dr hab. Krzysztof Janasz, prof. US Wydział Nauk Ekonomicznych i

Szczecin, dn. 31.08.2016 r.
dr hab. Krzysztof Janasz, prof. US
Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania
Uniwersytet Szczeciński
RECENZJA
rozprawy doktorskiej mgnZlsmeny Dzidy, pt. „Zarządzanie zmianą produktową w
przedsiębiorstwach elektrotechnicznych”, Częstochowa 2016, ss. 340, napisanej pod
kierunkiem dr hab. Marka Szajta, prof. P.Cz.
1. Wybór i sformułowanie tematu rozprawy
Przedstawiona do recenzji rozprawa dotyczy aktualnej i niewątpliwie ważnej
problematyki,
którą
jest
zarządzanie
zmiana
produktową
w
przedsiębiorstwach
elektrotechnicznych. Stanowi ona studium teoretyczno-empiryczne określonych zależności
ekonomicznych związanych z zarządzaniem zmianą produktową, zmiany produktowej jako
kluczowego
nośnika
strategii
przedsiębiorstwa,
jej
konsekwencji
społecznych
i
ekonomicznych. Nie ulega wątpliwości, że podjęta tematyka jest ważna i długo jeszcze będzie
angażować umysły badaczy, ponieważ zarządzanie zmianą produktową jest istotnym
wyznacznikiem transformacji organizacyjnej w krajach Europy Środkowo-Wschodniej.
Determinanty zmiany produktowej charakteryzują się dużą dynamiką, są podatne na
wpływy zmieniającego się otoczenia (globalizacja, deregulacja, kontekst integracyjny i inne).
Z tego powodu działania te obejmują ważne zmiany w organizacji i jej systemie zarządzania,
a proces zarządzania zmianą stanowi istotny element działań, który źle zaplanowany i
przeprowadzony często prowadzi do niepowodzenia. Zarządzanie zmianą produktową staje
się kwestią złożoną, ponieważ trzeba brać pod uwagę różne czynniki decydujące o sukcesie
lub niepowodzeniu, tj. posiadane kompetencje: kapitał intelektualny, społeczny, posiadane
zasoby, stosowane metody pomiaru, pokonanie oporu wobec zmian, zmianę nastawienia ludzi
i uświadomienie im konieczności zmian. Cele te można zrealizować w różny sposób, m.in.
przez właściwą motywację, nagradzanie, zapewnienie uczestnictwa pracowników w procesie
opracowania i wdrażania nowego systemu zarządzania zmianą. Zarządzanie zmianą
produktową jest kategorią trudną do jednoznacznego sformułowania przy pomocy jednej
1
uniwersalnej definicji (zob. m.in. K. Lewin, JR. J. Bulloc, D. Nadler, M. Tushman, J. Kotler,
M. Bratnicki i inni).
Rozprawa
skomplikowanej
w
aspekcie
i złożonej
teoretycznym
i
empirycznym
poświęcona
została
problematyce zarządzania zmianą produktową
sektora
przedsiębiorstw elektrotechnicznych.. Wybór tematu rozprawy jest ważny, gdyż współczesne
przedsiębiorstwa powinny szybko reagować na permanentnie zmieniającą się sytuację na
rynku globalnym. Przyjęcie zarządzania zmianą produktową, jako kluczowego czynnika
sukcesu pociąga za sobą potrzebę odmiennego postrzegania konfiguracji procesu zarządzania
przedsiębiorstwem, przede wszystkim w płaszczyźnie strategicznej.
Opiniowana dysertacja doktorska mgr. Ismeny Dzidy wpisuje się więc w listę tych
opracowań, które mogą być pomocne w metodyce (ocenie) zarządzania zmianą produktową w
organizacji, osiągania przewagi konkurencyjnej, powiązanych z nowymi rozwiązaniami
technologicznymi.
Podjęty temat uważam za ważny, aktualny i wobec niewystarczających osiągnięć w
zakresie teorii, czy wiedzy praktycznej z tego zakresu, wymaga on różnorodnych badań.
Przedstawione powyżej przesłanki przemawiają za trafnością wyboru tematu
recenzowanej pracy. We współczesnej gospodarce zarządzanie zmianą produktową spełnia,
jak nadmieniono, istotną rolę w kształtowaniu przewagi konkurencyjnej, zwiększa się jej rola
w kreowaniu rozwoju organizacji. Zarządzanie zmianą produktową wymaga więc rozeznania
kategorii, instrumentów, zarządczych mechanizmów i posługiwania się nimi przez
organizacje. Racjonalne zarządzanie zmianą produktową to podejście prospektywne,
strategiczne i długofalowe, które prowadzi do osiągnięcia trwałego, zrównoważonego
rozwoju.
2. Merytoryczna ocena pracy
Jak zwykle, rozprawę doktorską trzeba oceniać biorąc pod uwagę kilka kryteriów:
wagę podejmowanego tematu, umiejętność postrzegania badanych zjawisk, co znajduje swoje
odzwierciedlenie w formułowanym celu badań (zakres), w hipotezach badawczych, sposób
prowadzenia wywodu (metodologia, metodyka), w tym dobór i kompletność argumentów,
wartość wyprowadzonych na tej podstawie wniosków, nowość (oryginalność) uzyskanych
wyników, co wyraża się poprawnością wyciągania wniosków weryfikujących uprzednio
sformułowane hipotezy badawcze, układ i konstrukcja rozprawy. Taka umiejętność badań
naukowych powinna być posadowiona na solidnej wiedzy teoretycznej rozpatrywanej
problematyki, co wyraża się znajomością literatury z danej dziedziny.
2
Sądzę, że w ogólności biorąc oceniana praca, w przewidzianym zakresie i określonej
mierze w zasadzie spełnia przywołane powyżej kryteria. Odniosę się do nich w dalszej
części recenzji. Praca składa się z sześciu rozdziałów, poprzedzonych wstępem i
zwieńczonych zakończeniem, bibliografią, spisem rysunków i tabel, załącznikami oraz
streszczeniem w językach polskim i angielskim.
Recenzowana praca jest relatywnie obszerna, zawiera 340 stron merytorycznego
tekstu, w tym 77 rysunków , 36 tabel. 7 załączników. W pracy wykorzystano bogatą literaturę
przedmiotu 173 pozycji wraz ze źródłami internetowymi, plus 4 pozostałe, w tym 29 w
języku angielskim i 1 w języku niemieckim Dobór i stopień wykorzystywania źródeł
literaturowych uznać można za dobry dla wykazania się przez Doktorantkę ogólną wiedzą
teoretyczną w dyscyplinie naukowej nauk o zarządzaniu, a także w dyscyplinie ekonomia.
Problematyka zawarta w dysertacji jest ważna i nie można jej nie doceniać, jak już
podkreślono. Przemawia ponadto za tym fakt, że determinanty zarządzania zmianą
produktową w przedsiębiorstwach przemysłowych elektrotechnicznych mają charakter
wieloaspektowy: zarządczy, organizacyjny, instytucjonalny, społeczny i ekonomiczny.
Zakres przedmiotowy i czasowy zaprojektowanego oraz zrealizowanego badania mgr
Ismeny Dzidy obejmuje próbę wyodrębnienia zbioru czynników oddziałujących na proces
zmiany produktowej w przedsiębiorstwie produkcyjno-handlowym z działu przemysłu
elektrotechnicznego. Zdaniem Doktorantki - to odpowiedni obszar badawczy procesu
zarządzania zmiana produktową (s. 5) w badanym horyzoncie czasowym 2011-2015.
Poddanym analizie podmiotem jest śląskie przedsiębiorstwo Zamel Sp. z o.o., działające od
1989 roku w dziale przemysłu elektrotechnicznego. Szkoda jednak, że Doktorantka nie
wyjaśniła kryteriów, którymi się kierowała przy doborze badanego podmiotu (dobór celowy,
losowy, dlaczego tylko jeden podmiot?). Badane przedsiębiorstwo dywersyfikując swoją
ofertę produktową wdrożyło w 2006 roku urządzenia z zakresu tradycyjnej automatyki
budynkowej, przeznaczone do montażu w rozdzielnicach. Wprowadzone rozwiązania zyskały
akceptację nabywców, co przyczyniło się do wprowadzenia na rynek bezprzewodowego
systemu inteligentnego budynku - exta free w 2011 roku. Wdrożenie produktu z zakresu
inteligentnego budynku rozumiane jest jako zmiana produktowa w opiniowanej pracy.
Podstawą badań merytorycznych opiniowanej pracy były przyjęte hipotezy badawcze i
nakreślone cele. Hipotezą główną jest twierdzenie (w pracy używa się konsekwentnie
określenia „stwierdzenie”), że „...wdrażanie nowych produktów w przedsiębiorstwie z
sektora high-tech odgrywa kluczową rolę w jego rozwoju”. Podstawowa hipoteza badawcza
została powiązana z hipotezami cząstkowymi:
/
3
- sprzedaż bezprzewodowej automatyki budynkowej jest znacznie większa w dużych
aglomeracjach niż w pozostałych lokalizacjach,
- wejście na rynki zagraniczne z nowymi produktami z zakresu high-tech jest łatwiejsze niż
zdobycie rynku krajowego.
Przedstawiona hipoteza główna ściśle koresponduje z głównym celem pracy, którym
jest określenie wpływu zmian produktowych na przychody przedsiębiorstwa produkcyjnohandlowego z działu przemysłu elektrotechnicznego.
Weryfikację przedstawionych hipotez, celów i pytań badawczych przeprowadzono na
podstawie szerokich studiów literaturowych, danych faktograficznych
pochodzących z
różnych źródeł, a przede wszystkim z własnych, wieloetapowych badań empirycznych, a
także opracowań wyspecjalizowanych organizacji i agend.
Cel badawczy zrealizowano wykorzystując interdyscyplinarną metodę oceny zjawisk
wraz z kryteriami opisu i oceną właściwą dla nauk ekonomicznych. W celu uzyskania
wiarygodnych wyników
przeprowadzono
wieloetapowe
badanie
z
równoległym
wykorzystaniem różnorodnych metod badawczych.
Badania
empiryczne,
pierwotne
(ilościowe
i
jakościowe)
przyjęły
postać
wieloetapowych badań z wykorzystaniem odpowiednich narzędzi. Doktorantka przyjmuje, że
rozwój badanego podmiotu jest tożsamy ze wzrostem osiąganych przychodów ze sprzedaży
systemu w ujęciu rocznym (s. 5). Analiza danych przychodowych badanego podmiotu - lata
2011-2015 rozpatrywana w płaszczyźnie dynamiki z uwzględnieniem sezonowości, trendu,
koncentracji, a także lokalizacji sprzedaży miała na celu potwierdzenie bądź odrzucenie
hipotezy głównej.
Przywołane badanie z wykorzystaniem miar koncentracji sprzedaży bezprzewodowego
systemu exta-free ma służyć potwierdzeniu hipotezy cząstkowej (sprzedaż bezprzewodowej
automatyki budynkowej jest znacznie większa w dużych aglomeracjach niż w pozostałych
lokalizacjach). W potwierdzeniu (zaprzeczeniu) tej zależności posłużyło badanie mające na
celu wyznaczenie wskaźników lokalizacji Florence’a między wielkościami sprzedaży w
danych regionach makroekonomicznych (6) a średnimi makroekonomicznymi, takimi jak:
gęstość zaludnienia, wielkość PKB i średnie wynagrodzenie, właściwymi dla danego
makroregionu.
Kolejnym z elementów zaplanowanych na potrzeby dysertacji jest analiza struktury
sprzedaży systemu exta free w kraju i za granicą. Ma ona służyć potwierdzeniu
(zaprzeczeniu) kolejnej z hipotez pomocniczych pracy, a ponadto ma zapewnie realizację
także jednego z celów pomocniczych, dotyczącego analizy porównawczej wielkości
4
sprzedaży konkretnych produktów na rynku krajowym i zagranicznym. Wynika to z faktu, że
jednocześnie wdrożone produkty na różnych rynkach mogą występować w różnych fazach
cyklu życia produktu, co wpływa na strukturę sprzedaży na tych rynkach. Może to stanowić
przesłankę wskazania kierunku rozwoju produktu i wpłynąć na strukturę sprzedaży na tych
rynkach, a tym samym być wytyczną do koniecznych modyfikacji produktu i planu
sprzedaży.
W badaniu jakościowym było badanie dotyczące systemu exta free, przeprowadzone
wśród stu dystrybutorów systemu na terenie całej Polski. Jego celem była realizacja jednego z
celów pomocniczych pracy, jakim było określenie barier wejścia na rynek nowych produktów
oraz determinant sprzedaży. W toku badania ankietowego respondenci zostali poproszeni o
udzielenie odpowiedzi na 15 pytań zamkniętych, dotyczących m.in. systemu exta free, ofert
konkurencji, przyczyn hamujących i napędzających sprzedaż, a także mocnych i słabych stron
produktu. Ocena odpowiedzi ankietowanych stanowi uzupełnienie wnioskowania w zakresie
hipotezy głównej, jak również hipotez pomocniczych.
Jednym z celów pomocniczych dysertacji było opracowanie modelu wdrażania zmian
produktowych, który ma charakter wielowymiarowy, łączący elementy procesu wdrażania
zmian produktowych oraz ich cech.
Jak już podkreślono, opiniowana dysertacja poświecona jest problematyce zmiany
produktowej i zarządzania zmianą produktową. Na jej potrzeby sformułowano definicję
wymienionych pojęć.
Analizując treść całej rozprawy należy stwierdzić, iż sformułowane cele i hipotezy
porządkują poprawnie realizowany tok postępowania badawczego. Rozczłonkowanie
hipotezy podstawowej na dwie hipotezy szczegółowe umożliwiło Doktorantce zaplanowanie
badań, sprzyjało lepszemu opracowaniu narzędzi badawczych, a także uchroniło przed
pominięciem ważnych aspektów problemu badawczego.
Biorąc pod uwagę powyższe przesłanki za właściwe i zgodne z założeniami faktycznie
poczynionymi, a nie tylko literalnie wyeksponowanymi przez Autorkę należy uznać, że
zapisy te w stopniu ogólnym spełniają wymagania stawiane hipotezom , a omówionych w
podręcznikach dotyczących metodologii nauk społecznych i innych nauk empirycznych.
Oceniając podsumowująco główną hipotezę badawczą i cele rozprawy, a także
szczegółowe hipotezy robocze, można powiedzieć, że są one prawidłowo sformułowane, a
także adekwatne do postawionego problemu badawczego. Ujęte całościowo stanowią dla
Autorki swoistego rodzaju „wyzwanie badawcze”. Dlatego należy wyraźić ogólną opinię, że
pomimo określonych uwag, o których napiszę później, Doktorantka w sposób poprawny
5
zrealizowała cel rozprawy, przedstawiając rozwinięte opracowanie naukowo-badawcze o
właściwych walorach merytorycznych i poszukiwawczych, odpowiadających wymogom
stawianym rozprawom doktorskim. W pracy zrealizowano wszystkie etapy procesu
badawczego, a zwłaszcza określono problem badawczy, sformułowano hipotezy, opracowano
plan badawczy, dokonano pomiaru i poddano analizie dane empiryczne i wreszcie, dokonano
uogólnień.
3. Ocena struktury pracy
Cenne w rozprawie jest wielokierunkowe ujęcie teoretycznych podstaw
zmiany,
zarządzania zmianą i modeli zarządzania zmianą. W warstwie teoretyczno-metodologicznej
(metodycznej) istotną rolę pełni krytyczno-postulatywna ocena zjawisk związanych z
tematem rozprawy. Podkreślam własne przemyślenia i propozycje Autorki w zakresie
badanego obszaru zjawisk i kategorii. Za szczególnie istotną uważam warstwę metodycznoanalityczną, obejmującą rozdziały 1, 4, 5 i 6 wzbogacającą wiedzę o przedmiocie badań.
Analizując strukturę rozprawy doktorskiej trzeba podkreślić, iż w ogólnej ocenie,
dostosowanej do hipotez i celów, ma ona logiczny, narastający i poprawny układ, chociaż
przy innym podejściu analitycznym, mogłaby być odmienna (układ zarządczo-regulacyjnoinstytucjonalny).
We wstępie przedstawiono najważniejsze motywy wyboru tematu rozprawy,
sformułowano hipotezę badawczą, hipotezy szczegółowe, główny cel rozprawy, cele
pomocnicze, metodykę badań, zarysowano jej
strukturę i zasadnicze zagadnienia
podejmowane w poszczególnych rozdziałach. Można więc uznać wstęp za kompletny,
bowiem zawiera wszystkie wymagane elementy o właściwej treści merytorycznej.
Jak już wspomniałem rozprawa składa się z 6 rozdziałów merytorycznych.
W rozdziale pierwszym, zatytułowanym: Próba definicji terminu zmian oraz
zarządzanie zmianą (s. 10-59), Autorka w sposób poprawny i przystępny dokonała przeglądu
literatury w zakresie istoty definicji kategorii zmiany, modeli zarządzania zmianą, a także
zarządzania zmianą. Te studia literaturowe, jakkolwiek obszerne - 49 stronic, nie budzą
zastrzeżeń. Należy je uznać, że są wystarczająco głębokie i oddające kluczowe
charakterystyki omawianych zagadnień. Tworzą podstawę teoretyczną dla dalszych
rozważań. Przegląd literatury umożliwił zdefiniowanie we właściwy sposób zmiany
organizacyjnej, a także charakterystykę najistotniejszych modeli zarządzania zmianą.
Przypomnienie wielu definicji zmiany organizacyjnej rożnych autorów stanowiło przesłankę
6
identyfikacji jej najistotniejszych cech. Wspomniana charakterystyka zmian umożliwiła
Autorce opracowanie własnej definicji zmiany produktowej.
W rozdziale drugim zatytułowanym: Charakterystyka branży elektrotechnicznej w
Polsce i na świecie (s. 60-93) następuje charakterystyka rynku elektrotechnicznego w Polsce i
na świecie. Przedstawiony w aspekcie historycznym rozwój zaawansowanych technologii
pozwolił przedstawić dynamikę zmian zachodzących na przestrzeni lat, a także właściwego
dla wdrażanych zmian obszaru badawczego, którym jest rynek elektrotechniczny. Jest to
czytelna formuła mająca poznawczy charakter w odniesieniu do rozpatrywanej problematyki.
Autorka zasygnalizowała też określone własne opinie. W moim postrzeganiu, patrząc na
strukturę i temat pracy, tematyka zarysowana w tym rozdziale jest zbyt szeroka i wykracza
poza sformułowanie tematu. Ponadto rozdział zawiera wątki dyskusyjne, do których powrócę
przy ocenie pracy.
W rozdziale trzecim pt.: Przegląd standardów inteligentnego budownictwa w
kontekście zarządzania zmianą (s. 94-126) przedstawiono genezę rozwiązań inteligentnego
budownictwa, przegląd najbardziej znanych na świecie przewodowych i bezprzewodowych
systemów sterowania budynkiem. W ostatnim podrozdziale dokonano charakterystyki
bezprzewodowego systemu automatyki budynkowej exta firee, którego dotyczy opiniowana
praca. Wdrożenie na rynek systemu exta free stanowiło istotną zmianę dla spółki Zamek Sp. z
o.o. W moim postrzeganiu rozdziały drugi i trzeci mogłyby być połączone i wydatnie
skrócone bez istotnego uszczerbku merytorycznego dla recenzowanej pracy.
W
rozdziale
czwartym
zatytułowanym:
Zarządzanie
zmianą
w
branży
elektrotechnicznej (s. 127-169) przedstawiono dokładną charakterystykę badanego podmiotu
wraz z opracowaną strategiczną analizą SWOT. Opracowana analiza SWOT dla
przedsięwzięcia, jakim było wdrożenie zmiany produktowej, pozwoliła na określenie
właściwej strategii przedsiębiorstwa.
W rozdziale piątym pt.: Analiza statystyczna wdrażania zmian produktowych (s. 170224) przedstawiono wielowymiarową analizę statystyczną dostępnych danych sprzedażowych
przedsiębiorstwa Zamel Sp. z o.o. Wybrane miary koncentracji pozwoliły na zbadanie
koncentracji sprzedaży systemu exta free w kraju i za granicą, a także zbadanie zależności
między
wielkościami
sprzedaży
a
wybranymi
średnimi
makroekonomicznymi
w
poszczególnych regionach Polski. Szczegółowa analiza struktury sprzedaży systemu exta free
w kraju i za granicą pozwoliła na wskazanie istotnych różnic między tymi rynkami.
Z kolei w rozdziale szóstym nt.: Ocena relacji zmiana - przychody w odniesieniu do
nowego produktu (s. 225-283) przedstawiono wyniki badania ankietowego, stanowiące
7
uzupełnienie badań podstawowych we wcześniejszych częściach pracy. Istotnym elementem
rozdziału szóstego jest opracowany model wdrażania zmian produktowych. Zaproponowany
model przedstawia etapy wdrażania zmian produktowych wraz z odpowiadającymi ich
funkcjami zarządzania, fazami cyklu życia produktu oraz odpowiednio modyfikowanymi
kategoriami marketingu mix. Jednocześnie pojawia się tutaj moja wątpliwość natury
semantycznej, to co Doktorantka nazywa modelem wdrażania zmian produktowych,
nazwałbym raczej schematem wdrażania zmian produktowych. Wynika to z faktu stosowania
ostrzejszych kryteriów formalnych (ekonometrycznych) w odniesieniu do pojęcia model.
Zakończenie omawianej rozprawy doktorskiej mgr Ismeny Dzidy stanowi reasumpcję
nadrzędną w stosunku do przeprowadzonych rozważań teoretycznych i badań empirycznych.
Jest więc poprawne, zawiera wnioski z przeprowadzonej wieloaspektowej oceny badanych
zjawisk i co zasługuje na podkreślenie, kończy się konkretnymi rekomendacjami:
- wyróżniono klika istotnych cech zmiany organizacyjnej (charakter ciągły, należy ją
rozumieć jako proces, sekwencję zdarzeń, a nie pojedynczą czynność),
- istotne jest podkreślenie aspektu czasu,
- zmiana rozumiana jako modyfikacja stanu początkowego w celu osiągnięcia pożądanego
stanu końcowego,
- każda zmiana powinna być celowa, świadoma i zaplanowana,
- tempo, w jakim przebiegają zmiany organizacyjne, jest bardzo różne, zależy od obszaru,
którego projektowana zmiana organizacyjna dotyczy,
- z przeprowadzonych badań wynika, że regularna adaptacja systemu exta free do potrzeb
konsumentów pozwoliła na odnotowanie na przestrzeni 5 lat (2011-2015), średniego tempa
zmian na poziomie 68,6%. Taki poziom rocznego średniego tempa zmian podkreśla rozwój
produkcji oraz sprzedaży wyrobów elektrotechnicznych,
- przeprowadzono analizę sezonowości z uwzględnieniem absolutnych oraz względnych
wskaźników sezonowości, a także trendu, co umożliwiło bardziej szczegółowe badanie
danych przychodowych,
- wdrożenie nowego produktu jest jednak niewystarczające dla właściwego rozwoju. Istotne
są ciągłe jego modyfikacje wynikające z potrzeb konsumenckich,
- opracowanie modelu wdrażania zmian produktowych opartego na czterech filarach, takich
jak: etapy wdrażania zmian organizacyjnych, funkcje zarządzania, elementy marketingu mix
oraz fazy cyklu życia produktu.
8
Ważne jest i na podkreślenie zasługuje to, że wnioski mieszczą się w obszarze uzyskanych
wyników, tzn. nie przekraczają obszaru badań. Czyni to badania wiarygodnymi i świadczy o
dyscyplinie intelektualnej Autorki.
Do walorów pracy zaliczam:
•
zawiera określony cel, którego wybór uzasadniono przeglądem krajowej i zagranicznej
literatury rozpatrywanego obszaru badawczego i ocenę praktyki gospodarczej
występującej w tym zakresie,
•
wykazuje erudycję Doktorantki w zakresie zagadnień ogólnych i szczegółowych w
obrębie, których mieści się tematyka rozprawy,
•
wyznaczone cele rozprawy zostały zrealizowane, a przyjęta hipoteza badawcza
zweryfikowana,
•
poprawność stosowanych metod badawczych, znajomość ich walorów i braków;
zaproponowano wieloźródłową koncepcję badań z wykorzystaniem adekwatnej
metodyki, wykorzystaną skonstruowaną samodzielnie ankietę, gdzie informacje
uzyskano od stu dystrybutorów systemu exta free na terenie całej Polski na temat
barier wejścia na rynek nowych produktów i determinant sprzedaży,
•
przedstawia wyniki z rozważań teoretycznych i analitycznych, które świadczą o
dobrym przygotowaniu Autorki do prowadzenia prac badawczych i wykształceniu
sprawnego warsztatu działalności naukowej,
•
rozpoznanie
przejawów
uwarunkowań
zarządzania
zmianą
do
badanego
przedsiębiorstwa przemysłowego wysokiej techniki.
•
przedstawienie modelowania ekonometrycznego procesów transferu technologii w
badanych przedsiębiorstwach przemysłowych wysokiej techniki.
Trudno jednak o dysertację, w stosunku do której recenzent nie miałby wątpliwości o
charakterze merytorycznym, jak i formalnym. Moje wątpliwości związane z pracą, oprócz już
podniesionych, sprowadzają się do następujących kwestii:
•
praca w mojej ocenie jest obszerna - 340 stron. Można byłoby zastanowić się nad jej
skróceniem, chociaż w określonej mierze wynika to ze złożoności badanego
problemu,
•
w hipotezie podstawowej należało użyć określenia „w badanym przedsiębiorstwie z
sektora high-tech...” zamiast użytego sformułowania „...w przedsiębiorstwie z
sektora high-tech...”, co może nadawać wykładnię rozszerzającą, a samo
sformułowanie hipotezy zawierać formę przyczynowo-skutkową, a nie konstatacji,
9
•
osobną kwestię stanowi próba przeglądu literatury w celu usystematyzowania pojęć
takich jak branża (w naukach ekonomicznych), podział przemysłu, gałąź przemysłu,
branża elektrotechniczna. Nie podzielam tego poglądu, do którego Doktorantka ma
prawo. Uważam, że przedstawiona propozycja niepotrzebnie komplikuje kwestię i
wprowadza dodatkowe zamieszanie semantyczne. Ponadto nie jest to zgodne z Polską
Klasyfikacją Działalności, na którą Doktorantka się powołuje w pracy. PKD, ani
Europejska Klasyfikacja Działalności nie posługuje się pojęciami branża, gałąź. Nie
posługuje się tymi terminami również Główny Urząd Statystyczny. Pojęcia gałąź,
branża, przy innym stosowanym kryterium grupowania, występowały w dawnej już
nie obowiązującej klasyfikacji działalności gospodarczej (KGN). Autorka sięgnęła do
określonych publikacji, ale są inne (np. J. Kaczmarek, Mezostruktura gospodarki
Polski w okresie transformacji. Uwarunkowania, procesy, efektywność, Difin,
Warszawa 2012; Zarys strategii rozwoju przemysłu, red. naukowa W. Janasz, Difin,
Warszawa 2006), które w moim postrzeganiu we właściwy sposób odnoszą się do tej
kwestii.
4. Konkluzja
Ocena treści recenzowanej rozprawy doktorskiej pozwala na stwierdzenie, iż stanowi
ona wartościowe rozważania dotyczące zarządzania zmianą produktową w przedsiębiorstwie
przemysłowym wysokiej techniki w Polsce. Rozprawę doktorską Pani mgr Ismeny Dzidy
oceniam pozytywnie. Stanowi ona wartościowy, poznawczy wkład do poszerzenia wiedzy o
specyfice
i
uwarunkowaniach
zarządzania
zmianą
produktową
przedsiębiorstw
przemysłowych wysokiej techniki. Dobre przygotowanie literaturowe, staranny dobór metod
badawczych, determinacja, wysiłek poniesiony w uzyskaniu materiałów statystycznych, a
także poprawne wnioskowanie pozwalają na opinię, że recenzowana rozprawa stanowi
oryginalne rozwiązanie problemu naukowego w dyscyplinie nauk o zarządzaniu.
Tym samym spełnia wymagania sformułowane w art. 13 Ustawy o tytule i stopniach
naukowych z dnia 14.03.2003r. Dz.U. nr 65, poz. 595 z późniejszymi zmianami.
Rozprawa doktorska Pani mgr Ismeny Dzidy spełnia wymagania stawiane tego typu
opracowaniom.
Przedstawiam
zatem
Radzie
Wydziału
Zarządzania
Częstochowskiej wniosek o dopuszczenie jej do publicznej obrony.
Politechniki