XIV Ogólnopolskie Sympozjum Policyjnych Ekspertów Mechanoskopii

KONFERENCJE I ZJAZDY
XIV Ogólnopolskie Sympozjum
Policyjnych Ekspertów Mechanoskopii
– Zakopane 2008
W dniach 28–30 maja 2008 roku odby³o siê kolejne
(Wyd. Instytutu Kryminalistyki MSW), „Umiejscowienie
sympozjum policyjnych ekspertów mechanoskopii pt.
numeru identyfikacyjnego w samochodach osobowych”
„Mo¿liwoœci wykrywcze w zwalczaniu przestêpczoœci
wydany przez CSP w Legionowie, oraz „Fa³szerstwa
samochodowej w œwietle kryminalistycznych badañ
oznaczeñ identyfikacyjnych w pojazdach samochodooznaczeñ identyfikacyjnych pojazdów”. W sympozjum,
wych i ich wykrywanie” autorstwa dr. Andrzeja Pietrypoza ekspertami z laboratoriów kryminalistycznych
cha (Wyd. CLK KGP).
w kraju, udzia³ wziêli przedstawiciele policji z: Bia³orusi, Czech, Hiszpanii, Niemiec, S³owacji, Ukrainy,
Wielkiej Brytanii, a tak¿e przedstawiciel Europolu.
G³ównym tematem sympozjum
by³a walka z przestêpczoœci¹ samochodow¹, która od wielu lat stanowi du¿y problem wielu krajów,
w tym równie¿ Polski. Walka z tym
zjawiskiem odbywa siê na wielu
p³aszczyznach, pocz¹wszy od fabrycznych i niefabrycznych zabezpieczeñ antykradzie¿owych pojaz- Ryc. 1. Opracowania z zakresu identyfikacji pojazdów
dów, dzia³añ prewencyjnych i operacyjnych policji, a¿ po badania
prowadzone przez ekspertów kryminalistyki identyfikuW tym czasie ukazywa³y siê równie¿ nieautoryzowaj¹cych pojazdy ze zmienionymi oznaczeniami.
ne materia³y pomocnicze zwi¹zane z identyfikacj¹ poPrzeprowadzaj¹c identyfikacjê pojazdów, wiêkszoœæ
jazdów, które w ró¿ny sposób by³y rozpowszechniane
ekspertów pracuje na materia³ach Ÿród³owych pozywœród ekspertów (najczêœciej przy okazji organizowaskanych od producentów pojazdów i otrzymanych
nych szkoleñ, warsztatów czy sympozjów). Kolejnym
od policji z innych pañstw. Eksperci kryminalistyki
etapem by³o powstanie w latach 90. pierwszych w Polkorzystaj¹ równie¿ z informacji przekazywanych sobie
sce informatycznych baz danych. Pierwsza z nich
nawzajem. Wiedza z zakresu oznaczeñ identyfikacyjutworzona w 1996 roku s³u¿y³a do dekodowania numenych pojazdów jest wiedz¹ specyficzn¹, któr¹ zdobywa
ru VIN. Rozbudowano j¹ w 1999 roku, tworz¹c „Bazê
siê stopniowo, badaj¹c pojazdy zabezpieczone przez
danych oznaczeñ identyfikacyjnych pojazdów – VIN”.
organy œcigania w toku prowadzonych postêpowañ
Jest ona ci¹gle wykorzystywana w pracy policyjnych
przygotowawczych. Pojazdy znakowane s¹ w sposób
ekspertów mechanoskopii zajmuj¹cych siê identyfikabezpoœredni poprzez nadanie ka¿demu indywidualnecj¹ pojazdów.
go numeru VIN. Ponadto w pojeŸdzie s¹ montowane
Kolejna baz¹ danych by³ „System Ewidencji Pojazpodzespo³y, które maj¹ równie¿ swoje w³asne oznadów” utworzony w 2003 roku.
czenia. Producenci samochodów zamieszczaj¹ tak¿e
Wymienione bazy danych powsta³y w Centralnym
w pojazdach oznaczenia niejawne, o charakterze poufLaboratorium Kryminalistycznym KGP przy pomocy
nym. Wymiana doœwiadczeñ i materia³ów w zakresie
ekspertów z laboratoriów kryminalistycznych komend
identyfikacji pojazdów nie nale¿y do ³atwych, gdy¿ jest
wojewódzkich Policji. Nale¿y równie¿ dodaæ, ¿e ówczeto wiedza poufna i wa¿ne jest zachowanie bezpieczeñsny poziom technologii informatycznych oraz wyposastwa posiadanych informacji.
¿enie sprzêtowe jednostek Policji uniemo¿liwia³y doJednymi z pierwszych i istotniejszych opracowañ
stêp do tych baz danych w systemie on-line.
przydatnych do identyfikacji pojazdów by³y: skrypt
Przyst¹pienie Polski do Unii Europejskiej stworzy³o
„Znaki identyfikacyjne samochodów” opracowany
naszemu krajowi wiele nowych mo¿liwoœci rozwoju,
przez Janusza Gryglewskiego i Marka Gos³awskiego
g³ównie gospodarczych. Zwiêkszy³o równie¿ swobodê
72
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 262 (paŸdziernik–grudzieñ) 2008
KONFERENCJE I ZJAZDY
Ryc. 2. Baza VIN 1999
poruszania siê po krajach Unii Europejskiej. Jednak
organy œcigania, zw³aszcza nowych pañstw cz³onkowskich, stanê³y przed nieznanym dot¹d problemem braku kontroli granicznej w ramach krajów cz³onkowskich.
Niemniej istniej¹ tak¿e du¿e mo¿liwoœci w zakresie poprawy bezpieczeñstwa wewnêtrznego, zarówno w kraju, jak i na terenie Unii. Realnym i niezbêdnym sta³ siê
udzia³ Polski w wielu programach unijnych, w tym kierowanych na poprawê bezpieczeñstwa wewnêtrznego
krajów bêd¹cych cz³onkami Unii. Struktura Unii Europejskiej umo¿liwia i u³atwia wprowadzanie nowych rozwi¹zañ w zakresie zwalczania przestêpczoœci (w tym
równie¿ przestêpczoœci samochodowej), a tak¿e rozwoju technik wykorzystywanych w europejskich laboratoriach policyjnych. Dlatego wa¿nym elementem
wprowadzania innowacji na skalê miêdzynarodow¹
jest m.in. udzia³ w sympozjach policyjnych ekspertów
goœci zagranicznych, którzy mog¹ nastêpnie wspó³tworzyæ nowe rozwi¹zania w wielu dziedzinach. Takie
uzgodnienia przyjêto po raz pierwszy na XIV Ogólnopolskim Sympozjum Ekspertów Mechanoskopii – Zakopane 2008, podczas którego zaproszonym goœciom
zagranicznym podsuniêto pomys³ wymiany informacji
w zakresie identyfikacji pojazdów. Przedstawione zagadnienie zosta³o przedyskutowane w szerokim gronie ekspertów (krajowych i miêdzynarodowych).
W trakcie dyskusji okaza³o siê, ¿e wspólne dzia³ania
i wymiana informacji nie funkcjonuj¹ dobrze zarówno
w krajach, które razem z Polsk¹ przyst¹pi³y do struktur Unii Europejskiej w 2004 roku, jak równie¿ w krajach, które jeszcze do Unii Europejskiej nie wst¹pi³y.
W czasie spotkania wyra¿ono chêæ posiadania narzêdzia w postaci procedur s³u¿¹cych do wymiany doœwiadczeñ i wspólnego rozwi¹zywania trudnych kwestii z dziedziny badañ i identyfikacji pól numerowych
pojazdów ró¿nego typu. Potwierdzono równie¿ potrzebê utworzenia wspólnej bazy danych, na poziome
eksperckim, oraz powo³ania forum dyskusyjnego
w tym zakresie.
Ryc. 3. System Ewidencji Pojazdów – 2003
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 262 (paŸdziernik–grudzieñ) 2008
73
KONFERENCJE I ZJAZDY
W toku spotkania zaproponowano dwa niewykluczaj¹ce siê rozwi¹zania:
– utworzenie eksperckiej europejskiej bazy danych
o oznaczeniach identyfikacyjnych pojazdów z dostêpem on-line,
– utworzenie miêdzynarodowego forum dyskusyjnego na temat identyfikacji oznaczeñ (w tym przede
wszystkim oznaczeñ pojazdów samochodowych).
Kryminalistyczne Wsparcie
w Identyfikacji Pojazdów
(Forensic Aid for Vehicle Identification – FAVI)
Byæ mo¿e ta nazwa nied³ugo zagoœci na stronach
WWW ogólnoœwiatowej sieci internetowej – taki jest
w³aœnie tytu³ projektu utworzenia przez CLK KGP narzêdzia u³atwiaj¹cego identyfikacjê pojazdów samochodowych na skalê europejsk¹. Oczywiœcie w œwiecie
znane s¹ programy pomocne w identyfikacji pojazdów,
takie jak: EuVID, TVIS, VINassist oraz inne, które doskonale wspieraj¹ ekspertów w identyfikacji pojazdów.
Jednak¿e nie s¹ to programy w pe³ni profesjonalne
(eksperckie) oraz nie umo¿liwiaj¹ one aktywnej,
miêdzynarodowej wymiany informacji w tym zakresie miêdzy ekspertami z wielu krajów. Przygotowywana europejska baza danych o roboczej nazwie
FAVI przewiduje powstanie programu informatycznego, tworzonego wspólnie przez ekspertów z wielu krajów, poprzez ujednolicone opracowywanie
i wprowadzanie do programu danych. W za³o¿eniach projekt bêdzie siê sk³ada³ z dwóch czêœci:
mo¿liwoœæ przeprowadzenia analizy numeru VIN,
publikacje i ciekawostki z zakresu oznaczeñ identyfikacyjnych.
II. Forum dyskusyjne
Funkcjonuj¹ce na poziomie miêdzynarodowym,
wspólnym dla wszystkich uczestników. Wszystkie nierozwi¹zane problemy dotycz¹ce identyfikacji oznaczeñ
powinny trafiæ na miêdzynarodowe forum dyskusyjne.
Istnieje wówczas szansa, ¿e kwestia nierozwi¹zywalna
na terenie danego pañstwa mo¿e zostaæ rozstrzygniêta
dziêki wiedzy i doœwiadczeniu ekspertów z innych krajów. Oczywiœcie forum musi zawieraæ archiwum zadanych ju¿ wczeœniej pytañ oraz byæ zarz¹dzane przez
krajowego moderatora.
Schemat ideowy zaprezentowanego rozwi¹zania,
wykorzystuj¹cego ³¹cza internetowe do ³¹czenia siê
z serwerem bazy danych oraz forum dyskusyjnego
na zasadzie dostêpu poprzez serwis WWW, przedstawia rycina 4.
I. Baza danych zawieraj¹ca:
wzory oznaczeñ samochodowych, takich jak:
numer VIN pojazdu oraz oznaczenia podzespo³ów, które umo¿liwiaj¹ identyfikacjê pojazdu,
wzory oznaczeñ, które bêd¹ rejestrowane
w bazie programu g³ównie na podstawie skanowania replik silikonowych oznaczeñ – wier- Ryc. 4. Schemat funkcjonowania bazy FAVI
nie odwzorowuj¹cych oznaczenia pól numerowych,
oznaczenia opracowane przez ekspertów
w sposób profesjonalny, tzn. wraz ze wzorcem
Zarówno baza danych, jak i forum dyskusyjne z zarozmiaru,
³o¿enia powinny byæ prowadzone w jednym jêzyku. Su program umo¿liwiaj¹cy, podczas prac identyfikagerowany jest jêzyk angielski.
cyjnych, dokonanie porównañ pomiêdzy wzorem
Przedstawiony projekt wykracza zarówno zakresem
oznaczenia zarejestrowanym w bazie programu
tematycznym, jak równie¿ wielkoœci¹ poza mo¿liwoœci
a badanym przez eksperta oznaczaniem identyfijednego kraju. Dlatego niezbêdne jest w tym przypadkacyjnym,
ku wsparcie ze strony organów Unii Europejskiej. Takie
dane autora opracowania, z którym mo¿na bêdzie
mo¿liwoœci daje program, którego wprowadzenie
poprzez podany adres e-mail, telefon lub forum
przewidziano na lata 2007–2013 – Prevention of and
dyskusyjne skontaktowaæ siê i skonsultowaæ baFight against Crime (Bezpieczeñstwo i Ochrona Wolnodany przypadek,
œci – Zapobieganie i Zwalczanie Przestêpczoœci).
74
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 262 (paŸdziernik–grudzieñ) 2008
KONFERENCJE I ZJAZDY
Przystêpuj¹c do powy¿szego programu, nale¿y
zwróciæ uwagê na najwa¿niejsze aspekty, takie jak:
kwestie techniczne dotycz¹ce systemu informatycznego – umo¿liwiaj¹cego ³¹czenie siê w trybie
on-line ekspertów z ró¿nych krajów,
ograniczone mo¿liwoœci wspó³finansowania powy¿szego projektu, a tak¿e niewystarczaj¹ce wyposa¿enie sprzêtowe stron bior¹cych udzia³
w projekcie,
koniecznoœæ przeprowadzenia szkoleñ z zakresu
jêzyka angielskiego – wielu ekspertów zna ten jêzyk tylko na poziomie podstawowym,
koniecznoœæ przeprowadzenia wspólnych szkoleñ
oraz zbudowania zaufania uczestników projektu.
Aspekty formalne:
kwestia prawna, czy w ka¿dym z krajów bior¹cych
udzia³ w projekcie mo¿na badane oznaczenia zamieszczaæ w miêdzynarodowej bazie danych,
spe³nienie wymogów okreœlonch przez Komisjê
Europejsk¹ dla programu: Prevention of and Fight
against Crime:
– uzyskanie deklaracji pañstw Unii Europejskiej
przyst¹pienia do projektu (projekt o charakterze
miêdzynarodowym powinny tworzyæ minimum
dwa pañstwa),
– okreœlenie warunków finansowania projektu,
– wype³nienie stosownej, wymaganej przez organy unijne dokumentacji, m.in. stypendialnych
formularzy zg³oszeniowych,
– z³o¿enie pe³nej dokumentacji do zaopiniowania
w terminie wyznaczonym przez komisjê.
Zaprezentowany projekt jest trudnym i z³o¿onym zadaniem. Dlatego przy jego realizacji Centralne Laboratorium Kryminalistyczne KGP pragnie skorzystaæ z programu unijnego – Prevention of and Fight against Crime oraz Umowy Ramowej do programu ISEC podpisa-
nej przez MSWiA, które umo¿liwiaj¹ pozyskanie œrodków unijnych dla projektów budowanych przy udziale
wielu pañstw. W ramach tego programu mo¿liwy jest
zakup zarówno niezbêdnych œrodków technicznych
do realizacji projektu, jak równie¿ stworzenie
koniecznego oprogramowania i przeprowadzania szkoleñ dla uczestników. Realizacja takiego projektu mo¿e
trwaæ do 36 miesiêcy. Uczestnicy projektu mog¹ otrzymaæ dofinansowanie w wysokoœci do 70% (w szczególnych przypadkach do 95%) ze œrodków Unii Europejskiej. Komenda G³ówna Policji uczestniczy³a ju¿ w programach Unii Europejskiej zwi¹zanych z bezpieczeñstwem i ochron¹ porz¹dku publicznego jako partner
miêdzynarodowy. Obecny projekt o roboczej nazwie
FAVI wymagaæ bêdzie od CLK KGP znacznie wiêkszego zaanga¿owania, gdy¿ inicjator takiego projektu musi go przeprowadziæ, zrealizowaæ i odpowiada za ca³oœæ przed Komisj¹ Unii Europejskiej. Przedstawione
w artykule zagadnienie w postaci projektu z wykorzystaniem œrodków unijnych jest po raz pierwszy realizowane przez CLK KGP i na obecnym etapie nie s¹ znane wszystkie problemy, z jakimi przyjdzie siê zmierzyæ
podczas jego wprowadzania. Jednak chêci i zaanga¿owanie wielu ekspertów z ca³ego kraju oraz zagranicznych goœci, uczestników wspomnianego sympozjum,
a tak¿e uzyskana akceptacja dla realizacji projektu Zastêpcy Komendanta G³ównego Policji nadinsp. Kazimierza Szwajcowskiego daj¹ du¿e szanse jego
powodzenia. Jest mo¿liwe, aby funkcjonariusze Policji
– eksperci kryminalistyki z laboratoriów kryminalistycznych z wielu krajów zajmuj¹cy siê badaniami oznaczeñ
identyfikacyjnych pojazdów spotkali siê za 4 lata
na stronie internetowej www.favi........ pl.
Wojciech Ceglarski
S³awomir Ma³ecki
ryc.: autorzy
Seminarium „Wykorzystanie wariografu (poligrafu)
w badaniach kryminalistycznych
oraz w psychofizjologicznych
badaniach kadrowych”
W dniach 12–13 czerwca 2008 r. w Wy¿szej Szkole
Policji w Szczytnie odby³o siê seminarium naukowe pt.
„Wykorzystanie wariografu (poligrafu) w badaniach kryminalistycznych oraz w psychofizjologicznych badaniach kadrowych”. Spotkanie poœwiêcone by³o w du¿ej
mierze skrupulatnej analizie tego drugiego zagadnienia. Poligraf w badaniach kadrowych wykorzystywany
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 262 (paŸdziernik–grudzieñ) 2008
jest w wielu s³u¿bach mundurowych na ca³ym œwiecie,
jako jedno ze skutecznych narzêdzi preselekcyjnych
w czasie postêpowania rekrutacyjnego. Tê procedurê
spotyka siê tak¿e w polskich s³u¿bach, choæ trzeba
podkreœliæ, i¿ jest stosowana w sposób marginalny
(w wielu przypadkach tylko fakultatywnie, w tym choæby w Policji), a jej przydatnoœæ i skutecznoœæ nadal po-
75
KONFERENCJE I ZJAZDY
zostaj¹ niedocenione. Powy¿sze twierdzenie sta³o siê
jednym z wniosków koñcowych spotkania, na którym
zasygnalizowano wiele problemów z tym zwi¹zanych
oraz zaproponowano ciekawe i ambitne rozwi¹zania,
mog¹ce polepszyæ obecny stan rozwoju badañ poligraficznych w Polsce.
Uczestnikami seminarium byli przedstawiciele Komendy G³ównej Policji, komend wojewódzkich Policji
z ca³ej Polski, oœrodków szkolenia Policji w Legionowie,
Pile, S³upsku i Szczytnie, przedstawiciele Stra¿y Granicznej, ¯andarmerii Wojskowej, Agencji Bezpieczeñstwa Wewnêtrznego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego
KGP, Ministerstwa Finansów, Polskiego Towarzystwa
Kryminalistycznego oraz reprezentanci œrodowiska
akademickiego z Uniwersytetu Szczeciñskiego, Uniwersytetu Miko³aja Kopernika w Toruniu oraz Krakowskiej Szko³y Wy¿szej im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie. Obecni byli tak¿e goœcie z Litwy:
Zastêpca Dyrektora Biura Ochrony Rz¹du Republiki Litewskiej, Zastêpcy Komendanta Komendy G³ównej Policji Republiki Litewskiej oraz przedstawiciele firmy UAB
Meldeta z Wilna, producenta poligrafów. Zdecydowana
wiêkszoœæ z nich to praktycy z doœwiadczeniem w prowadzeniu badañ poligraficznych, zatem nacisk w czasie obrad po³o¿ono na stronê praktyczn¹. Przypomnieæ
równie¿ warto, ¿e ju¿ w 2004 r. odby³o siê w Wy¿szej
Szkole Policji w Szczytnie pierwsze seminarium naukowe na ten temat, poœwiêcone g³ównie zagadnieniu wykorzystania tych badañ w polskim procesie karnym. Zapocz¹tkowano wówczas ideê propagowania stosowania poligrafu na wielu polach dzia³alnoœci s³u¿b
mundurowych (nie tylko dotycz¹cych kwestii karno-dowodowych czy te¿ pracy operacyjnej), a kontynuacjê tej
inicjatywy zauwa¿yæ mo¿na by³o tak¿e na tegorocznym
seminarium.
Obrady oficjalnie otworzy³ Komendant-Rektor Wy¿szej Szko³y Policji w Szczytnie p.o. m³. insp. dr Piotr Bogdalski, witaj¹c wszystkich zebranych, po czym nadkom.
Magdalena Zubañska, wyk³adowca WSPol i wspó³organizatorka zjazdu, wprowadzi³a uczestników w tematykê
spotkania oraz przedstawi³a szczegó³owy plan organizacyjny. Funkcjê moderatora pierwszej czêœci seminarium
pe³ni³ prof. nadzw. dr hab. Jerzy Konieczny.
Prezentacjê referatów rozpocz¹³ p³k w stanie spoczynku dr in¿. £ucjan Wiœniewski. W swoim wyst¹pieniu pt. „Kilka uwag o wykorzystaniu wariografu (poligrafu) w sprawach kryminalnych i kadrowych” zaprezentowa³ bardzo wyczerpuj¹co historiê badañ poligraficznych na œwiecie i w Polsce, drogê ewolucyjn¹ przepisów prawa reguluj¹cych kwestiê owych badañ, krajow¹ statystykê w kontekœcie historycznym oraz wybrane kazusy z w³asnej d³ugoletniej praktyki eksperta
poligrafera.
76
Podkom. Micha³ Lisowski nakreœli³ historiê i organizacjê pracowni badañ poligraficznych w Centralnym
Laboratorium Kryminalistycznym Komendy G³ównej
Policji. Przedstawi³ stronê techniczn¹, opisa³ wykorzystywany sprzêt (poligraf Lafayette), zaplecze badawcze
(obecnie istnieje Zespó³ Badañ Wariograficznych dzia³aj¹cy w ramach Wydzia³u Badañ Dokumentów i Technik Audiowizualnych CLK KGP) i stosowane metody
(ze szczególnym uwzglêdnieniem testów wiedzy o czynie i jego odmian). Przeanalizowa³ statystyki prowadzonych w latach 2002–2008 badañ poligraficznych w CLK
KGP, wykonywanych na u¿ytek organów procesowych.
Maj¹c na wzglêdzie fakt, ¿e z jakoœci¹ prowadzenia badañ poligraficznych w Polsce bywa ró¿nie, podkreœli³,
¿e kadra CLK KGP to wysoko wykwalifikowany zespó³
specjalistów stosuj¹cych profesjonalny sprzêt i prowadz¹cych dzia³alnoœæ w oparciu o najnowsze standardy
œwiatowe, a wyniki ich pracy cechuje wysoka wiarygodnoœæ.
Prof. nadzw. dr hab. Jerzy Konieczny zaznaczy³
na wstêpie drugiej czêœci seminarium, ¿e z uwagi
na liczne kontrowersje zwi¹zane z jednoczesnym funkcjonowaniem w Polsce dwóch nazw na okreœlenie badañ z u¿yciem poligrafu, preferowaæ nale¿y tê w³aœnie,
nie ma bowiem podstaw do korzystania z nazwy wariograf. Na ca³ym œwiecie przyjê³a siê nazwa poligraf.
Warto zaznaczyæ, ¿e chocia¿ termin wariograf by³ u¿ywany przez uczestników seminarium (zw³aszcza przedstawicieli œrodowiska policyjnego), to nikt nie zabra³
g³osu, by broniæ tej nazwy.
Nadkom. Ewa Reczek i kom. Cezary Jaworski przytoczyli w swoim wyst¹pieniu treœci i za³o¿enia aktów
prawnych reguluj¹cych kwestie badañ poligraficznych
w Polsce, uzupe³niaj¹c ow¹ wiedzê o podstawowe dane statystyczne w tym zakresie.
Igor Szczupak przedstawi³ referat bêd¹cy zwiêz³¹
refleksj¹ na temat podstawowych aspektów wspó³pracy miêdzy zlecaj¹cym badania poligraficzne a osob¹ je
przeprowadzaj¹c¹, a tak¿e najwa¿niejszych zasad zachowania tajemnicy ich wyników oraz etyki zawodowej.
Wed³ug niego najwa¿niejsza we wspó³pracy jest
sprawna i niczym niezachwiana komunikacja miêdzy
poligraferem a badanym oraz trzymanie siê podstawowych standardów proceduralnych dotycz¹cych samego
badania. Tylko wtedy, gdy etyka, moralnoϾ i uczciwoϾ
bêd¹ dla badacza jednoœci¹, staj¹c siê dla niego wartoœciami nadrzêdnymi, mo¿e on osi¹gn¹æ sukces.
Podinsp. Krzysztof £aszkiewicz, Dyrektor Biura Kadr
i Szkolenia KGP, w podsumowaniu tej czêœci dyskusji
zwróci³ uwagê uczestników seminarium na najwa¿niejsze problemy pojawiaj¹ce siê w trakcie procesu wdra¿ania poligrafu w psychofizjologicznych badaniach kadrowych. Sugerowa³, by podczas dyskusji panelowych
zastanowiæ siê nad mo¿liwoœciami eliminacji wadliwych
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 262 (paŸdziernik–grudzieñ) 2008
KONFERENCJE I ZJAZDY
przepisów prawnych, stwarzaj¹cych niebezpieczeñstwo nadu¿yæ ze strony funkcjonariuszy s³u¿b mundurowych piastuj¹cych wysokie stanowiska, stworzeniem
nowych kryteriów doboru osobowej grupy badawczej
w s³u¿bach policyjnych, sposobami ograniczenia ryzyka naruszania kodeksu etycznego poligrafera i
zagro¿eniami pojawiaj¹cymi siê przy kolejnych etapach
wprowadzania badañ poligraficznych w podstawowy
katalog czynnoœci policyjnych. Nie sposób by³o nie zauwa¿yæ, ¿e Dyrektor Biura Kadr i Szkolenia KGP jest
szczególnie zainteresowany prawn¹ problematyk¹ badañ oraz kwesti¹ ich jakoœci. Uczestnicy odebrali to wyj¹tkowe zainteresowanie przedstawiciela kierownictwa
Policji bardzo pozytywnie.
Ilona Klonowska-Senderska wskaza³a na podstawowe trudnoœci pojawiaj¹ce siê przy interpretacji wyników
badañ poligraficznych, podejmuj¹c jednoczeœnie próbê
stworzenia katalogu czynników je koryguj¹cych. Za najwa¿niejszy problem uzna³a zbyt szeroki zakres swobodnej oceny wyników testu przez poligrafera w wielu
metodach badania (co spowodowane jest przede
wszystkim brakiem ich ogólnej standaryzacji), czêsto
niewielkie doœwiadczenie i niskie kwalifikacje badacza
oraz niekontrolowane czynniki sprawcze ze strony badanego, które mog¹ mieæ wp³yw na wynik badania. Dokona³a równie¿ analizy przepisów prawnych reguluj¹cych kwestie przeprowadzenia badañ poligraficznych
w s³u¿bach policyjnych. Jej zdaniem szybkich zmian
wymaga w pierwszej kolejnoœci przepis wprowadzaj¹cy
fakultatywnoœæ prowadzenia tego typu badañ w psychofizjologicznych badaniach kadrowych oraz kryteria,
wed³ug których wskazany zosta³ ich zakres podmiotowy. Przedstawi³a równie¿ podstawowe za³o¿enia programu szkolenia na temat wykorzystania psychofizjologicznych badañ kadrowych, prowadzonego przez Centrum Szkolenia Policji w Legionowie.
Prof. nadzw. dr hab. Jerzy Konieczny, kolejny referent seminarium, zaprezentowa³ nowe trendy w badaniach poligraficznych na œwiecie. Szczegó³owo opisa³
wprowadzony od niedawna do wywiadu przedtestowego tzw. wywiad ustrukturyzowany Reida, dwustopniowoœæ przebiegu samych badañ (w pierwszej fazie testy
screeningowe z modyfikacj¹ dotycz¹c¹ punktowania
reakcji, w etapie drugim testy diagnostyczne) oraz s³aboœci testów wiedzy o czynie. Za istotn¹ nowoœæ uzna³
wzrost znaczenia stymulacji miêdzytestowej. Do najlepszych testów spe³niaj¹cych aktualne standardy
œwiatowe (w tym nadaj¹ce siê zarówno do celów kadrowych, jak i kryminalistycznych) zaliczy³: Utah ZCT, Federal ZCT, RCQT, oraz RIT. Wymieni³ i opisa³ tak¿e najnowsze metody interpretacji wyników badañ, w tym
OSS, multiregresing miêdzyliniowy oraz zastosowanie
matryc opartych na skomplikowanych obliczeniach statystycznych. Wskaza³ równie¿ na potrzebê wprowadze-
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 262 (paŸdziernik–grudzieñ) 2008
nia procedur zapewnienia odpowiedniej jakoœci badañ
poligraficznych w Polsce.
Ostatnim wystêpuj¹cym w pierwszej sesji by³ pp³k
Piotr Sukiennik, który nakreœli³ zwiêz³y obraz wykorzystania poligrafu w ¯andarmerii Wojskowej. Zaznaczy³,
¿e obecnie nie ma ¿adnych regulacji prawnych dotycz¹cych badañ poligraficznych stosowanych w
odniesieniu do czynnych funkcjonariuszy i kandydatów
do s³u¿by w tej formacji. S¹ one zatem wykorzystywane wy³¹cznie w sprawach karnych (na podstawie przepisów Kodeksu postêpowania karnego) prowadzonych
wobec ¿o³nierzy w czynnej s³u¿bie na zlecenie wojskowych organów œcigania.
Nastêpnie otwarto panel dyskusyjny zrealizowany
w formie równoczeœnie odbywaj¹cych siê spotkañ:
pierwsze z nich obejmowa³o omawiane zagadnienie
w kontekœcie kryminalistycznym, drugie poœwiêcone
zosta³o aspektowi wykorzystania poligrafu w psychofizjologicznych badaniach kadrowych. W obrêbie pierwszego dyskutowano na temat statusu badañ w postêpowaniu karnym (bêd¹cych obecnie doœæ osobliwym
dowodem w sprawie), a tak¿e mo¿liwoœci wprowadzenia nowych regulacji prawnych odrêbnych dla tej problematyki. Krytykowano metodykê badañ (szczególnie
gor¹ca dyskusja wywi¹za³a siê miêdzy zwolennikami
i przeciwnikami stosowania testów wiedzy o czynie),
oceniano metody interpretacji ich wyników oraz przedstawiono ciekawe kazusy z praktyki uczestników
spotkania. Moderatorem tej dyskusji by³ podkom. Micha³ Lisowski. W drugim panelu, dotykaj¹cym problematyki wykorzystania poligrafu w kontekœcie zatrudnienia w s³u¿bach mundurowych, szczególn¹ uwagê
zwrócono na potrzebê zmian w obowi¹zuj¹cych przepisach (zw³aszcza zniesienia fakultatywnoœci ich przeprowadzenia podczas rekrutacji na okreœlone stanowiska i wzrostu znaczenia tego badania jako narzêdzia
eliminacyjnego) oraz wprowadzenia zunifikowanych
(wzorem krajów europejskich) standardów badañ poligraficznych. Na zakoñczenie tej dyskusji przedstawiono prezentacjê multimedialn¹ opracowan¹ w pracowni
psychofizjologicznej w Pezinku podczas wizyty przedstawicieli Wy¿szej Szko³y Policji w roku 2007 na S³owacji. Moderatorem tej czêœci by³ p³k w stanie spoczynku
dr in¿. £ucjan Wiœniewski.
Moderatorem drugiego dnia zosta³ podinsp. Rafa³
Kwasiñski. Obrady rozpocz¹³ Jonas Gibavicius,
przedstawiaj¹c wyczerpuj¹c¹ prezentacjê poœwiêcon¹
nowemu poligrafowi „Diana”, produkowanemu w Republice Litewskiej na licencji rosyjskiej przez firmê UAB
„Meldeta”. W swoim wyst¹pieniu referent zwróci³
szczególn¹ uwagê na ró¿nice miêdzy litewskim produktem a poligrafem Lafayette. „Diana”, wed³ug jego zapewnieñ, w wielu aspektach jest zdecydowanie lepszym urz¹dzeniem. £atwiejsze w obs³udze, w pe³ni
77
KONFERENCJE I ZJAZDY
skomputeryzowane, dok³adniejsze w pomiarach (a¿ 10
parametrów mo¿liwych do zapisu), dodatkowe funkcje
(m.in. mo¿liwoœæ druku bezpoœredniego zapisów poszczególnych testów, zaawansowany system operacyjny pomocny przy ocenie i interpretacji wyników badañ)
– te wszystkie cechy maj¹ tworzyæ produkt najlepszy
technologicznie i jakoœciowo.
Kolejnym prelegentem by³ p³k w stanie spoczynku
Edward Lewandowski. Przytoczy³ najwa¿niejsze jego
zdaniem przyczyny kontrowersyjnoœci badañ poligraficznych. Uzna³, ¿e s¹ to m.in. negatywne opinie tworzone przez przeciwników poligrafu, niska ocena wartoœci diagnostycznej oraz dowodowej przez przedstawicieli œrodowisk zainteresowanych dyskredytacj¹ badañ, destrukcyjne dzia³ania samych badaczy, niski poziom rozwoju i wiedzy o tej problematyce w Polsce, s³aboœæ polskiego œrodowiska naukowego oraz brak chêci
do powszechnej dysputy na ten temat miêdzy ekspertami. Jako rozwi¹zanie wymienionych problemów referent zaproponowa³ wdro¿enie zachodnich standardów
w zakresie badañ poligraficznych oraz stworzenie nowego, kompleksowego programu szkolenia ekspertów.
Wykazywa³ równie¿, posi³kuj¹c siê kazuistyk¹, s³aboœci
niektórych metod badawczych, w tym szczególnie testów wiedzy o czynie. Analizowa³ tak¿e czynniki wp³ywaj¹ce na ostateczny wynik badania poligraficznego
w kontekœcie ich oceny wed³ug kryterium jakoœci. Wyst¹pienie mia³o doœæ krytyczny ton, który nie pozosta³
niezauwa¿ony przez uczestników seminarium.
Nastêpnie Vitas Saldziunas, przedstawiciel Ministerstwa Spraw Wewnêtrznych Republiki Litewskiej,
zaprezentowa³ stan badañ poligraficznych na Litwie.
Stwierdzi³, ¿e rozwój tej dziedziny kryminalistyki jest
tam bardzo powolny, organy procesowe nie maj¹
dostatecznej wiedzy o tego rodzaju badaniach, brak
jest odpowiednich szkoleñ, a tak¿e wystarczaj¹cej
liczby ekspertów. Badania stosuje siê tutaj g³ównie
w celach kryminalistycznych, miêdzy innymi do eliminacji podejrzanych oraz redukcji liczby wersji œledczych.
W konkluzji podkreœli³ jednak, ¿e za sukces stosowania
badañ poligraficznych w tym kraju mo¿na z pewnoœci¹
uznaæ ogromn¹ liczbê osób uwolnionych od zarzutów
w sprawach kryminalnych dziêki tym badaniom. Wiele
zale¿y bowiem od wiedzy, umiejêtnoœci i sprawnoœci
bieg³ego poligrafera.
Nadkom. Marek Abramowicz wskaza³ w swoim referacie na podstawy prawne wykorzystania poligrafu
w dzia³aniach operacyjnych. Badania te wykonuj¹ zarówno eksperci policyjni, jak i konsultanci zewnêtrzni.
Wykorzystuje siê je na dwóch p³aszczyznach: w trakcie
78
pracy operacyjnej (w tym przy weryfikacji kandydatów
na osobowe Ÿród³o informacji) oraz w pracy z kandydatami na œwiadka koronnego. Referent stwierdzi³, g³ównie na podstawie analizy statystyk policyjnych, ¿e zastosowanie poligrafu w czynnoœciach operacyjnych jest
niestety znikome i liczy na to, ¿e ten stan dziêki intensywnemu rozwojowi badañ poligraficznych w Polsce
poprawi siê.
Kom. Piotr Herbowski w pierwszej czêœci swojego
referatu przedstawi³ rys historyczny wybranych technik
badawczych, ze szczególnym uwzglêdnieniem historii
testów wiedzy o czynie. Swoj¹ uwagê skupi³ nastêpnie
na wykazaniu zalet i wad tej techniki. Najwiêksz¹ z wad
– wed³ug autora – jest podatnoœæ wyniku na zniekszta³cenia spowodowane czynnikami niezale¿nymi (up³yw
czasu, wiedza o szczegó³ach zdarzenia posiadana
przez badanych ze Ÿróde³ zewnêtrznych itp.), najwiêksz¹ zalet¹ mo¿liwoœæ eliminacji wersji œledczych oraz
zawê¿ania krêgu podejrzanych. Uzna³, ¿e najwa¿niejszym kryterium przydatnoœci jest u¿ytecznoœæ techniki
w praktyce. Kryterium to jednak winno byæ obiektywne,
a zastosowanie odpowiedniej techniki zale¿y od wielu
czynników.
Ostatnimi wystêpuj¹cymi byli podinsp. Rafa³ Kwasiñski oraz podinsp. Miros³aw Tokarski. Dokonali oni
kompleksowej oceny wp³ywu wyników badañ poligraficznych na efektywnoœæ procesu wykrywczego. W konkluzji stwierdzili, ¿e jest on bardzo du¿y, pomaga bowiem przede wszystkim przy eliminacji wersji œledczych, pod warunkiem jednak, ¿e pozosta³e czynnoœci
operacyjne zosta³y wykonane poprawnie.
Po zakoñczonych obradach organizatorzy dokonali
ostatecznego podsumowania seminarium i wyci¹gniêcia koñcowych wniosków. Do najwa¿niejszych zadañ
zaliczono: stworzenie pozytywnego obrazu badañ poligraficznych w Polsce, zniekszta³conego przez brak rzetelnej wiedzy na ich temat, wprowadzenie ujednoliconych standardów badañ, skonstruowanie kompleksowych programów szkoleniowych na wzór zachodni
oraz zapewnienie odpowiedniej jakoœci badañ poprzez
ocenê ich wyników przez niezale¿nych ekspertów.
W kuluarach dominowa³y opinie, ¿e samo seminarium
by³o wydarzeniem bardzo wartoœciowym oraz ¿e potrzebna jest organizacja zjazdów specjalistów w zakresie badañ poligraficznych co najmniej raz do roku, tylko
bowiem taka dobra praktyka pozwoli na szybki rozwój
oraz pozytywny ich odbiór zarówno przez œrodowiska
zawodowe, jak i opiniê publiczn¹.
Micha³ Skorecki
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 262 (paŸdziernik–grudzieñ) 2008
KONFERENCJE I ZJAZDY
XIII Sympozjum Ekspertów Badań Dokumentów
W dniach 6–10 paŸdziernika 2008 r. odby³o siê w
Polañczyku w Oœrodku Wczasowym „Jawor” XIII Sympozjum Ekspertów Badañ Dokumentów, którego organizatorem by³ Wydzia³ Badañ Dokumentów i Technik
Audiowizualnych Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego KGP. Sympozjum, traktowane jako forma
doskonalenia zawodowego dla ekspertów i kandydatów na ekspertów, zosta³o ujête w programie lokalnego
doskonalenia zawodowego policjantów i pracowników
CLK KGP na rok 2008.
CLK KGP reprezentowali m³. insp. Roman £uczak
– Naczelnik Wydzia³u Badañ Dokumentów i Technik
Audiowizualnych – oraz eksperci podinsp. Piotr Rypiñski, podinsp. Marek Borowski, nadkom. Joanna Piotrowska, kom. Ewa Lazanowicz i sier¿. Hubert Deptu³a.
G³ównym celem sympozjum by³a wymiana doœwiadczeñ, poszerzenie wiedzy w zakresie aktualnych osi¹gniêæ badawczych i problematyki ekspertyzy klasycznych i technicznych badañ dokumentów. Podstawow¹
form¹ obrad by³y referaty uzupe³niane prezentacjami
multimedialnymi oraz dyskusje.
W obradach uczestniczy³o 120 osób, oprócz organizatorów, eksperci badania dokumentów oraz kandydaci na ekspertów badañ dokumentów z Laboratoriów
Kryminalistycznych KWP/KSP, równie¿ przedstawiciele
Stra¿y Granicznej, Agencji Bezpieczeñstwa Wewnêtrz-
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 262 (paŸdziernik–grudzieñ) 2008
nego, Wy¿szej Szko³y Policji w Szczytnie, Centrum
Szkolenia Policji w Legionowie, Wy¿szej Szko³y Policji
w Pile, Centralnego Biura Œledczego KGP, Biura Kryminalnego KGP, Polskiej Wytwórni Papierów Wartoœciowych i goœcie z Laboratorium Kryminalistycznego ze
S³owacji. Obecni byli tak¿e emerytowani naczelnicy
Wydzia³u Badañ Dokumentów i Technik Audiowizualnych CLK KGP, którzy s¹ cz³onkami Polskiego Towarzystwa Kryminalistycznego.
W czasie trwania sympozjum firma PRECOPTIC demonstrowa³a najnowoczeœniejszy sprzêt do kryminalistycznych badañ dokumentów. Zainteresowani mogli
obejrzeæ i przetestowaæ urz¹dzenia, które mog³yby
znacznie usprawniæ pracê ekspertów.
Sympozjum otworzy³ Naczelnik Wydzia³u Badañ
Dokumentów i Technik Audiowizualnych CLK KGP m³.
insp. Roman £uczak. Podczas uroczystoœci otwarcia
wyst¹pi³ I Zastêpca Podkarpackiego Komendanta Wojewódzkiego Policji – insp. Kazimierz Mruk oraz Naczelnik Laboratorium Kryminalistycznego KWP w Rzeszowie – m³. insp. Andrzej Bodzioch.
Zgodnie z planem
sympozjum, obrady
odby³y siê w trzech panelach tematycznych,
podczas
których
przedstawiono 29 referatów.
Pierwszy
panel
poœwiêcono analizie
przedsiêwziêæ zrealizowanych przez Wydzia³ Badañ Dokumentów i Technik Audiowizualnych CLK KGP,
w drugim przedstawiono zagadnienia zwi¹zane z ekspertyz¹ klasycznych badañ dokumentów, trzeci skupia³
siê wokó³ zagadnieñ
dotycz¹cych technicznych badañ dokumentów.
Obrady rozpoczêto
wyst¹pieniami zwi¹zanymi z ogólnymi zagadnieniami
dotycz¹cymi pracy ekspertów badañ dokumentów.
W pierwszym referacie podinsp. P. Rypiñskiego i nadkom. J. Piotrowskiej – ekspertów CLK KGP, omówiono
aktualny system szkolenia kandydatów na ekspertów.
79
KONFERENCJE I ZJAZDY
Szczegó³owo scharakteryzowano za³o¿enia programowe i logistyczne formu³y szkolenia, realizowane metod¹
zajêæ warsztatowych. W trakcie prelekcji odniesiono siê
do tematyki warsztatów, systemu wymagañ wobec kandydatów na ekspertów oraz wspomniano o opracowywaniu kryteriów pracy zaliczeniowej w œwietle systemu
zarz¹dzania jakoœci¹. Podczas wyst¹pienia referenci
z³o¿yli sprawozdanie z oceny postêpów uczniów oraz
oceny kadry prowadz¹cej zajêcia. Przedstawiono wnioski z dotychczasowych szkoleñ kandydatów, zadania
i propozycje na dalsze lata. Autorzy referatu zamierzaj¹ opublikowaæ w „Problemach Kryminalistyki” obszerne sprawozdanie z dzia³alnoœci Wydzia³u Badañ Dokumentów i Technik Audiowizualnych CLK KGP dotycz¹ce systemu szkolenia kandydatów na ekspertów klasycznych badañ dokumentów.
Kolejny referat, przedstawiony przez ekspertów z
CLK KGP, dotyczy³ przeprowadzonego w 2007 roku
przez CLK KGP testu miêdzylaboratoryjnego z zakresu
badañ dokumentów. Omówiono przyjête zasady, przebieg i wyniki tego testu. Ze wzglêdu na to, ¿e by³ to
pierwszy taki test, wyst¹pienie spotka³o siê ze znacznym zainteresowaniem i wywo³a³o o¿ywione dyskusje.
Spowodowane to by³o faktem, ¿e wyniki testu nie we
wszystkich laboratoriach by³y satysfakcjonuj¹ce. Szersze omówienie testu znaleŸæ mo¿na w artykule zamieszczonym w „Problemach Kryminalistyki” 261.
W drugim panelu w 17 referatach przedstawiono
ró¿ne aspekty wspó³czesnych klasycznych badañ dokumentów. Prelegentami byli m.in. eksperci, którzy niedawno uzyskali certyfikaty uprawniaj¹ce ich do samodzielnego wykonywania ekspertyz.
Zasad¹, odbywaj¹cego siê co dwa lata sympozjum
ekspertów dokumentów, jest prezentowanie przez m³odych ekspertów ich prac zaliczeniowych, stanowi¹cych
integralny element uzyskania uprawnieñ z zakresu klasycznych badañ dokumentów. Referaty wyg³oszone
przez: podinsp. Magdalenê Knak, podkom. Piotra Che³stowskiego, nadkom. Marka Korczyñskiego, m³. asp.
Sebastiana Krawczyñskiego, m³. asp. Oliwiê Przybysz,
nadkom. Roberta Nazdrowicza, kom. Katarzynê Wójcick¹, nadkom. Bogus³awa Skibê, Agatê M¹czko, sier¿.
Janusza Grzegory, nadkom. Krzysztofa Samulaka,
sier¿. Agnieszkê Wielachowsk¹ oraz Sylwiê Jastrzêbowsk¹ z ca³¹ pewnoœci¹ by³y Ÿród³em wiedzy dla zainteresowanych problematyk¹ badania dokumentów,
zarówno kandydatów na ekspertów, jak i doœwiadczonych ekspertów, gdy¿ poruszane w nich zagadnienia
ujêto nowatorsko i nie by³y wczeœniej przedmiotem badañ naukowych. Warto wspomnieæ, ¿e najciekawsze
prace ekspertów z policyjnych laboratoriów by³y równie¿ przedstawione podczas XIII Miêdzynarodowego
Wroc³awskiego Sympozjum Badañ Pisma, gdzie równie¿ spotka³y siê z du¿ym zainteresowaniem.
80
Tematyka pozosta³ych wyst¹pieñ dotyczy³a ró¿nych
zagadnieñ. Za najciekawsze mo¿na uznaæ prezentuj¹ce stabilizacjê cech grafizmu w podpisach osoby podpisuj¹cej siê w odmiennych wzorcach kaligraficznych.
Autorka – Kamila Nowicka-Kiliœ – podda³a analizie podpisy osoby polskojêzycznej, która musia³a nauczyæ siê
sk³adania swoich podpisów w jêzyku rosyjskim. Swoistym dope³nieniem tego zagadnienia by³a prezentacja
pracy badawczej podkom. Piotra Che³stowskiego
na temat przenikania cech cyrylicy do rêkopisów sporz¹dzonych alfabetem polskim przez osoby rosyjskojêzyczne.
Dyskusyjnym pozostaje problem wnioskowania
w ekspertyzie podpisu, w której ustalono, ¿e osobie
podpisuj¹cej siê udzielono pomocy (tzw. rêka wodz¹ca). Przyczynkiem do tego zagadnienia by³ zaprezentowany przez podinsp. Piotra Rypiñskiego przypadek takiej ekspertyzy.
Cezary Miko³ajczuk wyg³osi³ referat na temat zawodowych impresji graficznych w podpisach. Przedstawi³
przyk³ady podpisów osób wykonuj¹cych ró¿ne zawody,
np. muzyka, lotnika, ksiêdza, i wskaza³ w nich charakterystyczne dla tych zawodów symbole. Na przyk³ad,
ksi¹dz swój podpis poprzedza³ krzy¿ykiem, a muzyk
wstawia³ elementy klucza wiolinowego.
Nadkom. Joanna Piotrowska wyst¹pi³a z referatem
dotycz¹cym propozycji utworzenia katalogu odmian minusku³. Szerzej o tym mo¿na przeczytaæ w artykule autorów badañ pilota¿owych Jaros³awa Moszczyñskiego
i Joanny Piotrowskiej zamieszczonym w „Problemach
Kryminalistyki” nr 261.
Za nowatorskie i doœæ kontrowersyjne nale¿y uznaæ
prace prowadzone przez Andrzeja £uszczuka nad programem komputerowej oceny podobieñstwa kinetyczno-geometrycznego pisma rêcznego, których wyniki
prelegent przedstawi³ uczestnikom sympozjum. Byæ
mo¿e metoda ta doczeka siê uznania i powszechnego
stosowania przez ekspertów klasycznych badañ dokumentów.
W trzeciej czêœci sympozjum przedstawiono 10 referatów dotycz¹cych technicznych badañ dokumentów.
Niezwykle interesuj¹ce referaty wyg³osili podinsp.
Tomasz Luœnia i nadkom. Zbigniew Zieliñski wspólnie
z podkom. Bart³omiejem Kucht¹. Podinsp. Tomasz Luœnia zapozna³ s³uchaczy z przebiegiem procesu badania dokumentu, znalezionego podczas ekshumacji
zw³ok, zwracaj¹c uwagê na bardzo istotny aspekt bezpieczeñstwa pracy z takim materia³em i ochrony eksperta przed ewentualnymi zagro¿eniami chorobowymi.
Z kolei nadkom. Zbigniew Zieliñski i podkom. Bart³omiej
Kuchta, ukrywaj¹c swoje badania pod tajemniczym tytu³em „Buszuj¹cy w popio³ach”, dali okazjê uczestnikom sympozjum poszerzyæ wiedzê o niestandardowe
i rzadkie w codziennej pracy eksperta doœwiadczenia
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 262 (paŸdziernik–grudzieñ) 2008
KONFERENCJE I ZJAZDY
zwi¹zane z badaniami spalonych dokumentów, pozwalaj¹cymi ujawniæ dane mog¹ce identyfikowaæ osoby.
Syntetycznego omówienia, o charakterze edukacyjnym, traktuj¹cego o zabezpieczaniu dokumentów
przed fa³szerstwem znakami holograficznymi dokona³
podinsp. Piotr Osemlak. Referat, równie¿ maj¹cy charakter raczej edukacyjny, pt. „Tajemnica kolorowych
drukarek” dotycz¹cy zabezpieczeñ stosowanych w drukarkach komputerowych przedstawi³ nadkom. Krzysztof Samulak.
Prelegenci nadkom. Wojciech Czerniawski i Cezary
Miko³ajczuk na przyk³adzie trzech ró¿nych kazusów
dotycz¹cych fa³szerstwa dokumentów, z du¿ym znawstwem tej problematyki, przedstawili sposób wnioskowania o metodzie dzia³ania sprawcy fa³szerstwa.
Nowe, coraz lepsze zabezpieczenia przed fa³szerstwami stosowane w dokumentach, zosta³y przedstawione w kilku, bardzo interesuj¹cych wyst¹pieniach zaproszonych goœci. Wzbudzili oni ogromne zainteresowanie uczestników sympozjum referatami na temat
systemu protekcji dokumentów. Emil Buduj naœwietli³
kwestiê skutecznoœci przeciwdzia³ania podrabianiu dokumentów, ppor. Aleksander Bodzek omówi³ techniki
fa³szerskie dowodu osobistego i prawa jazdy, a kpr. Natalia £epczyk scharakteryzowa³a pigmenty specjalne
stosowane w zabezpieczeniach dokumentów. Ponadto
Joanna Gutowska i Marzena Sadecka w swoim
wyst¹pieniu przedstawi³y ciekawe aspekty metody grawerowania laserowego w pod³o¿ach papierowych
umo¿liwiaj¹cego personalizacjê.
Problematykê trochê odbiegaj¹c¹ od merytorycznych zagadnieñ zwi¹zanych z badaniami pismoznawczymi i technicznymi badaniami dokumentów, aczkolwiek wa¿n¹ w zwi¹zku z kszta³ceniem nowych kadr ekspertów, omówi³ nadkom. Leszek KoŸmiñski. Popieraj¹c
swoje wypowiedzi wynikami ankiet przeprowadzonych
wœród studentów Szko³y Policji w Pile, prelegent krytycznie odniós³ siê do, wed³ug niego, niew³aœciwie
skonstruowanych programów nauczania kryminalistyki
w szko³ach Policji, ma³ej iloœci godzin poœwiêcanych
sposobowi pobierania materia³u porównawczego
do kryminalistycznych badañ pisma rêcznego. Zaproponowa³ podjêcie dzia³añ zmierzaj¹cych do poprawy tego
stanu poprzez nawi¹zanie œciœlejszej wspó³pracy laboratoriów kryminalistycznych ze szko³ami Policji, jak równie¿ Biurem Kadr i Szkolenia KGP, które jest odpowiedzialne za tworzenie programu nauczania na kursach.
W zwi¹zku z tym referatem, jak równie¿ i wyst¹pieniem
ekspertów CLK KGP traktuj¹cym o metodyce szkolenia,
przedstawiciele Wy¿szej Szko³y Policji w Szczytnie
zg³osili chêæ pog³êbienia wspó³pracy.
Ze wzglêdu na bogat¹ i ciekaw¹ tematykê wyg³aszanych referatów (aktualne osi¹gniêcia naukowe i praktyczne rozwi¹zania) oraz wysoki poziom merytoryczny
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 262 (paŸdziernik–grudzieñ) 2008
obrad, a tak¿e mo¿liwoœæ dyskusji wskazane jest, aby
w kolejnych tego typu sympozjach brali udzia³ wszyscy
eksperci i kandydaci na ekspertów. Sympozjum nale¿y
traktowaæ jako formê doskonalenia zawodowego wpisanego w zakres obowi¹zków ka¿dego eksperta i przysz³ego eksperta kryminalistyki.
O zaletach sympozjum œwiadcz¹ wnioski wyp³ywaj¹ce z analizy anonimowej ankiety oceniaj¹cej jego
efektywnoœæ. Ankietê wype³ni³o 90 osób w dwóch parametrach ocenianych w skali od 0–10 oraz jednym pozwalaj¹cym na uwagi i spostrze¿enia na temat sympozjum. Dla parametru „Program i metody” w szeœciu
aspektach ocennych (forma szkolenia, zdobycie nowej
wiedzy, uzyskanie nowych umiejêtnoœci, metody szkolenia i rytm pracy, œrodki dydaktyczne, przydatnoœæ
na zajmowanym stanowisku, przydatnoœæ w dalszej karierze zawodowej) wynik wynosi³ œrednio 8,9 punktu.
Dla parametru „Organizacja” w czterech aspektach
ocennych (lokalizacja miejsca szkolenia, w tym mo¿liwoœæ dojazdu, warunki pracy, w tym sala, oœwietlenie
itp., rozplanowanie zajêæ w czasie, zakwaterowanie)
wynik wynosi³ œrednio 9,2 punktu.
Ogólne uwagi na temat sympozjum, wskazanie zagadnieñ nieporuszonych podczas sympozjum, oczekiwania dotycz¹ce dalszych sympozjów ankietowani wyszczególnili w ostatnim parametrze ankiety „W³asne
propozycje”. Przyk³adowo postulowano, aby:
wiêcej by³o zagadnieñ prezentowanych przez
Stra¿ Graniczn¹ i PWPW,
przedstawiaæ wiêcej studiów ciekawych przypadków podejmowanych badañ,
rozwin¹æ zagadnienia zwi¹zane z ekspertyz¹, w
której przedmiotem badañ jest wyznaczenie cech
osobopoznawczych,
prezentowaæ wiêcej tematów zwi¹zanych z zabezpieczeniami technicznymi dokumentów,
naœwietliæ problematykê taktyki s¹dowej,
szerzej omówiæ wspó³pracê miêdzynarodow¹
w dziedzinie klasycznych i technicznych badañ
dokumentów,
szerzej prezentowaæ zagadnienia dotycz¹ce autofa³szerstwa, badania testamentów i wieku dokumentu,
zachêciæ do wyst¹pieñ doœwiadczonych ekspertów.
CLK KGP, jako organizator sympozjum, zamierza
wydaæ publikacjê ze streszczeniami referatów wyg³oszonych podczas obrad, rozes³aæ stosowne certyfikaty
uczestnictwa, jak równie¿ udostêpniæ wszystkim
uczestnikom prezentowane referaty w formie elektronicznej.
Joanna Piotrowska
Ewa Lazanowicz
zdj.: Tomasz Stêpieñ
81