Program w klasie III (muzyka)

„MUZYKOWANIE
W GIMNAZJUM”
Program nauczania zajęć artystycznych w gimnazjum
w opracowaniu Doroty Podlewskiej - Sałek
Spis treści
I.
Założenia ogólne programu
II.
Opis programu
III.
Warunki realizacji programu
IV.
Cele główne
V.
Cele szczegółowe
VI.
Treści nauczania
1. treści główne
2. treści szczegółowe
3. procedury osiągania celów
VII.
Ocenianie osiągnięć edukacyjnych uczniów
1. Obszary aktywności oceniane na zajęciach artystycznych
2. Zasady oceniania
3. Przewidywane osiągnięcia ucznia na poszczególne oceny
VIII.
Bibliografia
„Muzyka łagodzi obyczaje”
Jerzy Waldorff
I. Założenia ogólne programu
Program „Muzykowanie w gimnazjum” opracowany został zgodnie z wymogami
podstawy programowej kształcenia ogólnego do gimnazjum, zdefiniowanymi przez
Ministerstwo Edukacji Narodowej w Rozporządzeniu z dnia 23 grudnia 2008 roku
i opublikowanymi w Dzienniku Ustaw nr 4 poz. 17 z dnia 15 stycznia 2009 roku.
Młodzież gimnazjalną, do której adresowany jest niniejszy program charakteryzuje wzrost
zainteresowań otaczającym światem przy wzmożonym krytycyzmie i nieukształtowanej
jeszcze wrażliwości. Na tym etapie rozwoju młodzi ludzie nie są jeszcze świadomymi
odbiorcami sztuki. Zajęcia artystyczne w gimnazjum, których kształt zaproponowany został
w tym programie mają na celu dalej rozbudzać i rozwijać artystyczne zainteresowania
i wrodzone zdolności. Młodzież posiadająca już pewien zasób wiedzy i umiejętności
muzycznych, może spróbować praktycznej ich realizacji w różnych formach ekspresji przy
dodatkowym doskonaleniu znajomości muzycznego języka. Ideą programu zajęć
artystycznych jest przygotowanie przyszłych świadomych odbiorców sztuki muzycznej
i zachęcenie ich do dalszych poszukiwań możliwości realizowania siebie w tej dziedzinie.
II. Opis programu
Program „Muzykowanie w gimnazjum” stanowi kontynuację programu nauczania
muzyki w gimnazjum „Muzyczny świat” Teresy Wójcik. Program składa się z dwóch
głównych części tj. ekspresji muzycznej i wiedzy w zakresie czytania nut. Druga część
programu jest ważną podbudową do wszelkich działań muzycznych a nie zawsze znajduje
w toku nauczania ogólnego wystarczającą ilość godzin. Uczniowie będą zatem mogli bliżej
zgłębić tajniki muzycznego warsztatu.
Wśród działań praktycznych zdecydowaną część będą stanowiły zajęcia wokalne – śpiew,
który jest najbardziej naturalną formą muzycznej wypowiedzi. Gra na instrumentach ma
stwarzać dodatkowe możliwości artystycznej wypowiedzi i radości z muzykowania. Główne
i szczegółowe treści programu oraz procedury osiągania celów zostały opisane w dalszej
części programu, wzorem „Muzycznego świata” w formie tabeli.
III. Warunki realizacji programu
Do realizacji programu niezbędna jest sala muzyczna wyposażona w:
 instrument klawiszowy,
 tablica z pięciolinią,
 instrumenty perkusyjne,
 dobrej jakości odtwarzacz płyt CD,
 komputer z możliwością zainstalowania oprogramowania muzycznego.
IV. Cele ogólne





dalsze rozwijanie artystycznych zainteresowań i zdolności muzycznych,
przygotowanie przyszłych, świadomych odbiorców sztuki muzycznej,
budowanie potrzeby kontaktu z muzyką i chęci jej uprawiania,
kształtowanie wrażliwości młodego człowieka na sztukę i właściwej postawy
wobec dóbr kultury,
włączanie uczniów w życie muzyczne środowiska szkolnego.
V. Cele szczegółowe
1. Cele poznawczo - kształcące






zapoznanie uczniów z literaturą wokalną z różnych epok,
zapoznanie z różnymi formami muzycznymi,
ukazanie różnych możliwości wykonywania muzyki (śpiew i gra na
instrumentach),
kształcenie głosu i umiejętności posługiwania się nim,
kształcenie słuchu a zwłaszcza wrażliwości intonacyjno – emisyjnej,
poszerzanie wiadomości o muzyce i znajomości zapisu muzycznego.
2. Cele wychowawcze












rozwijanie zainteresowań muzycznych,
rozwijanie kreatywnych i twórczych postaw,
uwrażliwianie na piękno,
uczenie poszanowania dla dóbr kultury,
kształcenie wyobraźni,
pogłębianie uczuciowego związku z kulturą narodową, regionalną, środowiskową,
rozwijanie aktywności artystycznej,
kształcenie umiejętności współdziałania w grupie i odpowiedzialności za wspólnie
wykonywane zadania,
rozbudzanie zamiłowania do wspólnego muzykowania,
przyczynianie się do wzbogacenia życia artystycznego szkoły i środowiska,
przygotowanie do dalszego kształcenia muzycznego lub udziału w ruchu
amatorskim,
rozwijanie radości i satysfakcji z własnych osiągnięć twórczych.
VI. Treści nauczania
TREŚCI NAUCZANIA
Ekspresja muzy czna
Treści główne
Śpiew
Treści szczegółowe






wykonywanie ćwiczeń głosowych
w zakresie emisji głosu i dykcji,
śpiewanie kanonów dwui trzygłosowych,
śpiewanie piosenek znanych z muzyki
rozrywkowej (polskiej i obcej),
piosenek młodzieżowych, utworów
musicalowych i poezji śpiewanej,
śpiewanie pieśni historycznych,
śpiewanie utworów w zależności
od potrzeb wynikających z kalendarza
szkolnych wydarzeń artystycznych,
kształcenie umiejętności interpretacji
piosenek i innych wykonywanych
utworów.
Procedury osiągania celów









Gra
na
instrumentach
muzycznych




wykonywanie akompaniamentów
perkusyjnych do wybranych piosenek,
wykonywanie akompaniamentów
melodycznych do piosenek (keyboard,
gitara, flet – wybór instrumentów
w zależności od umiejętności
instrumentalnych uczniów),
wykonywanie na instrumentach
melodycznych np. dzwonkach
chromatycznych utworów z różnych
epok muzycznych,
granie popularnych melodii





Przewidywane osiągnięcia ucznia
wykonywanie ćwiczeń kształcących
poprawną emisję głosu oraz dykcję,
wykonywanie ćwiczeń
oddechowych,
wykonywanie ćwiczeń
rozwijających słuch wysokościowy
i harmoniczny,
wykonywanie ćwiczeń
z zastosowaniem zmian tempa,
dynamiki i artykulacji,
analiza materiału nutowego
wykonywanych utworów,
rytmiczna recytacja tekstu utworu,
analiza kierunku linii melodycznej,
wystukiwanie wybranych
przebiegów rytmicznych utworu,
analiza i śpiewanie wybranych
wzorów melodycznych utworu.

analiza rytmu i melodii utworu,
wystukiwanie rytmu
akompaniamentu,
ćwiczenie fragmentami partii
instrumentalnych – rytmicznych i
melodycznych,
ćwiczenie umiejętności współpracy
w zespole,
wykonywanie ćwiczeń
doskonalących grę na wybranym
instrumencie.












śpiewa piosenki, pieśni, kanony
ze słuchu lub z nut, z akompaniamentem
instrumentalnym lub a’cappella,
wykonuje prawidłowo ćwiczenia z emisji
głosu i dykcji,
wykonuje utwory poprawnie pod
względem ich interpretacji,
stosuje różne środki wyrazu
artystycznego przy wykonywaniu
wybranych utworów z polskiej i
europejskiej literatury wokalnej,
wykazuje własną inwencję przy
wykonywaniu utworów (solowo),
wie jak należy dbać o higienę głosu
podczas śpiewu,
wie jak wygląda prawidłowa postawa
w czasie śpiewania i potrafi zastosować
swoją wiedzę w praktyce,
potrafi publicznie zaprezentować efekty
swojej pracy.
gra ze słuchu lub z nut łatwe
opracowania utworów z różnych epok
muzycznych,
wykonuje poprawnie partię
instrumentalną z partytury muzycznej,
wykonuje akompaniament rytmiczny lub
melodyczny do wybranych piosenek lub
innych utworów wokalnych,
stosuje w grze oznaczenia tempa,
dynamiki, artykulacji,
potrafi współpracować w zespole.
i motywów muzycznych.
Przykładowe źródła repertuaru muzycznego do śpiewania i grania na instrumentach:
„Chór. Łączy nas śpiew” – materiały do zajęć artystycznych w gimnazjum – MacEdukacja;
Karaoke – przewodnik metodyczny i płyta CD – MacEdukacja;
T. Wójcik – „Muzyczny świat” – podręcznik dla gimnazjum – MacEdukacja;
„Kanony. Antologia” – opr. Wł. Sołtysik – WSiP Warszawa 1998;
„Kolędy dla chórów szkolnych” – opr. Wł. Sołtysik – WSiP Warszawa 1999;
T. Krystyniak – „Ręce pełne muzyki” – WSiP Warszawa 1997;
Materiały przygotowane przez nauczyciela.
Dosko na lenie w iedzy w za kresie no ta cji muzy cznej
Treści główne
Czytanie
zapisu
nutowego
Treści szczegółowe



Procedury osiągania celów
odczytywanie nazw dźwięków na
pięciolinii w kluczu wiolinowym,
odczytywanie rytmu,
odczytywanie oznaczeń
wykonawczych – oznaczeń tempa,
dynamiki, artykulacji i innych.





wykonywanie ćwiczeń
doskonalących umiejętności
w czytaniu nut,
analiza rytmu i melodii utworu,
wystukiwanie przebiegów
rytmicznych,
samodzielne tworzenie przebiegów
rytmicznych lub rytmiczno –
melodycznych,
analiza oznaczeń wykonawczych
utworu.
Literatura dydaktyczna do wykorzystania:
Franciszek Wesołowski – „Zasady muzyki”;
Inne publikacje do nauki zasad muzyki zawierające ćwiczenia dydaktyczne;
Materiały przygotowane przez nauczyciela.
Przewidywane osiągnięcia ucznia


odczytuje i wykonuje poprawnie zapis
nutowy wybranej melodii lub przebiegu
rytmicznego (na instrumencie
melodycznym lub perkusyjnym),
rozumie i stosuje oznaczenia
wykonawcze zawarte w tekście nutowym.
VII. Ocenianie osiągnięć edukacyjnych uczniów
1. Obszary aktywności oceniane na zajęciach artystycznych:
Osiągnięcia ucznia należy rozpatrywać w dwóch wymiarach odpowiadającym dwom częściom
przedstawionego programu: ekspresji muzycznej oraz umiejętności odczytywania zapisu nutowego.
Osiągnięcia ucznia w dziedzinie śpiewu i gry na instrumentach zależą przede wszystkim od jego
aktywności podczas zajęć, sumienności, pracowitości oraz wrodzonych zdolności muzycznych. Ważnym
aspektem
są
tu
także
wcześniej
nabyte
umiejętności
w
grze
na wybranym instrumencie muzycznym. Osiągnięciom tym trudno przypisać określony poziom
wymagań na dany stopień. Tu ocenie podlegać będzie głównie zaangażowanie, wkład pracy ucznia
widoczny podczas zajęć, dyscyplina w pracy zespołowej, umiejętność zaprezentowania swoich
umiejętności na forum klasy czy szkoły.
Osiągnięcia w drugim obszarze poświęconym wiadomościom z zakresu teorii muzyki, można
wymierzyć i ocenić stosując metody pomiaru takie, jak w innych przedmiotach
tj. sprawdziany, testy, odpowiedzi ustne.
Na ocenę z przedmiotu składać się będą zatem aktywność muzyczna na zajęciach
i wiedza teoretyczna.
2. Zasady oceniania:
 na lekcjach zajęć artystycznych oceniane będą wyżej wymienione obszary;
 ocena zależy od poziomu wymagań na dany stopień (w przypadku wiadomości teoretycznych),
zaangażowania i dyscypliny pracy na lekcjach;
 uczeń ma obowiązek systematycznego i estetycznego prowadzenia zeszytu nutowego, co
również podlega ocenie;
 po długiej nieobecności uczeń może być nieprzygotowany do lekcji;
 za zgłoszony przed lekcją brak zeszytu lub materiałów potrzebnych do zajęć uczeń otrzymuje
minusa;
 za niezgłoszony przed lekcją brak zeszytu lub materiałów potrzebnych do zajęć uczeń otrzymuje
ocenę niedostateczną;
 sprawdziany z wiadomości teoretycznych zapowiadane będą co najmniej
z tygodniowym wyprzedzeniem i oceniane do dwóch tygodni;
 sprawdziany oceniane są na podstawie liczby uzyskanych punktów
wg następującej skali:
- 100% + zadanie dodatkowe – ocena celująca,
- 100% - 91%
ocena bardzo dobra,
- 90% - 75%
ocena dobra,
- 74% - 51%
ocena dostateczna,
- 50% - 35%
ocena dopuszczająca,
- mniej niż 35%
ocena niedostateczna.
 ocenianie umiejętności praktycznych odbywać się będzie na bieżąco podczas zajęć;
 przyswojenie przez ucznia umiejętności praktycznych może wymagać indywidualnej pracy w
domu, co również może podlegać ocenie;
 przy realizacji zadań w zespole oceniane będą zaangażowanie, dyscyplina pracy,
systematyczność, pracowitość;
 ocenie podlegać będzie też własny wkład pracy w wykonanie zadania;
 nieobecność na zajęciach nie zwalnia ucznia z obowiązku opanowania wiadomości i
umiejętności;
 aktywność na lekcjach bądź jej brak będą nagradzane w postaci „+” lub „- ”
Zasady otrzymywania „+” lub „- ”
Uczeń otrzymuje „+” za:






zaangażowaną postawę w czasie zajęć,
gotowość do wykonywania zadań artystycznych,
bardzo dobrą pracę w zespole,
pomoc okazywana innym uczniom,
podejmowanie dodatkowych zadań,
inne przedsięwzięcia,
Uczeń otrzymuje „-” za:




zajmowanie się na lekcji czynnościami nie związanymi z realizowanym tematem,
utrudnianie pracy innym,
nieprzygotowanie do zajęć (poza przypadkami opisanymi wyżej w zasadach oceniania),
nie wywiązanie się z ustalonych obowiązków,
Za „+” i „- ” uczeń otrzymuje następujące oceny:

„bdb” za trzy „+”

„ndst” za trzy „- ”
Ocena uczniów z zaleceniami PPP
W ocenianiu uczniów z dysfunkcjami uwzględnione zostają następujące zalecenia:
 wydłużenie czasu wykonywania ćwiczeń praktycznych,
 możliwość podzielenia ćwiczeń złożonych na prostsze i ocenienie ich etapami,
 konieczność odczytywania poleceń, jeśli są one przygotowane w formie pisemnej,
 branie pod uwagę poprawności merytorycznej wykonanego ćwiczenia a nie jego walorów
estetycznych,
 możliwość zmiany pracy pisemnej (np. sprawdzianu) na odpowiedź ustną,
 podczas odpowiedzi ustnych zadawanie prostych, niezłożonych pytań,
 obniżenie wymagań dotyczących wyglądu zeszytu przedmiotowego,
 możliwość udzielenia pomocy w wykonaniu dodatkowych zadań.
3. Przewidywane osiągnięcia ucznia na poszczególne oceny
Ocenę celującą otrzymują uczniowie, którzy:





biegle posługują się zdobytymi umiejętnościami i wiadomościami a ich poziom wyraźnie
wykracza poza przyjęty program,
prezentują swoje umiejętności na forum szkoły lub poza nią,
systematycznie rozwijają swoje uzdolnienia wykonując dodatkowe zadania,
śledzą i są uczestnikami ważnych wydarzeń kulturalnych,
wyróżniają się własną inicjatywą.
Ocenę bardzo dobrą otrzymują uczniowie, którzy:



biegle posługują się wiadomościami i umiejętnościami realizowanymi
na zajęciach,
wyróżniają się aktywnością podczas zajęć,
bardzo dobrze współpracują w zespole,


prezentują swoje umiejętności na forum klasy,
wyróżniają się systematycznością w pracy.
Ocenę dobrą otrzymują uczniowie, którzy:



nie w pełni opanowali materiał realizowany na zajęciach,
w stopniu zadowalającym uczestniczą w zajęciach,
realizują podejmowane zadania.
Ocenę dostateczną otrzymują uczniowie, którzy:



opanowali minimum wiedzy i umiejętności,
przejawiają braki w zakresie systematyczności i aktywności na zajęciach,
mało efektywnie wykorzystują czas pracy na zajęciach.
Ocenę dopuszczającą otrzymują uczniowie, którzy:


posiadają braki w opanowaniu minimum wiedzy i umiejętności,
nie realizują wyznaczonych zadań.
Ocenę niedostateczną otrzymują uczniowie, którzy:


nie opanowali minimum wiedzy i umiejętności,
nie zrealizowali minimum zadań podejmowanych na zajęciach.
VIII. Bibliografia
T. Wójcik – „Muzyczny świat” – program nauczania muzyki w gimnazjum MacEdukacja;
K. Stankowska – „Chór w szkole” – WSiP Warszawa 1988r;
Materiały Wydawnictwa Pedagogicznego OPERON