urząd lotnictwa cywilnego program szkolenia do uzyskania

Transkrypt

Załącznik nr 3
URZĄD LOTNICTWA CYWILNEGO
PROGRAM SZKOLENIA DO UZYSKANIA UPRAWNIENIA
PODSTAWOWEGO DO PILOTOWANIA ŚMIGŁOWCA
ULTRALEKKIEGO LĄDOWEGO (UHP(L)) WPISYWANEGO DO
ŚWIADECTWA KWALIFIKACJI PILOTA STATKU POWIETRZNEGO
O MAKSYMALNEJ MASIE STARTOWEJ (MTOM) DO 495 KG (UACP)
WARSZAWA 2013
Wydanie I
WARSZAWA 2013
POŚWIADCZENIE
WPROWADZENIA PROGRAMU DO UŻYTKU
Niniejszy PROGRAM SZKOLENIA
został wprowadzony do stosowania w podmiocie szkolącym
o nazwie………………………………………,
w dniu ............................
....................................................................
(data i podpis Kierownika Szkolenia)
1. SPIS TREŚCI
Strona
DZIAŁ 1 – ADMINISTROWANIE PROGRAMEM
Spis treści
DZIAŁ 2 – ZASADY OGÓLNE
Zasady Ogólne
DZIAŁ 3 – SZKOLENIE TEORETYCZNE
Program szkolenia teoretycznego
DZIAŁ 4 – SZKOLENIE PRAKTYCZNE
Program szkolenia praktycznego
DZIAŁ 5 – ZADANIE A/I
Loty po kręgu i do strefy
DZIAŁ 6 – ZADANIE A/II
Starty i lądowania w ograniczonym terenie/lądowisku tymczasowym
DZIAŁ 7 – ZADANIE A/III
Przeloty nawigacyjne VFR
DZIAŁ 8 – ZAŁĄCZNIKI
1
1
2
2
3
7
25
25
29
31
49
50
54
54
68
KARTA SZKOLENIA TEORETYCZNEGO
68
KARTA SZKOLENIA PRAKTYCZNEGO
69
Wydanie I
1
DZIAŁ 2 – ZASADY OGÓLNE
2.1 ZAKRES SZKOLENIA WEDŁUG PROGRAMU
Program obejmuje szkolenie do Świadectwa Kwalifikacji Pilota Śmigłowca
Ultralekkiego Lądowego - UHP(L).
Celem szkolenia jest nauczenie ucznia-pilota bezpiecznego wykonywania lotów
na śmigłowcach ultralekkich w warunkach odpowiadających przepisom o lotach z
widocznością (VFR).
2.2 WYMAGANIA STAWIANE KANDYDATOM DO SZKOLENIA
Kandydat do rozpoczęcia szkolenia musi spełniać wymagania zgodne z
wymienionymi w Dziale 4, punkt 4.3.
2.3 WYMAGANIA STAWIANE KANDYDATOM DO WYDANIA ŚWIADECTWA
KWALIFIKACJI PILOTA UHP(L)
Kandydat ubiegający się o wydanie Świadectwa Kwalifikacji Pilota Śmigłowca
Ultralekkiego Lądowego - UHP(L) musi mieć:
- ukończone 16 lat;
- w przypadku kandydatów niepełnoletnich - zgoda opiekunów prawnych;
- ważne orzeczenie lotniczo-lekarskie;
- zaświadczenie o ukończeniu szkolenia lotniczego.
2.4 ZASADY I PROCEDURY STOSOWANIA DOPUSZCZALNYCH SKRÓTÓW
W SZKOLENIU
2.4.1. Zaliczenie praktyki lotniczej kandydatów uzyskanej na statkach
powietrznych upoważnia do zastosowania skróconego szkolenia teoretycznego
(oznaczenie literą B).
2.4.2. Szkolenie teoretyczne skrócone prowadzone jest metodą seminaryjną
Wydanie I
2
DZIAŁ 3 – SZKOLENIE TEORETYCZNE
3.1 METODY SZKOLENIA
Szkolenie
teoretyczne
realizowane
jest
metodą
STACJONARNĄ,
SEMINARYJNĄ, E-LEARNINGU i SAMOKSZTAŁCENIA. Obejmuje 60 godzin
lekcyjnych wykładów i ćwiczeń dla uczniów-pilotów szkolonych od podstaw lub 30
godzin lekcyjnych wykładów i ćwiczeń dla pilotów, którym zaliczono praktykę lotniczą.
Szklenie praktyczne wymaga ukończenia i zaliczenia szkolenia teoretycznego
metodą STACJONARNĄ, SEMINARYJNĄ i E-LEARNINGOWĄ (dwa moduły).
3.1.1 Szkolenie praktyczne może być prowadzone jednocześnie ze szkoleniem
teoretycznym metodą RÓWNOLEGŁĄ.
3.1.2 Szkolenie teoretyczne obejmuje:
3.1.2.1 Metodę STACJONARNĄ – 60 godzin wykładów trwających po 60 minut
bez
wliczenia
obowiązkowych
(minimum
10-minutowych)
przerw
pomiędzy
wykładami. Na koniec szkolenia stacjonarnego należy określić termin na konsultacje.
Czas przeznaczony na konsultacje nie może być krótszy niż 1 godzina (60 min.) na
każdy przedmiot. Konsultacje zgodnie z decyzja kierownika szkolenia organizuje się
w formie indywidualnej lub zbiorowej. Tryb stacjonarnego szkolenia teoretycznego
kończy się zaliczeniem całego szkolenia w formie egzaminu testowego.
3.1.2.2 Metodę SEMINARYJNĄ – 25 godzin wykładów trwających po 60 minut
bez wliczenia obowiązkowych (minimum 10 minutowych) przerw pomiędzy
wykładami. Szkolenie metodą SEMINARYJNĄ obejmuje również samokształcenie.
Suma godzin wykładów przeprowadzonych w ramach szkolenia seminaryjnego i
czasu przeznaczonego na samokształcenie nie może być krótsza niż przewidziana
na szkolenie stacjonarne. Na koniec szkolenia seminaryjnego należy określić termin
na konsultacje. Czas przeznaczony na konsultacje nie może być krótszy niż 1
godzina na każdy przedmiot. Konsultacje zgodnie z decyzja kierownika szkolenia
organizuje się w formie indywidualnej lub zbiorowej. Metoda seminaryjna szkolenia
teoretycznego kończy się zaliczeniem całego szkolenia w formie egzaminu
testowego.
3.1.2.3 Metodę E-LEARNINGU - 60 godzin wykładowych i składa się z 2
etapów:
- Etap 1 – min. 54 godzin wykładowych, spędzonych na samokształceniu
drogą e-learningową. W godzinach tych, zawiera się całość wiedzy merytorycznej,
Wydanie I
3
czas egzaminów podsumowujących określony przedmiot oraz ćwiczenia utrwalające
wiedzę z części lub całości danego przedmiotu.
- Etap 2 – seminarium praktyczne, przybliżające elementy praktyczne
konieczne do przygotowania pilota do lotu, szczególnie długodystansowego. Etap
ten, zawiera w sobie po 10% ilości godzin każdego przedmiotu, (całość 6 godzin)
spędzonego na wykładach seminaryjnych w podmiocie szkolącym.
Warunkiem przystąpienia do seminarium praktycznego jest uprzednie
zaliczenie modułu e-learningowego.
3.1.2.4 Metodę RÓWNOLEGŁĄ – tryb równoległy jest szkoleniem teoretycznym
stacjonarnym i składa się z 4 etapów:
- Etap 1 – określa zakres szkolenia wymagany do wykonania szkolenia
praktycznego według ĆWICZENIA 1 ZADANIA I, szkolenie w ramach etapu 1 polega
na przekazaniu niezbędnej wiedzy w formie wykładu i przygotowania do lotów.
- Etap 2 – określa zakres szkolenia wymagany do kontynuacji (od
ĆWICZENIA 1) szkolenia praktycznego według ZADANIA I, etap ten musi być
zakończony i zaliczony egzaminem przed pierwszym lotem samodzielnym po kręgu.
praktycznego według ZADANIA II, etap ten musi być zakończony i zaliczony
egzaminem przed pierwszym lotem lub sesjami związanymi z realizacją szkolenia
praktycznego według ZADANIA II.
praktycznego według ZADANIA III, etap ten musi być zakończony i zaliczony
egzaminem przed pierwszym lotem samodzielnym po trasie, szkolenie teoretyczne
etapu 4 kończy cykl stacjonarnego szkolenia wymaganego tym programem do
Świadectwa Kwalifikacji Pilota Śmigłowca Ultralekkiego Lądowego - UHP(L).
Niezaliczenie egzaminu z jakiegokolwiek przedmiotu na koniec etapu 2, 3 lub
4 uniemożliwia prowadzenie dalszego szkolenia praktycznego. W takim przypadku
należy określić termin na konsultacje. Czas przeznaczony na konsultacje nie może
być krótszy niż 1 godzina na każdy przedmiot wymagający ponownego zaliczenia.
Konsultacje zgodnie z decyzja kierownika szkolenia organizuje się w formie
indywidualnej lub zbiorowej.
W
ramach
poszczególnych
etapów
szkolenia
teoretycznego
RÓWNOLEGŁEGO należy zrealizować:
Wydanie I
4
- Etap 1 – Zapoznanie z kabiną samolotu, prezentacja i ogólne omówienie
przyrządów pokładowych pilotażowych, nawigacyjnych i silnikowych, wskaźniki
paliwa, pasy bezpieczeństwa, zamykanie i otwieranie kabiny, przepisy BHP,
wyposażenie radiowe i radiotelefon pokładowy, regulacja fotela i orczyków, drążek
sterowy lub wolant, klapy, hamulce, wyłącznik główny, iskrowniki, inne wyłączniki i
włączniki, zabezpieczenia AZS, włączniki instalacji nadmuchu i ogrzewania.
- Etap 2 – obejmuje szkolenie i zaliczenie przedmiotów:
IV. Łączność
VII. Osiągi i planowanie lotu
VIII. Zasady lotu
IX. Bezpieczeństwo lotów
X. Obsługa statku powietrznego i wyposażenia
- Etap 3 – obejmuje szkolenie i zaliczenie przedmiotu:
III. Meteorologia
II. Człowiek -możliwości, ograniczenia
- Etap 4 – obejmuje szkolenie i zaliczenie przedmiotów:
I. Prawo lotnicze
V. Nawigacja
VI. Procedury operacyjne
3.1.3 Szkolenie teoretyczne kandydata ubiegającego się o Świadectwo
Kwalifikacji Pilota Samolotu Ultralekkiego Lądowego UAP(L), który posiada ważną
licencję pilota samolotowego, śmigłowcowego lub szybowcowego, świadectwo
kwalifikacji pilota paralotni (PGP), świadectwo kwalifikacji pilota wiatrakowca albo
świadectwo kwalifikacji pilota motolotni z ważnym uprawnieniem podstawowym,
może być ograniczone do zagwarantowania temu kandydatowi nabycia wiedzy z
przedmiotów VI – X (tabela w punkcie 3.7).
3.2 LICZEBNOŚĆ GRUP SZKOLENIA
W szkoleniu teoretycznym liczebność grupy nie powinna przekraczać 20
słuchaczy.
Wydanie I
5
3.3 NORMY OBCIĄŻENIA SZKOLĄCEGO SIĘ ZAJĘCIAMI
Maksymalne obciążenie zajęciami teoretycznymi szkolonych przy założeniu, że
1 godzina zajęć trwa 60 min. + 10 min. przerwy wynosi: dziennie maksymalnie 8
godzin zajęć.
3.4 ZASADY KONTROLI WYNIKÓW SZKOLENIA
3.4.1 W szkoleniu teoretycznym osobami powołanymi do sprawowania nadzoru
nad przeprowadzaniem kontroli wiadomości są:
- Kierownik szkolenia - za organizację i nadzór;
- Instruktorzy - za wykonanie.
3.4.2 Przyjmowanie egzaminów w zakresie poszczególnych przedmiotów
odbywać się może metoda ustną lub pisemną w formie testowej.
3.5 KONTROLA PRZEBIEGU SZKOLENIA
W szkoleniu teoretycznym stosuje się następujące rodzaje kontroli poziomu
wiedzy szkolonych:
- sprawdzenia wiedzy teoretycznej dokonywane w ramach zajęć szkolenia
teoretycznego
- egzaminy końcowe (zaliczające szkolenie) z poszczególnych przedmiotów
- egzaminy z budowy i zasad eksploatacji poszczególnych typów statków
powietrznych przed przystąpieniem do szkolenia praktycznego na danym typie statku
powietrznego.
3.6 SKALA OCEN I KRYTERIA ICH WYSTAWIANIA
Skala ocen stosowana przy bieżącej ocenie postępów oraz wyników szkolenia.
Podstawą zaliczenia kursu jest osiągnięcie przez jego uczestników pozytywnej
oceny
z
testowych
sprawdzianów
i
stanowi
formalny
dowód
właściwego
przygotowania uprawniającego do podjęcia szkolenia praktycznego i przystąpienia
do egzaminu państwowego przed Lotniczą Komisją Egzaminacyjną.
Zasadniczą skalą ocen stosowanych w szkoleniu lotniczym jest skala
dwustopniowa.
Ocena pozytywna – ZALICZONY – (Passed) wystawia się, gdy słuchacz
uzyskał, co najmniej 75% odpowiedzi prawidłowych na egzaminie zaliczającym pracę
domową, test etapowy lub egzamin końcowy z danego przedmiotu.
Wydanie I
6
Ocena negatywna – NIEZALICZONY – (Failed) wystawia się, gdy słuchacz
osiągnął wyniki gorsze niż wymagane na ocenę pozytywną.
3.7 ZAKRES SZKOLENIA
Szkolenie teoretyczne do uzyskania Świadectwo Kwalifikacji Pilota Śmigłowca
Ultralekkiego Lądowego - UHP(L) musi zagwarantować kandydatowi nabycie
wiadomości z następujących przedmiotów:
SUMARYCZNA LICZBA GODZIN SZKOLENIA TEORETYCZNEGO
Lp.
Przedmiot wykładany
Uczniowie-piloci
Uczniowie-piloci,
bez przygotowania
którym zaliczono
lotniczego,
praktykę lotniczą,
A
B
I
Prawo lotnicze
7
-
II
Człowiek -możliwości, ograniczenia
3
-
III
Meteorologia
8
-
IV
Łączność
4
-
V
Nawigacja
8
-
VI
Procedury operacyjne
4
4
VII
Osiągi i planowanie lotu
4
4
VIII
Zasady lotu
10
10
IX
Bezpieczeństwo lotów
4
4
8
8
60
30
X
Obsługa statku powietrznego i
wyposażenia
Razem
Wydanie I
7
3.8
SZCZEGÓŁOWY
WYKAZ
TEMATÓW
W
POSZCZEGÓLNYCH
PRZEDMIOTACH
I. PRAWO LOTNICZE
A
B
7
-
Prawo międzynarodowe:

Konwencja o międzynarodowym lotnictwie cywilnym (Konwencja Chicagowska)
Doc 7300/6 - odpowiednie części następujących rozdziałów:
1)
Postanowienia ogólne konwencji;
2)
Prawa
i
obowiązki
państw
w
ramach
wykonywania
zwierzchnictwa
terytorialnego;
3)
Część I – Żegluga powietrzna:
(a) ogólne zasady i zastosowanie Konwencji;
(b) przelot nad terytorium Umawiających się Państw;
(c) przynależność państwowa statków powietrznych;
(d) środki mające na celu ułatwienie żeglugi powietrznej;
(e) warunki dotyczące statków powietrznych;
(f) Międzynarodowe normy i zalecone metody postępowania;
(g) ważność świadectw i licencji posiadających dodatkowe wpisy;
(h) powiadomienie o różnicach.
4)
Część II – Organizacja międzynarodowego lotnictwa cywilnego (ICAO) – organy
i przepisy.
Przepisy ruchu lotniczego:

Załącznik 2 ICAO do Konwencji Chicagowskiej - odpowiednie części załącznika.
Służby ruchu lotniczego (ATS) - zarządzanie ruchem lotniczym Doc 4444:

Służby informacji lotniczego (AIS):

Wydanie I
8
Lotniska, lądowiska, zewnętrzne miejsca startu:

Załącznik 14 ICAO do Konwencji Chicagowskiej - odpowiednie części załącznika,
tom 1 i 2 Lotniska.
Ochrona
międzynarodowego
lotnictwa
cywilnego
przed
aktami
bezprawnej ingerencji:
 Załącznik 17 ICAO do Konwencji Chicagowskiej - odpowiednie części
załącznika.
 Prawo krajowe:

Ustawa – Prawo lotnicze z dnia 3 lipca 2002 roku z późniejszymi zmianami -
odpowiednie części następujących rozdziałów:
Administracja lotnictwa cywilnego;
Urząd Lotnictwa Cywilnego;
Statki powietrzne i inny sprzęt lotniczy;
Rejestry statków powietrznych;
Zdatność statków powietrznych do lotów;
Zakładanie i rejestrowanie lotnisk;
Eksploatacja lotnisk;
Lądowiska i inne miejsca startów i lądowań;
Personel lotniczy;
Kwalifikacje personelu;
Licencje i świadectwa kwalifikacji;
Badania lotniczo lekarskie;
Badanie wypadków i incydentów lotniczych;
Eksploatacja statków powietrznych;
Certyfikacja szkolenia lotniczego;
Odpowiedzialność za szkody spowodowane przez ruch statków powietrznych;
Odpowiedzialność dowódcy statku powietrznego administracyjna, cywilna,
karna;
Przepisy karne;
Ubezpieczenia lotnicze.
Wydanie I
9
Warunki
i
wymagania
dotyczące
używania
ultralekkich
statków
powietrznych - wyłączenia z przepisów ogólnych:
Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia
26 marca 2013 r. w sprawie wyłączenia zastosowania niektórych przepisów
ustawy - Prawo lotnicze do niektórych rodzajów statków powietrznych odpowiednie części rozporządzenia:
Załącznik nr 4 - spadochrony w zakresie spadochronowych systemów
ratowniczych używanych w ultralekkich statkach powietrznych;
Załącznik nr 5 - ultralekkie statki powietrzne;
Załącznik nr 7 - ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej;
Załącznik nr 8 - zasady prowadzenia ewidencji statków powietrznych.
Świadectwo kwalifikacji - licencjonowanie personelu, badania:
3 czerwca 2013 r. w sprawie świadectw kwalifikacji - odpowiednie części
rozporządzenia:
Załącznik nr 5 - świadectwo kwalifikacji pilota statku powietrznego o
maksymalnej masie startowej (MTOM) do 495 kg (UACP).
27 maja 2013 r. w sprawie badań lotniczo-lekarskich - odpowiednie części
rozporządzenia.
II.
CZŁOWIEK - MOŻLIWOŚCI I OGRANICZENIA
A
B
3
-
Podstawy fizjologii i zachowanie zdrowia:
Atmosfera – skład i prawa fizyki gazów (prawa gazowe);
Układ oddechowy i układ krążenia;
Układ nerwowy;
Narząd słuchu i równowagi;
Wibracje, hałas, ultradźwięki;
Wydanie I
10
Narząd wzroku;
Nadwzroczność i krótkowzroczność;
Astygmatyzm i daltonizm;
Wpływ przeciążenia na wzrok człowieka i cały organizm;
Złudzenia wzrokowe;
Adaptacja wzroku;
Złudzenia przestrzenne - złudzenia błędnika;
Higiena i kondycja osobista.
Dolegliwości lotnicze:
Dolegliwości wynikające z wahań ciśnienia i obniżonego ciśnienia;
Choroba powietrzna;
Choroba tlenowa;
Choroba dekompresyjna;
Promieniowanie słoneczne;
Wpływ temperatury na organizm człowieka;
Czynniki trujące;
Urazy mechaniczne i poparzenia.
Psychologiczne zagadnienia pilotażu:
Wysiłek psychiczny pilota;
Uwarunkowania psychologiczne pilota;
Podejmowanie i koncepcje podejmowania decyzji;
Rodzaje uwagi pilota podczas lotu.
III.
METEOROLOGIA
A
B
8
-
Atmosfera ziemska:
Warstwy atmosfery i ich charakterystyka;
Zmiany zachodzące w atmosferze wraz z wysokością;
Wydanie I
11
Atmosfera wzorcowa (standardowa).
Termodynamika w meteorologii:
Temperatura powietrza - zmiany temperatury, inwersje dolne i górne;
Ciśnienie atmosferyczne - podział ciśnienia atmosferycznego, poziomy
gradient ciśnienia, regulacja wysokościomierza barometrycznego,
nastawianie wysokościomierza na QFE i na QNH.
Wilgotność powietrza i opady atmosferyczne, mgły:
Wilgotność powietrza;
Kondensacja pary wodnej;
Zjawiska występujące w dolnej części atmosfery - rosa, szron, szadź,
mgła;
Mgła;
Gradient adiabatyczny;
Równowaga stała, chwiejna i obojętna;
Opad deszczu.
Wiatr:
Poziomy ruch powietrza;
Prędkość wiatru;
Wiatr porywisty;
Kierunek wiatru;
Siła Coriolisa;
Zawirowania powstałe na skutek opływu góry przez wiatr;
Wiatry w niżach i wyżach;
Wiatr gór i dolin, wiatr bora;
Wiatr halny, bryza.
Fronty atmosferyczne:
Front ciepły;
Front chłodny: opóźniony, przyspieszony i zokludowany.
Wydanie I
12
Układy baryczne:
Wyż, klin i wał wysokiego ciśnienia;
Niż, bruzda i zatoka niskiego ciśnienia;
Siodło baryczne;
Kierunek wiatru w obszarze wyżu i niżu.
Termika:
Termika wypracowana;
Termika naniesiona;
Komin termiczny;
Prądy opadające i zanik noszenia.
Masy powietrza:
Powietrze arktyczno - morskie (PAm);
Powietrze arktyczno - kontynentalne (PAk);
Powietrze polarno - morskie (PPm);
Powietrze polarno - kontynentalne (PPk);
Powietrze zwrotnikowo - morskie (PZm);
Powietrze zwrotnikowo - kontynentalne (PZk).
Chmury:
Powstawanie chmur;
Podział chmur;
Wysokości podstawy chmur.
Meteorologiczne zagrożenia dla lotu:
Widzialność pozioma, pionowa i ukośna;
Turbulencja;
Oblodzenie;
Burze;
Uskok wiatru.
Wydanie I
13
Informacja meteorologiczna - klucze lotniczo – meteorologiczne:
Symbole depeszy METAR;
Depesza SPECI;
Symbole depeszy TAF;
Służba meteorologiczna.
IV. ŁĄCZNOŚĆ
A
B
4
-
Fale radiowe i radiostacja pokładowa:
Podział fal radiowych;
Modulacja;
Budowa radiostacji pokładowej;
Częstotliwości lotnicze.
Łączność i zasady korespondencji radiowej:
Wywołanie radiostacji;
Alfabet używany w lotnictwie;
Podawanie i wymawianie liczb;
Podawanie czasu i standardowe zwroty;
Zwroty frazeologii lotniczej.
Czynności do podjęcia w przypadku awarii łączności:
Częstotliwość zapasowa;
Sprawdzenie radiostacji, łącznie ze sprawdzeniem mikrofonu i słuchawek;
Procedury w locie zgodne z klasą przestrzeni powietrznej.
Procedury w sytuacjach niebezpiecznych i naglących:
MAYDAY
-
częstotliwości
sytuacja
w
niebezpieczna
sytuacjach
(definicja,
niebezpiecznych,
częstotliwości,
sygnały
w
nasłuch
sytuacjach
niebezpiecznych oraz depesze w sytuacjach niebezpiecznych);
Wydanie I
14
PAN PAN - sytuacja nagląca (definicja, częstotliwości, sygnały w sytuacjach
naglących oraz depesze w sytuacjach naglących).
Korespondencja radiowa:
Korespondencja pilota podczas uruchamiania samolotu;
Korespondencja do kołowania i do startu;
Korespondencja podczas lotu po trasie;
Korespondencja podczas powrotu z trasy, lądowanie i wyłączenie silnika;
Różnice pomiędzy instrukcją a zezwoleniem wydanym przez organ kontroli
ruchu lotniczego.
Egzamin na świadectwo radiooperatora:
Warunki uzyskania świadectwa ogólnego operatora radiotelefonisty;
Urząd Komunikacji Elektronicznej w Warszawie.
V.
NAWIGACJA
A
B
8
-
Podstawy nawigacji:
Istota nawigacji lotniczej – istota nawigowania, rodzaje i zadanie;
Prowadzenie
orientacji
geograficznej,
pozycja
statku
powietrznego,
nawigacyjna sytuacja lotu, nawigacyjne parametry lotu;
Elementy nawigacyjne lotu, główne stany lotu, lot ustalony i nieustalony;
Ziemia – geoida, elipsoida ziemska, ruchy ziemi, punkty i linie na powierzchni
ziemi, współrzędne geograficzne, jednostki pomiaru odległości, kierunek południka
geograficznego, główne kierunki, azymut.
Mapy:
Odwzorowania kartograficzne – podział według rodzaju zniekształceń i
konstrukcji
Wydanie I
siatki
kartograficznej:
walcowe,
Mercatora,
poprzeczno-walcowe
15
(Gaussa), stożkowe, wiernokątne odwzorowanie stożkowe na stożku stycznym,
wielostożkowe, płaszczyznowe (azymutalne);
Mapy lotnicze i ich wymagania - mapy ICAO, skala i podziałka, treść, znaki,
przedstawianie rzeźby terenu, wymagania i nomenklatura map, mapy używane w
nawigacji lotniczej.
Magnetyzm i busola:
Zasady ogólne - magnetyzm ziemski, inklinacja magnetyczna, deklinacja na
powierzchni ziemi, elementy magnetyzmu ziemskiego;
Dewiacja busoli magnetycznej, błędy wskazań busoli magnetycznej.
Czas i jego rodzaje:
Doba słoneczna i czas miejscowy;
Czas strefowy;
Świt i zmrok.
Nawigacja zliczeniowa:
Podstawy nawigacji zliczeniowej - linia drogi, kurs (północ busoli, północ
magnetyczna, północ geograficzna), prędkość lotu (IAS, CAS i TAS), prędkość
względem ziemi, przewidywany czas przylotu (ETA), kąt znoszenia, poprawka
kursowa na wiatr;
Trójkąt prędkości – kurs, prędkość względem ziemi, prędkość wiatru, linia drogi
i kąt znoszenia;
Wysokość
lotu
-
rodzaje
wysokości
lotu
i
jej
przeliczanie,
stopień
barometryczny.
Procedury w przypadku utraty orientacji geograficznej:
Przyczyny utraty orientacji;
Postępowanie podczas utraty orientacji geograficznej.
Globalny nawigacyjny system satelitarny (GNSS):
GPS, GLONASS lub GALILEO - zasady działania, działanie, błędy i
dokładność, czynniki wpływające na dokładność;
Wydanie I
16
Transponder pokładowy.
VI.
PROCEDURY OPERACYJNE
A
B
4
4
Przepisy ogólne:

Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 5
listopada 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa eksploatacji statków powietrznych oraz
obowiązków ich użytkowników - odpowiednie części rozporządzenia:
Załącznik nr 2 - wymogi dla eksploatacji statków powietrznych w odniesieniu do
zdatności do lotu statków powietrznych.
Poszukiwanie i ratownictwo:

Badanie wypadków i incydentów lotniczych:


Państwowa Komisja Badania Wypadków Lotniczych (PKBWL) – skład, zakres
działania, upoważnienia.
Zmniejszenie hałasu:
Załącznik 16 ICAO do Konwencji Chicagowskiej – Ochrona środowiska:
Tom I - Hałas statków powietrznych.
Naruszenie przepisów lotniczych:
Skutki naruszania przepisów lotniczych.
VII.
Wydanie I
OSIĄGI I PLANOWANIE LOTU
A
B
4
4
17
Masa i wyważenie śmigłowca ultralekkiego:
Ważenie i ciężar śmigłowca;
Wyważenie śmigłowca;
Instrukcja użytkowania śmigłowca i arkusz wyważenia.
Osiągi śmigłowca ultralekkiego:
Osiągi podczas startu i lądowania - wykorzystanie instrukcji użytkowania w
locie;
Wpływ konfiguracji, ciężaru, temperatury i wysokości na osiągi;
Autorotacja;
Mieszanka paliwowa i jej znaczenie;
Wysokość ciśnieniowa, gęstościowa i nastawienia wysokościomierzy.
Planowanie i monitorowanie lotu:
Plan lotu na potrzeby służb ruchu lotniczego;
Zdobywanie informacji o wykorzystaniu przestrzeni powietrznej przez innych
użytkowników;
Uzyskiwanie informacji o położeniu i aktywności stref przestrzeni powietrznej;
Obowiązki dowódcy statku powietrznego;
Zapobieganie kolizjom.
VIII.
ZASADY LOTU
A
B
10
10
Zasady lotu śmigłowca ultralekkiego - aerodynamika prędkości
poddźwiękowych:
Podstawowe pojęcia, prawa i definicje:
- parametry stanu płynu;
- pojęcia podstawowe z kinetyki płynów;
- równanie stałego wydatku;
- prawo Bernoulliego;
Wydanie I
18
- liczba Reynoldsa (Re);
- siły i momenty aerodynamiczne.
Parametry geometryczne profilu i skrzydła:
- parametry geometryczne profilu skrzydła;
- profile lotnicze;
- kąt natarcia;
- charakterystyka profilu skrzydła;
- zależność siły nośnej i siły oporu od kąta natarcia;
- parametry geometryczne skrzydła;
-
wpływ
parametrów
geometrycznych
profilu
na
jego
charakterystyki
aerodynamiczne;
Opory aerodynamiczne:
- opór aerodynamiczny - lepkość powietrza;
- opływ płaskiej płytki;
- opór profilowy;
- opór indukowany;
- interferencja aerodynamiczna;
Aerodynamika wirnika głównego i śmigła ogonowego:
- ruch łopat wirnika - obrót wokół osi podłużnej łopaty, wahania pionowe i
poziome;
- siły działające na wirnik - siła nośna, siła oporu łopat, ciężar łopat, siła ciągu i
siła odśrodkowa;
- siły działające na śmigłowiec - siła ciągu wirnika głównego, ciężar śmigłowca,
opór kadłuba i ciąg śmigła ogonowego;
- teoria elementów łopat i zasada zachowania pędu;
- efekt ściśliwości na zewnętrznych elementach łopat nacierających oraz
zwiększenie kąta natarcia łopat powracających;
- rozkład sił śmigła ogonowego;
- autorotacja śmigła ogonowego.
Stery:
Trzy płaszczyzny sterowania:
- pochylenie wokół osi poprzecznej;
- przechylenie wokół osi podłużnej;
Wydanie I
19
- odchylenie wokół osi pionowej.
Efekt działania dźwignią sterowania skokiem okresowym, ogólnym oraz
orczykami:
- stabilizator i ster kierunku;
- sterowanie pochyleniem, przechyleniem i odchyleniem;
- wzajemne sprzężenie przechylenia i odchylenia;
- wpływ konfiguracji wirnika na sterowanie mocą.
Stateczność i sterowność śmigłowca ultralekkiego:
Równowaga i stateczność;
Stateczność statyczna podłużna;
Wpływ położenia środka ciężkości na stateczność i sterowność;
Stateczność statyczna poprzeczna i kierunkowa;
Współzależność stateczności poprzecznej i kierunkowej.
Współczynnik obciążeń i manewry śmigłowca ultralekkiego:
Ograniczenia konstrukcyjne:
- krzywa obciążeń manewrowych (krzywa wyrwania) i krzywa obciążeń od
podmuchów;
- ograniczenia współczynników obciążenia;
- zmiany współczynników obciążenia w zakrętach i podczas wyrwania;
- wibracje, sprzężenia zwrotne sterów;
- środki ostrożności w czasie lotów;
- wykres H/V, start, lądowanie.
Naprężenia od obciążeń na ziemi:
- boczne obciążenia podwozia (lądowanie z trawersem);
- lądowanie;
- kołowanie, środki ostrożności podczas zakrętów.
IX. BEZPIECZEŃSTWO LOTÓW
Wydanie I
A
B
4
4
20
Podstawowe pojęcia związane z bezpieczeństwem lotów:
Bezpieczeństwo lotów, wypadek lotniczy, przesłanka do wypadku lotniczego,
zdarzenie lotnicze, wskaźnik awaryjności, katastrofa;
Czynnik awaryjności i czynniki warunkujące bezpieczeństwo lotów - czynnik
ludzki.
Śmigłowiec ultralekki:
Regulacja fotela i zabezpieczenie, pasy bezpieczeństwa;
Zatrucie tlenkiem węgla;
Środki bezpieczeństwa podczas tankowania śmigłowca.
Sytuacje niebezpieczne charakterystyczne dla śmigłowców ultralekkich:
Rezonans przyziemny;
Przeciągnięcie łopat;
Mast bumping;
Pierścień wirowy (wirnik główny i śmigło ogonowe);
Operacje w pierścieniu wirowym;
Przechył dynamiczny i statyczny.
X. OBSŁUGA STATKU POWIETRZNEGO I WYPOSAŻENIA
A
B
8
8
Zespół napędowy:
Silniki – wiadomości ogólne:
- silnik czterosuwowy z wewnętrzną komorą spalania;
- przyczyny przedwczesnego zapłonu i detonacji w silniku spalinowym
(benzynowym);
- moc wyjściowa, jako funkcja prędkości obrotowej.
Chłodzenie silnika:
- zadania układu chłodzenia;
- układ chłodzenia;
Wydanie I
21
- wskaźnik temperatury głowic cylindrów (Cylinder Head Temperature - CHT).
Smarowanie silnika:
- zadania oleju w układzie smarowania silnika;
- układ smarowania;
- klasy i jakość oleju;
- kontrola temperatury i ciśnienia oleju.
Instalacja zapłonowa:
- zadania układu zapłonowego;
- układ zapłonowy;
- świece zapłonowe.
Wytwarzanie mieszanki paliwowej – zasada działania gaźnika pływakowego:
- utrzymywanie właściwego składu mieszanki;
- oblodzenie gaźnika;
- skutki oraz przeciwdziałanie oblodzeniu gaźnika.
Paliwo do silników lotniczych, klasyfikacja i wymagania;
Urządzenia zwiększające moc:
- turbodoładowanie, doładowanie;
- budowa i wpływ na osiągi silnika.
Eksploatacja silnika:
- zasady bezpieczeństwa podczas pracy silnika;
- eksploatacja w ekstremalnych warunkach klimatycznych.
Przyrządy i osprzęt ultralekkiego statku powietrznego:
Podział przyrządów pokładowych ze względu na przeznaczenie;
Podział przyrządów pokładowych ze względu na ich zasadę działania;
Odbiorniki i instalacje ciśnień powietrznych;
Wysokościomierz barometryczny;
Prędkościomierz (ASI - Air Speed Indicator);
Wariometr (VSI - ang. Vertical Speed Indicator);
Przyrządy żyroskopowe:
- zasada działania żyroskopu;
- pion żyroskopowy;
- sztuczny horyzont.
Wydanie I
22
Busola magnetyczna.
Obciążenia płatowca:
Ograniczenia załadunku;
Współczynnik bezpieczeństwa;
Blokady sterów, wirnika i ich używanie;
Środki ostrożności na ziemi i w locie.
Osprzęt i wyposażenie:
Układ elektryczny statku powietrznego;
Chemiczne źródła energii elektrycznej;
Sieć elektryczna śmigłowca;
Oświetlenie statku powietrznego;
Wyposażenie radioelektroniczne.
Instalacje:
Instalacja elektryczna:
- instalacja i użytkowanie alternatorów i prądnic;
- zasilanie prądem stałym;
- akumulatory, pojemność i ładowanie;
- woltomierze i amperomierze;
- wyłączniki obwodów i bezpieczniki;
- przyrządy i mechanizmy sterowane elektrycznie;
- rozpoznawanie niesprawności;
- procedury w przypadku niesprawności.
Instalacja hydrauliczna:
- elementy składowe, płyny hydrauliczne;
- eksploatacja, wskazania przyrządów, systemy ostrzegania;
- systemy pomocnicze (dodatkowe).
Struktura płatowca i wirnika:
Konfiguracja płatowca:
- wirnik pojedynczy;
Wydanie I
23
- śmigłowiec ultralekki dwuwirnikowy w układzie wzdłużnym, współosiowym lub
poprzecznym;
- sterowanie odchyleniem/kierunkiem.
Kadłub - typy budowy, elementy strukturalne i materiały;
Głowica wirnika – typy, podzespoły i materiały.
Łopaty - profile aerodynamiczne, budowa i materiały;
Powierzchnie sterowe - statecznik pionowy i poziomy, budowa i materiały;
Podstawowe układy sterowania – typy i podzespoły;
Kabina załogi;
Podwozie - typy, koła, opony, instalacja hamulcowa i amortyzatory.
Obsługa śmigłowca ultralekkiego:
Okresowe przeglądy techniczne według Instrukcji Obsługi Technicznej;
Prowadzenie dokumentów obsługi śmigłowca – książka ultralekkiego statku
powietrznego;
Naziemna obsługa śmigłowca przez pilota – przetaczanie, parkowanie,
podnoszenie, kotwiczenie, transport i mycie śmigłowca.
Wydanie I
24
DZIAŁ 4 – SZKOLENIE PRAKTYCZNE
4.1
ZAKRES SZKOLENIA PRAKTYCZNEGO
Szkolenie do Świadectwa Kwalifikacji Pilota Śmigłowca Ultralekkiego Lądowego
- UHP(L) składa się z 3 ZADAŃ:
ZADANIE A/I - Loty po kręgu i do strefy
ZADANIE A/II - Starty i lądowania w ograniczonym terenie/lądowisku
tymczasowym
ZADANIE A/III - Przeloty VFR
Realizacja ZADAŃ musi doprowadzić ucznia-pilota przed przystąpieniem do
egzaminów praktycznych przed Lotniczą Komisją Egzaminacyjną do zdobycia
umiejętności i praktyki lotniczej wymaganej do uzyskania uprawnienia do pilotowania
śmigłowca ultralekkiego lądowego - UHP(L) w wymiarze jak poniżej:
- co najmniej 28 godzin lotu;
- w tym, co najmniej 8 godzin lotu w charakterze dowódcy statku powietrznego;
- z czego co najmniej 4 godziny lotu nawigacyjnego, w tym przelot nawigacyjny
co najmniej 150 km, podczas którego należy wykonać jedno lądowanie z pełnym
zatrzymaniem na lotnisku innym niż lotnisko startu.
ZESTAWIENIE LOTÓW SZKOLENIA PODSTAWOWEGO DO ŚWIADECTWA
KWALIFIKACJI PILOTA UHP(L)
ZADANIE
A/I
A/II
A/III
Razem
Rodzaj lotów
Liczba lotów/Czas
Z instruktorem
118
8h 00'
Samodzielnie
10
1h 00'
Z instruktorem
12
1h 00'
Z instruktorem
12
11h 00'
Samodzielnie
7
7h 00'
159
28h 00'
4.2 ILOŚCI I CZASY LOTÓW W POSZCZEGÓLNYCH ĆWICZENIACH
Ilości i czasy lotu, albo łączne lotów, wymienione w treści ĆWICZEŃ są wartościami
minimalnymi.
Wydanie I
25
4.3 WARUNKI DOPUSZCZENIA DO SZKOLENIA PRAKTYCZNEGO
Do szkolenia praktycznego można dopuścić osobę, która:
Posiada uwierzytelnione zezwolenie rodziców lub prawnych opiekunów na
odbycie szkolenia lotniczego na śmigłowcach ultralekkich, jeśli jest to osoba,
która nie ukończyła 18 lat.
Ukończyła z wynikiem pozytywnym kurs teoretyczny lub realizuje go metodą
RÓWNOLEGŁĄ.
Posiada aktualne orzeczenie lotniczo – lekarskie lub uzyska je przed pierwszym
lotem samodzielnym.
4.4 SZCZEGÓŁOWE ZASADY I NORMY OBCIĄŻENIA UCZESTNIKA
SZKOLENIA ZAJĘCIAMI SZKOLENIA PRAKTYCZNEGO
Decyzję w sprawie określenia liczby i czasu lotów w stosunku do osób
biorących udział w szkoleniu lotniczym podejmuje instruktor szkolący uwzględniając
przy tym takie elementy jak:
- etap szkolenia;
- warunki atmosferyczne;
- predyspozycje i samopoczucie szkolonego.
Ze względu na specyfikę i optymalizacje procesu szkolenia zaleca się, aby
dzienne normy czasu i liczby lotów wykonywanych przez szkolonych nie były większe
niż 6 godzin/30 lotów.
4.5 SZKOLENIE W PROCEDURACH AWARYJNYCH
Podczas szkolenia praktycznego prowadzone jest nauczanie i kontrola
opanowania procedur awaryjnych, stosowanych na ziemi i w locie.
Obowiązek czuwania nad utrzymaniem wysokiego poziomu bezpieczeństwa
wykonywania lotów w podmiocie szkolącym spoczywa na kierowniku szkolenia. W
stosunku do osób prowadzących szkolenie za prawidłowość prowadzonego
szkolenia w procedurach bezpieczeństwa odpowiada kierownik szkolenia. W
stosunku do osób szkolonych za prawidłowość prowadzonego szkolenia w
procedurach bezpieczeństwa odpowiadają instruktorzy prowadzący.
Utrzymanie wysokiego poziomu stanu bezpieczeństwa wykonywanych lotów
zapewnia się poprzez:
- wstępne szkolenia w zakresie bezpieczeństwa lotów
Wydanie I
26
- szkolenia doskonalące
- szkolenia okresowe w sytuacjach niebezpiecznych i awaryjnych
- działania profilaktyczne z zakresu bezpieczeństwa wykonywania lotów na
podstawie prowadzonych analiz i omówień zaistniałych przesłanek, wydarzeń i
wypadków
Utrzymanie wysokiego poziomu zapewnia się poprzez:
- naukę własną i studiowanie instrukcji obsługi i instrukcji użytkowania w locie
statków powietrznych
- nabywanie oraz pogłębianie wiedzy i umiejętności w czasie zajęć w trakcie
szkolenia naziemnego (przygotowania do lotów)
- sprawdziany nabytej wiedzy
- ćwiczenie postępowania w symulowanych sytuacjach niebezpiecznych i
awaryjnych.
W przypadku osób szkolonych szkolenie w procedurach bezpieczeństwa jest
integralną częścią szkolenia. Powinno ono zawierać co najmniej następujące
elementy:
- procedury awaryjne (Emergency Procedures) związane z konkretnym typem
statku powietrznego (użytym do szkolenia)
- postępowanie w przypadku utraty łączności radiowej z uwzględnieniem
specyfiki użytkowanego lotniska (przed pierwszym samodzielnym lotem)
- postępowanie w przypadku utraty orientacji geograficznej (przed pierwszym
samodzielnym lotem nawigacyjnym szkolonego)
- postępowanie w przypadku awarii silnika
Wyniki kontroli opanowania procedur awaryjnych w formie ocen zaliczone
(passed) lub niezaliczone (failed) są rejestrowane w karcie szkolenia praktycznego.
Dla każdego uczestnika szkolenia, który nie zaliczył kontroli opanowania
procedur awaryjnych kierownik szkolenia ustala indywidualny proces postępowania
obejmując doszkolenie w określonym zakresie.
4.6 KONTROLA WYNIKÓW SZKOLENIA
Bieżąca, ciągła kontrola postępów szkolenia ucznia-pilota jest obowiązkiem
instruktora prowadzącego szkolenie praktyczne. Wyniki tej kontroli w formie ocen
zaliczone (passed) lub niezaliczone (failed) są rejestrowane w karcie szkolenia
praktycznego. Stanowią one, wraz z zapisami popełnionych błędów, podstawę do
Wydanie I
27
określania niezbędnej ilości lotów w poszczególnych ĆWICZENIACH i do określenia
momentu przejścia do następnego ĆWICZENIA.
4.7 KONTROLA PO PRZERWIE W LOTACH SAMODZIELNYCH
Kontrola bieżąca po przerwie w lotach samodzielnych przeprowadzana jest zależnie
od doświadczenia lotniczego ucznia-pilota i oceny instruktora.
Wydanie I
28
DZIAŁ 5 – ZADANIE A/I
LOTY PO KRĘGU I DO STREFY
5.1 Cel ZAD ANI A
Uzyskanie przez ucznia-pilota umiejętności wystarczających do samodzielnego
wykonywania lotów w warunkach VFR po kręgu i do strefy, w ruchu lotniczym
niekontrolowanym
przy
wietrze
nieprzekraczającym
ograniczeń
śmigłowca.
Uzyskanie ponadto przez ucznia-pilota umiejętności:
- korzystania z instrukcji użytkowania w locie (AFM – Aircraft Flight Manual) i
listy kontrolnej czynności (check list),
- oceny zdatności do lotu śmigłowca i jego wyposażenia na podstawie
dokumentów, przeglądu przedlotowego (pre- flight check) i prób eksploatacyjnych,
- korzystania z informacji meteorologicznych dotyczących lotniska oraz
prowadzenia
bieżącej
obserwacji
pogody
i
dostrzegania
zmian
warunków
meteorologicznych istotnych dla bezpieczeństwa wykonywanego lotu.
Przygotowanie psychiczne ucznia-pilota do działania w sytuacjach awaryjnych i
niebezpiecznych, utrwalenie wiedzy stosowanej, dotyczącej procedur awaryjnych
oraz przygotowanie pilotażowe do stosowania w locie tych procedur w takim
zakresie, jaki wymieniono w treści ĆWICZEŃ i na jaki pozwala bezpieczeństwo
lotów.
5.2 Warunki dopuszczenia do w ykonyw ania ZADANI A
Zgodne z wymienionymi w Dziale 4, punkcie 4.3.
5.3 Przygotow anie naziemne do realizacji ZAD ANI A A/I
Po ukończeniu szkolenia teoretycznego kierownik szkolenia przydziela
poszczególnym instruktorom uczniów-pilotów do szkolenia praktycznego. Szkolenie
praktyczne w powietrzu poprzedza cykl przygotowania naziemnego, prowadzonego
przez instruktora z grupą uczniów lub uczniem. Wszystkie zajęcia należy odnotować
w karcie przebiegu szkolenia praktycznego.
Przygotowanie naziemne obejmuje:
- instrukcję użytkowania lotniska w tym: schemat pola wzlotów, przeszkody w
rejonie lotniska, pola przydatne do przymusowego lądowania w rejonie lotniska,
rozkładanie startu, strefy pilotażu, charakterystyczne obiekty, odległości do stref,
Wydanie I
29
kursy do stref, zakres wysokości w strefach, warunki szczególne wykorzystania danej
strefy, lotniska zapasowe, sposoby wznawiania orientacji w rejonie lotu;
- instrukcja użytkowania śmigłowca w locie: warunki lotu po kręgu, ograniczenia
eksploatacyjne śmigłowca (płatowca i silnika),
- szczególne przypadki w locie: pożar, zakłócenie w pracy silnika, uszkodzenia
przyrządów pokładowych, czynności załogi po odmowie pracy silnika na wysokości
do 100 m, przymusowe lądowanie śmigłowca w terenie przygodnym;
- trening – zajmowanie miejsca w kabinie, wychodzenie z kabiny, czynności
pilota przed lotem i po locie;
- zasady i sposób awaryjnego opuszczania śmigłowca;
- wskazówki prowadzenia korespondencji radiotelefonicznej w ruchu lotniczym,
trening – prowadzenie łączności w czasie wznawiania orientacji geograficznej w
celach treningowych, eksploatacja radiostacji korespondencyjnej;
- przegląd śmigłowca przed lotem, zabezpieczenie p.poż, lotniskowe źródło
energii elektrycznej, uruchomienie, próba i wyłączenie silnika, trening w kabinie;
- podział uwagi, czynności pilota, warunki lotu i charakterystyczne błędy na
poszczególnych etapach lotu po kręgu, przed startem, po oderwaniu i na wznoszeniu
i po przyziemieniu.
5.4 Przygotow anie naziemne do lotów według ZAD ANI A A/I
Przed przystąpieniem do szkolenia według poszczególnych ĆW ICZEŃ –
ZADANIA A/I należy przeprowadzić zajęcia z wiedzy stosowanej zgodnie z
tematyką poszczególnych ĆWICZEŃ.
5.5 Wskazów ki w ykonaw cze
Zaleca się, aby uczeń był szkolony według ZADANIA A/I przez jednego
instruktora.
5.6 Dopuszczalne tolerancje parametrów lotu
W trakcie szkolenia do świadectwa kwalifikacji pilota UHP(L) uczeń - pilot
powinien osiągnąć umiejętność lotu z parametrami właściwymi dla danego typu
śmigłowca.
Wydanie I
30
5.7 Warunki atmosferyczne dla realizacji ZADANIA
Wszystkie loty ZADANIA A/I powinny odbywać się w warunkach
meteorologicznych VMC.
5.8 RAMOWE ZESTAWIENIE ĆWICZEŃ ZADANIA A/I
Treść ćwiczenia
ćw.
1
2
3
4
Liczba lotów
Czas
Nr
jednego
lotu w min.
Lot zapoznawczy
Nauka podstawowych
elementów lotu
Start i lądowanie, zawis, podlot i
zwroty
Loty szkoleniowe po kręgu
Razem
Z instruktorem Samodzielnie lotów
30
1
1
30
2
-
2
3
30
-
30
6
15
-
15
3
30
-
30
2
30
-
30
6
5
-
5
15/6/3
5
-
5
6
-
10
10
Poprawianie błędów przy
5
starcie, lądowaniu oraz w lotach
po kręgu
6
7
8
Doskonalenie manewrowania
śmigłowcem. Sytuacje awaryjne
Loty doskonalące po kręgu
Loty egzaminacyjne przed
samodzielnym wylotem
9
Loty samodzielne
10
Loty doskonalące
Razem
Według decyzji instruktora
9h 00'
118
10
128
Uwaga: Ilości i czasy lotu są wartościami minimalnymi.
Wydanie I
31
5.9 WYKAZ ĆWICZEŃ
ĆWICZENIE NAZIEMNE
ZAPOZNANE SIĘ ZE ŚMIGŁOWCEM I OCENA JEGO ZDATNOŚCI DO
LOTU.
Cel ĆWICZENI A:
Opanowanie obsługi naziemnej śmigłowca, bezpiecznej dla ludzi i sprzętu,
wejście i wyjście z śmigłowca, znajomości wyposażenia kabiny, jednoznacznej oceny
zdatności śmigłowca i jego wyposażenia oraz zasad i praktycznego działania w razie
pożaru na ziemi i w powietrzu. Manualne ćwiczenia w celu opanowania umiejętności
postępowania w sytuacjach awaryjnych.
Warunki dopuszczenia:
Do wykonania ĆWICZENIA może być dopuszczony uczeń – pilot, który spełniał
warunki na dopuszczenie do wykonania ZADANIA.
Wskazów ki w ykonaw cze:
Skontrolować znajomość procedur dotyczących oceny stanu technicznego oraz
sprawdzania łączności radiotelefonicznej. Zapoznanie z postanowieniami Instrukcji
Użytkowania
w
Locie
(AFM),
dotyczącymi
obsługi
naziemnej,
tankowania,
uzupełniania olejem, ponadto kalkulacji masy śmigłowca oraz bezpiecznego
wykonania prób funkcjonalnych. Zapoznanie z zasadami postępowania w razie
pożarów na ziemi i w powietrzu.
Uczeń – pilot pod nadzorem instruktora szkolenia praktycznego i dokonuje
przeglądu
śmigłowca,
najpierw
zewnętrznie,
potem
wewnątrz
łącznie
ze
sprawdzaniem wnętrza bagażnika i sposobem mocowania bagażu.
Pod nadzorem instruktora szkolenia praktycznego znajdującego się w kabinie,
uczeń-pilot trenuje wsiadanie do śmigłowca, zamykanie i otwieranie kabiny,
dopasowanie fotela, zapinanie i odpinanie pasów bezpieczeństwa, blokowania i
odblokowania sterów i zamków kabiny, zapoznaje się z rozmieszczeniem wszystkich
układów sterowania, zakresem ruchów podstawowych sterownic, kranów paliwa i
instalacji.
Uczeń-pilot zachowując kolejność operacji według listy kontrolnej czynności,
uruchamia i podgrzewa silnik, wykonuje próbę silnika, włączanie sprzęgła, włączanie
Wydanie I
32
wirnika i próbę łączności a następnie chłodzi i wyłącza silnik, ocenia zdatność
śmigłowca do lotu.
ĆWICZENIE 1
LOT ZAPOZNAWCZY
Cel ĆWICZENI A:
Zapoznanie z wrażeniami lotu, z rejonem lotniska, rozmieszczeniem stref
pilotażowych, zapoznanie z projekcją maski względem horyzontu w locie poziomym i
w zakrętach, sposobem oceny położenia przestrzennego śmigłowca, działaniem
sterów i sterowaniem skokiem ogólnym.
Zaliczenie ĆWICZEŃ naziemnych
Przygotow anie naziemne do ZAD. A/ I ĆW. 1 obejmuje:
Omówienie podstawowych informacji zawartych w Instrukcji Użytkowania
Lotniska w zakresie granic pola wzlotów, zasadniczych kierunków startów i lądowań,
rozmieszczenia i charakterystyki przeszkód, położenia obiektów orientacyjnych i stref
pilotażu oraz organizacji ruchu lotniczego na ziemi i nadlotniskowego w powietrzu.
Naukę zasad obserwacji zewnętrznej i wewnętrznej oraz ocenę położenia
przestrzennego i orientacji geograficznej. Opanowanie zasad kontroli pracy silnika i
instalacji.
Ogólne założenia lotu:
- Wysokość lotu:
nie mniej niż 500 m AGL (1650 stóp AGL)
- Miejsce lotu:
strefa pilotażu
- Czas jednego lotu:
30 min.
- Liczba lotów z instruktorem
nie mniej niż 1
Śmigłowiec pilotuje instruktor, a uczeń lekko trzyma stery i napędy sterowania i
instalacji, według wskazówek instruktora, na jego polecenie podejmuje próby
sterowania. Objaśnienia instruktora dotyczyć powinny głównie: zasad obserwacji
(zewnętrznej
i
wewnętrznej),
podziału
uwagi,
prowadzenia
korespondencji
radiotelefonicznej. Instruktor zapoznaje ucznia z charakterystycznymi obiektami
znajdującymi się wokół lotniska. Instruktor zwraca także uwagę na asymetrię
sterowania poprzecznego i kierunkowego oraz zakłócenia sterowania.
Wydanie I
33
Kr yteria zaliczenia ĆWICZENI A:
Uczeń – pilot powinien dostrzegać zmiany kierunku lotu, przechylenia i
pochylenia i reagować na nie odpowiednimi sterami.
ĆWICZENIE 2
NAUKA PODSTAWOWYCH ELEMENTÓW LOTU
Cel ĆWICZENI A:
Opanowanie przez uczestnika szkolenia techniki sterowania aerodynamicznego
i dźwignią skoku ogólnego w locie poziomym, podczas wznoszenia, zniżania, w locie
po prostej i w zakrętach o przechyleniu do 30º. Nauka zmian prędkości, oraz
prowadzenie obserwacji zewnętrznej i wewnętrznej w stopniu umożliwiającym
przystąpienie do nauki lotu po kręgu.
Zaliczenie ĆWICZENIA 1
Przekazanie, utrwalenie i sprawdzenie wiadomości zasad pilotażu z zakresu
zasadniczych elementów ĆWICZENIA, zasad obserwacji faz lotu i techniki
pilotowania. ĆWICZENIA w prowadzeniu korespondencji radiotelefonicznej.
Ogólne założenia lotów :
- Wysokość lotu:
nie mniej niż 500 AGL (1650 stóp AGL)
- Miejsce lotu:
strefa pilotażu
około 30 min. (łącznie 1 godz.)
nie mniej niż 2
Loty odbywają się w strefie pilotażu i obejmują naukę lotu wznoszącego,
poziomego, zniżania i prawidłowych zmian konfiguracji lotu oraz naukę zakrętów
ustalonych z przechyleniem do 30°. W ĆWICZENIU należy zwrócić uwagę na użycie
trymera, poprawne sterowanie zespołem napędowym, zachowanie stałej prędkości
liniowej, kątowej i przechylenia oraz koordynacji sterów w zakrętach, szczególnie
przy wprowadzaniu i wyprowadzaniu oraz zależność pomiędzy położeniem dźwigni
skoku/mocy, położeniem tarczy wirnika, położeniem kadłuba oraz prędkością.
Instruktor demonstruje posługiwanie się w odpowiednich momentach listą
kontrolną czynności, prowadzi korespondencję radiotelefoniczną.
Wydanie I
34
Instruktor demonstruje także procedury związane ze startem, wyjściem z kręgu
do strefy, wejściem w krąg po powrocie ze strefy i podejściem do lądowania.
Kr yteria zalic zenia ĆWICZENI A:
Uczeń posiadł umiejętności:
- utrzymywania lotu po prostej przy normalnej mocy przelotowej;
- sterowania pochyleniem, łącznie z użyciem trymera;
- utrzymywania równowagi podłużnej, poprzecznej i kierunkowej przy zmianach
prędkości;
- wykonania lotu prostego i zakrętów przy parametrach zalecanych lub
obowiązujących w locie po kręgu;
- wprowadzania i utrzymywania zakrętów ze średnim przechyleniem;
- wyprowadzania z zakrętu do lotu po prostej na wybrany kierunek;
- wykonywania zakrętów w locie poziomym, ze wznoszeniem i na zniżaniu;
- rozpoznawania i likwidowania nieprawidłowości w zakrętach w stopniu
pozwalającym na bezpieczną naukę lotów po kręgu.
ĆWICZENIE 3
START, LĄDOWANIE, ZAWIS, PODLOT I ZWROTY
Cel ĆWICZENI A:
Opanowanie procedur związanych z wykonaniem startu, lądowania, zawisu z
wpływem ziemi, znaczenie wpływu wiatru oraz położenia przestrzennego, poduszka
powietrzna, stateczność w zawisie, wpływ przesterowania;
- nauka sterowania tylko drążkiem sterowania skoku okresowego;
- nauka sterowania tylko drążkiem sterowania skoku okresowego oraz
przepustnicą;
- nauka sterowania tylko drążkiem sterowania skoku okresowego, przepustnicą
oraz orczykami;
- nauka sterowania wszystkimi urządzeniami sterowniczymi;
- pokaz wpływu ziemi;
- nauka lądowania z dobiegiem;
- typowe zagrożenia np. śnieg, pył, śmieci.
Zaliczenie ĆWICZENIA 2.
Wydanie I
35
Utrwalenie i sprawdzenie w drodze omówienia zakresu wiedzy stosowanej
dotyczącej normalnych procedur zawisu z wpływem ziemi ze szczególnym
uwzględnieniem
zasad
prowadzenia
obserwacji
zewnętrznej
i
wewnętrznej,
podejmowania decyzji dotyczących planowania lotu. Omówienie sytuacji awaryjnych,
zasad ich rozpoznawania i postępowania w razie ich wystąpienia (procedury
awaryjne).
- Wysokość lotu:
1.5 -3 m AGL (5 - 10 stóp AGL)
- Miejsce lotu:
płyta lotniska
około 3 min. (łącznie 1 godz. 30 min.)
nie mniej niż 30
Ćwiczenie to wykonuje się w kwadracie z chorągiewkami w narożnikach o
wymiarach 20 x 20 metrów. Instruktor demonstruje wykonanie zawisu na wysokości
10 stóp ( 3 m) a następnie na wysokości 5 ft (1,5 m).
Loty obejmują naukę startu, zawisu oraz podlotu. Uczeń zapoznany zostaje z
wpływem ziemi na własności śmigłowca. W ćwiczeniu należy zwrócić uwagę na
prawidłową kolejność czynności i właściwy podział uwagi, egzekwując przestrzeganie
ustalonych prawideł w tym zakresie od pierwszych lotów. Korespondencję w lotach
prowadzi uczeń.
Opanowanie elementów lotu prowadzić od doskonalenia już znanych i pokazu
nowych, aż do całkowitego nauczenia manewrów związanych z zawisem śmigłowca.
ĆWICZENIE 4
LOTY SZKOLENIOWE PO KRĘGU
Cel ĆWICZENI A:
Nauka procedur związanych z wykonaniem lotu po kręgu – zapoznanie z
zasadami ruchu na lotnisku i w kręgu nadlotniskowym, środki ostrożności, procedury
i sposoby zapobiegania kolizjom, start, przejście do zawisu, lądowanie z zawisu,
podloty na miejsce postoju. Prowadzenie korespondencji radiotelefonicznej,
posługiwanie się listą kontrolną czynności.
Wydanie I
36
Utrwalenie i sprawdzenie w drodze omówienia zakresu wiedzy stosowanej
dotyczącej normalnych procedur lotu po kręgu w tym zasad oderwania i zawisu,
czynności po starcie, wpływu poziomego przemieszczania się w pobliżu ziemi na
bezpieczeństwo lotu, lądowania bez przemieszczeń (w bok i do tyłu), startu i
lądowania z bocznym i tylnym wiatrem) oraz czynności po lądowaniu ze szczególnym
uwzględnieniem
zasad
prowadzenia
obserwacji
zewnętrznej
i
wewnętrznej,
podejmowania decyzji dotyczących planowania lotu. Omówienie sytuacji awaryjnych
w locie po kręgu, zasad ich rozpoznawania i postępowania w razie ich wystąpienia.
- Wysokość lotu:
nie mniej niż 200 AGL (650 stóp AGL)
- Miejsce lotu:
lot po kręgu
nie mniej niż 15
Loty obejmują naukę startu, opanowanie procedur związanych z poziomym
zwiększeniem prędkości, wznoszeniem na prędkości ekonomicznej do wysokości
600 ft z przechyleniem w zakrętach 15°, wykonania kręgu, obliczenia do lądowania i
zniżania z prędkością ekonomiczną po ścieżce schodzenia, utrzymując prędkość
opadania 6 do 9 ft/sek. i zmniejszenie prędkości do zawisu. Przyziemienie pionowe.
Start i lądowanie pod wiatr oraz zasady przemieszczania się na miejsce postoju. W
ćwiczeniu należy zwrócić uwagę na prawidłową kolejność czynności i właściwy
podział uwagi egzekwując przestrzeganie ustalonych prawideł w tym zakresie od
pierwszych lotów. Korespondencję radiową w lotach prowadzi uczeń.
Opanowanie elementów lotu po kręgu prowadzić od doskonalenia już znanych i
pokazu nowych, aż do całkowitego nauczenia lotu po kręgu od startu do lądowania.
Uczeń przyswoił umiejętności:
- wykonuje wszystkie manewry płynnie i dokładnie;
- start do zawisu bez przemieszczeń;
- utrzymuje stałą wysokość w zawisie i położenie względem wyznaczonego
punktu na ziemi;
Wydanie I
37
- przyziemienie pionowe;
- prędkość obrotowa wirnika nośnego: +/- 2%;
- wysokość: +/- 2 stopy (0,6 m);
- położenie: w kręgu o średnicy 10 stóp (3 m);
- sprawdzenia gotowości śmigłowca do lotu;
- wykonywania startu w łożu wiatru i z wiatrem bocznym;
- wykonywania czynności podczas startu i po starcie;
- realizacji procedur lotu po kręgu;
- podejścia do lądowania i lądowania;
- uwzględniania wpływu wiatru na prędkość podejścia i przyziemienia;
- podejścia do lądowania i lądowania z bocznym wiatrem;
- posługiwania się listą kontrolną czynności w operacjach na ziemi i w locie;
- prowadzenia prawidłowej korespondencji radiotelefonicznej;
- prawidłowej obserwacji ruchu w kręgu nadlotniskowym i na płycie lotniska.
ĆWICZENIE 5
POPRAWI ANIE BŁĘDÓW PRZY STARCIE, LĄDOW ANI U ORAZ W
LOTACH PO KRĘGU
Cel ĆWICZENI A:
Doskonalenie umiejętności startu i lądowania przy występujących utrudnieniach
spowodowanych zmianą kierunku i siły wiatru oraz zapoznanie ucznia-pilota ze
sposobami poprawiania odchyleń przy lądowaniu spowodowanych błędami pilotażu.
Przypomnienie, uszczegółowienie i utrwalenie wiedzy stosowanej w zakresie:
- zasadniczych elementów ĆWICZENIA;
- skutków błędów pilotażu i nagłej zmiany prędkości i kierunku wiatru dla
przebiegu i bezpieczeństwa przyziemnych faz lotu, granic tolerancji śmigłowca w
zależności od masy;
- uwzględnienie wpływu wiatru na lot po kręgu;
- technika startu i lądowania z bocznym i tylnym wiatrem.
- ćwiczenia w prowadzeniu korespondencji.
Wydanie I
38
- Wysokość lotu:
150 - 300 m AGL (500 – 1000 stóp AGL)
- Miejsce lotu:
według potrzeb
nie mniej niż 30
Ćwiczenie obejmuje pokaz i naukę poprawiania błędów startu i lądowania,
powodowanych przez instruktora w typowej dla startu i lądowania konfiguracji.
W ramach ĆWICZENIA należy przeprowadzić pokaz i naukę procedury
nieudanego lądowania i odejścia na drugi krąg. Należy zwrócić uwagę na
podejmowanie decyzji o zaniechaniu lądowania na właściwej wysokości i prawidłową
kolejność czynności w trakcie odejścia na drugi krąg.
- poprawiania odchyleń występujących w fazie startu i lądowania;
- startu i lądowania z bocznym wiatrem;
- podejmowania decyzji o konieczności odejścia na drugi krąg;
- właściwego wykonania odejścia na drugi krąg;
- wykonania kręgu na małej wysokości.
ĆWICZENIE 6
DOSKONALENIE UMIEJĘTNOŚCI MANEWROW ANI A
ŚMIGŁOWCEM I SYTUACJE AW ARYJNE
Cel ĆWICZENI A:
Opanowanie przez ucznia-pilota umiejętności manewrowania i wykrywania oraz
wyprowadzania śmigłowca z różnych konfiguracji lotu. Opanowanie umiejętności
wyprowadzania z nienormalnych śmigłowca.
Omówienie, utrwalenie i sprawdzenie wiedzy stosowanej dotyczącej manewrów
wykonywanych w ĆWICZENIU.
Wydanie I
39
- Wysokość lotu:
według potrzeb
- Miejsce lotu:
według potrzeb
nie mniej niż 30
Elementy oraz czynności podlegające nauczaniu i doskonaleniu:
1. Podejście do lądowania i lądowanie z ograniczoną mocą:
– strome podejście;
- doskonalenie podejścia ze stałym kątem;
- strome podejście;
- podejście ze zdławioną mocą;
- wykorzystanie wpływu ziemi;
- zmienny manewr wyrównania podczas lądowania z symulowaną awarią
silnika.
2. Procedury awaryjne:
- przerwany start;
- awaria sterowania śmigłem ogonowym lub napędu śmigła ogonowego;
- symulowane awarie na kręgu łącznie z symulowaną awarią silnika podczas
startu, po pierwszym zakręcie, w pozycji z wiatrem i po trzecim.
3. Przemieszczanie bokiem i tyłem w zawisie:
- przemieszczanie bokiem, oś podłużna śmigłowca ustawiona pod wiatr;
- przemieszczanie tyłem, oś podłużna śmigłowca ustawiona pod wiatr;
- połączenie lotu bokiem i lotu tyłem;
- przemieszczanie bokiem, tyłem, oś podłużna śmigłowca ustawiona pod wiatr;
- stateczność, samoczynne ustawianie się pod wiatr;
- wyprowadzenie lotu do tyłu (pochylenie śmigłowca);
- ograniczenia prędkości podczas lotu tyłem i bokiem.
4. Zwroty w zawisie:
- doskonalenie zawisu pod wiatr i z wiatrem;
- zwroty w zawisie o 360º:
- wokół miejsca pilota;
- wokół śmigła ogonowego;
- wokół geometrycznego środka śmigłowca;
Wydanie I
40
- przemieszczanie w zawisie po kwadracie, kontrola przestrzeni podczas zwrotu
w zawisie o 360º;
- sterowanie obrotami, moment reakcyjny, okresowe zatrzymanie obrotu
spowodowane zmianą położenia środka ciężkości, kierunku i prędkości wiatru.
5. Zawis bez wpływu ziemi – pierścień wirowy:
- ustalony zawis bez wpływu ziemi;
- dryf/wysokość/sterowanie mocą;
- fazy rozwoju pierścienia wirowego, rozpoznawanie i wyprowadzanie;
- nieskuteczność śmigiełka ogonowego.
6. Lądowanie z symulowaną awarią silnika:
- autorotację z przyziemieniem;
- autorotację z zawisu;
- gwałtowne hamowanie – szybie przejście do zawisu;
- umiejętność szybkiego podejmowania trafnej decyzji w razie awarii;
- wybór płaszczyzny przymusowego lądowania;
- wpływ ciężaru, obciążenie tarczy wirnika, wysokości gęstościowej, spadek
RPM;
- doskonalenie wejścia w autorotacje;
- użycie dźwigni skoku ogólnego i okresowego do sterowania prędkością /
RPM;
- zmiany manewru wyrównania podczas lądowania z symulowana awarią
silnika;
- stałe położenia przestrzenne podczas lądowania z symulowaną awarią silnika;
- lądowania z symulowaną awarią silnika z fazy zawisu / podlotu;
- lądowania z symulowaną awarią silnika podczas przejścia i w trakcie lotu na
małej wysokości.
7. Manewry podczas autorotacji:
- nad
wybranym
punktem
podczas
lotu
na różnych
prędkościach i
wysokościach;
- doskonalenie podstawowej autorotacji – zasięg w autorotacji;
- autorotacja z największym zasięgiem;
- autorotacja na małej prędkości;
- autorotacja ze stałym położeniem przestrzennym śmigłowca;
- esowanie podczas autorotacji;
Wydanie I
41
- zakręty o 180º i 360º podczas autorotacji.
8. Lądowanie przymusowe:
- ćwiczenia planowania i oceny w przypadku awarii silnika podczas lotu;
- wybór odpowiedniego terenu;
- czynności podczas lądowania przymusowego, czynności po wypadku;
- odzyskanie mocy i odejście na drugi krąg.
9. Głębokie zakręty oraz manewry prędkością, spirala na zniżaniu i wznoszeniu:
- głębokie zakręty w locie poziomym (do 30º przechylenia);
- zakręty z maksymalną prędkością kątową;
- głębokie zakręty podczas autorotacji;
- błędy podczas zakrętów;
- sterowanie obrotami wirnika, obciążenie tarczy wirnika;
- wibracje, sterowanie ze sprzężeniem zwrotnym;
- wpływ wiatru na lot na małej wysokości.
10. Przejście z zawisu do lotu normalnego i odwrotnie:
- doskonalenie zawisu z wpływem ziemi, siła nośna w ruchu postępowym;
- wpływ ruchu postępowego na położenie przestrzenne śmigłowca;
- utrzymanie stałej wysokości, (20–30 ft nad terenem);
- przejście z zawisu do lotu z prędkością minimum 50 kts i z powrotem do
zawisu.
11. Szybkie zatrzymanie:
- techniki pilotażu, sterownie mocą;
- wpływ wiatru;
- szybkie zatrzymanie pod wiatr;
- szybkie zatrzymanie z bocznym i tylnym wiatrem zakończone ustawieniem
pod wiatr;
- wpływ pierścienia wirowego na bezpieczeństwo lotu;
- wpływ dużego obciążenia tarczy wirnika na bezpieczeństwo lotu.
Kr yteria zaliczenia ĆWICZENI A
- rozpoznawać warunki „pierścienia wirowego” oraz bezpiecznego
wyprowadzania;
- rozpoznawać i oceniać sytuacje niebezpieczne;
- podejmować właściwe działania w razie niebezpieczeństwa;
Wydanie I
42
- postępowania w przypadku niesprawności silnika (korzystania z procedur
awaryjnych);
- wyboru terenu nadającego się do przymusowego lądowania;
- rozplanowania wysokości w locie szybującym;
- oceny przyczyny niesprawności silnika;
- postępowanie w razie pożaru;
- postępowanie w razie awarii lub niesprawności układów lub urządzeń;
- prowadzenie korespondencji radiowej w niebezpieczeństwie.
ĆWICZENIE 7
LOTY DOSKONALĄCE PO KRĘGU
Cel ĆWICZENI A:
Doskonalenie umiejętności zdobytych w dotychczasowych ĆWICZENIACH.
Upewnienie ucznia-pilota, że potrafi wykonać lot samodzielny mimo popełniania
sporadycznych błędów.
Sprawdzenie wiedzy stosowanej ucznia-pilota w zakresie wszystkich procedur
normalnych i awaryjnych, wykonywania wszystkich czynności pilota, stosowanych i
mogących mieć zastosowanie w lotach po kręgu.
- Wysokość lotu:
- Miejsce lotu:
lot po kręgu
około 6 min. (łącznie 30 min.)
nie mniej niż 5
W ćwiczeniu należy zapewnić uczniowi pełną samodzielność w pilotażu.
Instruktor w locie powinien ograniczyć uwagi słowne jak i czynną ingerencję w
wykonywany lot. Instruktaż powinien być stosowany tylko przed lotem i po locie.
Ingerencja instruktora powinna ograniczać się do przypadków koniecznych dla
zapewnienia bezpieczeństwa lotu.
Wydanie I
43
- Zasadniczym kryterium zaliczenia jest niedopuszczenie przez ucznia-pilota do
błędów niebezpiecznych, zniekształcających istotne parametry przebiegu lotu.
- Systematycznego oraz umiejętnego samodzielnego radzenia sobie z
komplikacjami lotu wywołanymi czynnikami zewnętrznymi lub własnymi błędami
sporadycznymi.
- Ocenie podlega również poprawność użytkowania śmigłowca w zakresie jego
ograniczeń, oraz odporność na chwilowe niepowodzenia i panowanie nad
śmigłowcem w sposób niebudzący wątpliwości, co do pomyślnego zakończenia lotu,
utrzymywania obowiązujących parametrów lotu w granicach tolerancji i poprawnego
prowadzenia korespondencji radiotelefonicznej, oraz skutecznego i właściwego
sposobu kompensacji wpływy wiatru bocznego we wszystkich fazach lotu.
ĆWICZENIE 8
LOTY EGZAMINACYJNE PRZED S AMODZIELNYM WYLOTEM
Cel ĆWICZENI A:
Sprawdzenie przygotowania ucznia do samodzielnego wylotu.
Przygotow anie naziemne do ZAD. A/ I ĆW. 8 i 9 obejmuje:
1 Znajomość przez ucznia-pilota wszystkich procedur normalnych i awaryjnych,
pilotażowych i użytkowania śmigłowca oraz korespondencji radiotelefonicznej,
mających lub mogących mieć zastosowanie w lotach po kręgu.
2 Przygotowania ucznia-pilota do wykonania lotu (znajomości jego treści,
warunków ruchu lotniczego i meteorologicznych, a także przygotowania koncepcji
działania w razie awarii silnika podczas startu i początkowego wznoszenia oraz
podejścia do lądowania).
Uwaga:
Przygotowanie do lotu samodzielnego obejmuje również sprawdzenie znajomości
zasad pilotażu w locie po kręgu i do strefy, ze szczególnym uwzględnieniem techniki
poprawiania błędów startu, lądowania i obliczenia oraz postępowanie w sytuacjach
awaryjnych oraz niebezpiecznych.
Wydanie I
44
- Wysokość lotu:
150 i 1000 m AGL (500 – 3300 stóp AGL)
- Miejsce lotu:
lot do strefy i po kręgu
około 15 min; 6 i 2 x 3 min. (łącznie 30 min.)
nie mniej niż 5
ĆWICZENIE obejmuje sprawdzenie: wiedzy o śmigłowcu, sprawdzenie
śmigłowca przed lotem – zewnętrzne i wewnętrzne, zastosowanie procedur
uruchamiania silnika, procedury przed startem, współpraca ze służbami ruchu
lotniczego (ATC) – stosowanie się do jej poleceń i procedury korespondencji
radiotelefonicznej. W locie: start, symulowana niesprawność silnika podczas startu i
lądowania, umiejętność poprawiania błędów przy starcie i lądowaniu, sprawdzenia po
starcie, procedury odlotowe i dolotowe do/z strefy, łączność i współpraca ze służbami
ruchu lotniczego oraz elementy ĆWICZENIA 5 i 6. Czynności po locie.
Osoba
sprawdzająca
ma
obowiązek
skontrolowania,
na
podstawie
dokumentów, czy uczeń przedstawiony do sprawdzenia był szkolony zgodnie z
obowiązującym programem. W razie stwierdzenia braków wyszkoleniowych, należy
zalecić odpowiednie doszkolenie przed ponownym przedstawieniem do sprawdzenia,
określając liczbę i rodzaj lotów doskonalących.
Warunki atmosferyczne i rozłożenie startu powinny być zbliżone do tych, w
jakich uczeń wykona pierwsze loty samodzielne. W miarę potrzeb sprawdzający
może rozszerzyć program sprawdzenia i wykonać loty w zakresie, jaki uzna za
niezbędny.
ĆWICZENIE uważa się za ukończone, jeżeli uczeń – pilot wykona loty bez ingerencji
instruktora, w których nie popełni błędów niebezpiecznych, lub zniekształcających
istotnie wymagany przebieg lotów, utrzymując obowiązujące parametry lotu w
granicach tolerancji oraz skutecznie przeciwdziała składowej bocznej wiatru, przy
starcie i lądowaniu, a także znoszeniu przez wiatr na wszystkich bokach kręgu.
Ponadto opanuje:
- wykonywanie zamierzonych zmian prędkości lotu w dużym zakresie;
- poprawne wykonywanie zakrętów z przechyleniem do 450 i ze zmianą
kierunku zakrętu na zadanym kierunku lotu, w locie wznoszącym i poziomym;
- płynność sterowania, pewność i zaradność w podejmowaniu decyzji;
Wydanie I
45
- właściwe użytkowanie śmigłowca i jego wyposażenia w zakresie ograniczeń;
- poprawne prowadzenie korespondencji radiotelefonicznej.
Ocenie podlega odporność na chwilowe niepowodzenia i panowanie nad
śmigłowcem w sposób niebudzący wątpliwości, co do pomyślnego zakończenia lotu.
ĆWICZENIE 9
LOTY S AMODZIELNE
Cel ĆWICZENI A:
Wykonanie pierwszych samodzielnych lotów przez ucznia, doskonalenie
techniki pilotażu w lotach samodzielnych.
- Wysokość lotu:
nie mniej niż 200 m AGL (650 stóp)
- Miejsce lotu:
po kręgu
- Liczba lotów samodzielnych
nie mniej niż 10
Warunki atmosferyczne dla pierw szych lotów samodzielnych:
Lot należy wykonywać przy widzialności, co najmniej 5 km, podstawa chmur nie
mniej niż 500 m.
Decyzję o wykonaniu przez ucznia lotów samodzielnych podejmuje instruktor
sprawdzający i on nadzoruje, co najmniej dwa pierwsze loty samodzielne ucznia.
Instruktor pilot, który ma ten lot nadzorować przeprowadza przed wykonaniem
pierwszego lotu rozmowę z uczniem-pilotem bez osób trzecich. W rozmowie tej
powinien uzyskać potwierdzenie woli ucznia-pilota wykonania lotu samodzielnego.
W czasie wykonywania lotów samodzielnych musi być zapewniona dwustronna
łączność radiowa między uczniem-pilotem, a nadzorującym instruktorem.
Nadzorujący instruktor nie powinien udzielać uczniowi-pilotowi w trakcie lotu
samodzielnego wskazówek przez radio poza przypadkami, gdy wymaga tego
bezpieczeństwo lotu. W sytuacjach nienaglących należy stopniować ostrzeżenia i
informacje o sytuacji, a dopiero w razie braku właściwej reakcji, wydać polecenia
działania. W sytuacjach naglących należy od razu wydawać polecenia.
Wydanie I
46
Loty sprawdzające w czasie lotów samodzielnych należy stosować:
- po lotach samodzielnych przed następnymi, jeżeli są wykonywane w innym
dniu;
- po locie, w którym instruktor był zmuszony instruować ucznia-pilota przez
radio w celu zapewnienia bezpieczeństwa;
- w razie obniżenia się poziomu umiejętności ucznia, popełniania błędu
niebezpiecznego lub systematycznie powtarzanego;
- przy istotnej zmianie warunków atmosferycznych.
W
lotach
samodzielnych
ucznia-pilota
prowadzona
jest
dwustronna
korespondencja radiotelefonicznej zgodnie z procedurą obowiązującą w lotach
nadlotniskowych.
ĆWICZENIE uważa się za ukończone, jeżeli uczeń wykonał poprawnie
wymaganą PROGRAMEM minimalną liczbę lotów bez dostrzegalnych z ziemi błędów
niebezpiecznych lub zniekształcających wymagany przebieg lotu.
ĆWICZENIE 10
LOTY DOSKONALĄCE
Cel ĆWICZENI A:
Doskonalenie umiejętności wykonywania lotów po kręgu i w strefie.
Ukończenie ĆWICZENIA 9.
- Wysokość lotu:
według decyzji instruktora
- Liczba lotów:
Loty wykonywać z instruktorem lub samodzielnie. Zadanie na lot ustala
instruktor w oparciu o wskazówki wykonawcze z poprzednich ĆWICZEŃ.
Jak w ĆWICZENIU 9.
Wydanie I
47
5.10 ZESTAWIENIE LOTÓW ZADANIA A/I
Rodzaj lotów
Liczba lotów
Łączny czas lotów
Z instruktorem
118
8h 00’
Samodzielne
10
1h 00'
Razem
128
9h 00'
Wydanie I
48
DZIAŁ 6 – ZADANIE A/II
STARTY I LĄDOWANIA W OGRANICZONYM TERENIE/LĄDOWISKU
TYMCZASOWYM
6.1 Cel ZAD ANI A
Zdobycie umiejętności wykonywania startów i lądowań w terenie ograniczonym
i na lądowiskach.
Doskonalenie techniki krótkiego startu i lądowania.
umiejętności
Doskonalenie
pełnego
wykorzystania
własności
lotnych
śmigłowca.
6.2 Warunki dopuszczenia do w ykonyw ania ZADANI A
Do wykonania ZADANIA można dopuścić ucznia z ukończonym ZADANIEM
A/I.
6.3 Przygotow anie naziemne do realizacji ZAD ANI A A/II
Podczas pełnego przygotowania szkoleni uczniowie-piloci muszą opanować
wiedzę stosowaną w zakresie następujących zagadnień:
-
przepisy
tymczasowe,
wykonywania
wybór
i
lotów:
warunki
lotnisko,
lądowisko
zakwalifikowania
terenu,
stałe,
lądowisko
jako
lądowiska
tymczasowego;
- mechanika lotu: właściwości pilotażowe i osiągi śmigłowca, na którym będzie
prowadzone szkolenie; rozbieg, długość startu; długość lądowania i dobieg;
- eksploatacja sprzętu: właściwości eksploatacyjne płatowca i silnika śmigłowca,
na którym będzie prowadzone szkolenie; szczególne przypadki w locie i na
lądowisku;
- ocena wpływu uszkodzeń śmigłowca na sprawność do dalszego lotu.
6.4 Wskazów ki organizac yjne
- Kolejność wykonywanych ĆWICZEŃ jest obowiązkowa.
- Wykonywanie lotów na lądowisku tymczasowym powinno być poprzedzone
sprawdzeniem terenu z ziemi przez instruktora. W wyborze i sprawdzeniu terenu
lądowiska powinni uczestniczyć szkoleni piloci.
Wydanie I
49
Uwaga:
Dopuszcza się wykonywanie ZADANIA A/II równolegle z ZADANIEM A/III.
6.5 Wskazów ki w ykonaw cze
Zaleca się, aby szkolenie według ZADANIA A/II prowadzone było bez znaków
startowych.
6.6 Dopuszczalne tolerancje w ymaganych parametrów lotu
W trakcie szkolenia uczeń - pilot powinien osiągnąć umiejętność przyziemienia
– punkt planowany + 30 m / – 0 m (niedopuszczalny niedolot).
6.7 Warunki atmosferyczne dla realizacji ZADANIA
Wszystkie
loty
ZADANIA
A/II
powinny
odbywać
się
w
warunkach
meteorologicznych VMC.
6.8 RAMOWE ZESTAWIENIE ĆWICZEŃ ZAD ANI A A/II
Nr
ćw.
1
2
3
Treść ĆWICZENIA
Sprawdzenie i doskonalenie umiejętności
lądowania w ograniczonym terenie na lotnisku
Starty i lądowania na lądowisku tymczasowym
Sprawdzenie umiejętności wykonywania lotów na
lądowisku tymczasowym
RAZEM
Ilość lotów
5
0h 25'
5
0h 25'
2
0h 10'
12
1h 00'
6.9 WYK AZ ĆWICZEŃ:
ĆWICZENIE 1
SPRAWDZENIE
I
DOSKONALENIE
UMIEJĘTNOŚCI
LĄDOWANIA W
OGRANICZONYM TERENIE NA LOTNISKU
Wydanie I
50
Cel ĆWICZENI A:
Doskonalenie lądowania w utrudnionych warunkach.
Spełnienie wymagań na dopuszczenie do ZADANIA i zaliczenie przygotowania
naziemnego do ZADANIA.
- Wysokość lotu:
- Miejsce lotu:
lot po kręgu
nie mniej niż 5
Pożądany jest boczny wiatr do startu i lądowania – o prędkości zapewniającej
bezpieczne manewrowanie śmigłowcem.
- startu i lądowania z bocznym wiatrem;
- podejmowania decyzji o konieczności odejścia na drugi krąg;
- wykonania kręgu na małej wysokości;
- poprawne użytkowanie śmigłowca i jego wyposażenia oraz prawidłowe
prowadzenie korespondencji radiotelefonicznej.
ĆWICZENIE 2
STARTY I LĄDOWANIA NA LĄDOWISKU TYMCZASOWYM
Cel ĆWICZENI A:
Podniesienie bezpieczeństwa wykonywanych operacji lotniczych.
Zaliczenie ĆW ICZENIA 1.
- Wysokość lotu:
- Miejsce lotu:
lot po kręgu
Wydanie I
51
nie mniej niż 5
ĆWICZENIE obejmuje naukę wykonywania przeglądu pola lądowań i startów na
lądowisku tymczasowym. ĆWICZENIE należy wykonać na różnych lądowiskach
tymczasowych. Zaleca się przy tym, aby jedno z lądowisk było polem na stoku
zbocza.
- startu i lądowania z bocznym wiatrem i/lub na zboczu;
- poprawne użytkowanie śmigłowca i jego wyposażenia oraz prawidłowe
prowadzenie korespondencji radiotelefonicznej.
ĆWICZENIE 3
SPRAWDZENIE
UMIEJĘTNOŚCI
WYKONYWANIA
LOTÓW
NA
LĄDOWISKU TYMCZASOWYM
Cel ĆWICZENI A:
Sprawdzenie przygotowania ucznia do wykonywania lotów na lądowisku
tymczasowym.
Zaliczenie ĆW ICZENIA 2.
- Wysokość lotu:
- Miejsce lotu:
lot po kręgu
nie mniej niż 2
Zadanie na lot ustala instruktor w oparciu o wskazówki wykonawcze z
poprzednich ĆWICZEŃ.
ĆWICZENIE uważa się za ukończone, jeżeli uczeń – pilot wykona loty bez ingerencji
instruktora, w których nie popełni błędów niebezpiecznych, lub zniekształcających
istotnie wymagany przebieg lotu.
Wydanie I
52
Uwaga:
ĆWICZENIE to można wykorzystywać w lotach doskonalących lądowania.
6.10 ZESTAWIENIE LOTÓW ZADANIA A/II
Rodzaj lotów
Liczba lotów
Z instruktorem
12
1 h 00'
Razem
12
1h 00'
Wydanie I
53
DZIAŁ 7 – ZADANIE A/III
PRZELOTY NAWIGACYJNE VFR
7.1 Cel ZAD ANI A
Opanowanie umiejętności:
- właściwego przygotowania do lotu, w tym podejmowania decyzji dotyczących
przelotu (analiza informacji meteorologicznych, operacyjny plan lotu,);
- wykonywania przelotów;
- prowadzenia orientacji wzrokowej według mapy;
- korzystania z odbiorników GPS;
- postępowania w szczególnych sytuacjach lotu nawigacyjnego, postępowania
w przypadku utraty orientacji geograficznej i sposoby jej wznawiania;
- współpracy z organami ruchu lotniczego oraz współdziałania z organami służb
ruchu lotniczego, przed lotem, w jego trakcie i po zakończeniu;
- prowadzenia korespondencji radiotelefonicznej;
- korzystania z informacji rozgłaszanych automatycznie (ATIS, VOLMET);
- stosowania się do bieżącego planu lotu;
7.2 Warunki dopuszczenia do w ykonyw ania ZADANI A:
Ukończenie ZADANIA A/I i A/II.
7.3 Przygotow anie naziemne do realizacji ZAD ANI A:
a) przypomnienie i sprawdzenie wiadomości:
- z przepisów lotniczych dotyczących zasad, ograniczeń i procedur ruchu
lotniczego;
- zasady korzystania z publikowanych informacji lotniczych (rodzaje, zakres i
aktualność)
oraz
informacji
meteorologicznych
(dostępność,
rodzaje
i
ich
interpretacja);
- procedury operacyjne (wysokość bezpieczna, lotniska zapasowe, zapas
paliwa i oleju na czas lotu do lotniska docelowego i zapasowego, obliczenie
masy do startu i wyważenia śmigłowca, wymagane dokumenty na pokładzie),
procedury i frazeologia;
Wydanie I
54
- z nawigacji (wybór, przygotowanie i czytanie mapy, wykreślanie trasy i linii
pozycyjnych, obliczenie nawigacyjnego trójkąta prędkości, czasu lotów odcinkowych,
określenia pozycji i prędkości podróżnej;
- sporządzanie operacyjnego planu lotu i zasady jego wypełniania przed lotem;
- wypełnianie i przekazanie organom ruchu lotniczego planu lotu;
b) omówienie oraz utrwalenie i sprawdzenie wiadomości w następującym
zakresie:
- planowanie, przygotowanie i wykonanie przelotów (wysokość bezpieczna na
trasach, stosowane prędkości przelotowe);
- wypełnianie i zatwierdzanie dokumentów (zlecenie na lot, plan lotu ATC);
- przygotowanie śmigłowca do przelotu (paliwo, olej, wyposażenie do
kotwiczenia, dokumenty śmigłowca wymagane na jego pokładzie);
- czasy pełnienia czynności lotniczych i odpoczynku podczas wykonywania
przelotów;
c) ćwiczenia:
-
w
korzystaniu
z
systemu
informacji
meteorologicznych,
łącznie
z
rozszyfrowaniem depesz METAR, TAF, SIGMET, czytanie map pogody oraz analiza
informacji meteorologicznej;
- w wykorzystaniu AIP, NOTAM i wydawnictw JEPPESEN, SANDERSON
(BOTLANG), jako źródła wiarygodnych informacji lotniczych, niezbędnych w
planowaniu i wykonywaniu przelotów;
- w dokonywaniu obliczeń nawigacyjnych (nawigacyjny trójkąt prędkości i
rzeczywisty czas lotu);
- w wypełnianiu planu lotu;
- obliczania masy startowej i wyważenia śmigłowca przy użyciu arkusza
wyważenia;
d) lądowanie zapobiegawcze (okoliczności, decyzje, wybór miejsca, procedury,
korespondencja radiotelefonicznej oraz postępowanie po lądowaniu);
e) przelot według warunków VFR oraz procedury przylotniskowe na małej
wysokości (150-200 m. AGL) stosowane w razie napotkania na trasie przelotu niskiej
podstawy chmur.
Wydanie I
55
Uwaga:
Każdy ze szkolonych uczniów-pilotów musi mieć dostęp do kompletu
niezbędnej dokumentacji nawigacyjno-ruchowej.
7.4 Wskazów ki organizac yjne:
- Kolejność ĆWICZEŃ w ZADANIU jest obowiązkowa.
- Przed każdym lotem nawigacyjnym lub przelotem na inne lotniska uczeń musi
dokonać obliczeń niezbędnego zapasu paliwa na lot i rezerwę nawigacyjną oraz
sprawdzić czy posiada taki zapas w zbiornikach śmigłowca.
- Wszystkie loty i przeloty mogą być wykonywane tylko przy dwustronnej
łączności radiowej.
- W ĆWICZENIACH, w których przeloty odbywają się z lądowaniem na innych
lotniskach „liczba lotów” określa liczbę odcinków rozpoczynających się startem i
kończących lądowaniem.
- Na innych lotniskach, na których uczniowie mają wykonać samodzielne
przyloty i odloty, musi być zapewniony nadzór instruktorski.
- W czasie szkolenia w powietrzu instruktor powinien u szkolonego ucznia-pilota
kształtować nawyki: dzielenia uwagi w locie między prowadzeniem korespondencji
radiotelefonicznej, notowaniem zezwoleń, instrukcji i informacji a pilotowaniem
śmigłowca, kontrolowaniem czasu lotu, posługiwaniem się w locie dokumentacją
nawigacyjno-ruchową, ścisłym stosowaniem się do procedur, zezwoleń i instrukcji,
ustawianiem wysokościomierza według ciśnienia QFE, QNH i standardowego,
kwitowaniem zezwoleń i instrukcji przez pełne powtórzenie wymaganej treści;
Ukończenie ZADANIA A/III z wynikiem pozytywnym kończy cykl szkolenia
do ŚWIADECTWA KWALIFIKACJI PILOTA ŚMIGŁOWCA ULTRALEKKIEGO
LĄDOWEGO - UHP(L) i stanowi podstawę do wydania szkolonemu uczniowipilotowi zaświadczenia o ukończeniu szkolenia w zakresie wymaganym do jego
uzyskania.
7.5 Dopuszczalne tolerancje w ymaganych parametrów lotu:
Podstawowe parametry przelotu na i powyżej 300 m AGL (1000 ft AGL):
- liniowe boczne odchylenie: +/- 5 km. (3 NM),
- wysokości: +/- 50 m (160 ft);
Wydanie I
56
- prędkości przelotowej z tolerancją: +/- 10%.
- określenie w dolocie i zgłoszenie ETA: +/- 3 min;
Uwaga:
Podane wyżej tolerancje utrzymywania wymaganych parametrów lotu stanowią
kryteria pomocnicze do oceny wyników szkolenia. Przy ocenie ich utrzymywania
należy brać pod uwagę występowanie turbulencji.
7.6 Warunki meteorologiczne dla realizacji ZAD ANI A:
Wszystkie loty ZADANIA A/III wymagają warunków VMC.
Ograniczenie prędkości wiatru (i jego bocznej składowej) zgodnie z instrukcją
użytkowania w locie śmigłowca użytego do szkolenia.
7.7 RAMOWE ZESTAWIENIE ĆWICZEŃ ZADANIA A/III
Treść ćwiczenia
Ćw.
1
Liczba lotów
Czas
Nr
jednego
lotu
Lot zapoznawczy po trasie
Razem
Z instruktorem Samodzielnie
lotów
1h 00'
1
-
1
1h 00'
2
-
2
1h 00'
5
-
5
0h 30'
2
-
2
1h 00'
2
-
2
1h 00'
-
5
5
1h 00'
-
2
2
18h 00’
12
7
19
Loty szkoleniowe po trasie w celu
2
opanowania nawigowania według
orientacji wzrokowej
3
4
5
6
7
Przeloty VFR z lądowaniem na
innych lotniskach
Przeloty VFR na wysokości 150 m
AGL (450ft AGL)
Przeloty egzaminacyjne po trasie z
lądowaniem na innym lotnisku
Przeloty samodzielne VFR po
trasie zamkniętej
Przeloty samodzielne VFR z
lądowaniem na innych lotniskach
Razem
Wydanie I
57
7.8 WYKAZ ĆWICZEŃ
ĆWICZENIE 1
LOT ZAPOZNAWCZY PO TRASIE
Cel ĆWICZENI A
Nauka orientowania i czytania mapy, kontroli czasu, kursu lotu, zachowania
nakazanej linii drogi oraz prowadzenia orientacji szczegółowej i obserwacji
przestrzeni powietrznej.
Zaliczenie przygotowania naziemnego do lotów ZADANIA A/III + warunki
dopuszczenia do wykonywania ZADANIA.
- Wysokość lotu:
około 1 godz.
- Liczba lotów z instruktorem:
nie mniej niż 1
Trasę lotu planować z dwoma, trzema odcinkami w rejonie łatwym do
prowadzenia nawigacji szczegółowej. Punkty zmiany kierunku lotu wyznaczać nad
charakterystycznymi obiektami orientacyjnymi.
W czasie przygotowania do przelotu szkolnego uczeń-pilot pod nadzorem
instruktora wykreśla trasę, wykonuje obliczenia z uwzględnieniem aktualnej
prędkości i kierunku wiatru. Ponadto przygotowuje nawigacyjny plan przelotu.
Po starcie uczeń-pilot powinien zanotować czas startu. W czasie przelotu
porównywać mapę z terenem i upewnić się o prawidłowości wyjścia na nakazaną
linię drogi. W czasie przelotu na poszczególnych odcinkach trasy sprawdzać
utrzymanie śmigłowca na nakazanej linii drogi.
Instruktor kontroluje prowadzenie orientacji, określanie i wprowadzanie
poprawek, a ponadto sprawdza przestrzeganie zasad prowadzenia korespondencji
radiotelefonicznej. Uczeń -pilot na żądanie instruktora powinien pokazywać albo
określać nazwy obiektów orientacyjnych w pobliżu, których przelatuje.
Kr yteria zaliczenia ĆWICZENI A
Kryteriami zaliczenia ĆWICZENIA są:
Wydanie I
58
- poprawne wykonywanie czynności przygotowania do przelotu;
- poprawne wykonywanie czynności w trakcie przelotu;
- utrzymywanie szczegółowej orientacji geograficznej;
- określanie na podstawie mapy nazw obiektów orientacyjnych;
- prowadzenie bieżącej kontroli zużycia paliwa;
ĆWICZENIE 2
LOTY SZKOLENIOWE PO TRASIE W CELU OPANOWANIA
NAWIGOWANIA WEDŁUG ORIENTACJI WZROKOWEJ
Cel ĆWICZENI A
Nauka wykonywania przelotu nawigacyjnego. Opanowanie przez ucznia-pilota
podstaw umiejętności klasycznego nawigowania, opartego na utrzymywaniu
orientacji geograficznej na podstawie mapy, wskazań busoli i kontroli przebytej drogi.
- Wysokość lotu:
około 1 godz. (łącznie 2 godz.)
nie mniej niż 2
ĆWICZENIE obejmuje lot po trasie przy użyciu wskazań busoli, orientacji
wzrokowej, kontroli czasu. W trakcie lotu na bieżąco należy obliczać i wprowadzać
poprawki kursu. Zwrócić uwagę na prawidłowość wejścia w krąg i lądowanie.
W czasie przygotowania do lotu szkolony uczeń pilot pod nadzorem instruktora
wykreśla trasę, wykonuje obliczenia z uwzględnieniem aktualnej prędkości i kierunku
wiatru. Ponadto przygotowuje nawigacyjny plan lotu, składający się z części
graficznej i opisowej. W części graficznej nawigacyjnego planu lotu uwzględnić
kolejne czynności pilota w czasie lotu po trasie. W części opisowej przedstawić
sposób wznawiania utraconej orientacji geograficznej.
Instruktor przed lotem sprawdza przygotowanie ucznia-pilota do lotu po trasie.
Wydanie I
59
Uczeń pilot powinien poprawnie wykonywać przelot po wyznaczonej trasie, bez
ominięcia punktów zmiany kierunku lotu.
W ciągu całego lotu powinien utrzymywać ogólną orientację geograficzną a nad
charakterystycznymi punktami i obiektami orientację szczegółową.
Niezbędna jest umiejętność wznawiania orientacji szczegółowej.
A ponadto:
- określenie w dolocie i zgłoszenie ETA;
- pewność i zaradność w podejmowaniu decyzji;
- właściwe użytkowanie śmigłowca i jego wyposażenia;
- utrzymywanie wymaganych parametrów lotu w granicach tolerancji;
- poprawność prowadzenia korespondencji radiotelefonicznej.
ĆWICZENIE 3
PRZELOTY VFR Z LĄDOW ANIEM NA INNYCH LOTNISKACH
Cel ĆWICZENI A
Zdobycie umiejętności wykonywania przelotów zakończonych lądowaniem na
lotnisku innym niż lotnisko startu.
Zapoznanie z właściwym przygotowaniem do przelotu na inne lotniska.
Zdobycie doświadczeń we współdziałaniu ze służbami ruchu lotniczego.
Przygotowanie psychiczne ucznia-pilota do podjęcia i wykonania decyzji
lądowania zapobiegawczego na przydatnym do tego lotnisku lub lądowisku.
Warunki dopuszczenia
- Wysokość lotu:
nie mniej niż 5
Dla lotów wykonywanych według ĆWICZENIA 4 powinny być wykorzystane, co
najmniej dwa obce lotniska. Planowana wysokość przelotu nie powinna być mniejsza
niż 300 m AGL (1000 ft AGL).
Wydanie I
60
Wszystkie formalności związane z przelotem załatwia szkolony uczeń - pilot
pod nadzorem instruktora. W czasie przygotowania do przelotu szkolony uczeń –
pilot zapoznaje się z opisem lotnisk, na których planowane będzie lądowanie, a także
lotnisk zapasowych. Do tego celu wykorzystać AIP Polska, NOTAM’y lub publikację
Jeppessen. Zapoznać się z podstawowymi informacjami o lotniskach takimi jak:
położenie lotniska, jego elewacja, kierunki i długości pasów, drogi kołowania i ich
oznaczenia, częstotliwości służb lotniskowych.
Szkolony dokonuje analizy pogody na planowany przelot (instruktor kontroluje
poprawność dokonanej analizy).
Wykreśla trasę na mapie, oznaczając przewyższenia terenowe i przeszkody.
Uwzględniając kierunek wiatru podany w komunikacie uczeń - pilot powinien
określić prawdopodobny kierunek pasa wykorzystywanego do lądowania.
Loty wykonuje uczeń – pilot pod nadzorem instruktora, który szczególną uwagę
zwraca na nowe elementy tj. prowadzenie korespondencji radiotelefonicznej (odbiór,
potwierdzenie i notowanie zezwoleń, instrukcji i ważnych informacji, redagowanie i
zgłaszanie meldunków pozycyjnych, zmian w bieżącym planie lotu, podanie czasu
ETA), utrzymanie nakazanych reżimów lotu, przestawianie wysokościomierza,
stosowanie się do zezwoleń, instrukcji.
Podczas lotu instruktor obserwuje czynności pilota, zwracając uwagę na
prowadzenie
orientacji
wzrokowej
przestrzeganie
zasad
prowadzenia
korespondencji.
W
trakcie
inscenizowaną
jednego
sytuację
z
przelotów
(która
instruktor
wymaga
albo
opisuje
nie
uczniowi-pilotowi
wymaga
lądowania
zapobiegawczego), żądając od niego podjęcia decyzji, poinformowania o niej i
ewentualne wykonania po akceptacji instruktora szkolącego. O dalszym przebiegu
przelotu decyduje instruktor. Jedna z sytuacji powinna zmuszać ucznia-pilota do
wybrania terenu przygodnego, jako miejsca lądowania zapobiegawczego. Ocenie
podlega wybór terenu pod względem przydatności do bezpiecznego lądowania,
wykonanie procedur związanych z przymusowym lądowaniem, bezpieczeństwo i
prawidłowość wykonania podejścia.
Uwaga:
W terenie przygodnym, wybranym przez ucznia-pilota wykonuje się jedynie
sprawdzenie przydatności nawierzchni w nalocie nad pasem, wybranym do
Wydanie I
61
lądowania, krąg i podejście do wysokości bezpiecznej i procedurę nieudanego
lądowania. Nie wykonuje się natomiast lądowania w celach szkolnych.
Warunkiem zaliczenia ĆWICZENIA jest:
- umiejętność przygotowania nawigacyjnego do przelotu (dokumentacja,
składanie planu lotu, analiza komunikatu meteorologicznego, wykreślanie trasy na
mapie itp.);
- utrzymywanie ogólnej orientacji geograficznej;
- utrzymywanie nad charakterystycznymi obiektami orientacji szczegółowej;
- prawidłowe wykonanie lądowań na innych lotniskach;
- bieżąca kontrola zużycia paliwa;
- określenie w dolocie i zgłoszenie ETA;
- właściwe użytkowanie śmigłowca i jego wyposażenia;
- utrzymywanie parametrów lotu w granicach wymaganych tolerancji;
- poprawność prowadzenia korespondencji radiotelefonicznej;
- właściwa analiza konieczności wykonania lądowania zapobiegawczego,
podjęcie decyzji i realizacja lądowania zapobiegawczego na przydatnym do tego
lotnisku lub lądowisku.
ĆWICZENIE 4
PRZELOT VFR NA WYSOKOŚCI 150m AGL (500 stóp AGL)
Cel ĆWICZENI A
Przygotowanie ucznia-pilota do kontynuowania lotu do najdogodniejszego
lotniska
lub
rejonu
lepszej
pogody,
w
razie
pogorszenia
się
warunków
meteorologicznych podczas przelotu nawet do granicznych VMC. W trakcie tego
ĆWICZENIA należy opanować bezpieczne kontynuowanie przelotu, na małej
wysokości z zachowaniem orientacji szczegółowej aż do lądowania na dogodnym
lotnisku lub dolotu do rejonu lepszej pogody.
W
ĆWICZENIU
należy
rozwijać
umiejętność
spostrzegania
przeszkód
terenowych i sposoby bezpiecznego ich omijania.
Wydanie I
62
Wysokość lotu:
nie mniej niż 150 m AGL(500 stóp AGL)
nie mniej niż 2
W czasie przygotowania do lotu wykreślić trasę na mapie, oznaczyć
przewyższenia terenowe i przeszkody.
Lot wykonuje uczeń – pilot po trasie łamanej o odcinkach nie krótszych niż 10
min, jeżeli podstawa chmur na to pozwala, początkowo na wysokości 300 m (1000
ft). W razie pogorszenia się warunków meteorologicznych rzeczywistych, albo
określonych warunków lotu przez instruktora uczeń – pilot obniża lot bez dławienia
mocy, (chyba, że istnieje konieczność szybkiego wytracenia nadmiaru wysokości) do
wysokości 150 m AGL (500 ft), ocenianej wzrokowo i należy kontynuować przelot po
wyznaczonej trasie, nawigując metodą klasyczną (kurs, czas i wzrokowa kontrola
pozycji). Instruktor w czasie lotu udziela niezbędnych wskazówek, a w razie
zagrożenia bezpieczeństwa lotu przejmuje sterowanie. Ostatni odcinek trasy
zakończony lądowaniem uczeń – pilot powinien wykonać bez ingerencji instruktora.
Opanowanie (w bezpieczny sposób) wykonywania lotu na wysokości 150 m,
oraz utrzymania nakazanych parametrów lotu i prowadzenie szczegółowej orientacji
geograficznej aż do lądowania na dogodnym lotnisku lub osiągnięcia rejonu lepszej
pogody, dostrzegając w porę przeszkody terenowe i omijając je lub przelatując nad
nimi w sposób niebudzący obaw o bezpieczeństwo lotu.
Ponadto warunkiem zaliczenia jest:
- utrzymanie wyliczonego kursu, sprawdzanego według orientacji wzrokowej;
- pewność i zaradność w podejmowaniu decyzji;
- utrzymywanie wymaganych parametrów lotu w granicach tolerancji;
Wydanie I
63
ĆWICZENIE 5
PRZELOT EGZAMINACYJNY VFR PO TRASIE Z LĄDOWANIEM
NA INNYM LOTNISKU
Cel ĆWICZENI A
Sprawdzenie gotowości ucznia-pilota do wykonywania samodzielnych lotów w
ruchu lotniczym niekontrolowanym.
Ocena sposobu wykorzystywania przez szkolonego dostępnych środków do
określania pozycji śmigłowca i realizacji założonego planu lotu.
Ukończenia ĆWICZENIA 4.
- Wysokość lotu:
nie mniej niż 2
Trasa z międzylądowaniem na innym lotnisku, łamana, o odcinkach lotu nie
krótszych niż 10 minut. Lot wykonać w warunkach VMC, jak w treści ZADANIA.
Przelot egzaminacyjny ma na celu sprawdzenie gotowości ucznia-pilota do
wykonania samodzielnych lotów trasowych i przelotów na inne lotniska. Uczeń-pilot
przygotowuje i wykonuje przelot zgodnie z treścią zawartą w wskazówkach
wykonawczych do ĆWICZENIA 4. Instruktor kontroluje przebieg lotu, ograniczając
interwencję do sytuacji, w których wymaga tego bezpieczeństwo lotu. W trakcie
przelotu zaleca się inscenizować sytuacje wymagającą podjęcia decyzji o lądowaniu
zapobiegawczym. Ocenie podlega również użytkowanie śmigłowca w zakresie jego
ograniczeń oraz panowanie nad śmigłowcem w sposób niebudzący wątpliwości, co
do pomyślnego zakończenia lotu.
Uczeń pilot powinien wykazać, że umie poprawnie zaplanować, przygotować i
wykonać przelot VFR w ruchu lotniczym.
Ponadto wykazać pewność i zaradność w działaniu, gwarantującą pomyślne i
bezpieczne zakończenie lotu.
Ponadto warunkiem zaliczenia jest:
- właściwe współdziałanie z organami ruchu lotniczego;
Wydanie I
64
- utrzymywanie ogólnej orientacji geograficznej;
- skuteczne wznawianie orientacji szczegółowej;
- utrzymywanie zadanych parametrów lotu;
- określenie czasu w dolocie i zgłoszenie ETA;
- poprawność prowadzenia korespondencji radiotelefonicznej.
ĆWICZENIE 6
PRZELOTY S AMO DZIELNE VFR
Cel ĆWICZENI A
Wykonanie pierwszych samodzielnych przelotów nawigacyjnych.
Trening oraz doskonalenie i utrwalenie przez ucznia-pilota umiejętności
wykonywania przelotu VFR oraz rozwijanie jego zaradności i wiary w skuteczność
wyuczonych metod nawigacji i własne siły.
- Wysokość lotu:
- Liczba lotów samodzielnych:
nie mniej niż 5
Przelot wykonać w warunkach VMC przy podstawie chmur minimum 500 m. i
widzialności minimum 5 km (przewidywany brak pogorszenia warunków na czas
trwania lotu plus 2 godziny).
Instruktor nadzoruje i kontroluje prawidłowość wykonywanych czynności
przygotowawczych do lotu. Instruktor potwierdza gotowość ucznia-pilota do
samodzielnego lotu podpisem na zleceniu na lot.
Warunkiem zaliczenia jest wykonanie przelotów po wyznaczonej trasie bez
pominięcia punktów zwrotnych trasy z zachowaniem wymaganych parametrów lotu w
granicach tolerancji.
Wydanie I
65
ĆWICZENIE 7
PRZELOT S AMODZIELNY VFR Z LĄDOW ANIEM NA INNYCH
LOTNISKACH
Cel ĆWICZENI A
Wykonanie pierwszych samodzielnych przelotów nawigacyjnych na obce
lotniska.
Trening w opanowaniu przelotów trasowych oraz doskonalenie i utrwalenie
przez ucznia-pilota umiejętności wykonywania przelotu VFR oraz rozwijania jego
zaradności i wiary w skuteczność wyuczonych metod nawigacji i we własne siły.
- Wysokość lotu:
- Liczba lotów samodzielnych:
nie mniej niż 2
Trasy przelotów na inne lotniska planować do wykonania w ciągu jednego dnia,
z dwoma lub trzema odcinkami w rejonie łatwym do prowadzenia orientacji
wzrokowej. Punkt zmiany kierunku lotu wyznaczać nad charakterystycznymi
obiektami orientacyjnymi. W czasie przygotowania do lotu uczeń – pilot wykreśla
trasę na mapie, oznacza przewyższenia terenowe i przeszkody. Opracowuje
nawigacyjny plan lotu z uwzględnieniem czynności pilota, w przypadku pogorszenia
się warunków atmosferycznych a także czynności w przypadku utraty orientacji
geograficznej. Obliczenia wykonuje z uwzględnieniem aktualnych warunków
meteorologicznych. Instruktor nadzoruje i kontroluje prawidłowość wykonanych
czynności. Instruktor potwierdza gotowość ucznia-pilota do samodzielnego lotu
podpisem na zleceniu na lot.
Na lotniskach etapowych musi być zapewnione sprawowanie dodatkowego
nadzoru instruktorskiego.
Uw aga:
Śmigłowiec przed lotem należy zatankować do pełna.
Wydanie I
66
Warunkiem zaliczenia jest wykonanie przelotów po wyznaczonej trasie bez
pominięcia punktów zwrotnych trasy z zachowaniem wymaganych parametrów lotu w
granicach tolerancji.
Przeprowadzenie lądowań na lotniskach etapowych.
Utrzymanie planowanego czasu przelotu.
7.9 ZESTAWIENIE LOTÓW ZADANIA A/ III
Rodzaj lotów
Liczba lotów
Z instruktorem
12
11h 00'
Samodzielnie
7
7h 00'
Razem
19
18h 00'
Wydanie I
67
DZIAŁ 8 – Załączniki
KARTA SZKOLENIA TEORETYCZNEGO
W zakresie: Szkolenia do uzyskania uprawnienia podstawowego UHP(L)
według: Programu Szkolenia do Świadectwa Kwalifikacji Pilota UACP
Imię i nazwisko ucznia-pilota:.......................................................................................
W okresie:.......................................................................................................................
A/B
Lp.
Zagadnienie (przedmiot)
I
Prawo lotnicze
7/-
II
Człowiek -możliwości, ograniczenia
3/-
III
Meteorologia
8/-
IV
Łączność
4/-
V
Nawigacja
8/-
VI
Procedury operacyjne
4/4
VII
Osiągi i planowanie lotu
4/4
VIII
Zasady lotu
IX
Bezpieczeństwo lotów
X
czas (h)
Ocena
Data
Podpis
Uwagi
10 / 10
4/4
Obsługa statku powietrznego i
8/8
wyposażenia
Razem
60 / 30
A - szkoleni bez przygotowania lotniczego;
B - szkoleni, którym zaliczono praktykę lotniczą.
…………………………
Instruktor prowadzący
Wydanie I
68
KARTA INDYWIDUALNEGO SZKOLENIA PRAKTYCZNEGO
W zakresie: Szkolenia do uzyskania uprawnienia podstawowego UHP(L)
według: Programu Szkolenia do Świadectwa Kwalifikacji Pilota UACP
Imię i nazwisko ucznia-pilota:.......................................................................................
W okresie:.......................................................................................................................
Nr
Planowana Wykonana
ZAD/
Treść ZADANIA/ĆWICZENIA
ĆW.
ilość/czas
ilość/czas
lotów
lotów
Instruktor
prowadzący
Uwagi
Data
Podpis
Przeprowadzono pełne przygotowanie do realizacji ZADANIA/ĆWICZENIA: AI; AII i AIII
zgodnie z wymaganiami Programu Szkolenia do Świadectwo Kwalifikacji Pilota
Śmigłowca Ultralekkiego Lądowego UHP(L)
AI/1
AI/2
AI/3
AI/4
Lot zapoznawczy
Nauka podstawowych
elementów lotu
Start i lądowanie, zawis,
podlot i zwroty
Loty szkoleniowe po kręgu
1 / 30’
2 / 1h
30 / 1h30’
15 / 1h30’
Poprawianie błędów przy
AI/5
starcie, lądowaniu oraz w
30 / 1h30’
lotach po kręgu
Doskonalenie manewrowania
AI/6
śmigłowcem i sytuacje
30 / 1h
awaryjne
AI/7
AI/8
AI/9
Loty doskonalące po kręgu
Loty egzaminacyjne przed
samodzielnym wylotem
Loty samodzielne
5 / 30’
5 / 30’
10 / 1h
Według
AI/10 Loty doskonalące
decyzji
instruktora
Razem na AI
Wydanie I
128 / 9h
69
Sprawdzenie i doskonalenie
umiejętności lądowania w
AII/1
ograniczonym terenie na
5 / 25’
lotnisku
Starty i lądowania na
AII/2
5 / 25’
Sprawdzenie umiejętności
wykonywania lotów na
AII/3
2 / 10’
Razem na AII
12 / 1h
AIII/1 Lot zapoznawczy po trasie
1 / 1h
Loty szkoleniowe po trasie w
celu opanowania
AIII/2
nawigowania według
2 / 2h
orientacji wzrokowej
Przeloty VFR z lądowaniem
AIII/3
na innych lotniskach
5 / 5h
Przeloty VFR na wysokości
AIII/4
150 m AGL (450ft AGL)
2 / 1h
Przeloty egzaminacyjne po
AIII/5 trasie z lądowaniem na innym
lotnisku
2 / 2h
Przeloty samodzielne VFR po
AIII/6
trasie zamkniętej
5 / 5h
Przeloty samodzielne VFR z
AIII/7 lądowaniem na innych
lotniskach
2 / 2h
Razem na AIII
19 / 18h
Razem
159 / 28h
…………………………
Instruktor prowadzący
Wydanie I
70

urząd lotnictwa cywilnego program szkolenia do uzyskania

Transkrypt

Podobne dokumenty

WYPADEK HELIKOPTERA W JAROSTOWIWE

Szybowce/motoszybowce na rcpabianice

WAŻNE – pierwszy start dronem AEE

Small scale trial of FDM based indicators concept POL v2-PWSZ

OFERTA EVENTY szczegółowy opis stanowisk

Nowoczesne lekkie konstrukcje lotnicze – konkurencja dla

2. Pracownia mechaniki lotu ptaków A

Zasady których stosowanie poprawia nasze

Uprawnienia do lotów według wskazań