docRaport Legislacyjny
download 
Reklamacja Transkrypt
Raport Legislacyjny
Raport Legislacyjny kwiecień 2016 r. ZAMÓWIENIA PUBLICZNE Projekt nowelizacji ustawy – Prawo zamówień publicznych Perspektywa wejścia w życie: maj 2016 r. RZĄD SEJM 19 stycznia 2016 r.: Skierowany do konsultacji i uzgodnień 15 marca 2016 r.: Przyjęty 31 marca 2016 r.: Pierwsze czytanie SENAT TYTOŃ Projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych Perspektywa wejścia w życie: II kwartał 2016 r. RZĄD 13 lipca 2015 r.: Skierowany do konsultacji i uzgodnień 8 marca 2016 r.: Przyjęty SEJM SENAT Perspektywa wejścia w życie: I półrocze 2016 r. RZĄD SEJM SENAT Perspektywa wejścia w życie: 1 lipca 2016 r. RZĄD SEJM SENAT Perspektywa wejścia w życie: 1 lipca 2016 r. RZĄD SEJM 15 stycznia 2016 r.: Skierowany do konsultacji i uzgodnień 1 marca 2016 r.: Przyjęty 30 marca 2016 r.: Pierwsze czytanie INNOWACJE Projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw określających warunki prowadzenia działalności innowacyjnej PREZYDENT 16 marca 2016 r. Pierwsze czytanie MEGAUSTAWA Projekt nowelizacji ustawy o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych PREZYDENT 9 grudnia 2015 r.: Pierwsze czytanie projektu 12 stycznia 2016 r.: Wysłuchanie publiczne WIATRAKI Poselski projekt ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych PREZYDENT 19 kwietnia 2016 r.: Wpłynął WIEK EMERYTALNY Prezydencki projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw PREZYDENT SENAT PREZYDENT Perspektywa wejścia w życie: II/III kwartał 2016 r. RZĄD 7 marca 2016 r.: Skierowany do konsultacji i uzgodnień SEJM SENAT PREZYDENT Marzec i kwiecień w prawie WAŻNY WYROK Trybunał Konstytucyjny: ustawa naprawcza PiS niezgodna z konstytucją Wyrok z 9 marca 2016 r. (K 47/15) Trybunał badał nowelizację ustawy o TrybKon z 22 grudnia 2015 r. – tzw. ustawę naprawczą, autorstwa posłów PiS. Wniosek o jej zbadanie złożyła pierwsza prezes SN, posłowie PO, Nowoczesnej i PSL, RPO oraz Krajowa Rada Sądownictwa. W rozprawie nie wzięli udziału przedstawiciele Sejmu, rządu ani ProkGen. TrybKon uchylił m.in. przepisy zobowiązujące Trybunał do orzekania w pełnym 13-osobowym składzie i uchwalania wyroków większością dwóch trzecich głosów. Uznał też, że ustawa w całości jest niezgodna z konstytucją. Zdania odrębne złożyli sędziowie wybrani w grudniu przez PiS: Julia Przyłębska i Piotr Pszczółkowski. 01.03 2016 IPN będzie ścigał za „polskie obozy śmierci”. Śledczym IPN wszczęcie postępowania z urzędu mają umożliwić przepisy, które MinSpra skierowało do konsultacji. Za przypisywanie Polsce udziału lub współodpowiedzialności za zbrodnie III Rzeszy grozić będzie do pięciu lat więzienia, za nieumyślne działanie w tej sprawie – grzywna lub ograniczenie wolności. Przepisy będą stosowane także wobec obcokrajowców i osób prawnych (np. wydawców gazet), niezależnie od miejsca przestępstwa. IPN będzie mógł domagać się też odszkodowania lub zadośćuczynienia na drodze cywilnej. 14.03 2016 Stocznie będą zwolnione z VAT. MinMor przedstawiło projekt ustawy o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych, czyli tzw. specustawy stoczniowej. Zakłada ona m.in. zwolnienie stoczni z podatku VAT niezależnie od typu produkowanych okrętów i ich nabywcy. Zerowa stawką podatku będzie też dotyczyć sprzedaży komponentów. Stocznie będą mogły wybrać między CIT a zryczałtowanym podatkiem w wysokości 1 proc. wartości sprzedaży. Resort chce też ułatwić obejmowanie stoczni specjalnymi strefami ekonomicznymi. 14.03 2016 Komisja Wenecka zajmie się ustawą inwigilacyjną. Nowelizacja ustawy o policji, która weszła w życie w lutym, będzie tematem posiedzenia Komisji 10-11 czerwca. Ustawa znacząco poszerza uprawnienia służb specjalnych do pobierania danych telekomunikacyjnych, internetowych i pocztowych. W Polsce została zaskarżona do TrybKon przez rzecznika praw obywatelskich. O opinię w sprawie ustawy do Komisji Weneckiej wystąpiła komisja monitorująca Rady Europy. 15.03 2016 Rząd przyjął zmiany w zamówieniach publicznych. Nowelizacja wdraża unijną dyrektywę. Ponadto MinRoz zaproponowało zmniejszenie wagi ceny przy ocenie ofert i wprowadzenie wymogu zatrudniania przez wykonawców osób na umowę o pracę, jeśli wynika to z przedmiotu zamówienia. Ustawa pozwala również urzędom i samorządom zlecać usługi ich spółkom-córkom z pominięciem przetargu. Polityka Insight – Raport Legislacyjny Kwiecień 2016 21.03 2016 MinFin chce uprościć VAT dla małych firm. Resort rozważa wprowadzenie ryczałtowego VAT dla przedsiębiorców, których roczne przychody nie przekraczają 150 tys. zł. Płaciliby oni określoną kwotę lub procent od obrotu. Brany pod uwagę jest też pomysł podniesienia minimalnego rocznego przychodu objętego podatkiem VAT ze 150 do 200 tys. zł. Zmiany odciążyłyby 51 proc. podatników, którzy odpowiadają zaledwie za 0,1 proc. wpływów z VAT. Do ich wprowadzenia konieczne jest poparcie KomEur, która musi zgodzić się na odstępstwo od ogólnych zasad VAT. 30.03 2016 MinRoz zapowiada dwa pakiety deregulacyjne. Wicepremier i MinRoz Mateusz Morawiecki zapowiedział, że jeszcze w tym roku przedstawi oba zestawy legislacji. Pierwszy ma być gotowy przed wakacjami, drugi – jesienią. Resort chce m.in. ułatwić firmom prowadzenie księgowości, rejestrowanie i wyrejestrowywanie działalności oraz zlikwidować niepotrzebne koncesje i licencje. Morawiecki zapewnił, że głównym celem pakietów jest uproszczenie prawa dla firm, dlatego pakiety będą składać się tylko z kilku aktów prawnych. 04.04 2016 Szydło zapewnia, że rząd nie pracuje nad zakazem aborcji. Premier podkreśliła, że debata toczy się wokół obywatelskiego projektu ustawy. Dodała, że jest zdziwiona natężeniem dyskusji, bo „nie ma w tej chwili w Polsce takiego tematu”. Jej wcześniejsze poparcie dla całkowitego zakazu aborcji miało być prywatną opinią. Szydło złagodziła stanowisko, bo manifestacje przeciw zaostrzeniu ustawy antyaborcyjnej pokazały, że wprowadzenie zakazu może zaszkodzić PiS. Podpisy w sprawie referendum o przerywaniu ciąży zaczęło zbierać SLD. 05.04 2016 MinRoz zadecyduje o zmianach we władzach BGK. Na stronie internetowej Sejmu opublikowano projekt nowelizacji ustawy przyznającej MinRoz nadzór nad KUKE, BGK, PKO BP, ARP, PIR, PAIiZ i UZP. Szef tego resortu będzie po zasięgnięciu opinii KNF i innych ministrów nadawał statut BGK. Będzie też wnioskował o powołanie prezesa i przewodniczącego rady nadzorczej oraz powoływał pięciu przedstawicieli w radzie Banku (zamiast obecnych dwóch). 30 dni po wejściu w życie ustawy wygaśnie kadencja obecnego zarządu i rady nadzorczej BGK. 2 05.04 2016 Trzech kandydatów na stanowisko prezesa UOKiK. KanPrem wytypowała do udziału w konkursie Michała Jaworskiego, Jarosława Króla i Marka Niechciała. Jaworski jest prawnikiem z Krakowa, Król był wiceprezesem Urzędu, odwołanym w 2014 r. wraz z ówczesną prezes Małgorzatą Krasnodębską-Tomkiel, a Niechciał pełnił funkcję prezesa UOKiK w latach 2007-2008. Nowego szefa Urzędu wybierze premier Beata Szydło. 06.04 2016 Szałamacha chce zwiększyć ściągalność podatków. MinFin zapowiedział m.in. powołanie krajowej administracji skarbowej, utworzenie centralnego rejestru faktur i podniesienie kwoty wolnej od VAT dla firm do 200 tys. zł. Szałamacha chce też uprościć rozliczanie podatku dla mniejszych podmiotów lub wprowadzić dla nich tzw. płaski podatek VAT. Pozytywnie ocenia również połączenie deklaracji VAT i podatku dochodowego oraz rezygnację z ewidencji środków trwałych dla podmiotów opodatkowanych ryczałtem. 06.04 2016 13.04 2016 TrybKon wrócił do orzekania. Po ponad czterech miesiącach sędziowie wydali pierwszy wyrok niezwiązany z kryzysem wokół Trybunału. W 11-osobowym składzie orzekli o częściowej niezgodności z konstytucją kodeksu wyborczego, kwestionując brak możliwości odwołania się do sądu od decyzji Państwowej Komisji Wyborczej o podziale gminy na okręgi wyborcze. W rozprawie nie uczestniczyli przedstawiciele Sejmu, rządu ani ProkGen, zdanie odrębne do wyroku zgłosił wybrany głosami PiS sędzia Piotr Pszczółkowski. Resorty nie będą pisały założeń do ustaw. KanPrem opublikowała projekt uchwały RadMin zmieniający regulamin pracy rządu. Znosi on m.in. wymóg tworzenia tzw. założeń do ustawy, na podstawie których pisane są obecnie projekty ustaw. Resorty nadal będą mogły je opracowywać, ale nie będzie to element procesu legislacyjnego. Zmiany w regulaminie mają wejść w życie 1 maja. 13.04 2016 Rząd wciąż rozważa dwa warianty podatku sklepowego. Na posiedzeniu sejmowego zespołu na rzecz wspierania przedsiębiorczości szef komitetu stałego RadMin Henryk Kowalczyk i wiceszef MinFin Wiesław Janczyk przedstawili projekt ze stawkami w wysokości 0,4, 0,8 i 1,4 proc, naliczanymi od miesięcznego przychodu powyżej 1,5, 17 i 170 mln zł. Podatkiem objęte byłyby grupy kapitałowe, a wyłączone z niego – sieci franczyzowe i sprzedaż internetowa. Projekt nie zawiera wyższej stawki w weekendy i uwzględnia daninę jako koszty uzyskania przychodu. Podatek ma wejść w życie 1 lipca. Kowalczyk przyznał jednak, że rząd rozważa też wersję podatku z jedną stawką. 14.04 2016 Sejm przyjął ustawę o obrocie ziemią. Od 30 kwietnia grunty rolne będą mogli nabywać jedynie rolnicy indywidualni, ich krewni i spadkobiercy, jednostki samorządowe, kościół i Agencja Nieruchomości Rolnych. Za rolnika indywidualnego ustawa uznaje osobę posiadającą mniej niż 300 ha użytków rolnych i mieszkającą od pięciu lat w gminie, w której znajduje się nabywana ziemia. Posłowie przyjęli m.in. senacką poprawkę umożliwiającą każdemu nabywanie gruntów rolnych do 0,3 ha. 17.04 2016 Podatek sklepowy jednak nie obejmie e-handlu. Wiceminister finansów Wiesław Janczyk poinformował też, że podatek będzie naliczany osobno dla pojedynczych firm identyfikowanych numerem NIP, a nie dla grup kapitałowych. MinFin rozważa również rezygnację z najniższej planowanej stawki 0,4 proc. i podniesienie kwoty wolnej do 17 mln zł, co popierają sieci handlowe. Chaos informacyjny związany ze szczegółami podatku oznacza, że rząd wciąż nie zdecydował ostatecznie o jego kształcie. 22.04 2016 Rząd zmodyfikuje system aukcji OZE. Jak zapowiedział wiceszef MinEner Andrzej J. Piotrowski, nowelizacja ustawy o odnawialnych źródłach energii jest już „praktycznie sformułowana”, a jej założenia zostaną przedstawione w maju. Według nieoficjalnych informacji rząd utrzyma system aukcji OZE, ale na zmienionych zasadach. Wsparcie otrzymają źródła, które pracują największą ilość godzin w roku (głównie instalacje współspalania i biogazownie), a nie te najbardziej efektywne kosztowo. Ustawa ma wejść w życie przed 1 lipca. AWANSE I DYMISJE: Zbigniew Ziobro został Prokuratorem Generalnym. Bogdan Święczkowski został Prokuratorem Krajowym. Zbigniew Jędrzejewski został wybrany na sędziego Trybunału Konstytucyjnego. Polityka Insight – Raport Legislacyjny Kwiecień 2016 Jan Majchrowski został szefem zespołu ekspertów ds. problematyki Trybunału Konstytucyjnego przy Sejmie. 3 PROCES LEGISLACYJNY Jak się zmienił proces legislacyjny za czasów PiS Resorty rzadziej piszą założenia do ustaw i częściej przyspieszają prace nad projektami. Nina Szczęch, analityk ds. prawnych Kontrowersyjne projekty wnoszone przez posłów. W ciągu 100 dni od pierwszego posiedzenia Sejm pracował nad 118 projektami. Większość z nich (77) została wniesiona przez posłów, choć niektóre przygotowały ministerstwa – dzięki temu możliwe było pominięcie konsultacji i szybsze uchwalenie. W taki sposób przyjęto m.in. podatek bankowy czy nowe prawo o prokuraturze. Projektami poselskimi były kontrowersyjne nowelizacja ustawy o TrybKon, tzw. ustawa inwigilacyjna czy ustawa medialna (nad którymi parlament pracował w ekspresowym tempie), a ostatnio tzw. ustawa wiatrakowa. Spośród wyborczych obietnic ścieżkę rządową przeszedł jedynie program 500+. Szybka ścieżka wielu ustaw. Obecnie ministerstwa rzadziej wnoszą projekty przez posłów, choć czasem nadal rezygnują z konsultacji. Zgodnie z regulaminem rządu na wniosek resortu premier może zdecydować o zwolnieniu projektu z konsultacji lub uzgodnień, z rozpatrzenia przez rządowe komitety i komisję prawniczą – projekt może więc trafić od razu pod obrady RadMin. Bez konsultacji przyjęty został np. projekt wprowadzający rejestr pedofilów, prosto na komitet stały trafiła specustawa na Światowe Dni Młodzieży, specustawa na szczyt NATO w Warszawie czy ustawa przenosząca nadzór nad niektórymi instytucjami z MinSkarb do MinRoz. Maleje rola założeń i komisji kodyfikacyjnych. Zgodnie z regulaminem prac rządu resorty powinny przygotowywać założenia do projektu ustawy, skonsultować je, a po akceptacji RadMin na ich podstawie napisać projekt. Rząd może zwolnić ministerstwo z tego obowiązku – obecnie jest to stała praktyka. Od wyborów założenia opracowano tylko do czterech projektów, m.in. nowelizacji ustawy o działalności leczniczej oraz ustawy o skutkach naruszeń prawa konkurencji. Resorty rezygnują też z komisji kodyfikacyjnych – MinSpra rozwiązało komisję pracującą nad kodeksem cywilnym, a MinInfra – nad kodeksem budowlanym. Polityka Insight – Raport Legislacyjny Kwiecień 2016 31 grudnia MinRoz opracuje projekt tzw. konstytucji dla biznesu 6 kwietnia MinFin przedstawi dwie wersje podatku sklepowego 1 kwietnia Wejście w życie ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (program Rodzina 500+) 22 lutego MinInfra samo przygotuje kodeks budowlany Utajnione projekty. Każdy projekt ustawy przygotowywany przez ministerstwo powinien zostać umieszczony w wykazie prac legislacyjnych rządu, opublikowany na stronie Rządowego Centrum Legislacji, a przed skierowaniem na posiedzenie rządu – wpisany do porządku obrad. Są jednak wyjątki od tych zasad, np. projekt nowelizacji ustawy o gwarantowanych przez Skarb Państwa ubezpieczeniach eksportowych autorstwa MinRoz nie został umieszczony w żadnym wykazie, o jego powstaniu poinformowały media, a o przyjęciu przez rząd – lakoniczny komunikat. Niska jakość uzasadnień i ocen skutków. Wszystkie projekty ustaw muszą zawierać uzasadnienia wprowadzanych regulacji, a projekty rządowe także ocenę skutków regulacji (OSR). W ocenie powinien być określony m.in. wpływ ustawy na budżet państwa, przedsiębiorców czy rynek pracy. W przypadku wielu projektów albo w ogóle nie ma tych informacji, albo są one bardzo lakoniczne. Przykładowo przy projekcie podatku sklepowego MinFin stwierdziło, że wpływ regulacji na rynek pracy będzie polegał wyłącznie na „powstrzymaniu zmniejszenia się liczby małych placówek handlowych”, nie wspomniało jednak o tym, że część pracowników dużych sieci może stracić pracę. CO DALEJ Rząd powoli wychodzi z pierwszego okresu, w którym narzucił bardzo szybkie tempo pracy nad ustawami, co odbijało się na ich jakości. Najbardziej negatywnym przykładem był projekt podatku sklepowego. MinFin mogło uniknąć konfliktu z handlowcami, gdyby zdecydowało się przygotować założenia do projektu i zebrać na tym etapie opinie przedsiębiorców. Część resortów nie popełnia takich błędów, przykładowo MinRoz chce szeroko konsultować rozwiązania zawarte w tzw. konstytucji biznesu. Z kolei MinNau tworzy „białą księgę innowacyjności” – bazę projektu nowej ustawy w tej sprawie. 4 SĄDY I PROKURATURA Jak PiS chce reorganizować sądy Częścią planowanej reformy może być obowiązek złożenia przez wszystkich sędziów ponownej przysięgi przed prezydentem. 1 stycznia 2017 Planowany termin wejścia w życie reformy sądownictwa zakładającej m.in. likwidację sądów rejonowych 7 kwietnia 2016 Ziobro zaognił kryzys wokół Trybunału 23 listopada 2015 Łukasz Piebiak został wiceministrem sprawiedliwości Piotr Semeniuk, starszy analityk ds. prawnych Sądy rejonowe do likwidacji. MinSpra planuje reformę sądów, zajmie się tym w resorcie specjalny zespół powołany przez wiceministra Łukasza Piebiaka. W ramach zmian ministerstwo chce zlikwidować jeden z trzech szczebli sądownictwa – sądy rejonowe. W nowej strukturze pozostałyby zatem sądy okręgowe oraz apelacyjne. Celem planowanych zmian jest usprawnienie sądów i przyspieszenie rozpatrywania spraw. MinSpra rozważa także likwidację stanowisk przewodniczących wydziałów w sądach okręgowych, co doprowadziłoby do odebrania im dodatków funkcyjnych oraz wymusiłoby większą specjalizację sędziów. Obywatele mają karać sędziów. Obecnie sędziowie sądów powszechnych odpowiadają za przewinienia służbowe przed sądem dyscyplinarnym składającym się z trzech sędziów sądu apelacyjnego. Zdaniem MinSpra Zbigniewa Ziobry o konsekwencjach przewinień sędziów nie powinni decydować inni sędziowie, ponieważ sprzyja to tuszowaniu spraw. W kampanii PiS proponował, by sądy dyscyplinarne składały się z obywateli (ławników) i jednego sędziego zawodowego – MinSpra rozważa wprowadzenie w życie tego pomysłu. W ten sposób łatwiejsze byłoby nie tylko dyscyplinowanie sędziów, lecz także uchylanie im immunitetów i stawianie zarzutów karnych. Przenoszenie sędziów do dużych miast. Resort chce także zwiększyć liczbę sądów apelacyjnych (z obecnych 11) i okręgowych (45). Część obecnych sądów okręgowych zmieniłaby się w apelacyjne, a rejonowych (318) – w okręgowe. Najmniejsze sądy rejonowe mogłyby się stać zamiejscowymi ośrodkami sądów okręgowych. Doprowadziłoby to do likwidacji wielu stanowisk sędziowskich w mniejszych sądach i przeniesienia sędziów do dużych miast, gdzie rozpatrywaliby więcej spraw. Likwidację mniejszych sądów rejonowych planował już w 2013 r. ówczesny MinSpraJarosław Gowin, ale sprzeciwiło się temu PSL. Wszyscy orzekający do ponownej przysięgi? Zgodnie z konstytucją powołanie na urząd sędziego wymaga złożenia przysięgi przed prezydentem. Możliwe jest, że na skutek reorganizacji resort sprawiedliwości zażąda od wszystkich orzekających sędziów ponownego zaprzysiężenia. O takich planach wiceminister Piebiak poinformował na spotkaniu w zeszłym tygodniu przedstawicieli stowarzyszenia sędziów Iustitia. Nie wiadomo, co stałoby się z sędziami, dla których zabrakłoby miejsca w nowych sądach po reformie – według jednego z wariantów mieliby przejść w stan spoczynku. Sędziowie pokoju do prostych spraw. Sędziów pokoju wybierałaby gmina, mogliby nim zostać prawnicy po studiach, bez aplikacji sądowej – dzięki temu absolwenci prawa łatwiej mogliby zdobywać doświadczenie zawodowe. Zajmowaliby się mniej skomplikowanymi sprawami, np. wykroczeniami drogowymi, które przed 2001 r. były rozpatrywane przez kolegia ds. wykroczeń. Sędzia orzekałby jednoosobowo, a od jego rozstrzygnięcia można by się było odwołać do sądu. Powołanie sędziów pokoju miałoby zmniejszyć liczbę spraw w sądach, a szczególnie odciążyć nowo powstałe sądy okręgowe. CO DALEJ MinSpra planuje wprowadzenie w życie zmian w sądownictwie od 1 stycznia 2017 r. Najwięcej obaw wzbudza pomysł ponownego zaprzysiężenia wszystkich orzekających sędziów przed prezydentem. Przedstawiciele środowiska podkreślają, że zgodnie z konstytucją sędziowie są nieusuwalni i mogą zostać pozbawieni urzędu tylko przez sąd dyscyplinarny. Resort zapewnia, że to kwestia czysto techniczna, jednak w przeszłości Lech Kaczyński odmawiał powoływania kandydatów na sędziów przedstawionych mu przez Krajową Radę Sądownictwa. Prezydent Andrzej Duda już teraz odmawia zaprzysiężenia trzech sędziów TrybKon. Polityka Insight – Raport Legislacyjny Kwiecień 2016 5 PRAWO EUROPEJSKIE Czy ustawa o ziemi jest zgodna z prawem unijnym Nowe prawo może naruszać unijne traktaty, ale nie doprowadzi do zawieszenia dopłat dla rolnictwa. Piotr Semeniuk, starszy analityk ds. prawnych Nowe zasady sprzedaży ziemi. 31 marca Sejm uchwalił ustawę ograniczającą obrót nieruchomościami rolnymi. Stanowi ona, że grunty rolne mogą nabywać tylko „rolnicy indywidualni”, ich krewni, spadkobiercy, samorząd terytorialny, Agencja Nieruchomości Rolnej (ANR) oraz Kościół. Za „rolnika indywidualnego” ustawa uznaje osobę posiadającą nie więcej niż 300 ha użytków rolnych, zamieszkującą przez co najmniej pięć lat w gminie, w której położona jest nieruchomość, oraz prowadzącą gospodarstwo rolne osobiście. W innych przypadkach nabycie nieruchomości wymaga zgody ANR. Agencji przysługuje prawo pierwokupu udziałów i akcji w spółkach, które są właścicielami nieruchomości rolnych. Niejasny zapis traktatu akcesyjnego. Przed wejściem do Unii Warszawa wynegocjowała możliwość dyskryminacji zagranicznych nabywców nieruchomości rolnych i leśnych do 1 maja 2016 r. Zakup gruntów rolnych przez cudzoziemców wymagał uprzedniej zgody MinWew. W traktacie jest też zapis, zgodnie z którym osoby fizyczne i spółki z Unii „nie mogą być traktowane w sposób mniej korzystny (...) niż w dniu podpisania” traktatu. Według części prawników wprowadza on zakaz jakichkolwiek szerszych ograniczeń niż obowiązujące w 2004 r. Inni uważają, że zakazuje tylko dyskryminacji podmiotów z Unii idącej dalej niż ta, na którą Polska dostała zgodę w okresie 2004-2016. Ustawa może naruszać swobody traktatowe. Art. 63 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej zakazuje państwom Unii ograniczeń w przepływie kapitału w ramach Wspólnoty. Z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wynika, że swoboda przepływu kapitału obejmuje także „inwestycje w nieruchomości”. Trybunał dopuszcza wprawdzie ograniczenia w obrocie nieruchomościami, muszą one jednak wynikać z „wymogów interesu publicznego”, być proporcjonalne i nie mogą dyskryminować podmiotów z innych państw Unii. Polska ustawa nie dyskryminuje wprost obywateli innych krajów, ale daleko idące ograniczenia mogą nie spełniać testu „proporcjonalności”. Polityka Insight – Raport Legislacyjny Kwiecień 2016 KomEur prowadzi już sprawy dotyczące obrotu ziemią. W marcu 2015 r. Dyrekcja Generalna ds. Rynku Wewnętrznego wszczęła postępowanie przeciw Bułgarii, Litwie, Słowacji i Węgrom. Komisja zarzuca tym państwom wprowadzenie nadmiernych ograniczeń dla nabywców ziemi rolnej, jak m.in. wymóg zamieszkiwania na danym terytorium, posiadania określonego wykształcenia oraz zakaz nabywania nieruchomości rolnych przez spółki. Cofnięcie dotacji nieprawdopodobne. Jeżeli Komisja uzna, że polska ustawa narusza prawo unijne, może wezwać Warszawę do zmiany prawa. Jeżeli Polska nie zgodzi się z opinią KomEur, może ona wnieść sprawę do TSUE. Gdy Trybunał uzna, że polskie przepisy naruszają traktatowe swobody, może nałożyć na Warszawę karę pieniężną za każdy dzień zwłoki w niewykonaniu wyroku (zwykle kilkadziesiąt tysięcy euro dziennie). Wbrew informacjom mediów prawo unijne nie przewiduje procedury zawieszenia unijnych dopłat do rolnictwa w przypadku naruszania przez państwo członkowskie swobód traktatowych. CO DALEJ Ustawą ograniczającą obrót ziemią rolną w następnym tygodniu zajmie się Senat, który może złagodzić niektóre jej zapisy. Najważniejsze ograniczenia zapewne jednak zostaną, co spowoduje interwencję KomEur. Bruksela może połączyć badanie polskiej ustawy z podobnymi sprawami innych państw. Kolejne postępowanie przeciwko Polsce, wraz ze sprawią podatku bankowego, projektupodatku sklepowego i pomocy dla górnictwa, może stanowić dla KomEur polityczną kartę przetargową w sporze wokół TrybKon. 6 ZAMÓWIENIA PUBLICZNE Kto nie chce zamówień in-house Zwolnienie z obowiązku przetargu oprotestowują firmy, popierają zaś samorządy. Piotr Semeniuk, starszy analityk ds. prawnych Zamówienia wewnętrzne możliwe. 15 marca rząd przyjął projekt nowelizacji prawa zamówień publicznych, który ma wdrożyć unijne dyrektywy 2004/18/WE i 2014/25/UE (termin upływa 18 kwietnia). Jeden z przepisów wprowadza możliwość udzielania przez organy administracji i samorząd tzw. zamówień wewnętrznych (ang. in-house), czyli zlecania zamówień osobom prawnym kontrolowanym przez organy publiczne z pominięciem przetargu. Tryb in-house ma być dopuszczalny, gdy „ponad 90 proc. działalności” kontrolowanej przez organ publiczny osoby prawnej będzie „dotyczyć wykonywania zadań powierzonych przez zamawiającego”. Dyrektywa nie nakazuje państwom Unii wprowadzenia zamówień in-house, lecz jedynie dopuszcza taką możliwość. Gminy: in-house obniżą koszty. Wprowadzenie zamówień in-house jest popierane przed większość organizacji samorządowych, jak Związek Miast Polskich, Związek Gmin Wiejskich RP czy Ogólnopolskie Porozumienie Organizacji Samorządowych. W ich ocenie możliwość bezprzetargowego zlecania zamówień podmiotom kontrolowanym przez samorządy pozwoli zmniejszyć koszty i ograniczyć biurokrację w urzędach, dostarczy też dodatkowych przychodów spółkom komunalnym. Wyłączenie in-house z obowiązku przetargu popiera także PSL – duża liczba członków tej partii wciąż pracuje w samorządach i należących do nich spółkach. Przedsiębiorcy: boją się zamknięcia rynku. Przeciwko wyłączeniu in-house protestowały m.in. Lewiatan, Business Centre Club oraz Związek Przedsiębiorców i Pracodawców. W ich opinii przepisy utrudnią działanie wielu branż, dla których komunalne przetargi stanowią dużą część przychodów – IT, ochroniarskiej czy usług administracyjnych (księgowość i obsługa prawna). Firmy wskazują też na raport NIK krytykujący spółki komunalne za niegospodarność. Na razie wyłączenie in-house nie dotyczy przetargów na odbieranie odpadów (są wymagane przez odrębną ustawę), ale branża śmieciarska obawia się, że także ona zostanie nim objęta. Polityka Insight – Raport Legislacyjny Kwiecień 2016 Rząd: poszedł na niewielkie ustępstwa. Nowelizacja prawa zamówień publicznych jest pilotowana przez wiceministra rozwoju Mariusza Haładyja. Decyzja o ostatecznym kształcie przepisów o zamówieniach in-house została jednak podjęta dopiero na poziomie RadMin. MinRoz poszedł już na nieznaczne ustępstwa na rzecz przedsiębiorców: utrudnił stosowanie in-house, podwyższając sugerowany przez unijną dyrektywę próg z 80 do 90 proc., a także umożliwił zaskarżanie decyzji zamawiającego o zastosowaniu wyłączenia do Krajowej Izby Odwoławczej. MinRoz zależy na jak najszybszym przyjęciu projektu. Związki zawodowe: żądają umów o pracę. W sprawie zamówień in-house związki stanęły po stronie przedsiębiorców. Planowanym przepisom sprzeciwiły się Rada Dialogu Społecznego oraz „Solidarność” i OPZZ. Stanowisko związków może jednak ulec zmianie. Do tej pory wskazywały one, że przy zamówieniach in-house nie obowiązywałby proponowany przez MinRoz wymóg zatrudniania na podstawie umowy o pracę. Według większości prawników najnowsza wersja projektu przygotowana przez rząd nakazuje stosowanie przepisów chroniących pracowników również w przypadku zlecania zamówień spółkom komunalnym. CO DALEJ Nie wiadomo jeszcze, czy nowelizacja trafi do sejmowej komisji rozwoju czy komisji infrastruktury. Organizacje przedsiębiorców i reprezentujący ich prawnicy już teraz zapowiadają, że w Sejmie będą wysuwać argumenty przeciw wyłączeniu in-house. Kolejne ustępstwa władzy są mało prawdopodobne: według naszych informacji zamówienia in-house są popierane przez większość posłów PiS, którzy wywodzą się z samorządów. Z kolei rząd musi spieszyć się z wdrożeniem unijnych dyrektyw zamówieniowych – nawet przy szybkim tempie prac trudno będzie zdążyć z uchwaleniem ustawy do 18 kwietnia. 7 DANE OSOBOWE Nowe zasady ochrony danych dla firm z USA Bruksela chce nałożyć na nie dodatkowe obowiązki, by mogły zbierać dane Europejczyków. Piotr Semeniuk, starszy analityk ds. prawnych Potrzeba dodatkowej ochrony danych. od koniec lutego KomEur przedstawiła projekt decyzji, która wykonuje umowę ramową między Brukselą a Waszyngtonem z grudnia 2015 r. (ang. EU-US Privacy Shield) dotyczącą transferu danych do USA. Stany mają być uznane za kraj, który gwarantuje wystarczający poziom ochrony danych osobowych więc dane obywateli Unii będą mogły być przekazywane amerykańskim firmom bez dodatkowych obostrzeń. Wcześniejsza decyzja KomEur (ang. safe harbour decision) pochodziła z 2000 r. i została uchylona przez Trybunał Sprawiedliwości UE w październiku 2015 r. Uznał on, że dane Europejczyków nie są w USA dostatecznie chronione przed dostępem do nich amerykańskich służb wywiadowczych. Specjalny rejestr dla firm z USA. Tak jak w ramach poprzedniego systemu, amerykańskie firmy będą miały dostęp do danych Europejczyków bez dodatkowych obostrzeń pod warunkiem, że zarejestrują się na liście prowadzonej przez Departament Handlu USA. Ten urząd wraz z Federalną Komisją Handlu zobowiązał się wobec Unii do regularnego sprawdzania, czy firmy na liście przestrzegają reguł postępowania z danymi (ang. Privacy Shield Principles), stanowiących załącznik do decyzji KomEur. Jeżeli firmy opuszczą system, będą musiały dalej przestrzegać zasad określonych przez KomEur w stosunku do danych przekazanych im przed wyrejestrowaniem się. Obowiązki zarejestrowanych podmiotów. Firmy certyfikowane w ramach systemu będą musiały umożliwić swoim użytkownikom wyrażenie sprzeciwu wobec przekazania ich danych podmiotom trzecim. W przypadku tzw. danych wrażliwych (np. stan zdrowia, poglądy polityczne) użytkownik będzie musiał wyrazić osobną zgodę na ich udostępnianie innym firmom. Certyfikowane firmy zostaną też objęte obowiązkiem posiadania publicznie dostępnej polityki prywatności, a także przedsięwzięcia „odpowiednich” środków technicznych zabezpieczających dane przed kradzieżą. Większość tych wymogów obowiązywała już w ramach systemu safe harbour. Polityka Insight – Raport Legislacyjny Kwiecień 2016 Spory z użytkownikami do arbitrażu. Firmy z USA zobowiążą się do rozpatrywania skarg europejskich konsumentów, odpowiadania na nie w ciągu 45 dni, a także składania corocznych raportów dotyczących liczby i charakteru skarg. Gdy użytkownik uzna, że firma z USA nie przestrzega w jego przypadku uzgodnionych przez Unię zasad, będzie mógł zwrócić się do darmowego panelu arbitrażowego składającego się z jednego lub trzech sędziów. Sądy arbitrażowe nie będą jednak mogły zasądzić od firmy odszkodowania, a jedynie nakazać jej określone postępowanie z danymi europejskiego użytkownika. Większa kontrola nad służbami. W lutym 2016 r. prezydent Barack Obama podpisał ustawę, która umożliwi Europejczykom kwestionowanie w amerykańskich sądach pobierania ich danych przez tamtejsze służby na takich samych zasadach, na jakich umożliwia się to Amerykanom. Dodatkowo przy Departamencie Stanu USA zostanie powołany niezależny rzecznik, który będzie rozpatrywał skargi obywateli. Stany wraz z Unią będą też co roku dokonywać przeglądu, czy ich służby nie naruszają porozumienia, a powstały w ten sposób raport KomEur przedstawi ParlEur i Radzie UE. CO DALEJ Projekt decyzji KomEur musi jeszcze zaaprobować Rada UE, organy ochrony danych osobowych z krajów Unii, a także amerykańska administracja. Stanie się to najpewniej w II kwartale, a do tego czasu działające w Europie firmy amerykańskie mogą nadal przekazywać dane osobowe do central w Stanach, pod warunkiem jednak że będą stosować alternatywne rozwiązania prawne. Z nowego systemu certyfikacji skorzystają największe firmy amerykańskie z branży IT, farmaceutycznej i finansowej, a koszt systemu będzie dla nich nieznacznie droższy od poprzedniego. 8 Co dalej w legislacji Finalna wersja podatku sklepowego, powołanie Krajowej Administracji Podatkowej, ulgi dla przedsiębiorców na badania i rozwój oraz przyszłość obywatelskiego projektu ustawy antyaborcyjnej – to będą najważniejsze tematy w legislacji w nadchodzących miesiąch W najbliższych tygodniach MinFin opublikuje zapewne ostateczną wersję podatku sklepowego. Według zapowiedzi wiceministra finansów Wiesława Janczyka i szefa komitetu stałego RadMin Henryka Kowalczyka projekt będzie zawierał trzy stawki podatku: 0,4, 0,8 i 1,4 proc., naliczane od miesięcznego przychodu powyżej odpowiednio 1,5, 17 i 170 mln zł. Resort wciąż rozważa także wariant z jedną stawką, który popierają przedstawiciele branży. Podatkiem objęte mają być grupy kapitałowe oraz sklepy internetowe, a wyłączone z niego - sieci franczyzowe. MinFin prawdopodobnie wycofa się z objęcia wyższą stawką handlu w weekendy, uwzględni też daninę jako koszty uzyskania przychodu. Podatek ma wejść w życie 1 lipca. Resort finansów kończy również prace nad projektem ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej (KAS), który zakłada połączenie w jedną instytucję służby celnej, administracji podatkowej i urzędów kontroli skarbowej. Zdaniem MinFin konsolidacja zwiększy skuteczność kontroli podatkowych, pozwoli też obniżyć koszty działania administracji publicznej. Ma również wzmocnić walkę z oszustwami podatkowymi, m.in. poprzez połączenie baz informacyjnych wszystkich trzech instytucji. Reforma przyspieszy też postępowanie przed organami podatkowymi i wprowadzi jednoinstancyjne postępowanie od którego podatnik mógłby odwołać się do sądu. KAS ma zacząć funkcjonować od 2017 r. W MinNau trwają prace nad nowelizacją ustawy o innowacyjności. Projekt zakłada m.in. stałe wyłączenie z opodatkowania aportu własności intelektualnej oraz zwiększenie ulgi na innowacyjność. Małe i średnie przedsiębiorstwa będą mogły odliczać 50 proc. kosztów na badania i rozwój, podczas gdy duże firmy - do 50 proc. wydatków osobowych i do 30 proc. pozostałych. Resort zakłada, że projekt zostanie uchwalony w połowie roku. W fazie konsultacji zaproponowano m.in. rozszerzenie go o kwestie dotyczące rynku venture capital (w zakresie zwolnienia z opodatkowania dochodów z tytułu zbycia udziałów). MinNau równolegle prowadzi prace nad nową ustawą o innowacyjności – jej projekt ma być gotowy do końca roku. W najbliższym czasie do Sejmu może wpłynąć obywatelski projekt tzw. ustawy antyaborcyjnej. Ma ona zaostrzyć uchwalone w 1993 r. przepisy dopuszczające przerwanie ciąży w przypadku zagrożenia życia matki, gwałtu lub ciężkich wad płodu. Projekt, przygotowany przez organizację Ordo Iuris, zakłada m.in. dopuszczenie aborcji wyłącznie w przypadku bezpośredniego zagrożenia życia matki oraz zaostrzenie kary dla lekarza za przeprowadzenie aborcji z trzech do pięciu lat więzienia. Po zarejestrowaniu przez Marszałka Sejmu, komitet inicjatywy ustawodawczej „Stop aborcji” będzie mógł rozpocząć zbieranie podpisów pod projektem. Poparcie 100 tys. osób pozwoli wnieść go do Sejmu – twórcy inicjatywy zaprzeczają jednak, by ich intencją było karanie kobiet za dokonanie aborcji. TERMINY POSIEDZEŃ W MAJU I CZERWCU: Posiedzenia Sejmu: 11-13 maja; 18-20 maja; 8-10 czerwca; 21-23 czerwca Posiedzenia Senatu: 11-12 maja; 18-19 maja; 8-9 czerwca; 15-16 czerwca Posiedzenia Rządu: 10, 17, 24, 31 maja; 7, 14, 21, 28 czerwca Nina Szczęch analityk ds. prawnych tel. +48 22 436 73 19 [email protected] Polityka Insight – Raport Legislacyjny Kwiecień 2016 9 Wiedza szyta na miarę Polityka Insight oferuje usługi analityczne na zamówienie. Nasi eksperci zbadają interesujący Cię temat i odpowiedzą na Twoje pytania. Więcej na: www.research.politykainsight.pl PREZENTACJE TEMATYCZNE Briefujemy zarządy firm i banków na temat sytuacji politycznej, perspektyw gospodarczych i otoczenia regulacyjnego. ANALIZY I RAPORTY Wykonujemy badania ilościowe i jakościowe, zawsze zorientowane na użyteczność dla zamawiającego. Przygotowujemy kilkustronicowe analizy. SPOTKANIA EKSPERCKIE Wspólnie z partnerami organizujemy okrągłe stoły lub śniadania eksperckie na wybrany temat – ze starannie dobranymi uczestnikami. MAKROEKONOMIA • LEGISLACJA • GOSPODARKA • ENERGETYKA • ZDROWIE
