proces fonologiczny czy zjawisko fonetyczne?

OLGA BRONIŚ
UNIWERSYTET WARSZAWSKI
Epenteza samogłoski w języku włoskim: proces fonologiczny czy zjawisko fonetyczne?
Diagnostyka oparta na analizie akustycznej dźwięku
W niektórych rejonach Włoch zapożyczenia zakończone na spółgłoskę, takie jak sport,
wymawiane są jako [ ˈspɔrtə ] (Hurch i Tonelli 1982, inter alia). Naukowcy nie są zgodni co do
natury występującego na końcu danej grupy zapożyczeń elementu samogłoskopodobnego. Jedni
sugerują, że jest to pełna samogłoska o charakterze fonologicznym (np. Thornton 1996). Inni, że
jest to jedynie akustyczny sygnał o właściwościach nieco zbliżonych do samogłoski (Repetti
2012). Aby ustalić jaka jest faktyczna natura wspomnianego dźwięku mowy, poddałam analizie
właściwości akustyczne segmentu w odniesieniu do typowych cech samogłosek, które można
odczytać z oscylogramu, spektrogramu i wykresu konturu intensywności dźwięku. Analizuję
właściwości takie jak cykliczność sygnału, jego struktura formantowa oraz długość badanego
dźwięku, które pozwalają mi ustalić fonetyczny charakter segmentu. Następnie próbuję określić
jaki jest fonologiczny status analizowanej samogłoski. W tym celu wyniki uzyskane w
przeprowadzonej przeze mnie analizie akustyczno-impresjonistycznej poddane są diagnostyce
opracowanej przez Hall (2006). Kryteria Hall są powszechnie używane w określaniu
fonologicznej natury samogłoski. Umożliwiają one klasyfikację elementu samogłoskopodobnego
jako fonetycznej samogłoski intruzywnej lub fonologicznej samogłoski epentetycznej.
Przeprowadzona przeze mnie diagnostyka wykazuje, że samogłoska wstawiana na końcu
zapożyczeń takich jak sport nie jest elementem intruzywnym, lecz ma status niezależnego
segmentu fonologicznego.