odporność globalnych łańuchów dostaw na zmiany otoczenia

Gospodarka Materiałowa i Logistyka nr 5/2014
ODPORNOŚĆ GLOBALNYCH ŁAŃUCHÓW DOSTAW NA ZMIANY OTOCZENIA
GOSPODARCZEGO.
RESILIENCE OF GLOBAL SUPPLY CHAINS TO CHANGES IN THE ECONOMIC
ENVIRONMENT.
Zbigniew BENTYN
Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu
Wydział Gospodarki Międzynarodowej
Katedra Logistyki Międzynarodowej
Funkcjonowanie globalnych łańcuchów dostaw jest obarczone ryzykiem związanym z odległością
geograficzną, spójnością powiazań poszczególnych ogniw, widocznością dostaw oraz nagłymi zmianami rynku.
Z czynników zewnętrznych, prawidłowemu działaniu łańcucha zagrażają katastrofy naturalne, ekstremalne
warunki pogodowe, konflikty i niepokoje polityczne oraz terroryzm. Zabezpieczenie struktury łańcucha przed
konsekwencjami wystąpienia wymienionych czynników staje się podstawowym kryterium decydującym o
strategicznej zdolności jego działania w zmiennych warunkach gospodarczych. Zwiększenie odporności
łańcucha poprzez zastosowanie elastycznych strategii zarzadzania nim oraz budowę inteligentnej struktury
łańcucha przy wykorzystaniu e-logistyki umożliwia jednocześnie zwiększenie wartości dostarczanej dla klienta.
The functioning of the global supply chains is subject to risks related to the geographical distance, the
consistency of each cell's ties, visibility of supply and sudden changes in the market. Also external factors
threaten the orderly operation of a chain. They are: natural disasters, extreme weather conditions, conflictspolitical unrest and terrorism. Security of supply chain structure against the consequences of these factors is the
primary criterion
for determining the strategic abilities of supply chain to adapt to changing economic
conditions. Increase of resilience through the use of flexible supply chain management strategies and the
construction of smart structures using e-logistics, simultaneously increase the value delivered to the customer.
Słowa kluczowe: logistyka międzynarodowa, odporność, e-logistyka
Keywords: international logistics, resistance, e-logistics
WSTĘP
Celem opracowania jest wskazanie na źródła potencjalnych zagrożeń globalnych
łańcuchów dostaw oraz na formułowanie rozwiązań mogących zwiększyć odporność tych
struktur poprzez zastosowanie inteligentnych rozwiązań w zakresie struktury łańcucha oraz
narzędzi e-logistyki. Świadomość ryzyka związanego z działaniem rozciągniętych
geograficznie struktur łańcucha dostaw jest początkiem planowania
i wdrażania zmian
mających na celu nadanie mu cech odporności na wahania pochodzące z jego otoczenia.
Działanie firm globalnych jest dzisiaj związane z koniecznością ich obecności na wielu
kontynentach i uczestniczenie w wielu strukturach wytwarzania. Stopień skomplikowania
takich łańcuchów już dawno znacząco odbiega od klasycznej linii łączącej poszczególne
etapy wytwarzania. Dużo lepiej powiazania takie obrazuje trójwymiarowa sieć która w
przypadku firm globalnych charakteryzuje się znacznym oddaleniem poszczególnych jej
44 | S t r o n a
Gospodarka Materiałowa i Logistyka nr 5/2014
węzłów – punktów wymiany. Przedsiębiorstwa globalne w poszukiwaniu niskich kosztów
wytwarzania z jednej strony a także wielu rynków zbytu z drugiej, rozproszyły poszczególne
elementy swojej struktury na całym świecie. Kolejne fale globalizacji wspierając rozwój
wielu zacofanych gospodarczo rejonów świata umożliwił ekspansje na skalę dotychczas
niespotykaną. Indywidualne procesy wykonywane przez podmioty gospodarcze ulegają
łączeniu w sieć powiazań nazywaną łańcuchem logistycznym (Gołembska, 2009, s. 14).
Niewątpliwie możliwość połączenia poszczególnych elementów struktury oraz zarzadzania
takim globalnym łańcuchem wymagają i stają się możliwe jedynie przy wykorzystaniu
zaawansowanych technik komunikacji. Technologie logistyczne bazujące na informatycznych
rozwiązaniach komunikacji sieciowej determinują we współczesnej gospodarce efektywność
działania, zdolność do zdobywania przewagi konkurencyjnej czy też zapewniają odpowiedni
potencjał rozwoju łańcucha logistycznego (Długosz, 2009, s.19). Obszarami, które kreują
zagrożenia dla globalnego łańcucha dostaw są: przestrzenne rozproszenie struktury łańcucha
dostaw owocujące większą wrażliwością na wiele zmiennych czynników oraz pochodząca
z wysokiego stopnia konkurencyjności presja wysokich standardów obsługi klienta.
1. WRAŻLIWOŚĆ GLOBALNYCH ŁAŃCUCHÓW DOSTAW
Będąca skutkiem kolejnych fal globalizacji konieczność konkurowania przedsiębiorstw na
arenie międzynarodowej powoduje szereg określonych konsekwencji zarówno dla stopnia
skomplikowania sieci powiazań logistycznych jak i dla oczekiwanego poziomu obsługi
logistycznej klientów. Globalizacja jako proces rozprzestrzeniania się działalności
gospodarczej na świecie wykreowała nie tylko globalne struktury wytwórcze lecz także
globalne produkty które musza być dostosowane do potrzeb globalnego klienta. Celem
zakupów takich klientów są produkty odznaczające się wysoką jakością, zaawansowaniem
technologicznym oraz wysokim poziomem funkcjonalności. Klienci globalni chcą ponadto
nabywać je w najdogodniejszym dla siebie miejscu po możliwie najniższych cenach
(Szymonik, 2014, s.13). Jest to efektem wysokiej konkurencji – konkurencji globalnej. Raport
WTO wskazuje listę potencjalnych zagrożeń i ich migracje w czasie –rysunek 1. Lista ta
odzwierciedla zachodzące zmiany w otoczeniu globalnym. Najistotniejszym czynnikiem
ryzyka są katastrofy naturalne. Zjawiska takie jak erupcja wulkanu czy też tsunami potrafią
sparaliżować połączenia transportowe i w efekcie zdezorganizować działanie łańcucha
dostaw. W związki z globalną skalą działalności, przedsiębiorstwa muszą stale liczyć się
z możliwymi konsekwencjami takich zjawisk i przygotowywać plany awaryjne. Jedną z zalet
globalizacji jest w tym zakresie dywersyfikacja produkcji w zakresie przestrzennym. Dzięki
45 | S t r o n a