że
wymagania odnoszące się do utrzymania i poprawy bezpieczeństwa transportu kolejowego tworzą Zintegrowany System Zarządzania Bezpieczeństwem Transportu, ograniczany i definiowany przez wymagania prawne o zasięgu krajowym i unijnym.
Celem monografii jest przedstawienie i popularyzacja stosowanej obecnie w transporcie kolejowym metody zarządzania ryzykiem, metod w zakresie oceny stanu zagrożeń oraz metodyki służącej do monitorowania czynności utrzymaniowych pojazdów
kolejowych, dla której systemy krytyczne z punktu widzenia bezpieczeństwa transportu
zidentyfikowano na podstawie analizy przyczyn zdarzeń kolejowych w Polsce w latach
2009-2012. Ze względu na zakres oddziaływania i określające je wymagania prawne,
metody oceny stanu zagrożeń opisano w podziale dla ryzyka operacyjnego: procesowego (krótkie horyzonty czasowe istotne dla organizacji w aspekcie procesu głównego)
oraz zawodowego (kombinacja prawdopodobieństwa wystąpienia niepożądanych stanów zagrożeń związanych z wykonywaną pracą i powodujących straty oraz ich skutków
dla zdrowia lub życia pracowników - w postaci chorób zawodowych i wypadków przy
pracy). Monografia zawiera również opis podmiotów wykonawczych, kontrolnych
i nadzorujących transportu kolejowego (wraz z opisem wymagań oraz zaleceń krajowych i unijnych je definiujących). W pracy opisano także zagadnienia związane z praktycznym podejściem do zarządzania ryzykiem strategicznym.
165
RICK MANAGEMENT IN THE RAIL TRANSPORT
Summary
Risk can be managed in all areas of human activity. Informally, we practice it since
always. However with increasing of attention on the level and security of services, this
process is becoming highly structured and formal, creating a new discipline of science Risk Management. Risk management has currently become one of the primary
tools used by rail operators to maintain and increase the level of security of their s
ervices. This process from the design phase (through production, use, maintenance) to
the end of the main process (characteristic for the specific subject) is used by all the
representatives of the rail industry and results from the implementation of legal
requirements and recommendations aimed at improving transport safety. The
obligation of Risk management usage includes nowadays all subjects involved
directly or indirectly in the operation of the rail traffic (railway undertaking, railway
infrastructure managers, entities in charge of maintenance, siding user, manufacturers
of products for railways). This process is therefore a global action in the railway
industry which is creating an integrated interaction between them. We can therefore
say that the requirements relating to the maintenance and improvement of rail safety
form an integrated safety management system of transportation, limited and defined
by legal requirements at national and EU level. The aim of the monograph is to present
and popularize currently used in railway transport risk management methods. Methods
used for evaluating of the states of emergency and the methodology used to monitor
the maintenance of railway vehicles, for which critical systems from the point of view of
safety of transport have been identified on the basis of analysis of the causes of events
in Poland railway 2009-2012. Because of the range of impact and defining them legal
requirements, methods of assessment of the risks has been described in the division for
operational risk of process (short time horizons relevant to the organization in terms of
the main process) and professional (combination of the probability of the occurrence of
adverse conditions threats associated with their work and causing losses, and their
effects on the health or life of employees - in the form of occupational diseases and
accidents at work). The monograph also contains a description of the executives,
monitoring, and supervising rail transport agents (including a description of the national
and EU requirements and recommendations). The monograph also describes the issues
related to the practical approach to strategic risk management.
166